Datum vergadering: 23 maart 2011 Aanwezig: Michèle Delbecque (RTC West-Vlaanderen), An Vancayseele (OLV Instituut Poperinge), Anne Vuylsteke (OLV Instituut Poperinge), Annemie Boonants (Familiezorg WVL), Annemie Laethem (Sint Jorisschool), Chloë Devreese (RESOC Brugge), Christa Deceuninck (MMI Kortemark), Dorine Lehouck (Ka Waregem), Dries Verhaeghe (RESOC Westhoek), Els Van Daele (Sint Jorisschool), Erika Coddens (Ons Erf Brugge), Hilde Favoreel (Familiehulp), Hilde Pierloot (RESOC Oostende), Inge Vromant (RESOC Midden West Vlaanderen), Nathalie Vanrenterghem (Inspinazie), Karine Willockx (DPB Brugge), Katrien Verstraete (Familiezorg WVL), Lindsey Van Avermaet (Howest Campus Brugge), Marc Lucas (Henri Serruys Ziekenhuis), Marianne Valcke (Sint Jozefsinstituut Tielt), Mieke Beirlaen (VIBSO Waregem), Kathleen Moyaert (Sint Monica Oostende & Zorganderstv), Nancy Cobbaert (Sint Jorisschool), Nele Lyphout (TI Immaculata Ieper), Ann Lammens (stimul), Stefanie Clinckemaille (RESOC Zuid West Vlaanderen), Tine Casteleyn (OCMW Brugge), Vanessa De Breuck (Maerlant Atheneum), Veerle Desplenter (Wit Gele Kruis), Veerle Noerens (VIVO Social Profit), Vitalie Six (KA Menen) Tour van de tafel Voorstelling & Ontstaan van het project De projecten zijn ontstaan in de werkgroep Zorg eind september vorig jaar. Toen zijn we samengekomen om te brainstormen over knelpunten. Hierop was ook RESOC vertegenwoordigd. Na de vergadering bleek er een duidelijke overlap te zijn tussen hun doelstellingen (Trefpunt Zorg) en de zaken die besproken werden op die werkgroep. Samen kwamen we tot het idee van een mogelijke samenwerking met Inspinazie, om zo het interactieve en aantrekkelijke centraal te zetten. Wat is de rol van RTC: projecttrekker. Met alle vragen kun je bij ons terecht. Een woordje uitleg van RESOC (= Regionaal overleg- en actie- beleidsdomeinen economie & tewerkstellingsstreekpact). Waarom zetten de RESOC s in op zorg? Tijdens een studie in het kader van Trefpunt Zorg bleek overduidelijk het belang van zorg in de regio. Het is een belangrijke werkgever, met grote maatschappelijke uitdagingen & dus ook grote noden. Waarom participeren in een project rond stagekwaliteit? Stages zijn een brug tussen onderwijs & zorg. Bovendien determineert een stage voor een groot deel de keuze voor een organisatie na afstuderen. De kwaliteit van de stages hangt dus zeer sterk vast aan het imago van de organisatie. Tenslotte sluit de doelstelling van dit project perfect aan bij de conclusies van de focusgroepen van de Trefdag Zorg. Wat doen de RESOC s in dit project? De RESOC s zullen instaan voor het uitnodigen van alle organisaties uit de zorgsector in West-Vlaanderen. Ze gaan nog een stap verder: het event onder de aandacht brengen aan de hand van communicatie & pers. Bovendien wordt door hen bewaakt of het inhoudelijke een duidelijke link maakt met de arbeidsmarkt, zoals het uitnodigen van het arbeidsveld op de stuurgroepvergaderingen, alsook een praatcafé voorzien in het project zodat de mogelijkheid wordt geboden om te netwerken en in contact te komen met potentiële toekomstige werknemers. Tenslotte ondersteunen de vijf RESOC s (Brugge, Oostende, Westhoek, Zuid-West- Vlaanderen & Midden-West-Vlaanderen) ook financieel onder de vorm van cofinanciering. www.rtcwestvlaanderen.be 1
De vraag die we ons doorheen deze vergadering moeten stellen: Wat is essentieel om er een succesverhaal van te maken? Deze input dient doorgegeven te worden aan de partners van deze projecten, die eveneens op deze vergadering aanwezig zijn. Het project Ethisch Verantwoorde Zorg Vanaf de eerste dag van de stage is er een confrontatie met een groot aantal thema s: - Hygiënisch zorg (privacy, naaktheid) - Connecteren met zorgbehoevenden (warme zorg) - Omgaan met weerstand - Omgaan met strak tijdsschema & werkdruk - Zelfzorg - Mentor & leerkracht spreken elkaar tegen Conclusie: reflectie & vorming is nodig van zowel de stagiair, de stagebegeleider (school), de stagementor (bedrijf) én de werknemers die samenwerken met de stagiair. Wat is hun rol? Op basis van deze conclusie zijn we gaan nadenken over een concrete invulling van een oplossing. Wat is cruciaal? Dat het interactief is, aantrekkelijk én tot reflectie aanzet! In de samenwerkingsmogelijkheden met het theatergezelschap Inspinazie vonden we deze elementen terug: een theatervoorstelling op basis van improvisatie in combinatie met een praatcafé/nabespreking. 5 geografisch verspreide locaties: - 10/10 regio Brugge Cultuurfabriek Sijsele - 11/10 regio Midden WVL De Leest Izegem - 20/10 regio Zuid WVL Budascoop Kortrijk - 24/10 regio Oostende Staf Versluyscentrum Bredene - 27/10 regio Westhoek Cultuurcentrum Ieper Noteer alvast deze data in uw agenda! Een woordje uitleg door Nathalie van het theatergezelschap Inspinazie. Zij staan voor improtheater op maat waarbij een kader wordt ontworpen maar geen tekst wordt vastgelegd. Er bestaan meerdere formats, variërend van een thema per scène tot alle scènes die in elkaar overlopen waarbij in deze formats het verhaal bepaald wordt door vragen te stellen aan het publiek. In de nabespreking staat de uitwisseling centraal. Samenvatting discussie De voorstelling moet aansluiten op wat een stage voor stagiairs in hun leefwereld betekent. Zij hebben verwachtingen, deze worden dan al dan niet ingevuld, wat een invloed heeft op inzet & motivatie met kans op www.rtcwestvlaanderen.be 2
uitval als gevolg. Idealisme confrontatie. Vaak komen ze tot de conclusie zo had ik het me niet voorgesteld. Vaak gaat dit over de holistische visie waar de leerlingen over leren maar uiteindelijk de kans niet krijgen om deze toe te passen tijdens de stage. De leerlingen moeten begeleid worden om bepaalde zaken te integreren tijdens hun stage zonder dat er expliciet tijd voor uit getrokken worden. Leerkrachten geven les met bepaalde idealen maar de leerling moet leren omgaan met de schaarste. Het probleem ligt niet enkel tijdens de stage maar start ervoor (afspraken, kader, begeleiding vooraf, kort bezoek) en blijft constant aanwezig erna (ervaringen gaan soms een eigen leven leiden). Reflecteermomenten tijdens en na de stage zijn nodig om bepaalde zaken te helpen kaderen. De leerling wordt vaak niet verwacht op de stageplaats bij aankomst. Op voorhand samenzitten met de mentor & begeleider om te bespreken wat hun rol is. Het proces begint al voor de stage. Een bezoek aan de werkplek is aangewezen: wie zijn we, waar staan we voor? Ook de beeldvorming nadien moet begeleid worden zodat bepaalde zaken geen eigen leven gaan leiden. Welke plaats dienen de zorgvragers in dit verhaal te krijgen? Stagiairs interactie zorgvragers hun stem horen. Spanningsveld zorgvrager-stagiair: werkveld remt dit af of wordt te weinig gestimuleerd. De zorgvragers moeten bewust worden dat er stagiairs zijn en daar rekening mee houden. Kern van het probleem is dat het werk aantrekkelijk moet gemaakt worden door collega werknemers en niet het omgekeerde, een negatieve cultuur waar alle negatieve kanten van de job worden opgesomd zodat dit hen demotiveert. Ook moet het goede voorbeeld getoond worden, want maar al te vaak doen zich in het werkveld situaties voor zoals het onrespectvol spreken over een patiënt of over medecollega s. Op de dienst moet op voorhand bevraagd worden wie de stagiairs WIL begeleiden (naast de mentor) zodat het een gemotiveerde persoon is. De persoon die samenwerkt met de stagiair moet beseffen dat bepaalde leerlingen beter praktijk gericht en andere beter theorie gericht leren. Mensen in het werkveld mogen niet vergeten dat de stagiair komt om te leren, niet om te controleren. De student moet leren opkomen voor zichzelf op een goede manier. Een stagiair moet je verdienen. In deze tijden met deze schaarste zou dit de slogan moeten zijn. Sommige scholen zijn in de mogelijkheid om selectief te zijn waar hun leerlingen stage lopen, andere dan weer niet. Idealiter moet er druk op de ketel gelegd worden op de stageplaatsen. Diensten die niet functioneren (durven) aanspreken en niet als stageplaats opnemen. Spanningsveld van een overbevraagde stagiair in een overbevraagde sector. Als de signalen er na evaluatie zijn, dan kan het aangewezen zijn als directie om te vergaderen met bepaalde teams om te kijken waar het kan misgaan. Met andere woorden preventief samenzitten met een afdeling/hoofdverpleegkundige, tenminste als het altijd dezelfde hekelpunten zijn die uit evaluaties van stagiairs komen. Goed evaluatiebeleid uitbouwen. 4 dagen stage, de vrijdag evalueren en eventueel opvangen. Feedback & reflectie. Iets doen met de ontvangen signalen en terugkoppelen naar werkveld. Volgens sommigen moet er een duidelijk verschil gemaakt worden tussen verzorgende verpleegkundige. Andere achtergrond, andere omgeving, andere competenties, andere leeftijd. Wel functioneren binnen dezelfde schaarste en confrontaties met dezelfde thema s. Er bestaan good practices, deze uitwisselen. Duidelijk het positieve tonen, hoe het wel moet, hoe het wel kan. Good practices benadrukken, schouder klopjes geven. Mensen in het werkveld die uitstekend stagiairs begeleiden durven belonen hiervoor. Patronen moeten doorbroken worden, confrontatie aangaan en op deze manier tonen dat het niet moeilijk is om het juiste te doen. Zorgvrager stagiair, stagiair stagebegeleider, stagiair stagementor, stagiair collega werknemers, stagebegeleider stagementor. 1 scène vanuit meerdere perspectieven. www.rtcwestvlaanderen.be 3
Ons leerdoel? Focus op de begeleiders. Doel: goed zorgen voor de leerling zodat de student goede zorgen geeft aan de zorgvrager. Het proces van de stage staat centraal. De leerlingen die naar de voorstelling komen moeten duidelijk geïnformeerd worden waar ze naartoe gaan op voorhand (zelfde principe als naar een stage). Welke studenten? 5 e jaars of te vroeg? 6 e en 7 e jaars meer aangewezen? Hogeschool? Het doel is om een mengeling van al deze doelgroepen te bekomen per regio. Varia In kaart brengen van de stageplaatsen per school. Voorstelling opnemen op DVD, een blijvend effect creëren, de mogelijkheid om het in de les te integreren nadat de leerling naar de voorstelling is gaan kijken. Zo kan er naar terug verwezen worden en kan de positieve beeldvorming verder gezet worden. Eventuele samenwerking met andersvzw? Basisattitude Dit project bestaat uit 3 luiken: - Rollenspelen in de klas (Inspinazie). - Workshop voor de leerkrachten methodiek reflecteren (stimul). - Inleefsessies voor de leerling (stimul). stimul Leerkrachten leren reflecteren. Verstandig nadenken over normen en waarden, niet klakkeloos overnemen. Vorm van workshop: 3-daagse opleiding (zonder overnachting) gecombineerd met het begeleiden van die leerkracht tijdens de inleefsessies van de leerling. De vraag wordt gesteld of de leerkracht niet eerst een inleefsessie moet meemaken? stimul verspreid, indien er plaatsen vrij komen, deze mogelijkheid naar de scholen toe en geven zo de leerkracht de kans om aan een inleefsessie deel te nemen. Inspinazie Communicatietraining/rollenspel loopt nu reeds in Vlaams Brabant. Wat communicatie is, komt aan bod, alsook concrete situaties in rollenspelen. Centraal: aanwezig zijn in het nu. Mindfulness. Paniek: wat moet ik doen; niet vergeten te observeren & waar te nemen. Laagdrempelige oefeningen. Actie, reactie, connectie, interactie (relatie centraal; ego; accepteren van elkaar). Welke waarden zijn het dan in de zorg. Werken met de Roos van Leary, hiermee leren werken, visie ontwikkelen, moeten doordrongen worden maar niet statisch, niet in vakjes delen = gevaar! Abstracte oefeningen in rollenspelen kwetsbaarheid terug naar binnen kijken. Ik voel Samenvatting discussie www.rtcwestvlaanderen.be 4
De leerling moet de grens leren kennen wat de leerling kan zeggen en wat niet. Waar wel over spreken, waar niet over spreken. Gebruik van facebook en andere social media om informatie omtrent stages te bespreken hoe omgaan hiermee en met het beroepsgeheim. Wat deel ik met iedereen en wat houd ik voor mezelf. Privacy & beroepsgeheim, stel dat als een situatie met u gebeurt, hoe zou jij u voelen? Dit moet een eerste stap naar reflectie zijn. Stap 2: dat anderen anders kunnen denken vanuit een ander referentiekader, dit moeten ze beseffen. Communicatie naar de zorgvrager toe. Hoe begin je een gesprek. Leren improviseren. Discretie wat als vrijwilligers hier nogal los mee omgaan invloed van anderen. Over patiënten heen praten, geroddel in de kamer van de patiënt, wat is de kwaliteit van mijn zorg? Kwetsbaarheid van de zorggever & zorgvrager. Zelfzorg, niet streven naar het ideale want gevaar voor burn out. Fysiek geweld. Wanneer grenzen worden overschreden. Bereid zijn om te kijken naar de behoefte van de zorgvrager (observeren) en op basis daarvan communiceren naar de zorgvrager (en niet vanuit eigen behoeften of denkkader). Attitudeprobleem om zorgvrager niet aan het woord te laten, bestaat in het werkveld, men moet leren vragen en een dergelijke cultuur ontwikkelen. Binnen alle regels: welke zijn de goede? Ethische problemen, worden overgenomen. Routines doorbreken. Non verbale communicatie! Studenten zijn er zich veel te weinig bewust van. Attitude van de werknemer, leerkracht & tenslotte leerling. Leerkrachten weten alles, ook voor de leerling, weten wat het beste voor hen is. Daarom is reflectie van de leerkracht belangrijk. Hartelijkheid = starten bij de basis & zo opentrekken. Warme zorg. www.rtcwestvlaanderen.be 5