PROVINCIALE STATEN VAN OVERIJSSEL Reg.nr. Dat. ontv.: 26 AUG 20t3 a.d. Luttenbergstraat 2 Postbus 10078 8000 GB Zwolle Telefoon 038 499 88 99 Fax 038 425 48 88 m *< Routing Bijl.: overijssel.nl postbus@overijssel. nl RABO Zwolle 39 73 41 121 Provinciale Staten van Overijssel Inlichtingen bij dhr. W. Douwes telefoon 038 499 8153 W.Douiwes@overijssel.nl Rapportage van de "afspraken wonen" in 2012. Datum 20.08.2013 Kenmerk 2013/0274548 Pagina 1 Toezending aan Provinciale Staten met oogmerk: [X] ter informatie [ ] anders, en wel: Bijlagen Overallrapportage van de "resultaten afspraken wonen" in 2012 (te raadplegen via het SIS) Inleiding In de Provinciale Omgevingsvisie 2010-2019 is opgenomen dat de provincie afspraken met gemeenten maakt over een breed pakket van onderwerpen op het terrein van wonen. Op 20 januari en 28 januari 2010 zijn deze afspraken formeel ondertekend en daarmee bekrachtigd. Na vaststelling van de afspraken heeft u aangegeven jaarlijks geïnformeerd te willen worden over de voortgang. Ieder jaar wordt in overleg met gemeenten vastgesteld wat de voortgang is. Hiertoe is samen met gemeenten een aantal monitoringsdocumenten opgesteld. De bijgevoegde rapportage is een overalloverzicht van de voortgang in 2012. Wij noemen hierna kort welke onderwerpen in de rapportage worden besproken. De afspraken De Prestatieafspraken Wonen lopen van 1 januari 2010 tot 1 januari 2015. In deze afspraken komen de volgende thema's aan de orde: Woningbouwprogramma: zuinig en zorgvuldig ruimtegebruik; afstemming vraag en aanbod en maximale bestemmingsplancapaciteit. Binnenstedelijke vernieuwing: percentage binnenstedelijk te realiseren woningen, herstructurering, bodemsanering bij ernstig verontreinigde locaties en geluid (saneren van A lijst woningen). Wonen, zorg en welzijn: opstellen visie wonen zorg welzijn, inclusief uitvoeringsprogramma. Realisatie van woonservicegebieden en huisvesting bijzondere doelgroepen. Duurzaamheid en energie: energiebesparing bij de sociale sector, stimuleringsregeling particuliere sector (door middel van lening), loket voor begeleiding particulieren, pilotprojecten. Datum verzending 2 3. AUG 2013 provincie \v mm \/OK IQQOl
Resultaten 2012 Woningbouwprogramma Op basis van bevolkingsprognoses zijn met gemeenten afspraken gemaakt over woriingbouwprogramma's voor de periode 2010-2015. Deze afspraken zijn ter ondersteuning voor de voorkantsturing op het thema wonen en ruimtelijke ordening. Ondanks de economische crisis wordt er in Overijssel nog steeds gebouwd maar wel minder dan in voorgaande jaren. Zo zijn er in 2012 ongeveer 3000 woningen gebouwd, terwijl in 2011 nog 4.500 woningen werden gebouwd. Als gevolg van de afname zijn de prestatieafspraken in 2012 in meer of mindere mate naar beneden bijgesteld. Daarmee is een deel van de overprogrammering in de aangepaste prestatieafspraken verdisconteerd. De plattelandsgemeenten bouwen conform deze aangepaste afgesproken prestaties en voor lokale behoefte. De grote steden blijven echter achter ten opzichte van de afgesproken woningaantallen. Datum 20.08.2013 Kenmerk 2013/0274548 Pagina 2 Binnenstedelijke vernieuwing In alle gemeenten wordt ingezet op binnenstedelijke ontwikkeling. Ruim 60% van de woningbouwproductie is dan ook binnenstedelijk gerealiseerd. Dit resultaat past uitstekend binnen het provinciale principe "inbreiding gaat voor uitbreiding" en daarmee de ambitie van zuinig en zorgvuldig ruimtegebruik. Startersleningen en CPO veelvuldig ingezet De startersleningen en het CPO zijn het afgelopen jaar succesvol ingezet. In 2012 zijn er 438 startersleningen verstrekt en er zijn 18 subsidies verleend voor CPO-projecten. Wonen, Zorg en Welzijn Alle gemeenten hebben een visie op Wonen, Zorg, Welzijn en een bijpassend uitvoeringsprogramma vastgesteld en zijn nu volop bezig met de uitvoering. Samen met partners wordt er hard gewerkt om de vraagstukken rondom wonen en zorg van een antwoord te voorzien. Dit vraagt tijd maar met de vastgestelde visies op wonen en zorg ligt er voor deze samenwerking een goede basis. Duurzaamheid en energie Alle gemeenten in Overijssel nemen deel aan de Overijsselse Energiebesparingsaanpak 2.0. Gemeenten beschikken individueel of in samenwerking met andere gemeenten/partners over een energieloket. De inwoners van Overijssel vinden hun weg naar dit loket en worden gestimuleerd energiebesparende maatregelen te nemen. Energiebesparende maatregelen leiden tot vermindering van de woonlasten en vaak tot een hogere woonkwaliteit. Conclusie De woningmarktomstandigeheden leiden tot een verminderde woningbouwproductie. Dit is vooral zichtbaar in de grote steden. In de plattelandsgemeenten wordt veelal nog wel volgens de gemaakte woningbouwafspraken en lokale behoefte gebouwd. Zowel in de grote steden als in de plattelandsgemeenten is woningbouw vooral gericht op binnenstedelijke vernieuwing. Daarnaast zijn alle gemeenten volop bezig met wonen, welzijn en zorg. Ook startersleningen en CPO worden veelvuldig ingezet. Door de inzet van de Overijsselse Energiebesparingsaanpak 2.0 wordt ten slotte de woningkwaliteit verhoogd. Deze constateringen vormen een onderlegger voor de regionale samenwerking op gebied van wonen die dit najaar verder vorm gaat krijgen. De afspraken geactualiseerd: de midterm-review In 2012 heeft er - op basis van de resultaten 2010-2011 - een midterm-review (actualisatie) van de woningbouwafspraken plaatsgevonden. Alle gemeenten hebben de herijkte afspraken ondertekend. De voornaamste wijzigingen hebben plaatsgevonden op de thema's woningbouwafspraken (woningbouwprogramma's en bestemmingsplancapaciteit) en energie/duurzaamheid. In opdracht van uw Staten (motie Kerkdijk c.s.) wordt op dit moment door ons onderzocht of er een bijdrage kan worden geleverd aan het terugdringen van de overprogrammering. provincie verijssel
De resultaten van de midterm-review zijn opgenomen in de jaarrapportage. In deze rapportage zijn de resultaten voor 2012 weergegeven en toegelicht. Deze rapportage geeft inzicht in de onderdelen die goed lopen en onderdelen die nog aandacht vragen bij gemeenten en hoe de verschillende gemeenten zich tot elkaar verhouden. De rapportage is bijgevoegd bij deze brief. De midterm-review vormt tevens een opmaat naar verdere regionale samenwerking. De nieuwe afspraken voor de periode 2015-2020 zullen hier zo veel mogelijk naar ingericht worden. U wordt nog nader geïnformeerd over het proces van totstandkoming van de nieuwe (regionale) woonafspraken. Datum 20.08.2013 Kenmerk 2013/0274548 Pagina 3 Kwaliteit Stedelijke Leefomgeving Het gevolg van de actualisatie (midterm-review) van de woningbouwprogramma's (neerwaartse bijstelling van aantallen) is dat subsidies niet of onvolledig zullen worden besteed. Gemeenten hebben echter ook aangegeven in toenemende mate moeite te hebben met het aanpakken van de kwaliteit van de leefomgeving in het stedelijk gebied. Met vrijgekomen middelen als gevolg van eerder genoemde actualisatie is in samenspraak met gemeenten de subsidieregeling Kwaliteit Stedelijke Leefomgeving opgesteld, waarmee de binnenstedelijke vernieuwing wordt gestimuleerd. In 2012 is gebleken dat dit een groot succes is, waardoor besloten is om in 2013 deze regeling voort te zetten. Vervolgaanpak Ieder jaar wordt in overleg met gemeenten bekeken wat de voortgang is en worden gemeenten gevraagd een doorkijk te geven voor het komende jaar. In dit traject is ook afgesproken dat de provincie Overijssel in 2013 een evaluatie organiseert. De uitkomsten hiervan zullen tevens als input dienen voor het traject om te komen tot regionale woonvisies. De evaluatie heeft inmiddels plaatsgevonden en u zult hierover worden gé'nformeerd op 12 november 2013 middels een brief. Gedeputeerde Staten van Overijssel, Äjeflß^*^* provincie w ^ssö S H-S fessf ttea^ ^tee* 8
OVERALL RAPPORTAGE 2012 PRESTATIEAFSPRAKEN WONEN Hoofdstuk 1. Inleiding In 2010 heeft de provincie met alle Overijsselse gemeenten brede afspraken ten aanzien van de woningmarkt 2010-2015 gesloten. Daarbij is aan PS de toezegging gedaan hen jaarlijks te informeren over de voortgang van de realisatie van de afspraken. De afspraken zijn in 2012 bij de mid term review geactualiseerd. Voorliggende rapportage is een weergave van de meest relevante ontwikkelingen in 2012. De rapportage biedt inzicht in de onderdelen die goed lopen en onderdelen die nog aandacht vragen bij gemeenten. De rapportage is primair bedoeld om GS inzicht te geven in de voortgang omtrent de gemaakte afspraken. Daarnaast worden de gegevens gebruikt om PS te informeren over de voortgang. Met het afsluiten van de woningbouwafspraken in 2010 is eveneens afgesproken dat gemeenten jaarlijks voor 1 juli een voortgangsrapportage indienen. In dit rapport zijn de totale prestaties van 2012 in beeld gebracht. Voor een beeld van de ontwikkelingen van de individuele gemeenten is een voortgangsrapportage per gemeente bijgevoegd. 1.1 De afspraken De afspraken Wonen 2010 2015 hebben betrekking op de volgende beleidsthema s: Woningbouwprogramma: zuinig en zorgvuldig ruimtegebruik; aantal te realiseren woningen en maximale bestemmingsplancapaciteit. Binnenstedelijke vernieuwing: percentage binnenstedelijk te realiseren woningen, herstructurering, bodemsanering bij (humane) spoedlocaties en geluid (saneren van A lijst woningen). Wonen, zorg en welzijn: opstellen visie wonen zorg welzijn, inclusief uitvoeringsprogramma. Realisatie van woonservicegebieden en huisvesting bijzondere doelgroepen. Duurzaamheid en energie: energiebesparing bij de sociale sector, stimuleringsregeling particuliere sector (d.m.v. lening of subsidie), loket voor begeleiding particulieren, pilotprojecten. Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO): bevorderen particuliere initiatieven collectief particulier opdrachtgeverschap Aan de volgende afspraken is een provinciale bijdrage gekoppeld: 1. Wonen zorg welzijn: opstellen van de visie (met definitie woonservicegebied), inclusief een uitvoeringsprogramma. Alle gemeenten hebben sinds april 2011 een visie en werken aan de realisatie van het uitvoeringsprogramma. 2. Gerealiseerde woningen binnen feitelijk bebouwd gebied (BFGB): gemeenten ontvangen een bijdrage van 5.000,- per gerealiseerde woning BFGB. 3. Bodem: gemeenten kunnen een subsidieaanvraag indienen om de sanering van spoed- en spoedhumane locaties aan te pakken. 4. Geluid: gemeenten met een geluidsopgave om A-lijst woningen te saneren die niet zijn gelegen aan Rijkswegen.
5. Duurzaamheid: gemeenten kunnen een bijdrage krijgen voor een stimuleringsregeling particuliere sector (lening), loket voor begeleiding particulieren, maximaal twee pilotprojecten (voor meerdere woningen). 6. Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO): een eenmalige subsidie voor particuliere initiatieven en een eenmalige subsidie voor gemeenten t.b.v. het stimuleren van concrete CPO-activiteiten. NB. De middelen genoemd onder punt 2 t/m 4 betreft verdeling van het Rijksbudget Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing (ISV). Deze budgetten worden niet verleend aan de vijf grote steden omdat zij rechtstreeks van het Rijk ISV-middelen hebben ontvangen. 1.2 Midterm-review (MTR) In de afspraken zoals ze in 2010 zijn overeengekomen, was al voorzien in een Midterm-review in 2012. Gemeenten en provincie vonden dit noodzakelijk om te bepalen of de afspraken nog stroken met de actuele woningmarktsituatie. De doelstelling van de review is het in kunnen spelen op nieuwe ontwikkelingen en het bieden van de mogelijkheid om beschikbare middelen zo efficiënt mogelijk in te zetten. In 2012 zijn de woningbouwafspraken geactualiseerd en alle gemeenten hebben na bestuurlijke afstemming - de geactualiseerde afspraken ondertekend. De voornaamste wijzigingen zijn: neerwaarts bijstellen woningbouwaantallen, de woningbouwaantallen zijn bij veel gemeenten naar beneden bijgesteld op basis van de huidige woningbouwproductie en reële programmering tot 2015. nieuwe afspraken over energie en duurzaamheid, de aanpak op het gebied van energie en duurzaamheid in de bestaande bouw is gewijzigd via de Overijsselse Aanpak 2.0. opnemen huisvesting statushouders in de afspraken. De geactualiseerde woningbouwafspraken dienen voor de Overijsselse aanpak 2.0 tevens als subsidieaanvraag. In 2012 hebben 24 gemeenten aanspraak gemaakt op deze regeling en een bijdrage ontvangen voor de Overijsselse Aanpak 2.0. De MTR heeft tot actualisatie van de prestaties geleid. Het proces heeft er voor gezorgd dat de ambities van de gemeenten en de provincie dichter bij elkaar zijn gekomen en sluiten de afspraken door te werken met reële cijfers - beter aan bij de actuele situatie op de woningmarkt. Waar mogelijk en logisch zijn de afspraken op regionaal niveau afgestemd. Dit is gebeurd in de regio Zwolle-Kampen, Netwerkstad Twente en Noordoost Twente. De MTR en gevolgde werkwijze bieden een opmaat naar nieuwe vormen van afspraken, waarbij niet meer zal worden uitgegaan van kwantitatieve afspraken maar meer vanuit kwaliteit op basis van regionale samenwerking, flexibiliteit en reële ambities. 1.3 Woonvisies Naast het overeenkomen van de woningbouwafspraken in 2010 is ingezet op het actualiseren van de gemeentelijke woonvisies die met buurgemeenten zijn afgestemd. Deze visies vormen de basis voor de woningbouwafspraken en zijn daarmee onlosmakelijk verbonden met de MTR. In de afgelopen 2 jaar hebben 24 gemeenten een woonvisie - waar zowel buurgemeenten als GS mee hebben ingestemd - opgesteld. De laatste gemeente beschikt inmiddels ook over een vastgestelde woonvisie en heeft deze ter instemming aangeboden aan GS.
1.4 Subsidieregeling Kwaliteit Stedelijke Leefomgeving Uit de evaluatie van de eerste twee jaar is gebleken dat de vraag naar woningen minder was dan vooraf was voorzien, waardoor minder woningen zijn/worden gebouwd dan in de woningbouwafspraken 2010 is vastgelegd. Om deze reden is bij veel gemeenten het woningbouwprogramma bij de Midterm Review neerwaarts bijgesteld. Tegelijkertijd geven gemeenten aan steeds meer moeite te hebben met het aanpakken van kwaliteit van de leefomgeving in het stedelijk gebied. In samenspraak en afstemming met gemeenten is de nieuwe regeling Kwaliteit Stedelijke Leefomgeving opgezet die voorziet in het aanpakken van de leefomgeving in het stedelijk gebied. Met deze regeling wordt binnenstedelijke vernieuwing gestimuleerd, waarbij het verbeteren van de ruimtelijke- en sociale kwaliteit door bijvoorbeeld sloop, transformatie of herinrichting voorop staan. In 2012 was er een budget van 1 miljoen beschikbaar dat geïnvesteerd is in een achttal projecten. Gezien het succes van de regeling in 2012 en deze duidelijk in een behoefte voorziet om een impuls te geven aan de binnenstedelijke vernieuwing is besloten om de regeling in 2013 voort te zetten. 1.5 Evaluatie prestatieafspraken wonen In 2012 is aan PS toegezegd dat er door de provincie in 2013 een evaluatie georganiseerd zal worden waarbij de systematiek van prestatieafspraken nog eens tegen het licht zullen worden gehouden. De uitkomsten hiervan zullen tevens als input dienen voor het traject om te komen tot regionale woonvisies. Deze evaluatie heeft inmiddels plaatsgevonden en de resultaten hiervan zullen op 10 september aan GS worden aangeboden ter besluitvorming en op 16 oktober aan PS ter informatie. Leeswijze Aan de hand van de gemeentelijke jaarrapportages wordt in dit rapport de resultaten van de gemeenten in beeld gebracht. In het volgende hoofdstuk wordt een overall beeld gegeven van de voortgang van de verschillende prestaties. Hoofdstuk 2. Voortgang realisatie afspraken 2012 De wijze waarop de woningbouwafspraken 2010-2015 zijn ingericht, vereist een scherpe monitoring van de voortgang. Hiervoor is samen met gemeenten een overzichtelijk en eenvoudig document opgesteld. Deze systematiek wordt zowel door de provincie als door gemeenten positief ontvangen en heeft als positief neveneffect dat alle gemeenten nu een structureel inzicht hebben in de eigen programmering. Minimaal 2 keer per jaar worden ambtelijke voortgangsgesprekken gevoerd over het complete pakket aan afspraken. Gemeenten die niet voldoende presteren zijn en worden hierop aangesproken. Om de woningbouw te monitoren is in samenspraak met gemeenten, per gemeente, een document opgesteld waarin alle woningbouwprojecten en toekomstige projecten staan opgenomen: de zgn. woningbouwmonitor. Daarbij is aangegeven wat naar verwachting (afhankelijk van de woningmarktsituatie) tot 2015 zal worden gerealiseerd. Aan de hand hiervan wordt samen met gemeenten de voortgang van projecten en mogelijke knelpunten proactief gemonitord en wordt het ruimtelijke ordeningstraject vooraf helder. Daarnaast heeft de monitor belangrijke input voor de MTR gegeven.
A. Woningbouwafspraken Overeengekomen prestatie 2010-2015 (Overijssel totaal) Prestatie totaal 21.423 woningen (aangepast na de MTR in 2012) Percentage van de toevoeging binnenstedelijk Resultaat 2010 3469 woningen Resultaat 2011 4529 woningen Resultaat 2012 3009 woningen 50 % 55 % 65 % Cumulatief 11.007 woningen In het kader van de woningbouwafspraken is ervan uit gegaan dat tot 2015 er voor heel Overijssel een behoefte van circa 27.000 woningen is. Tijdens de MTR van 2012 is dit aantal bijgesteld naar 21.423, oftewel een neerwaartse bijstelling van ongeveer 20 %. Bij het monitoren van de voortgang werd tot eind 2011 uitgegaan van het aantal woningen dat een gemeente aanmeldt bij het CBS. Met ingang van 2012 hanteert het CBS echter een nieuwe systematiek waarbij de informatie over de opgeleverde woningen direct uit het BAG-systeem van de gemeenten wordt gehaald. Een nieuwe gehanteerde definitie voor woningen en woonruimten leidt tot grote verschillen en zorgt daarmee voor problemen en de (on)betrouwbaarheid van cijfers voor 2012. Voor de rapportage 2012 is daarom -voor wat betreft de woningbouwproductie - uitgegaan van de opgave van gemeenten. In bijlage 1 is een overzicht opgenomen van de woningbouwcijfers per gemeente. Met alle gemeenten is een afspraak gemaakt over het aantal binnenstedelijk te realiseren woningen. Voor alle gemeenten samen is dit gemiddeld ca. 50%. Gerealiseerd woningbouw: resultaat 2012 t.o.v. de totale prestatie tot 2015: 14 % Gerealiseerd woningbouw: resultaat 2010-2012 t.o.v. de totale prestatie tot 2015:51 % Gerealiseerd percentage binnenstedelijk in 2012: 65% Met name als gevolg van externe factoren zoals demografische ontwikkelingen en de crisis op de woningmarkt, is er minder vraag naar woningen dan verwacht. Er zijn daardoor minder woningen gebouwd, dan in de woningbouwafspraken is overeengekomen. Gemeenten zijn in beweging en hebben in veel gevallen de woningbouwambities bijgesteld aan de dalende vraag. Daarbij wordt ook kritisch gekeken naar de kwaliteit van de woningen en de locaties. De binnenstedelijke projecten lopen voor de meeste gemeenten over 2012 conform afspraak. Gemeenten schrappen dan ook veelal uitleglocaties en geven prioriteit aan binnenstedelijke locaties. Dit komt overeen met het provinciale uitgangspunt van zuinig en zorgvuldig ruimtegebruik (SER ladder). Bouwen voor de lokale behoefte Een aantal gemeenten heeft in 2010 aangegeven dat de bevolkingsprognose van Primos onvoldoende rekening houdt met de lokale invloeden op de woningmarkt. Onder voorwaarden dat alleen voor de lokale behoefte wordt gebouwd is destijds met 11 gemeenten een maatwerk afspraak gemaakt, onder voorwaarde dat de gemeente aantoont dat er wordt gebouwd voor lokale behoefte (richtlijn minimaal 90 %) en dat er geen sprake is van een positief migratiesaldo.
Over de jaren 2010-2012 hebben alle 11 gemeenten aangetoond aan de voorwaarden te hebben voldaan en zijn de afgesproken woningbouwprogramma s bij de mid term review in 2012 omgezet naar een definitieve afspraak. Daling in 2012 t.o.v. 2011 In 2012 zijn er ten opzichte van 2011 aanzienlijk minder woningen gebouwd (daling van ongeveer 30 %). In de voorgaande jaren hadden gemeenten nog aardig wat projecten in de pijplijn zitten maar dit is ondertussen aardig opgedroogd. Met name de grote steden ondervinden meer last van de crisis. Vooral in Deventer en Almelo loopt de realisatie ver achter op de overeengekomen prestatie. Alle grote steden hebben tijdens de MTR de woningbouwaantallen dan ook neerwaarts bijgesteld. In de plattelandsgemeenten wordt over het algemeen in de lijn van de prestatieafspraken gepresteerd. De verwachting is dat in 2013 de woningbouwproductie lager uit zal vallen, zowel voor de totale woningbouwproductie als het aandeel binnenstedelijk. Met name het lage aantal afgegeven bouwvergunningen in 2012 is een signaal dat de woningbouwproductie in 2013 lager uit zal vallen. Op deze daling is bij Midterm-review geanticipeerd. De afspraken zijn bijgesteld op basis van de huidige woningbouwproductie over de eerste 2 jaren van de prestatieafspraken en de reële programmering tot 2015. B. Wonen, zorg, welzijn Alle gemeenten hebben voor 1 april 2011 een visie op wonen en zorg vastgesteld (met een definitie voor een woonservicegebied), inclusief een uitvoeringsplan. In de prestatieafspraken is afgesproken dat in 2015 50% van de bewoners in een woonservicegebied woont. Gemeenten ontvangen subsidie voor de uitvoering die ze hebben gekoppeld aan diverse projecten. Gemeenten dienen minimaal 2/3e van het budget te koppelen aan fysieke projecten. Uitvoering Gemeenten zijn volop bezig met de realisatie van de uitvoeringsprogramma s. Het realiseren van de uitvoeringsprogramma s verloopt per gemeente wisselend. Hierbij komt duidelijk naar voren dat het kunnen komen tot uitvoering vooral afhangt van de (beschikbare) ambtelijke capaciteit en inzet, en de mate waarin samenwerking met de partners tot stand komt. Daarnaast blijkt ook de interne afstemming tussen gemeentelijke afdelingen ten aanzien van dit thema niet altijd optimaal. Met name projecten die gekoppeld zijn aan vastgoedontwikkeling lopen soms vertraging op. Met gemeenten waar dit speelt zijn gesprekken gevoerd en is afgesproken om in te zetten op projecten die voor eind 2014 gerealiseerd kunnen worden. De voortgang bij deze gemeenten wordt in 2013 nauwlettend gevolgd. Indien er geen verbetering optreedt, worden geen voorschotten meer uitgekeerd Algemene tendens Een belangrijk aandachtspunt is de vraag of de woningbouwprogrammering voldoende rekening houdt met de behoefte aan passende woningen voor zorgbehoevende. Op dit moment wordt er bij veel gemeenten van uitgegaan dat senioren willen blijven wonen in de eigen woning. Er komt op enig moment een grote behoefte aan zorg, ofwel aan huis, ofwel in een zorgwoning. Door het nieuwe Rijksbeleid zullen minder ouderen door kunnen stromen naar een intramurale woonvoorziening en langer in de eigen woning moeten blijven wonen. Op basis van de ingediende woonzorgvisies wordt hier nog onvoldoende op geanticipeerd. De komende jaren zal het bespreken van dit punt hoog op de agenda moeten staan.
Inzet provincie Om gemeenten op weg te helpen heeft de provincie een leidraad opstellen visie Wonen, Zorg en Welzijn gemaakt. Daarnaast zijn er diverse provinciebrede expert bijeenkomsten t.b.v. kennisdeling georganiseerd. De doelstelling is vooral een platform voor onderlinge kennisuitwisseling te bieden. De provincie biedt in samenwerking met Stimuland ondersteuning aan bij de realisatie van de uitvoeringsprogramma s. Bewustwordingscampagne Lang Zult U Wonen Een veel terugkerend thema in de uitvoeringsprogramma s van gemeenten is het tekort aan levensloopbestendige woningen. Veel gemeenten hadden daarom een bewustwordingscampagne opgenomen om particuliere woningeigenaren er van te overtuigen de woning aan te passen. Daarom is vanuit de provincie het initiatief genomen om dit gezamenlijk op te pakken zodat niet elke gemeente zelf het wiel hoeft uit te vinden. Dit heeft geleid tot de bewustwordingscampagne Lang Zult U Wonen die per 1 januari 2013 van start is gegaan. Hier nemen 22 Overijsselse gemeenten aan deel. Alleen de gemeenten Deventer, Almelo en Raalte hebben om verschillende redenen besloten niet te participeren. Met de inzet van de campagne gaan provincie en gemeenten samen aan de slag woningeigenaren ervan te overtuigen hun woning levensloopbestendig te maken. Een terugtredende overheid, lastig verkoopbare woningen en de eigen verantwoordelijkheid van inwoners vragen om een gezamenlijke aanpak. C. Bodem en Geluid De prestatieafspraken voor bodem en geluid komen voort uit een rijksregeling. De provincie vervult in het kader van deze afspraken een uitvoeringsfunctie. Ten aanzien van de bodemsanering is er voor gekozen een regeling op te stellen waar gemeenten een beroep op kunnen doen. Daarmee wordt beoogd alleen projecten te ondersteunen die concreet zicht hebben op uitvoering. Ten aanzien van geluidsanering is er maar een beperkt aantal gemeenten met een opgave. Deze opgaven zijn in de prestatieafspraken vastgelegd. Het betreft slechts vijf gemeenten. Overeengekomen prestatie: Bodem: De provincie Overijssel stelt de beschikbare rijksmiddelen ( 2 miljoen) ter beschikking om de sanering van locaties om een ernstige bodemverontreiniging aan te pakken. gemeenten kunnen voor de bodemsanering een subsidieaanvraag indienen met als voorwaarde dat de werkzaamheden binnen een jaar zijn gestart. Geluid: gemeenten met een geluidsopgave ronden uiterlijk 1-1-2015 de werkzaamheden af. Indien er sprake is van een aanvullende geluidsopgave kunnen gemeenten aanspraak maken op een leveren uiterlijk 1-3-2011 aan hoeveel A lijst woningen ze voor 01-01-2015 willen saneren. Indien er sprake is van een aanvullende taakstelling ten aanzien van geluid kan de gemeente afhankelijk van de beschikbaarheid van het budget en de voortgang van het lopende project aanspraak maken op een aanvullende bijdrage. Gerealiseerde prestatie: Bodem: In 2012 was er 1,3 miljoen euro beschikbaar voor bodemsaneringen. 8 gemeenten hebben aanvragen ingediend waarmee het budget grotendeels is besteed. In 2013 is er nog eenmalig een budget van 8 ton ter beschikking worden gesteld. Hiervoor hebben 7 gemeenten aanvragen ingediend waarmee het budget volledig is besteed.
Geluid: 6 gemeenten waar sanering van A lijst woningen speelt hebben in 2011 een subsidiebijdrage gekregen en zijn bezig met de uitvoering van de werkzaamheden. In 2012 hebben de gemeenten Staphorst en Twenterand een aanvullende subsidiebijdrage gekregen waarmee het volledige rijksbudget ISV-geluid is besteed en de rijksopgave ten aanzien van geluidssanering grotendeels kan worden afgerond. D. Energie en duurzaamheid In samenwerking met het energiepact zijn in 2010 een aantal prestaties t.a.v. energie en duurzaamheid in relatie tot wonen in de prestatieafspraken opgenomen. Een aantal gemeenten had al een afspraak met de provincie, maar het overgrote deel nog niet. Het doel van het opnemen van deze regelingen in de prestatieafspraken is bereikt; het aanjagen van de inspanningen van gemeenten op het terrein van energie en duurzaamheid. Inmiddels hebben vrijwel alle gemeenten de overeengekomen prestatie in uitvoering. Overeengekomen prestatie: Resultaat tot en met 2012 50% van de huurwoningen heeft op 01-01- 2015 minimaal label B. Gemeente heeft een energieloket ingericht t.b.v. het stimuleren van maatregelen in de particuliere woningvoorraad. Gemeente heeft een subsidie regeling of een lening ingesteld t.b.v. het stimuleren van maatregelen in de particuliere woningvoorraad. Gemeente heeft een pilot voor één energieleverende nieuwbouwwoning en of één energiebesparende bestaande woning. Hier is veel discussie over geweest, en de ambitie lijkt bij veel corporaties niet haalbaar. De nieuwe afspraken sluiten bij de afspraken tussen de woningcorporaties en Aedes. Alle gemeenten hebben een loket. Een aantal gemeenten werkt hierbij samen. 25 gemeenten hebben een regeling of subsidie ingesteld. In 2012 hebben 12 gemeenten aanvragen voor een pilot ingediend voor een totaal van 14 pilots. Conclusie Het opnemen van het thema Energie&Duurzaamheid in de prestatieafspraken had onder andere tot doel de ambities van het energiepact een aanvullende stimulans te geven. Dit is succesvol gebleken. Mede door de actieve begeleiding vanuit de provincie hebben nu alle gemeenten een loket en een duurzaamheidsregeling. Energiebesparingsaanpak 2.0 In 2011 en 2012 is gewerkt aan het vernieuwen van het Energiepact. Dit heeft geresulteerd in het programma Nieuwe Energie waaronder een nieuwe energiebesparingsaanpak 2.0 voor de bestaande woningbouw. De prestatieafspraken wonen blijven van kracht, maar de regelingen en voorwaarden zijn geactualiseerd. Daarnaast zijn nieuwe ambities geformuleerd voor zowel de particuliere woningbouw als de corporatiesector. In het kader van de Green Deal afspraken met het Rijk is afgesproken 10.000 woningen twee indicatieve labelstappen energiezuiniger te maken. De doelstelling is uitgewerkt in een regeling voor corporaties (Energiefonds) en voor particuliere woningen (via o.a. Prestatieafspraken wonen).
E. Prestatie Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) De provincie wil collectief particulier opdrachtgeverschap stimuleren. Hiertoe heeft de provincie een stimuleringsregeling ingesteld. In de afspraken is met gemeenten overeengekomen dat ze CPO-initiatieven ondersteunen en/of dat ze (een) locatie(s) voor CPO beschikbaar stellen. Overeengekomen afspraak: 22 gemeenten bevorderen in de periode tot 1 januari 2015 initiatieven voor CPO. Hiertoe wijst de gemeente minimaal één locatie aan. drie gemeenten hebben t.a.v. CPO geen afspraak opgenomen in de afspraken. De provincie heeft een stimuleringsregeling voor groepen burgers in de voorbereidende fase en voor gemeenten. Gerealiseerde afspraak in 2012: 17 groepen particulieren hebben CPO-subsidie aangevraagd en ontvangen. Het betreft de ontwikkeling van 133 woningen. 2 gemeenten hebben CPO-subsidies aangevraagd en ontvangen. 17 gemeenten hebben een of meer locaties aangewezen voor CPO. Conclusie en doorkijk 2012 en verder Met de ondertekening van de afspraken Wonen is een aantal gemeenten actief aan de slag gegaan met CPO en het stimuleren van CPO. Dat heeft ertoe geleid dat 17 aantal gemeenten inmiddels al hebben voldaan aan de CPO-afspraak of mogelijk een grotere prestatie zal gaan leveren dan afgesproken. [Sinds de invoering van de CPO subsidieregeling in 2008 zijn er meer dan 50 initiatieven in de voorfase ondersteund met een provinciale subsidie. Het gaat daarbij om circa 400 woningen. Momenteel zijn er circa 20 projecten gestart met de uitvoering of inmiddels afgerond. Het gaat hierbij om circa 150 woningen.] *** Met drie plattelandsgemeenten - Dalfsen, Dinkelland en Wierden hebben we geen afspraak gemaakt over CPO. Deze gemeenten voeren geen actief CPO beleid, mede omdat is particulier opdrachtgeverschap daar gemeengoed is. Overigens hebben deze gemeenten aangegeven dat ze wel zullen meewerken als zich een concreet initiatief voordoet met een passende locatie. Naar verwachting is hier weinig belangstelling voor de CPO regeling bij de inwoners. F. Starterslening In het verlengde van de CPO regeling, bevordert de provincie het zelf kopen van een woning door starters. Hiertoe is in 2011 besloten de bestaande startersregeling te verlengen. Met deze regeling kunnen gemeenten voordelig startersleningen verstrekken. Dit is geen onderdeel van de afspraken, maar ondersteunt wel de doelstellingen die door de afspraken worden nagestreefd. Op dit moment hebben 17 gemeenten een starterslening beschikbaar. In 2011 zijn er ca. 253 startersleningen verstekt. Het feit dat veel gemeenten ook voor 2011 weer budget beschikbaar stellen, geeft aan dat ook deze regeling in een behoefte voorziet. Gerealiseerde afspraak in 2012: In 2012 hebben 17 gemeenten de startersregeling In 2012 zijn 438 startersleningen verstrekt.
G. Huisvesting vergunninghouders Huisvesten van vergunninghouders is een wettelijke taak voor gemeenten. Elk half jaar krijgen zij een taakstelling door het Rijk opgelegd. De provincie is toezichthouder op gemeenten. Dit houdt in dat wij er op moeten toezien dat gemeenten op juiste wijze uitvoering geven aan deze wettelijke taak. Om hier door middel van voorkantsturing invulling aan te geven is dit onderdeel tijdens de Midterm-review halverwege 2012 opgenomen in de prestatieafspraken. Wijzigingen per 1 oktober 2012 De wijze van toezicht is vereenvoudigd met de invoering Wet revitalisering generiek toezicht. GS hebben op 9 oktober 2012 in een stappenplan vastgelegd hoe invulling wordt gegeven aan de toezichtrol. Met deze wet is de provincie ook toezichthouder geworden van de Twentse gemeenten. De werkwijze met betrekking tot het huisvesten van vergunninghouders eveneens gewijzigd. Vanaf die datum worden vergunninghouders rechtstreeks gekoppeld aan een gemeente. Uitgangspunt hiervoor is de wettelijke taakstelling en eventuele achterstanden. Gemeenten dienen vervolgens de gekoppelde vergunninghouders binnen de afgesproken termijn van 12 weken te huisvesten. Gerealiseerde taakstelling in 2012: 13 gemeenten hebben voldaan aan de taakstelling en hebben geen achterstanden. Deze gemeenten scoren groen in het kader van IBT. 12 hebben niet voldaan aan de taakstelling en/of heeft achterstanden. Deze gemeente scoren voorlopig groen in het kader van IBT. Dit betekent dat ze voldoende heeft gepresteerd, maar de periode na 1 oktober 2012 was te kort was om een definitief oordeel te geven.
Bijlage 1 Woningbouwcijfers 2012 per gemeente Gemeente 1 1a 2 3 4 5 bruto prestatie opgave CBS opgave CBS Opgave Totalen Opgave 2012 Opgave CBS afspraak gemeenten 2012 2010 na MTR 2010 2011 2012 2010-2012 binnenstedelijk binnenstedelijk Almelo 1860 1350 63 162 56 281 52 92% Borne 730 655 150 223 182 555 80 44% Dalfsen 860 660 101 163 120 384 3 3% Deventer 3000 2000 197 271 158 626 147 93% Dinkelland 370 370 51 68 126 245 59 47% Enschede 3220 2125 450 584 389 1423 380 98% Haaksbergen 480 451 9 53 33 94 30 91% Hardenberg 1466 1160 154 196 198 548 55 73% Hellendoorn 530 530 124 221 70 415 44 63% Hengelo 1815 1140 112 415 233 760 233 100% Hof van Twente 955 949 24 198 81 303 65 80% Kampen 2200 1151 302 288 165 755 134 81% Losser 353 289 27 41 31 99 6 19% Oldenzaal 830 600 128 39 37 204 36 97% Olst Wijhe 634 580 54 111 122 287 23 21% Ommen 421 237 8 9 7 24 3 43% Raalte 883 733 91 116 93 300 30 32% Rijssen Holten 610 695 197 106 109 412 61 55% Staphorst 371 300 20 55 20 95 9 45% Steenwijkerland 875 875 353 258 131 742 93 71% Tubbergen 386 336 105 124 56 285 28 50% Twenterand 612 612 147 138 77 362 66 85% Wierden 515 400 113 125 49 287 16 33% Zwartewaterland 246 325 76 12 58 146 0 0% Zwolle 3600 2900 413 548 423 1384 295 70% totaal 27.822 21423 3.469 4.524 3.024 11.016 1.948 65% * norm voor drie jaar is 60%