Training Verhalen vertellen met poppen
Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Anne Haselberg Inhoudelijke redactie: Napona Smid Titel: Verhalen vertellen met poppen ISBN: 978 90372 3420 6 Edu Actief b.v. 2016 Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO (www.stichting-pro.nl). De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu Actief, te vinden op www.edu-actief.nl.
Inhoudsopgave Over deze training 4 Oriëntatie 10 Verhalenderwijs ontwikkelen 11 Een verhaal kiezen 14 Met een handpop werken aan de ontwikkeling van kinderen 17 Vuistregels voor het vertellen van een verhaal 22 Het voorbereiden van een verhaal 25 Het verhaal aanpassen aan de ontwikkeling van het kind 27 Poppenspel 30 Vuistregels voor het hanteren van een pop 32 Stemgebruik en mimiek 36 Reflecteren 39 Theoriebron Verhalenderwijs ontwikkelen 40 Theoriebron Een verhaal kiezen 43 Theoriebron Een pop als pedagogische middel inzetten 46 Theoriebron Vuistregels voor het vertellen van een verhaal 49 Theoriebron Het voorbereiden van een verhaal 52 Theoriebron Het verhaal aanpassen aan de ontwikkeling van het kind 54 Theoriebron Poppenspel 57 Theoriebron Vuistregels voor het hanteren van een pop 59 Theoriebron Stemgebruik en mimiek 62 3
Over deze training Over deze training Inleiding Tijdens deze training leer je om verhalen te vertellen met poppen. Met het vertellen van verhalen kun je in je werk met kinderen veel bereiken. Je oefent hoe je het beste een verhaal kunt voorbereiden en vertellen. Het werken met (hand)poppen en verschillende soorten poppenspel zijn een belangrijk onderdeel van deze training. Ook leer je meer over het inzetten van een pop om de ontwikkeling van een kind te stimuleren. Tot slot leer je hoe je je houding, stem en mimiek kunt inzetten om je verhalen en het poppenspel kracht bij te zetten. De handpop kun je gebruiken om de ontwikkeling te stimuleren. Leerdoelen Je kunt het belang van verhalen vertellen benoemen. Je kunt verschillende vormen van verhalen (met poppen) voorbereiden en aanbieden. Je kunt een handpop op een pedagogische manier inzetten. Je kunt verhalen aanpassen aan de ontwikkeling van het kind. Je kent de verschillende soorten poppen die je kunt gebruiken bij het vertellen van een verhaal. Je kent de vuistregels bij het hanteren van een pop. Je kunt je eigen stemgebruik en mimiek aanpassen aan de vorm van het poppenspel. Beoordeling Beoordelingsformulier Je wordt op verschillende punten beoordeeld. Deze punten vind je terug in het beoordelingsformulier. De volgende punten zijn belangrijk bij de beoordeling: Je doet actief mee aan de lessen. Je voldoet aan de voorwaarden bij de oefeningen en bij de demonstratie: correcte kleding, goede persoonlijke verzorging, geen sieraden. 4
Over deze training Planning Planningsformulier Aan het einde van de training voer je een demonstratie uit. Plan deze demonstratie tijdig. Lees eerst de demonstratie goed door en vul daarna het planningsformulier in. Neem ook de andere oefeningen van deze training op in je totale planning. Zo voorkom je dat je in tijdnood komt. Oefening 1 Demonstratie: Met een handpop een verhaal vertellen Casus Sinds 2015 is integraal kindcentrum De Regenboog gevestigd in een nieuwbouwwijk in een kleine stad. In het IKC werken het basisonderwijs, de kinderopvang en de peuterzaal nauw met elkaar samen. Ze werken met gezamenlijke jaarplannen en thema s. Voor het nieuwe schooljaar wordt het werken met handpoppen geïntroduceerd. De leerkrachten, onderwijsassistenten en de pedagogisch medewerkers gaan de handpoppen inzetten tijdens het dagelijks werk met de kinderen. Om zo goed mogelijk voorbereid van start te gaan, willen ze een map aanleggen met verhalen waarmee ze de ontwikkeling van kinderen kunnen stimuleren. Opdracht Overkoepelend manager Hannah van der Linden is jullie opdrachtgever. Zij heeft het werken van handpoppen geïntroduceerd bij De Regenboog en adviseert alle medewerkers om alvast verhalen te verzamelen. Zij vraagt jullie om verhalen te zoeken die de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen kunnen stimuleren. Dit doe je samen met je klasgenoten. Denk aan: sociale vaardigheden aanleren omgangsvormen emotionele veiligheid gevoelens en emoties. Zorg dat de verzameling verhalen die jullie aanleggen zo breed mogelijk is, zodat de verschillende facetten van de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen aan bod komen. Je bereidt het verhaal dat jij hebt uitgekozen voor en vertelt het met een handpop aan een groep tijdens de demonstratie. Je mag zelf de doelgroep kiezen. Hannah van der Linden geeft jullie ook de opdracht om de handpop die je gebruikt zelf te maken. Verdiep je in de mogelijkheden van handpoppen en maak een handpop die past bij de doelgroep aan wie je het verhaal vertelt. Het is mogelijk dat je deze handpop bij een ander vak maakt. Overleg dit met je docent. 5
Over deze training Voorbereiding van het maken van een handpop Het ontwerp Bedenk eerst voor welke doelgroep je een handpop wilt maken en beantwoordt de volgende vragen: 1. Wat voor een soort handpoppen zijn geschikt? 2. Wat voor een karakter wil je de pop geven? 3. Welke materialen passen hierbij? 4. Wat wil je dat je handpop kan? Denk aan een bewegende mond, beweeglijkheid, houding en dergelijke. Maak een schets van de pop. Vertel daarbij voor welke doelgroep de pop is en hoe dit ontwerp is ontstaan. Lever het ontwerp en het verslag in bij de docent. Het plan van aanpak Op internet staan veel voorbeelden van het maken van handpoppen. Zoek voorbeelden die lijken op de pop die je wilt maken. Maak een plan van aanpak voor de pop die je wilt maken: 1. Wat ga ik maken? 2. Waar moet ik op letten? 3. Welke materialen heb ik nodig? 4. Heb ik hulp nodig? Zo ja, wie kan ik hiervoor benaderen? Maak een plan van aanpak en lever dit in bij de docent. De uitvoering van het maken van een handpop Verzamel alle materialen die je nodig hebt en benader mensen die je eventueel kunnen helpen bij bepaalde onderdelen van de pop. Nu kun je aan de slag. Let bij het maken van de pop op de uitstraling van de pop en de afwerking. Reflectie over het maken van een handpop Werkmodel STARRT-methode Reflecteer op deze opdracht via het Werkmodel Verslag volgens de STARRT-methode. Je levert in bij je docent: het ontwerp het plan van aanpak een verslag over het maakproces enkele foto s van het eindresultaat. Voorbereiding van het verhaal niveau 3 Werkmodel Een verhaal kiezen en aanpassen aan de ontwikkeling van kinderen Bespreek met je klasgenoten mogelijke onderwerpen voor de verhalen. Zorg voor een brede opzet van onderwerpen en verdeel de onderwerpen onder elkaar. Bij deze opdracht mag je zelf een doelgroep kiezen die past binnen de brede doelgroep van het IKC. Je zoekt naar een verhaal dat past bij het onderwerp. Gebruik hiervoor het eerste deel van het Werkmodel Een verhaal aanpassen aan de ontwikkeling van kinderen. Als je een verhaal gevonden hebt, bekijk je of je het nog moet aanpassen aan je doelgroep. Dit doe je door de stappen van deel 2 van het Werkmodel Een verhaal aanpassen aan de ontwikkeling van kinderen te doorlopen. Wanneer je een verhaal gevonden hebt, bereidt je het voor. Dit doe je volgens het Werkmodel Een verhaal voorbereiden. 6