Biodanza Biodanza is een combinatie van muziek, bewegen, dans, plezier, ontspannen en contact. Je hebt geen danservaring nodig, het is voor mannen en vrouwen, verlegenheid is van harte welkom en je wordt tegelijk gezonder en gelukkiger. Wat is Biodanza? Biodanza is een lichte, eenvoudige, plezierige en tegelijk diepzinnige methode voor persoonlijke groei. Het gaat ervan uit dat ieder mens potentiële kwaliteiten in zich heeft die alleen maar uitgenodigd, gestimuleerd en ontwikkeld hoeven worden om tot bloei te kunnen komen. De belangrijkste basis voor de uitnodiging om meer tot leven te komen is: een veilige groep en plezier. Plezier, gelijkwaardigheid, aanmoediging en respect creëren een sfeer waarin je weer contact kunt maken met je oorspronkelijke spontaniteit, moed en prachtige menselijke vermogens. Biodanza creëert in wekelijkse lessen van ongeveer anderhalf uur een heel echte en aanmoedigende situatie, waar binnen je kunt bewegen, contact kunt maken met jezelf, anderen, en de groep. Je herontdekt je vermogen om jezelf te zijn in aanwezigheid van anderen. Wie ontwikkelde Biodanza? Biodanza is ontwikkeld door Chileense dichter, Medisch Antropoloog, Psycholoog en onderzoeker Rolando Toro Araneda (19 april 1924). Rolando onderwees medische antropologie aan de School of Medicine van Chili, waar hij onderzoek en experimenten deed t.a.v. verruiming van het bewustzijn, hij was professor in de psychologie van de kunst en expressie aan het instituut voor esthetiek van de Pontificica Universiteit aan de Inter-American Open Universiteit van Argentinië. In de jaren 6o en 70 begon hij met zijn eerste onderzoeken en ervaringen met een systeem dat uiteindelijk Biodanza werd. De naam Biodanza werd gevormd na de samensmelting van het Griekse woord BIOS (leven) en het Spaanse woord DANZA (dans) en betekend dans van het leven. Rolando s doel was om in deelnemers zelfontplooiing te bevorderen en de levenskwaliteit te verhogen. Bronnen van het systeem dat hij ontwikkelde zijn te vinden in de antropologie, etnologie, psychologie en in de wetenschappen die het mysterie van het leven onderzoeken. Zelf ontwierp en volbracht hij vele experimentele studies en onderzoeken naar creatieve processen en verruiming van het bewustzijn. Rolando was ook een erkend dichter en kunstenaar. Hij heeft vele gedichten en psychotherapeutische boeken gepubliceerd. Daarnaast werden kunstwerken tentoongesteld in Brazilië en Italië. Volgens Rolando zelf zijn meest waarachtige en intieme beroep dat van dichter. Door zijn toewijding en passie is Biodanza al lange tijd zeer succesvol in Latijns Amerika en is Biodanza zo n 15 jaar geleden in Europa geïntroduceerd. Rolando danste en onderwees Biodanza met een enorme passie, over de hele wereld, tot aan zijn dood op 16 februari 2010. Biodanza gebruikt prachtige muziek (in vele stijlen, pop, jazz, klassiek, Braziliaans, Afrikaans enzovoort), eenvoudige en heel menselijke bewegingen en contact oefeningen. Biodanza nodigt je uit je spontaan uit te drukken zoals je bent.
Is het dansen? Biodanza heeft alles en niets te maken met dans. Er is geen sprake van pasjes, dansjes en choreografie. Je hebt helemaal geen danservaring of aanleg nodig. Toch is Biodanza de dans van het leven. Muziek en dans zijn oude en heel menselijke manieren om samen te zijn met anderen en spontaan uit te drukken wie we zijn. Lammetjes huppelen in de wei, vogels dansen om te imponeren of te verleiden, vissen scholen en groepen vogels creëren prachtige choreografieën, een moeder streelt de wang van een kind, iemand wordt gewiegd voor troost, vormen van dans als een natuurlijke uitdrukking van het leven. Muziek vormt een universele taal die ons kan verbinden en kan raken zoals geen ander middel dat kan. De muziek nodigt je uit, je vrij te bewegen en bewogen te worden. De biodanza docent De docent (meer facilitator dan leraar) heeft een intensieve vierjarige opleiding doorlopen en is opgeleid door Nederlandse en buitenlandse didactische docenten. Daarin zijn de natuurlijke vermogens authentiek, affectief en spontaan te zijn, ontwikkeld en daarmee ook het vermogen anderen uit te nodigen meer tot leven te komen. Je kunt als docent anderen alleen leren wat je zelf hebt doorleefd, daarom is het belangrijk dat een docent zich blijft ontwikkelen en het vermogen om in het geleefde moment te zijn, steeds vergroot. Een Biodanza les wordt altijd op maat gecreëerd en geleid door een docent volgens de principes van de methode. Er bestaan geen kant en klare lessen, de lessen worden gemaakt voor de groep en het proces en de ontwikkeling binnen die groep. De groepen zijn gemengd; mannen en vrouwen van verschillende leeftijden. De docent stimuleert met de lessen in de deelnemers te werken aan drie lagen van communicatie en interactiedoor middel van de oefeningen en dansen: Met zichzelf; zelfbewustzijn en waarneming Met een ander, aanpassing en feedback Met de groep; erbij horen en solidariteit Hoe gaat het er in een les aan toe? Essentieel is dat de lessen met veel plezier gepaard gaan en een veilige aanmoedigende sfeer is daarbij een voorwaarde. Bij Biodanza worden de potentiële vermogens van mensen aangewakkerd. Het gezonde wordt versterkt. Tijdens de gehele les praat je niet, dit helpt om minder in het denken en meer in het doen en het ervaren te zijn; meer in het hier en nu te komen. De les begint in een cirkel, als begroeting en om gelijkwaardigheid, affectiviteit en openheid uit te drukken. Ook warm je zo langzamerhand je lichaam op. Soms wordt er wat theorie besproken of een thema toegelicht. Het eerste deel van de les bestaat uit energieke, creatieve en speelse oefeningen. Ze helpen je los te komen, vrijer te worden, meer hier en nu te zijn, elkaar te leren kennen en je bewegingscapaciteit te vergroten. Het tweede deel van de les bestaat uit rustige oefeningen die je uitnodigen contact te maken met je zelf, de ander en de groep. Ook helpen deze oefeningen om je, als het ware, opnieuw af te stemmen op wat er echt toe doet en op wie je werkelijk bent. De les eindigt weer in de cirkel en daarna kun je nog even wat drinken, snoepen en kletsen. Lessen worden niet geanalyseerd of nabesproken. Wel is er af en toe aan het begin van een les een ronde waarin je verbaal iets kunt delen over je ervaringen in je dagelijks leven of vorige lessen. Er zijn nooit kijkers in een les. Alle aanwezigen doen mee. Wel ben je vrij om iedere oefening wel of niet te doen. Niets moet. Vrijwilligheid is heel belangrijk. Bij alle oefeningen is het belangrijk goed naar je eigen lijf en mogelijkheden te luisteren, zodat je jezelf niet forceert. Wanneer je een oefening met een ander doet is het de kunst je goed op de ander en jezelf af te stemmen. We respecteren elkaars grenzen. De docent doet de meeste oefeningen even voor. Dit om een indruk te geven van de bedoeling van de oefening, niet om
een beweging voor te doen die je moet nadoen. Soms kan er een emotie in je opkomen door een oefening of de muziek. Emoties laat je dan gewoon stromen, zonder je te verontschuldigen, of het te willen analyseren. Ook verlegenheid en schroom zijn van harte welkom. Iedereen heeft z n eigen uitdagingen, bij de één is het teveel spanning, bij een ander ritmegevoel, durf, teveel denken, fysieke beperkingen of ooit uitgelachen zijn om hoe je beweegt. In een veilige groep is iedereen vóór je en ontstaat bloei vanzelf. Er is toewijding nodig. Biodanza brengt een transformatie proces in jezelf op gang. Dat proces heeft het nodig dat je regelmatig aanwezig bent en je verbindt met de groep. Wanneer je er regelmatig bent, voel je je sneller op je gemak, wen je aan de oefeningen, elkaar en de docent en ontstaat er sneller de veilige groep die nodig is om het transformatieproces mogelijk te maken. Je kunt de manier waarop je de oefeningen doet altijd aanpassen aan je durf, fysieke vermogens en emotionele gesteldheid van dat moment. De groep is de voedingsbodem waar binnen je kunt experimenteren, onderzoeken, leren; het nieuwe kunt toelaten. De anderen zijn voor jou de groep en jij bent dat voor de anderen. De voedingsbodem voor elkaar vormen, vraagt toewijding en commitment. En of dat nu eens per week of eens per maand is, is afhankelijk van de groep die je koos, het proces dat je aan wilt gaan, je eigen behoeften en de tijd die je wilt en kunt investeren. Voor wie is Biodanza geschikt? Biodanza is voor gezonde mensen van 25/30 jaar tot 100 jaar. Het is belangrijk dat je een goede geestelijke gezondheid hebt. Biodanza is voor mannen en vrouwen, mensen uit alle landen, culturen en van verschillende geloofsovertuigingen. Met een lichte fysieke handicap kun je vaak toch heel goed meedoen met gewone lessen. Biodanza is geschikt voor wie zich persoonlijk wil ontwikkelen en het leven wil verrijken. Er zijn speciale groepen voor o.a. kinderen, jongeren, zwangeren en er bestaat ook klinische Biodanza (voor groepen met een minder goede geestelijke gezondheid) en Biodanza voor het bedrijfsleven. Deze speciale groepen worden geleid door docenten die zich gespecialiseerd hebben op het desbetreffende gebied en een beroepsopleiding of werkervaring hebben die daarbij past. Wat is het niet? Biodanza is een systeem voor motorische en affectieve integratie. Er wordt gebruik gemaakt van muziek, beweging, expressie en een gevoel van saamhorigheid. In Biodanza wordt gewerkt met prachtige speciaal geselecteerde muziek, fysieke en emotionele beweging, contact oefeningen en een veilige groepssfeer. Biodanza is geen therapie. Biodanza richt zich op het aanmoedigen, versterken en uitnodigen van het gezonde in de deelnemers. Daardoor kan ook, dat wat het gezonde en vitale in de weg zit, wat meer voelbaar worden. Emotie s die in je opkomen, mogen er gewoon zijn, en mogen geuit worden, maar er wordt niet aangestuurd op het uitleven ervan. Wat er is mag er zijn, maar er is geen therapeutisch doel in de lessen. Ook worden bewegingen, ervaringen en emotie s niet geanalyseerd. Biodanza is een systeem van menselijke integratie, het wil een gezonde voedingsboden zijn en biedt een mogelijkheid om te experimenteren met meer tot leven komen. Mochten er dingen naar boven komen die meer aandacht nodig hebben, dan kan het een heel goed idee zijn therapeutische ondersteuning te zoeken. Je kunt de docent altijd om advies vragen. (Saskia: ik stuur mensen alleen door naar therapeuten & leraren waar ik zelf bij in de leer of in therapie geweest ben) Je kunt je docent ook altijd om feedback vragen, of iets delen dat je tegenkomt, of laten weten wat je een uitdaging vindt in de lessen. Wat brengt het teweeg? Biodanza werkt in op het Vitale Onderbewuste. Zo noemde Rolando Toro de wijsheid, het bewustzijn in je cellen. En dat Vitale Onderbewuste herstelt zich buiten je bewustzijn om, het werkt ook zonder dat je dit analyseert. Mensen die regelmatig(wekelijks) Biodanza beoefenen ervaren dat ze zich vrijer, jonger,
creatiever en gezonder gaan voelen. Ook ontwikkelen ze meer zelfvertrouwen en zelfgevoel; weten wie je bent en wat je wil. Biodanza werkt door in je dagelijks leven, situatie s die je in de lessen tegenkomt, kom je ook in het leven tegen. Na een poosje ga je merken dat je spontaner wordt en meer contact en plezier toe durft te laten. Na een les ga je opgeladen en ontspannen naar huis. Biodanza is letterlijk en figuurlijk hartverwarmend. Je expressieve vermogens nemen toe Een belangrijk deel van de methode omvat emotionele en fysieke spontane expressie. Het vermogen je gevoel in beweging om te zetten en je vrij te kunnen bewegen. Dat gaat dus helemaal niet over choreografie, pasjes of voorgeschreven bewegingen, maar om het stimuleren van creatieve expressie. In Italië is Biodanza al veel verder ontwikkeld. Daar worden Biodanza lessen ook aangeboden op universiteiten. Ook voor dansacademies, zangopleidingen en acteeropleidingen zijn Biodanza lessen zeer geschikt. Dit omdat het vermogen je creatief uit te drukken door het beoefenen van Biodanza zich op een bijzondere manier ontwikkeld. Van Biodanza wordt je vanzelf vrijer, vitaler, je zelfvertrouwen en je vermogen om contact te maken nemen toe. Meer mens worden. Een belangrijke kern van Biodanza is het herstellen en vergroten van essentiële menselijke vermogens: Het leven met aandacht beleven Plezier kunnen ervaren Eerbied ervaren voor alles wat leeft Volkomen op je gemak kunnen zijn in aanwezigheid van anderen Authentiek, oprecht en waarachtig in het leven staan Jezelf creatief en vrij uiten Je eigen mannelijkheid of vrouwelijkheid leren kennen en beleven Lief kunnen hebben en liefde kunnen ontvangen Ontspannen in je seksualiteit De muziek, de dans- bewegings- en contact oefeningen, de leraar, je medestudenten en jijzelf vormen samen het atelier waarin je naar hartenlust kunt experimenteren en alle aangeleerde schroom van je af kunt laten glijden. De dans is nooit het doel, het gaat er niet om wie het mooiste danst. De dans is een middel, een uitnodiging. Het dansen is geen schoonheidswedstrijd. Toch is een mens die zijn oorspronkelijke vermogens terugvindt en dit laat zien, van nature bijzonder mooi. Veel oefeningen zijn in de kern zeer eenvoudig: Rondlopen vanuit vitaliteit, enthousiaste, kracht, doelbewustheid of ontspanning Je eigen ritme en bewegingen vinden Vloeiende bewegingen maken Het plezier van beweging toelaten Je lichaam ontspannen Vitaliteit voelen, laten zien, uiten Plezier en genieten toelaten, spelen Je creatief uitdrukken Open oogcontact maken Iemand met affectieve aandacht aanraken Rusten in de aanwezigheid van een ander Iemand werkelijk ontmoeten Toch zijn de oefeningen voor veel mensen niet altijd eenvoudig om te doen, te durven vooral. Lagen van schroom, onwennigheid, aangeleerde angst voor falen en gebrek aan contact zitten soms in de weg. Iedere
baby heeft het vermogen om een werkelijk volkomen oprecht oogcontact te maken met iemand die bereid is terug te kijken, waarom durven wij als volwassenen dan niet langer dan een paar seconde in iemands ogen te kijken? Door onze opvoeding, door alles wat we hebben meegemaakt en geleerd, door onze cultuur, zijn we veel van onze natuurlijke vermogens verloren. Vermogens die we al hadden en erg menselijk zijn; contact, liefde, vitaliteit, seksualiteit, plezier, ontspanning, vrijheid. Biodanza is een zachte manier om je vermogens weer terug te vinden en opnieuw te kunnen beleven op een speelse en veilige manier. Je zult je daardoor weer compleet gaan voelen. En dat is het meest vervullende dat bestaat. Angst verwelkomen. In plaats van iemand te vragen: hoe gaat het met je? Zou je ook kunnen vragen: hoeveel is er NIEUW in je leven? Het gaat dan niet zozeer over wat er goed of slecht is, alleen om wat nieuw is. Voor jonge mensen is er veel nieuw in hun leven en dat geeft het leven iets magisch. Vanaf een jaar of dertig neemt de hoeveelheid NIEUW vaak af. Er ontstaan patronen, herhalingen, gewoonten, chronische elementen. Je hebt al zo vaak sneeuw gezien, je hebt al eerder gevlogen, je kent het klappen van de zweep, je weet hoe mensen zijn. De kunst is dan om voldoende NIEUW in je leven te brengen, mensen en situatie s helemaal opnieuw te benaderen, dezelfde dingen anders te doen, nieuwe kanten van jezelf te ontdekken, nieuwe dingen te leren; dingen voor het eerst te blijven doen. Biodanza helpt je om jezelf en je leven te blijven vernieuwen. Vernieuwen roept altijd angst op. Het bekende verlaten en nieuwe gebieden betreden is voor ieder mens spannend. Voldoende NIEUW in je leven vraagt dus om je bereidheid angst te voelen. Iets nieuws leren is oncomfortabel, het verbindt ons met angst. Als je geen enkele angst voelt, wordt er kennelijk niet echt iets nieuws van je gevraagd en is er dus ook minder NIEUW aan. Als het totaal niet oncomfortabel is, betekent dat waarschijnlijk dat het iets is dat je al (in een andere vorm) kent en dan is het niet wezenlijk nieuw voor je. We proberen allemaal angst te vermijden, dat is heel menselijk. Maar daarmee laten we ook weinig ruimte over voor het nieuwe dat ons leven juist magisch, sprankelend en levendig maakt. Al het nieuwe vraagt om de bereidheid angst te ontmoeten. Angst zal nooit verdwijnen, het zal er altijd zijn, steeds als we het nieuwe opzoeken. Er is in ons een kracht die het nieuwe uitnodigt en dat is nieuwsgierigheid naar het leven. We kunnen ieder moment kiezen om die vernieuwende kracht te volgen; in jezelf de angst die opkomt gewoon laten stromen in plaats van onderdrukken, blokkeren of vermijden is iets dat je kunt leren. Biodanza biedt een geweldig oefenruimte om meer tot leven te komen. Het helpt je het nieuwe op te zoeken, in jezelf, de ander, de groep, de muziek, de oefeningen, angst aandacht te geven, te ontspannen en het gewoon maar te laten stromen. Zo kun je jezelf en je leven revitaliseren en nieuwe gebieden te betreden; je levenslust neemt toe. Er is niet echt een verschil tussen de docent en de student, beide leren ze, komen ze angst tegen, groeien zo en vernieuwen zich. (tekst geïnspireerd op de wijsheid van Avi Grinberg) In een veilige haven ontstaan vanzelf De moed & het verlangen Om op avontuur te gaan Wat beleef je? Je ervaart Vivencia. De mogelijkheden van de deelnemer worden wakker gemaakt in het groepsproces door het hier en nu intens te beleven. We noemen dat vivencia. Deze momenten van intensiteit kunnen op verschillende manieren worden ervaren: fysiek, emotioneel, in de beweging, verbonden met anderen in de groep of door bijvoorbeeld het contact met de natuur (bij Biodanza in de natuur). Je ervaart je identiteit en regressie. Biodanza werkt met twee staten van zijn, waartussen we pulseren. We werken met identiteit: het sterke, positieve gevoel dat jij jij bent. En met regressie waarin je oplost en opgenomen wordt in grotere groepen, anderen, de natuur enzovoort. De pulsatie maakt dat na verloop van tijd je eigen identiteit groeit en sterker wordt. Je wordt meer, wie je ten diepste bent.
Er zijn 5 lijnen van vivencia. Biodanza stimuleert vijf thema s of potentiële vermogens, die in het leven van mensen belangrijk zijn. Dit zijn: vitaliteit, seksualiteit, creativiteit, affectie en transcendentie. Deze noemen we de vijf lijnen van vivencia. 1. Vitaliteit is het leven met energie tegemoet treden en een goede balans vinden tussen actie en rust. Het is belangrijk om vitaal te zijn zodat we kunnen uitrijken naar wat we nodig hebben en verlangen in het leven. 2. Sensualiteit hoort bij ieder levensaspect, al wordt dat vaak onderkend. Een glimlach, een gebaar, een hand die zachtjes vastgehouden wordt of streelt. In biodanza wordt dit deel in het leven op zachte wijze herontdekt. Je vermogen tot intimiteit en sensualiteit zal substantieel toenemen. Seksualiteit begint bij het verlangen en plezier ontdekken en wakker maken in ons zelf. 3. We creëren een relatie, een moment, een toekomst. Creativiteit is hoe je leeft en leven creëert voor jezelf en anderen. 4. Als we anderen ontmoeten, hebben we de vaardigheid nodig om genegenheid te geven en te ontvangen. Empathie maakt dat we ons kunnen verplaatsen in een ander. Affectie is onze natuurlijke mogelijkheid tot liefhebben en genegenheid ervaren. 5. Transcendentie is het moment waarin je jezelf overstijgt en je verbindt met het grotere geheel. Het is openen naar het totale menselijk potentieel. Door intensief te werken met vivencia, identiteit en regressie en de vijf lijnen van vivencia, krijg je toegang tot jouw persoonlijke mogelijkheden. Iets meer over Vivencia Muziek, beweging en dans, de warmte die ontstaat door de interactieve met andere deelnemers, veranderd onze gebruikelijke manier waarop we de dagelijkse realiteit ervaren. Met behulp van specifieke oefeningen kunnen we toegang krijgen tot een heel ander nivo van communicatie. Een vorm van communicatie die in staat is de activiteit van de cerebrale cortex te verminderen, af te zwakken en zodoende meer ruimte te maken voor het ervaren van gevoelens, sentimenten en emotie s. Zo ontstaat een veel gevoeliger waarneming van het zelf en de ander. Van onze interne dialoog en redeneringen in het dagelijkse leven kunnen we contact maken met een andere werkelijkheid waarin gesproken woorden en spraak plaats maken voor een andere meer subtiele taal. Onze wereld opent zich voor stilte, emotie, muziek, beweging en contact: krachtige stemmen die in staat zijn om ons hele wezen zacht en subtiel wakker te maken. Zo komen onze onderdrukte potenties vrij die begraven waren onder lagen van bescheidenheid, verlegenheid, onderdrukking of ontkenning. Een bijzondere bewustzijnsstaat wordt gecreëerd door de verwelkomende en instemmende context van de groep: deze voedt het plezier, het gevoel levend te zijn en doet zo ons gevoel van welbevinden toenemen. Het woord vivencia betekent een direct beleefd, intens hier en nu. Der term verwijst naar een psychofysieke staat van complete integratie van een persoon met zichzelf, de ander en de groep. Door middel van vivencia s kunnen we ons verbinden met onze diepste en meest verborgen intimiteit (innigheid, vertrouwelijkheid, verbondenheid) en daardoor openen en onthullen latente en niet uitgedrukte menselijke potentie s zich in onszelf en ons leven. De vijf lijnen van Vivencia (menselijke potentie die meer beleefd en geleefd kunnen worden) zijn: De weg naar gezondheid en welbevinden is die van integratie. Het proces van Biodanza helpt ons die natuurlijke potentie s te ontdekken, te ontwikkelen en meer uit te drukken in ons leven. 1. Vitaliteit: het voelen van onze vitale energie, onze impuls om de wereld tegemoet te treden, onze biologische aanleg tot gezondheid 2. Seksualiteit: Toegang hebben tot het vermogen plezier te hebben, te genieten en het kunnen voelen van verlangen
3. Creativiteit: Het vermogen om een persoonlijk antwoord te geven op verschillende levenssituaties. Zelf expressie, eigenwaarde, werk activiteiten, innovatie. 4. Affectiviteit: het geven en ontvangen van tederheid en liefde. Het genieten van vriendschap, het delen met elkaar en het respecteren van elkaar. Mens zijn met elkaar. 5. Transcendentie: Je ego kunnen overstijgen, hogere niveaus van integratie met de mensheid, de natuur en het universum kunnen bereiken. Het gevoel te hebben bij het leven als geheel te horen. Het is belangrijk om te begrijpen dat onze gedachten en emoties, als ook ons gedrag een onvermijdelijke impact hebben op de diepste structuur van de menselijke identiteit, n.l. op het biologische niveau. Omgekeerd heeft onze biologische staat ook een grote invloed op hoe we onszelf zien, en het leven als geheel ervaren. Biodanza promoot niet alleen een hogere kwaliteit van leven, het is veel ambitieuzer. Het zorgt voor een enorme ontwikkeling van de menselijke potentie werkelijk gelukkig te zijn. Het leven dansen is niet zomaar een vrijetijdsbesteding, het kan gezien worden als een vitale behoefte van ieder mens. Hoe begin je? Je kunt kennismaken met Biodanza is een open les of een beginnerscursus. Vervolgens dans je korte of langere tijd in een beginnergroep, daarna kun je indien gewenst meedoen met een gevorderdengroep. Het is aan te raden je voor te nemen zeker 3 tot 5 lessen te volgen voor je besluit of Biodanza bij je past. In het begin moet je soms wat schroom of verlegenheid overwinnen, dat is heel normaal en gaat meestal snel over. Op veel plaatsen in het land worden workshops met een speciaal thema georganiseerd en zijn er een aantal Rolando Toro Biodanza scholen in Nederland waar je de opleiding kunt volgen. Je docent weet hier meer over. Waarom zou je Biodanza beoefenen? Biodanza helpt je om je meer in harmonie te voelen met jezelf en het leven op ieder nivo in jezelf. Het werkt, van de cellen tot in je spieren, van emotie tot actie, van je lichaam tot in je ziel. Het helpt je blokkades, angsten, rigiditeit en spanning op te lossen. Het werkt zacht en progressief en heeft het vermogen de impact van psychosomatische trauma s die te maken hebben met de stress van het leven door overmatige focus op competitie en moeten presteren, te verzachten. Voor deze stress betaal je vaak niet alleen een hoge prijs t.a.v. je persoonlijke gezondheid (slapeloosheid, angst, spijsverteringsproblemen, pijn, en spanning), maar ook t.a.v. je sociale relaties (communicatieproblemen, isolatie, geweld, niet begrepen worden). Door Biodanza kun je ontdekken dat het leven veel meer is dan wat we vanuit die stress kennen. Dat er schoonheid te vinden is in ieder intens beleefd en gedeeld moment. Biodanza stelt een proces voor waarin je door lichamelijk beleefde ervaringen en sensitiviteit, gevoelens toelatend kunt reiken naar je volledige menselijk potentieel. Het resultaat is het herstellen van je vermogen je verbonden te voelen met jezelf, anderen en het leven zelf. Dit herstel zorgt voor levensvreugde en je vitaal en intens levendig voelen. Biodanza versterkt je vermogen je uit te drukken op ieder gebied in je leven. Dansen voor mannen en vrouwen Mannen en vrouwen hebben in onze cultuur, vaak een heel andere geschiedenis wat betreft dans en beweging. Over het algemeen durven vrouwen meer, zijn ze meer gewend om te dansen, dansen ze ook graag met elkaar, soms zijn ze wat soepeler, ritmischer en vrijer. In andere culturen is het voor mannen heel hip als ze goed kunnen dansen en dat ook veel doen, hier is dat wat minder. Vrouwen vinden het soms spannend om oefeningen met een man te doen, en doen het dan liever met een andere vrouw. Maar voor mannen is het juist minder eng om te dansen met een vrouw. Mannen dansen meestal (zeker in het begin) niet zo graag met elkaar. Dus om de moedige mannen te belonen voor hun
moed om mee te doen, vraag ik de vrouwen vaak om de mannen te helpen, door juist wél oefeningen met hen te doen. Dit echter altijd binnen de eigen grenzen. Zoals voor alles geldt binnen Biodanza, je daagt jezelf wel uit, maar je forceert jezelf nooit. Een gezonde nee is altijd te verkiezen boven een ongezonde ja. Doe het niet te goed Bij Biodanza is de vorm niet belangrijk. Het gaat niet om techniek, om pasjes, om een juiste houding. Je werkt niet naar een prestatie toe. Dat is soms even wennen. Zoals wij veel dingen leren gaat het juist wel om het eindresultaat. Of je nu zingt, toneelspeelt, danst, tekent, een verhaal schrijft, schildert, het moet wel iets worden. Bij Biodanza is dat niet zo, het gaat dan meer om experimenteren, spelen, iets nieuws uitproberen, te ervaren. We maken geen mooie tekening, we gaan lekker krassen en kliederen. Soms is de prestatiedrang het meest lastige om los te laten. Hoe meer ervaring je hebt met dans en beweging, hoe meer last heb je daar soms van. Maar juist het zomaar wat experimenteren en het loslaten van het moeten presteren kan ervoor zorgen dat je iets nieuws leert, n.l. je spontaan, vrij en creatief uitdrukken. Wanneer je dat vermogen meer ontwikkelt, kun je dat vervolgens inbrengen in je leven. Laat bij Biodanza het moeten presteren even helemaal los. Onthoud steeds deze zin Doe het niet te goed. We zijn vóór elkaar We zijn sociale wezens, we zijn groepsmensen. We hebben allemaal het verlangen om: Goed genoeg te zijn Gewaardeerd te worden Gehoord en gezien te worden Erbij te horen De angst om uitgelachen te worden, voor gek te staan, afgewezen te worden, buitengesloten te worden, zit ons het meest in de weg om open, echt, spontaan en creatief te zijn. Daarom is het heel belangrijk te experimenteren in een groep waarin je je veilig voelt. Een groep die je niet uitlacht, maar juist aanmoedigt. De sfeer in de groep vorm het laboratorium waarbinnen je kunt experimenteren. Daarom zijn we bij Biodanza ALTIJD vóór elkaar. We geven elkaar, zonder te praten, het gevoel van: Goed genoeg te zijn Gewaardeerd te worden Gehoord en gezien te worden Erbij te horen Op iedere (creatieve) opleiding en bij ieder creatief project is datzelfde van belang (hoewel het soms ver te zoeken is). Wanneer je je veilig genoeg voelt in de groep kun je tevoorschijn komen, talenten in jezelf ontdekken en ontwikkelen en boven jezelf uitstijgen. Biodanza is: Doen wat je voelt & voelen wat je doet Biodanza is bevestigend Bovenal is Biodanza een systeem van bevestiging. Alles dat in een les gebeurd is bedoelt deelnemers het gevoel een geven dat Psychiater Anna Terruwe in haar bevestigingstheorie zo mooi omschrijft: " Jij mag zijn zoals je bent, om te worden wie je nu al bent maar nog niet kunt zijn. En je mag het worden op jouw manier en in jouw tijd" Ik noem dat het gevoel van "GoedGenoegheid", van "Gerustigheid". Voldoende bevestigd komt het mooiste van ieder mens vanzelf tevoorschijn.
Wat trek je aan? Je danst het liefst op blote voeten (eventueel anti-slip sokken). Draag gemakkelijk zittende, zachte kleding waarin je je vrij kunt bewegen. Het is fijn als je wat laagjes hebt, zodat je nog iets uit kunt trekken tijdens het actieve deel van de les en iets aan kunt trekken tijdens het rustige deel van de les. Sieraden, riemen, en al te strakke broeken zitten vaak in de weg tijdens de oefeningen. Kleding mag sportief, sierlijk, dansachtig of heel gewoon zijn als het maar comfortabel is en jij je er fijn in voelt. Het is fijn als je schoon en fris in de les verschijnt omdat sommige oefeningen gepaard gaan met nabijheid van anderen. De meeste oefeningen doe je staande, sommige zittend en heel af en toe zijn er oefeningen op de grond. Saskia de Bruin. Ik geloof dat ieder mens een missie heeft. En dat je die ontdekt wanneer je op zoek gaat naar wat je ontroert, naar wat je intens gelukkig maakt, naar wat je het allerliefste doet; als je op zoek gaat naar je bezieling! Wat mij ontroert is de gedachte dat mensen zijn als bloemen in de knop. De schoonheid, de unieke geur, de bloei, de eigenheid nog verborgen, wachtend op de juiste omstandigheden. De omstandigheden die nodig zijn voor groei en bloei zijn volgens mij: zachtheid, liefde, veiligheid, creativiteit, aandachtigheid; het besef dat je hier en nu helemaal goed genoeg bent. Precies daar vind ik mijn missie. Mensen brengen bij het besef dat ze helemaal goed genoeg zijn. Dat er niets hoeft te veranderen, dat ze schitterend en uniek zijn. Ik gebruik graag verschillende en creatieve werkvormen zoals dansen, schrijven, onthullen en delen, aandachtig worden, ontspannen. Allemaal manieren om deuren te openen in jezelf. Ik vind het prachtig en ontroerend als ik zie dat iemand een deur in zichzelf opent en even ervaart dat alles hier & nu goed is. Ik ben met hart en ziel toegewijd aan het mogelijk maken van groei en bloei in mensen (en ook aan die in mezelf). Op mijn website kun je wat meer vinden over de methoden die ik heb bestudeerd en die ik gebruik. Plezier, ontspanning, gevoel en creativiteit zijn de pijlers waarop al mijn werk is gebaseerd. Locatie & lestijden. Ik werk voornamelijk in de studio van de GeluksOnderneming. Westeinde 297 in Berkhout (5 km vanaf Hoorn centrum). Woensdag van 20.00 21.30 Biodanza voor gevorderden Donderdag van 20.00-21.30 Biodanza Basics voor beginners vanaf september 2012 Vrijdag eens per maand van 20.00 tot 21.30 (iedere eerste vrijdag van de maand) De begrippen beginnners en gevorderden zijn onhandige termen om aan te geven hoe veel Biodanza ervaring iemand heeft. We zijn in het leven allemaal beginners en gevorderden en ieder groeit in het tempo dat bij hem past. Informatie en opgave. Soms organiseer ik in een groep een open les, waarin het gemakkelijk is in te stromen, je kunt ook komen proeven op een vrijdag avond. Opgave gaat altijd eerst even in overleg, vervolgens kun je een paar keer meedansen en dan kijken we samen of we bij elkaar passen en we verder op avontuur kunnen. De lessen gaan, op de schoolvakantie s na, het hele jaar door. Een afmelding hoor ik dat graag vóór 18.00 op je lesdag via een telefoontje of een sms-je (mail lees ik zo laat soms niet meer) soms is het met minder deelnemers nodig de les aan te passen & ik kan niet zo goed tegen afzeggingen op het laatste moment. Disclaimer Biodanza is een integrerende en educatieve methode. Het belooft geen genezing of heling, het is ook geen alternatieve geneeswijze of therapie. Het is ontwikkeld voor persoonlijke groei en helpt je om je potentiële menselijke vermogens verder te ontwikkelen. Het is niet bedoeld als vervanging van medische of psychische behandeling en is ook niet geschikt voor mensen met een serieuze medische of psychische aandoening. De methode heeft geen speciale ideologische, religieuze of mystieke basis. Menselijkheid,
affectie en de kostbaarheid van het leven vormen de basis. Biodanza vraagt geen specifieke leefstijl, behalve wat goed voor je is, het gezonde aanmoedigt en wat prettig voelt. Contact. Mijn website: www.saskiadebruin.nl Mijn mailadres: saskiaschrijft@quicknet.nl Telefoon: 06-2359 4010 Als je in mijn groep danst kun je lid worden van: biodanzametsaskia.hyves.nl De GeluksOnderneming Ik ben mede oprichter van De GeluksOnderneming. Deze onderneming moedigt mensen aan vrijer en krachtiger in het leven te staan. We stimuleren mensen op verschillende manieren een creatief, stralend en waardevol leven te leiden. Jezelf te zijn op de mooist mogelijke manier. Voor meer informatie en activiteiten: www.geluksonderneming.nl Interesse in een Biodanza opleiding? Er zijn Rolando Toro scholen in: Amsterdam (www.biodanzaschoolamsterdam.nl), Apeldoorn, Eindhoven (www.biodanzazuidnederland.nl), Midden Nederland, Rotterdam en Utrecht. Ik ben verbonden met de school van Amsterdam en die in Eindhoven. Zie voor meer informatie over de opleidingen ook www.biodanza.nl Ten slotte Biodanza is bijzonder en gewoon, eenvoudig en ingenieus, speels en diepzinnig, prettig en gezond, stimulerend en kalmerend.. niet uit te leggen met woorden alleen. Biodanza is ervaringsgericht, het is een kwestie van beleven. Biodanza geeft je een kijk op de werkelijkheid die je heel veel ruimte en keuzemogelijkheden geeft om gelukkig te kunnen zijn en werkelijk contact met je zelf en andere te ervaren. Biodanza is een weg van het hart, van het lichaam, van je gevoel. De oefeningen, de muziek, de groep waarmee je danst en de waarachtigheid van de docent helpen je om je vrij en helemaal goed genoeg te gaan voelen. Zo kun je experimenteren en een nieuwe manier van leven kunt ontdekken. Je bent van harte welkom! En.. vergeet niet dat je al helemaal goed genoeg bent. Er hoeft niets aan je te worden verbeterd. Biodanza nodigt je uit om meer tevoorschijn te komen, meer te leven, met alle kwaliteiten die je al in je hebt. Wil je nog meer van de theorie weten? Lees dan het boek van Rolando Toro over Biodanza Biodanza; muziek, beweging en expressieve communicatie voor een harmonische ontwikkeling van de persoonlijkheid. Uitgeverij De Zaak. ISBN 90 7777 0402 / 97890 7777 0405. 19,95 Of lees nog deze informatie uit de Italiaanse brochure:
Een nieuwe manier voor persoonlijke groei. Biodanza is een ervaringsgericht systeem dat muziek, beweging en oefeningen in het ontmoeten van elkaar combineert. Het ontwikkelt onze mogelijkheden op het gebied van vitaliteit, seksualiteit, creativiteit, affectiviteit en transcendentie. Het systeem maakt gebruik van de meest recente ontdekkingen in de neuro- en menswetenschappen. Het biedt je een voortdurende stimulans om met vreugde te bewegen, om relaties met anderen aan te gaan, en om de moed te hebben om je uit te drukken. Het spoort je aan om je eigen natuurlijke ritmes te ontdekken, om te vertrouwen op je gevoel, om je gevoel van eigenwaarde te ontwikkelen en je bewust te worden van wie en wat je werkelijk bent. Door middel van het ervaren van het eigen lichaam, de emoties, en door diverse ontmoetingssituaties met anderen, wordt de gevoeligheid ten aanzien van jezelf de ander en de wereld om ons heen verfijnd. Leren dat leven een kunst is Het lichaam opnieuw ontdekken Het terugvinden van je hart Je eigen talenten ten diepste ontwikkelen De ware menselijke kwaliteit hervinden Dat is Biodanza De oorsprong en haar schepper In 1982 vestigt Rolando Toro de eerste School voor Biodanza in de wereld, te Fortalezza (Brazilië). Vervolgens worden andere Scholen gecreëerd en Biodanza breidt zich uit tot een mondiale beweging. In 1989 gaat Rolando naar Italië om een programma voor de expansie van zijn systeem te realiseren. Hij heeft acht jaar lang in Italië gewoond en in die tijd heeft hij Biodanza in de meeste Europese landen geïntroduceerd en tot ontwikkeling gebracht. In 1998 keert hij terug naar Chili, zijn geboorteland. Tot zijn overlijden in februari 2010 was hij Directeur en President van de International Biocentric Foundation (IBF), het bestuurslichaam dat eigenaar is van het merk Biodanza Systeem Rolando Toro, en van de gehele methodologische erfgoed van Biodanza. Doel van Biodanza; Het ontwikkelen van de menselijke mogelijkheden. Ieder mens heeft een innerlijk potentieel dat bij elkaar onze menselijke identiteit vormt. Alle Biodanzaoefeningen zijn ontworpen om dat potentieel te ontwikkelen. Om welke potentiële vermogens gaat het dan? Ons potentieel van Vitaliteit Dat is de sensatie van vitale energie, van dynamiek, en van levenslust. Dit omvat ook de fundamentele functie van organische zelfregulering. Ons potentieel van Seksualiteit Het gebied van seksualiteit houdt binnen Biodanza allereerst een verzoening in met het genot. Het genot om zichzelf te voelen, om in het eigen lichaam te leven, om weer intimiteit te vinden en te ontdekken, overgave, lichamelijk contact, sensualiteit. Ons potentieel van Creativiteit Dit is ons vermogen tot verbale en non-verbale expressie. Het is de capaciteit om de wereld met vertrouwen te onderzoeken, om te kiezen en om te innoveren. Het is de functie die ons in staat stelt om ons leven te scheppen. Ons potentieel van Affectiviteit
Dit is de capaciteit tot het ervaren van liefde, solidariteit, generositeit, een gevoel van erbij te horen en van verwantschap. Het is het vermogen tot scheppen van eenheid, van het zich betrokken voelen bij het leven. Voor Rolando Toro, de schepper van Biodanza is affectiviteit de intelligentie van de soort. Ons potentieel van Transcendentie Het is de menselijke functie die verbonden is met alle innerlijke sensaties van volheid, van verruiming, van het ervaren van alle manifestaties van het leven en de intieme samenhang daarvan. Het is het vermogen om zich deel te voelen van de Mensheid, van de Natuur en van het Universum. Een innovatieve methodologie; muziek, beweging, emoties, vivencia Het systeem Biodanza werkt door het opnieuw wakker maken van het menselijk potentieel. Dit wordt bereikt door het activeren van een aantal factoren, die uitstekende resultaten geven bij het vergroten van het plezier om te leven, in een gezond bestaan. Muziek Elke oefening van Biodanza gaat vergezeld van specifieke muziekstukken die de expressie van onszelf vergemakkelijken en die op een intense manier de emoties en de gevoeligheid voor het bestaan stimuleren. Beweging Bewegen in Biodanza is de herontdekking van de eigen expressie en van meer authentieke, zinvolle gebaren rijk aan betekenis. Emoties Bij de beoefening van Biodanza vindt intense stimulering plaats van alle emoties die spontaan toestanden van plezier en gezondheid scheppen: blijdschap, vreugde, moed, tederheid, passie, en vertrouwen in zichzelf. De Vivencia Dit is de algehele ervaring dat men leeft tijdens het beoefenen van elke afzonderlijke oefening. Het is het huidige moment - het hier en nu - dat met grote intensiteit wordt beleefd, waarbij tegelijkertijd lichamelijke, instinctieve en emotionele sensaties meespelen. Een nieuwe manier om de menselijke intelligentie te begrijpen De meest recente ontdekkingen uit de neurowetenschappen en de meest vernieuwende theorieën van de ontwikkelingspsychologie hebben nu definitief bevestigd dat de menselijke intelligentie niet slechts de logisch-rationele (zoals altijd werd geloofd) is, maar een samenstelsel van meerdere intelligenties die onderling nauw verbonden zijn. Deze vragen alle om op de gepaste wijze gestimuleerd te worden, om zo te komen tot een harmonische en volledige ontwikkeling van de persoonlijkheid. Het gaat om: Affectieve intelligentie Tussen menselijke intelligentie Binnen menselijke intelligentie Cenestetische intelligentie Muzikale intelligentie Ecologische intelligentie Existentiële intelligentie Alle oefeningen die samen het systeem Biodanza vormen zijn bedacht en gemaakt om geleidelijk het geheel van deze menselijke intelligenties te stimuleren, op die manier bij te dragen aan een geïntegreerde en gezonde ontwikkeling van de persoonlijkheid.
Affectieve intelligentie Volgens Rolando Toro, heeft voor de menselijke soort een evolutionaire sprong kunnen plaatsvinden dankzij de buitengewone ontwikkeling van de affectieve functies die gevoelens van liefde, vriendschap, altruïsme, solidariteit en coöperatie samenwerking hebben ingebracht in het evolutionaire proces van de mensheid. Daarom wordt in Biodanza de affectieve intelligentie beschouwd als de fundamentele kern van de menselijke identiteit. Een kern van waaruit vervolgens op de meest gezonde manier alle andere intelligenties en potentiëlen zich kunnen ontwikkelen. De oefeningen; momenten die de schoonheid van het leven oproepen. De methode van het systeem biedt: individuele oefeningen oefeningen in paren oefeningen in kleine groepjes of met de totale groep Een Biodanza sessie duurt ongeveer twee uur. Het is niet vermoeiend en is voor mannen en vrouwen even geschikt. Hoegenaamd alle oefeningen worden begeleid door muziek. Ze worden nauwkeurig uitgelegd om het doel en de betekenis van de oefening duidelijk te maken. Sommige oefeningen zijn bedoeld voor lichamelijke integratie, andere om fijngevoeligheid te stimuleren, en weer andere zijn bedoeld voor de expressie en ontwikkeling van ons genetisch potentieel. De kleding die bij het beoefenen van Biodanza wordt aangeraden, is wat men gewoonlijk draagt in een sportzaal; gemakkelijk zittend en licht. Om Biodanza te beoefenen is het absoluut niet nodig om te kunnen dansen, en men hoeft ook geen behendige lichaamsbewegingen te kunnen maken. De groep; een ervaring van een ontmoeting met de mensheid Beginnen met Biodanza, betekent vóór alles een beslissing om deel te nemen aan een enthousiasmerende ervaring met een groep en met menselijkheid. Menselijkheid die betrokken is, waarin je meedoet, in verbondenheid. In Biodanza is het zo, dat de ervaring met de groep voortdurend gericht is op de ontmoeting, de relatie, de communicatie en het contact met anderen, en ook met zichzelf. Om die reden is het niet mogelijk Biodanza individueel te beoefenen, omdat in de individuele eenzaamheid het vitale aspect van de relatie met de ander ontbreekt. De ontmoeting met de ander is de belangrijkste reden waarom het parcours van Biodanza in menselijke zin verrijkt, innerlijk doet groeien en iedereen toestaat om zich opnieuw ten diepste het genoegen toe te eigenen om in de wereld te zijn en daarvan deel uit te maken. De schoonheid, het genoegen, De vreugde om te leven en zichzelf te realiseren Behoren toe aan al diegenen Die er in slagen om op intense wijze Zichzelf en anderen te ontmoeten (Rolando Toro) De meest gezagsondermijnende van alle disciplines Is die welke zich baseert op de ontmoeting Op de vreugde om te leven Op het recht op liefde en contact (Rolando Toro))
Er zijn veel motieven om te beginnen om Biodanza te beoefenen Steeds meer mensen in de hele Wereld ontdekken dit nieuwe Systeem voor de menselijke ontwikkeling en de persoonlijke groei. Waarom? 1. Omdat Biodanza beoefenen de mogelijkheid biedt om je 'zelf' te zijn, om de eigen natuurlijke ritmes terug te vinden en om elke ervaring van het leven volledig en intens te leven. 2. Omdat het de existentiële creativiteit bevrijdt, los van alle voorbeelden en eisen van de cultuur en de directe omgeving. 3. Omdat het de bevrijding van het affectieve potentieel vergemakkelijkt, evenals het vermogen om nieuwe motivaties richting het bestaan te vinden. 4. Omdat het een nieuwe gevoeligheid voor het leven bevordert door de ontdekking van haar meest intieme en wonderbaarlijke aspecten. 5. Omdat het relaties verbetert, de vriendschap vergemakkelijkt, de keuze voor verwantschap stimuleert en nieuwe vormen van menselijk contact toelaat. Vereniging voor Biodanza docenten Nederland (VBN) De vereniging heeft ten doel: 1. De kwaliteit van de onder de naam van Biodanza Systeem Rolando Toro aangeboden diensten in Nederland te bewaken; 2. De bekendheid van Biodanza Systeem Rolando Toro in Nederland te vergroten; 3. De aangesloten leden te vertegenwoordigen. Van de Italiaanse organisatie: Het is een ethisch culturele Vereniging voor de sociale bevordering van de persoon, zonder winstoogmerken. Ze heeft als doel om de professionaliteit van de leraren te vergroten en om erkenning te krijgen voor Biodanza als nieuw beroep. Het respecteren van de professionele ethiek door de leden wordt gewaarborgd door een ethische gedragscode die de plichten van de facilitator in haar/zijn professionele activiteit bekend maakt. De leden van de Vereniging organiseren initiatieven op nationaal en regionaal niveau teneinde Biodanza te verspreiden op sociaal, gezondheids, educatief en opleidings gebied, zowel in publieke instituten als in private praktijken. De Vereniging financiert projecten van solidariteit. (goede doelen) Onze waarden zijn o.a.: Respect voor elke vorm van leven. Gehechtheid aan geweldloosheid en niet discrimineren in het zoeken naar en verwerkelijken van vrede, van solidariteit en van rechtvaardigheid. Doelen en programma's geïnspireerd door concepten van democratie en pluralistische participatie, van onafhankelijkheid, van autonomie en van vooruitgang voor de verwezenlijking van het leven in vereniging in een geest van wederkerigheid en zelfbeschikking. Uit de ethische gedragscode: Art. 15: Bij de uitoefening van het beroep respecteert het lid, facilitator van Biodanza, de waardigheid, het recht op vertrouwelijkheid(privacy), op zelfbeschikking en op autonomie van diegenen die gebruik maken van haar/zijn werk. Zij/Hij discrimineert niet op grond van godsdienst, ethniciteit, nationaliteit, sociale herkomst, sociaal-economische status, leeftijd, geslacht waartoe men behoort, seksuele gerichtheid of handicap.
Art. 12: Bij de uitoefening van het beroep facilitator van Biodanza creeërt het lid een omgeving die gastvrij en sereen is, waarin iedereen zich geaccepteerd voelt, ongeacht niveau van affectief-motorische integratie dat haar of hem kenmerkt. Het lid facilitator respecteert de niveaus van leren en het tempo van verandering van iedereen en gedraagt zich eerlijk, dezelfde beschikbaarheid manifesterend in de ontmoetingen met iedereen en druk haar/zijn kwaliteit op natuurlijke wijze uit, zonder geheimzinnigheid, zodat de deelnemers met hem/haar een spontane band kunnen vormen. "Life is movement A rebirth of meaningful movement, is to nurture our immediate connection to life. Nowadays, this missing link is what leads to disease and violence. To isolation and selfishness. To contempt towards the beauty of life." Hélène Lévy Benseft (didactisch docent Frankrijk)