1 Geschikt en comfortabel in de eigen woning Verslag van de sleutelbijeenkomst de Langstraat 2013 Een hartelijk welkom Op 21 november 2013 is de derde sleutelbijeenkomst de Langstraat gehouden. Dit jaar was u te gast bij de gemeente Loon op Zand. De heer Bruijniks, wethouder van de gemeente Loon op Zand, opende dan ook de bijeenkomst met een hartelijk welkom namens de Langstraatgemeenten en de collega's wethouder Van Don- gen uit Waalwijk en wethouder Van der Poel uit Heusden. De drie wethouders zijn er trots op dat het mooi wonen is in de Langstraat en dat waar samengewerkt kan worden dit ook in de praktijk gebeurt: niet alleen op het gebied van wonen, maar bijvoorbeeld ook op het gebied van werken (bedrijventer- reinen) en infrastructuur. Op een aantal thema s, zoals woningbouwprogramme- ring, migrantenbeleid en verduurzaming, werken de Langstraatgemeenten ook samen met andere gemeenten uit de regio Hart van Brabant. Je kunt het als gemeente immers niet meer alleen. De aanwezigheid en belangstelling van ver- schillende gemeenten uit de regio geeft ook een basis voor een integrale samenwerking bij levensloopgeschikt en comfortabel wonen. Ook de aanwe- zigheid van corporaties en bedrijfsleven wordt zeer op prijs gesteld. Geschikt en comfortabel in de eigen woning Angela van Velden van LINT woon en welzijn De dagvoorzitter Angela van Velden (LINT woon en welzijn) geeft een introductie op het thema van vandaag. Na de eerste twee sleutelbijeenkomsten 'sleutels voor een woningmarkt die op slot zit' (2011) en 'mensen maken de wijk van waarde' (2012) is er voor gekozen om deze sleutelbijeenkomst 2013 toe te spitsen op ge- schikt en comfortabel wonen. We focussen ons hierbij op de particuliere woningeigenaar in de bestaande voorraad. Het merendeel van de woningen staat er immers al. Mensen kunnen of willen niet verhuizen en met de ver- grijzing en steeds hogere energielasten is het dan ook van belang om te kij- ken naar de mogelijkheden van de eigen woning. En wat zou het mooi zijn als we bewoners op de juiste manier en met de juiste informatie kunnen helpen om weer geschikt en comfortabel te wonen. HOE KUNNEN GEMEENTEN, CORPORATIES EN BEDRIJFSLEVEN SAMEN DE ZORG VAN HET ONTZORGEN OP ZICH NEMEN?
2 Gelukkig nog thuis Mieke Koot van huistest.nl Voorlichting, bewustwording en advies is een belangrijke taak van ons allen. Mieke Koot van www.huistest.nl vertelt over de Huistest. Het brengt bewoners en bedrijven bij elkaar en toont de mogelijkheden om de woning geschikter te maken, ook voor de oudere, minder mobiele mensen. De Huistest (www.huistest.nl) informeert, ondersteunt en motiveert senioren over de wijze waarop zij hun woning zelf gemakkelijk aan kunnen passen aan veranderende omstandigheden zoals een verminderde mobi- liteit. Daarnaast verbindt het lokale en landelijke partijen zoals gemeenten, corporaties en aannemers om in gezamenlijkheid de woningaanpassing te stimuleren en faciliteren. In de Huistest wordt de na- druk gelegd op (val)veiligheid. Veiligheid en comfort zijn nauw aan elkaar verbonden. Voldoende licht is comfortabel, maar ook veilig. Een drempelloze wo- ning is veilig, maar ook com- fortabel. Naast gemak is veiligheid dus een belangrijk onderdeel van comfortabel wonen. Uit onderzoek blijkt, dat door kleine aanpassingen de kans op vallen met een factor 2,5 vermindert. Dit is uiteraard prettig voor de bewoner zelf, maar ook ge- meenten en zorgverzekeraars zijn hiermee gebaat met minder aanvragen voor voorzieningen vanuit het Wmo- budget. De Huistest wordt gevuld met betrouwbare en maatschappelijk betrokken organisaties die iets kunnen beteke- nen binnen de Huistest en voor de mensen die maatregelen willen treffen in hun woning. De Huistest richt zich minder op het thema duurzaamheid en energie, ook omdat de grootste doelgroep, de ouderen, niet meer geïnteresseerd is om op hun leeftijd nog te investeren in een energiezuinige woning. De Huistest richt zich op het langer thuis blijven wonen. Soms is dit ingegeven vanuit het feit dat bij veel huishoudens de benodigde financiering vast zit in de woning. Het is dus belangrijk te zoeken naar vormen van verzilvering van de woning. De Rabobank geeft aan diverse varianten hiervoor te onderzoeken. Huistest.nl is een toegankelijk instrument om partijen samen te brengen die een belang hebben in wonen en zorg. Belangrijk is bewustwording: op eenvoudige wijze is door mensen zelf de woning aan te passen. Om mo- gelijkheden voor het voetlicht te brengen is het een idee om een modelwoning met voorbeelden van maatre- gelen in te richten of bijvoorbeeld een bus met voorbeelden die de locaties af gaat waar mensen veel komen. Ouderenorganisaties kunnen ook worden ingezet voor het geven van voorlichting. Dit idee past goed in het doel van de Kanteling en zelfredzaamheid. OP EEN LAAGDREMPELIGE WIJZE DE DREMPELS DE WONING UIT!
3 Als je toch gaat verbouwen... Ilse Nooijens van LINT woon en welzijn Toch verbouwen of moderniseren als de kinderen uit huis zijn? De huidige trends in verbouwen kunnen com- fort geven in de toekomst, aldus Ilse Nooijens van LINT. Denk hierbij eens aan de inloopdouche, een drempel- loze en doorlopende vloer, een aanbouw die voor meer doelen gebruikt kan worden, elektrisch bedienbare zonwering en voldoende lichtpunten met dimmer. Het zijn luxe en comfortabele veranderingen, die ook in de toekomst prettig zijn en dus zeker passen binnen het levensloopgeschikt wonen. Je struikelt niet meer over drempels, de aanbouw wordt een slaapkamer en wat extra verlichting geeft niet alleen sfeer maar ook meer licht bij minder zicht. Er zijn ook aanpassingen die bij toekomstige beperkingen nuttig zijn, maar meestal niet direct meegenomen worden bij de moderni- sering van de woning. De noodzaak is er nog niet en de aanpassingen worden niet altijd mooi gevonden. Of men is gewoon nog niet op het idee gekomen. Het gaat dan bijvoor- beeld om een extra trapleuning, stroeve douchetegels, een hoog toilet, buitenverlich- ting, domotica en zorg op afstand. De bood- schap is dus: Als je toch gaat verbouwen, denk dan ook na over de toekomst en neem wat extra maatregelen mee. Een taak voor ons allen om hier voorlichting over te geven. De Huistest is hier een mooi instrument voor. Samen geeft energie Paul van Dijk van het Klimaatbureau Tilburg en Herman Gels van MOED Midpoint Brabant Paul van Dijk van het Klimaatbureau Tilburg neemt ons mee in de maatregelen die gemeenten kunnen nemen om bewoners te motiveren en organiseren. Er is namelijk een beweging gaande van grootschalig naar klein- schalig en van 'niet duurzaam centraal' naar 'duurzaam decentraal'. Veel bewoners willen wel meedoen, maar weten niet waar ze moeten beginnen. Een cruciale factor is hen samenbrengen en een gemeenschappelijke vraag laten formuleren. Dit gebeurt al binnen bestaande energiecoöperaties. Om mensen mee te krijgen in dit soort initiatieven is een persoonsgerichte benadering door medebewoners belangrijk. Dit kost tijd en is inten- sief maar wel belangrijk voor het slagen van het project. De initiatiefnemers moeten zich eigenaar voelen en aan het roer zitten. Successen zien we bijvoorbeeld in Udenhout en in Tilburg. Samenwerkingsverbanden zijn er niet alleen tussen bewoners maar ook tussen aan- nemers. Binnen Tilburg en omgeving zijn er in diverse wijken momenteel zes samenwer- kingsverbanden van aannemers. Het grote voordeel voor de bewoners is dat ze één contactpersoon hebben, één offerte en één factuur. Een ander instrument om mensen te motiveren is de Tilburgse Energie Garantie (TEG). Dit garandeert dat de vooraf bere- kende energiebesparing uit het integrale energierapport ook in werkelijkheid wordt behaald. Bij falen vergoedt de gemeente vijf jaar lang het verschil tussen de vooraf be- rekende en de werkelijke energiebesparing. SAMEN BESPAART NIET ALLEEN ENERGIE. SAMEN GEEFT ENERGIE. sleutelbijeenkomst de Langstraat 2013 'geschikt en comfortabel in de eigen woning'
4 MOED staat voor de Midden- Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij voor Energie en Duurzaamheid. MOED Midpoint Brabant is een publiek/private onderneming binnen Midpoint Brabant, die samen met ondernemers, onderwijs en overheid invulling geeft aan collectieve duurzame energieopwekking. MOED faciliteert ideeën en initiatieven op het terrein van energietransitie met het doel daar haalbare en realistische projecten van te maken. Lijkt een initiatief haalbaar en realistisch, dan wordt er een business case van gemaakt. In de praktijk stranden veel initiatieven in de ontwikkelfase omdat er in deze fase veel voorfinanciering nodig is. Herman Gels geeft aan dat MOED verder gaat waar de markt stopt en zich volledig inzet om initiatieven alle fasen te laten doorlopen. MOED is werkzaam in de negen gemeenten van de regio Hart van Brabant. De aanwezigen worden meegeno- men in de voorbeeldprojecten waar MOED nu per fase mee bezig is. Een van de voorbeelden betreft het Wind- park Spinder, waar een derde van de capaciteit beschikbaar zal zijn voor burger energiecoöperaties. Coöperatieve woningvereniging WaalwijkWonen UA i.o. Harrie Thomassen van de Coöperatieve woningvereniging WaalwijkWonen UA i.o. Harrie Thomassen vertelt dat hij op zoek is naar een betaalbare huurwoning en deze bij de gangbare instan- ties niet beschikbaar is. Om deze reden heeft hij samen met andere bewoners het initiatief genomen om te kijken naar mogelijkheden om in eigen beheer woningen te bouwen en deze te verhuren aan de leden van de vereniging. De gemeente Waalwijk ondersteunt dit door het project CPOH; Collectief Particulier Opdrachtge- verschap voor Huurders. Wat is nu de stand van zaken? Afgelopen week heeft de oprichtingsvergadering plaatsgevonden en per 1 janu- ari 2014 zal de oprichting van de Coöperatieve woningvereniging WaalwijkWonen UA een feit zijn. De wo- ningvereniging bestaat uit ongeveer dertig huishoudens en is op dit moment doende met het selecteren van een architect. De gemeente is gevraagd twee locaties te reserveren en Casade heeft toegezegd ondersteuning te willen bieden op die terreinen waarin de woningvereniging zelf niet kan voorzien. De gemeente Waalwijk en Casade ervaren een maatschappelijke verantwoordelijkheid voor dit project. De coöperatieve woningvereniging heeft ook het streven om lokale ondernemers te betrekken. Om deze re- den sluit Harrie Thomassen zijn verhaal af met een oproep aan de aanwezigen om zijn collectief op welke wijze dan ook te ondersteunen. Buiten duurzaam en leeftijd bestendig bouwen, wil het collectief ook graag naden- ken over innovatieve technieken. We kunnen hiermee nieuwe tijden openbreken op de woningmarkt. In het business model wordt uitgegaan van een huur van rond de 800,-. Ook wordt aan ieder huishouden een inleg gevraagd ( 7.500-10.000) op het moment dat zij een woning huurt. De inleg wordt weer teruggegeven bij verhuizing. De woningvereniging bestaat uit met name 60- plussers met een diverse vraag naar woningtypen zoals patiowoningen, ap- partementen en eengezinswoningen. Het is belangrijk als professionele organisaties goed naar de gemeenschap te luisteren. Een aantal huishoudens wil niet meer kopen, maar graag huren. Laten we deze groep niet vergeten en bekijken of we ook deze mensen kunnen faciliteren en ondersteunen. HET COLLECTIEF EEN HANDJE HELPEN OP WEG NAAR ZELFREDZAAMHEID. De dagvoorzitter doet een oproep aan de aanwezige gemeenten om te kijken of zij geschikte locaties hebben om soortgelijke initiatieven te starten en ondersteunen.
5 Het collectief geeft voordeel Jaap Staats en Huub Pleging van Wereldgemeente Loon op Zand en Energie Coöperatie gemeente Loon op Zand Eind 2012 heeft de gemeente Loon op Zand besloten millenniumgemeente te worden. De invulling hiervan is aan de bewoners. Twee millenniumdoelen staan centraal: er leven meer mensen in een duurzaam leefmilieu en is er meer eerlijke handel, schuldenverlichting en hulp. Jaap Staats van Wereldgemeente Loon op Zand vertelt dat bewoners elkaar heb- ben opgezocht en als eerste een inventarisatie hebben gemaakt van bestaande projecten. Afgelopen april is de eerste inspiratiebijeenkomst geweest waar tevens de website www.wereldgemeenteloonopzand.nl is gelanceerd en werkgroepen zijn vastgesteld. Hij nodigt de aanwezigen uit om deze website te bekijken. De basis van dit initiatief is wellicht het werven van lokale ambassadeurs die bereid zijn zich in te zetten voor duurzaamheid. De locaties van de lokale ambassadeurs met wat zij willen betekenen in het kader van duurzaamheid zijn overzichtelijk terug te vinden op de website. Een van de werkgroepen is de werkgroep Bouw en Energie. Huub Pleging vertelt dat er binnen de gemeente animo is voor het opzetten van een Energie Coöperatie gemeente Loon op Zand. Doel is het reduceren van energielasten door een collec- tieve aanpak (collectieve inkoop van panelen, groene energie, windpark). Er is con- tact met andere lokale initiatieven om leerervaringen uit te wisselen. De eerste voorlichtingsavond zal eind januari 2014 plaatsvinden met als doel zoveel mogelijk inwoners te bereiken en te betrekken als lid van de energiecoöperatie. Als stimuleringsmaatregel wordt gedacht aan een gratis EPA- advies bij inschrijving. De energiecoöperatie streeft ernaar het lokale geld zoveel mogelijk lokaal te besteden door de gewenste maat- regelen zoveel mogelijk door lokale samenwerking te realiseren. MILLENNIUMDOELEN OM ARMOEDE DE WERELD UIT TE KRIJGEN Tot slot Er zijn genoeg slagen te maken in de bestaande woningvoorraad, met en voor de bewoner en woningeige- naar. De Huistest is een instrument waarmee bewoners zelf maatregelen kunnen treffen en bedrijven gevon- den kunnen worden. Ook maatregelen voor energiebesparing, met verlaging van woonlasten en meer com- fort, willen we graag met zijn allen voor het voetlicht brengen. Eerste stap bij al deze maatregelen is bewust- wording en het motiveren van mensen. Volgende stap is ondersteuning van bewoners en bewonersgroepen die vervolgens zelf aan de slag gaan. WaalwijkWonen is hier een mooi voorbeeld van. We kunnen veel doen voor de bestaande woningvoorraad en het woongenot van de particuliere woningeigenaar. Laten we hiermee samen aan de slag gaan. Loon op Zand geeft het voorbeeld, steekt haar nek uit en start met de Huistest. Zij wil dit in ieder geval samen met de Langstraatgemeenten gaan doen. Ook de overige gemeenten van Hart van Brabant worden uitgenodigd om zich aan te sluiten bij de Huistest. Erna de hele provincie Brabant en verder Wie volgt? Wethouder Bruijniks sluit de bijeenkomst af door, ook namens zijn collega- wethouders, alle sprekers en aanwezigen te bedanken voor hun aanwezigheid en bijdragen. Er kan terug gekeken worden op een goede en inspirerende bijeenkomst. GEMEENTE LOON OP ZAND STEEKT HAAR NEK UIT. WIE VOLGT?