1 De Visie van het Netwerk Stadslandbouw Antwerpen In een notendop Het Netwerk stadslandbouw Antwerpen is Een netwerk van lokale boeren en andere betrokken partners Een aanspreekpunt voor Stadslandbouw in Antwerpen voor publiek en beleid Een burgerinitiatief gelanceerd op Stadslab2050, dat wil informeren, verbinden en ondersteunen Stadslandbouw gaat over Een korte keten van voedsel tussen boer en consument Boeren die op een ecologisch verantwoorde manier voedsel produceren voor de stad Consumenten in de stad die vers en lekker eten op hun bord krijgen tegen een eerlijke prijs Een gezonde lokale economie in en rond de stad Leren hoe ons voedsel groeit en smaakt, over de boer kennen en over het verkleinen van de afstand tussen platteland en stad, ook in ons hoofd Wat doet het Netwerk? Brengt alle informatie samen op het platform www.stadslandbouwantwwerpen.net Creëert een gezamenlijke visie op stadslandbouw Organiseert overleg tussen boeren, organisaties, lokale bedrijven en stadsbewoners Laat stadsbewoners beleven wat stadslandbouw is Ondersteunt en adviseert boeren in opstart Lobbyt bij de stad om gronden te verkrijgen voor stadslandbouw Onze focus is samenwerken en sensibiliseren! Voorbeelden van samenwerken: Samen materiaal en energie aankopen Samen investeren in een landbouwbedrijf Stadsbewoners die meewerken in boerderijen Wie willen wij sensibiliseren? We willen boeren helpen begrijpen waarom stadslandbouw economisch en ecologisch interessant is We willen stadsbewoners en horeca laten ervaren dat stadslandbouw uniek en lekker is We willen scholen en gezinnen nodigen om te leren over stadslandbouw We willen de Antwerpse overheid doen begrijpen hoe stadslandbouw oplossingen geeft om de stad groen, sociaal en gezond te maken
2 De Visie van het Netwerk Stadslandbouw Antwerpen Deze visietekst De visie van het Netwerk is ontstaan uit de dialoog tussen boeren en bewoners van Antwerpen. Tussen januari en mei 2015 werd er in grote en kleine groep gediscussieerd over wat stadslandbouw is en waarvoor we willen staan. Deze visietekst is het resultaat van een leerrijke uitwisseling van denken, formuleren, schrijven en herschrijven. Hij verwoordt waarom we stadslandbouw nodig hebben en beschrijft de acht principes volgens het Netwerk Stadslandbouw Antwerpen. Wie wil deelnemen aan het Netwerk, begrijpt via deze principes wat stadslandbouw in Antwerpen inhoudt. Waarom we stadslandbouw nodig hebben Wij willen lokaal en bewust eten Via stadslandbouw weten en beleven we wat we eten. De boer informeert ons over de oorsprong en de productiewijze. Soms bio en soms niet bio, maar wel ecologisch verantwoord en volgens het seizoen. Wij willen zuinig omspringen met energie Lokaal geteeld voedsel komt van een boer uit de omgeving volgens de kortst mogelijke weg. Zo wordt de stad onafhankelijk van import, want ze kan instaan voor haar eigen voeding. Dat is een aspect van duurzaamheid. Een kort voedseltransport verbruikt veel minder energie. Wij willen een faire prijs voor de boer Door de rechtstreekse verkoop van boer aan consument, krijgen de boeren een faire prijs. Er zijn geen tussenschakels, zoals veilingen en supermarkten. Dit noemen we korte keten of van veld naar vork. We willen verbonden zijn met voedsel Bij de boer op bezoek, leren we hoe voedsel groeit en gemaakt wordt, hoeveel tijd en energie voedsel telen vraagt en wat er gebeurt voor het op ons bord terecht komt. Daarnaast ervaren we hoe een tomaat of wortel eigenlijk hoort te smaken. Dat zet ons misschien zelf aan het telen en tuinieren in de stad! Wij willen de uitdagingen van de stad aangaan Het is een uitdaging om met minder en schonere energie meer mensen te voeden. Stadslandbouw is lokaal en beperkt dus CO 2 en luchtvervuiling. Door ruimte te geven aan natuur en landbouw, dragen we bij aan de vergroening van de stad. De stad wordt weer een stukje minder van beton en groener.
3 De Visie van het Netwerk Stadslandbouw Antwerpen Acht principes van stadslandbouw Het Netwerk benoemt acht principes van Stadslandbouw die passen in een economisch, ecologisch, educatief en sociaal perspectief: 1. Stadslandbouw als beroep of economische activiteit 2. Een eerlijke prijs voor boeren, een betaalbare prijs voor consumenten 3. Het kortst mogelijke transport 4. Zo weinig mogelijk voedselverspilling 5. Zorg voor grond, natuur en landschap 6. Geen labels maar transparante informatie 7. Ruimte voor leren, recreëren en meewerken 8. Samen streven naar een groene, gezonde en eetbare stad Stadslandbouw werkt niet met labels, maar vraagt aan de boer om een intentieverklaring af te leggen. Hiermee verklaart hij dat hij wil groeien in de richting van ecologisch verantwoord produceren. Daarvoor kan hij een beroep doen op een steunpunt, zie verder op de website. Een boer die deze principes navolgt, mag zichzelf een stadslandbouwer noemen, het logo stadslandbouw Antwerpen en de principes vermelden in zijn communicatie. Economische pijler 1 Stadslandbouw gaat over landbouw als beroep of economische activiteit. We erkennen op de eerste plaats de voedselvoorziening op grotere schaal, geproduceerd door landbouwers die er hun beroep van maken. 2 Een eerlijke prijs voor boeren en een betaalbare prijs voor consumenten. Boeren kunnen hun kosten dekken en van een leefbaar inkomen genieten. Consumenten hebben ook recht op een eerlijke prijs, want gezond voedsel moet betaalbaar zijn. Ecologische pijler 3 Het kortst mogelijke transport. Wat de kortste afstand is die voedsel aflegt, hangt samen met het product. Sommige exotische vruchten kunnen enkel geteeld worden in een warm klimaat en vragen nu eenmaal meer kilometers. Het gaat ons om het kortst mogelijke transport. Wij verkiezen boontjes uit Vlaanderen boven boontjes uit Peru, Marokko of Kenia.
4 De Visie van het Netwerk Stadslandbouw Antwerpen 4 Zo weinig mogelijk voedsel verspillen. De boer beperkt niet alleen het aantal kilometers, maar beoogt ook een efficiënte productie. Dat is economisch interessant en het voorkomt verspilling. Hierin speelt ook de consument een rol: hij vraagt en smaakt ook lelijke groenten en fruit. 5 Zorg voor grond, natuur en landschap. De boer gaat bewust om met zijn grond, waakt over bodemkracht en voorkomt bodemuitputting. Door de grond te bewerken, heeft hij een impact op de natuur. Maar een stadslandbouwer draagt ook bij aan de biodiversiteit en het landschap, bijvoorbeeld door houtkanten en insectenmengels. Hij beperkt stoffen die schadelijk zijn voor natuur (water, lucht en aarde), mens en dier. Dat is ecologisch verantwoord. 6 Geen labels maar transparante informatie. We werken niet met kwaliteitslabels, maar met transparante informatie. De boer legt uit waar zijn product vandaan komt en hoe hij het geteeld heeft. Hij legt ook uit wat er mis kan gaan, of wat het seizoen brengt. De consument kan kiezen en de kwaliteit beoordelen op basis van de informatie en communicatie van de boer. Educatieve pijler 7 Ruimte voor leren, recreëren en meewerken. Op en rond de landbouwgrond is er ruimte voor gezinnen en scholen om te recreëren, te leren en mee te werken 1. Via educatie en multifunctioneel ruimtegebruik, biedt stadslandbouw een meerwaarde aan de stad. Stadslandbouw is complementair aan de volks- en samentuinen. Wie tuiniert en teelt, leert ook wat gezond en lokaal voedsel is. Sociale pijler 8 Samen streven naar een groene, gezonde en eetbare stad. Stadslandbouw verbindt boer en consument. We kennen elkaar en gaan met elkaar in dialoog. Samen streven we naar een sociale, gezonde en eetbare stad. Op de boerderijen kan er ook ruimte zijn voor sociale tewerkstelling en vrijwilligers. 1 We werken samen met organisaties die kennis hebben van educatie.
5 De Visie van het Netwerk Stadslandbouw Antwerpen Tot slot Stadslandbouw is een proces van transitie. Stadsboeren en stadsconsumenten werken aan voortdurende verbetering van ecologisch verantwoord voedsel, minder verspilling van voedsel en energie. Zo ook blijft het Netwerk in beweging door elkaar beter te leren kennen en door het netwerk te vergroten. Wil je na het lezen van deze visietekst te weten komen hoe stadslandbouw concreet werkt? Wil je weten hoe je kan deelnemen als boer of waar je groenten en fruit kan kopen als consument? Lees dan verder op de website. Ook de visie is een dynamisch proces. Deze visietekst mag op termijn groeien en evolueren. De werkgroep Visie neemt zich voor om alle opmerkingen onderweg te verzamelen en terug samen te komen ongeveer een jaar na het opleveren van de visietekst. Iedereen is op elk moment welkom om zijn of haar opmerkingen door te geven aan de werkgroepverantwoordelijke Dirk Vertongen, dirk.vertongen@telenet.be. De visie zoals zij er nu staat, wordt ondertekend door: De boeren hieronder vernoemd: De volgende organisaties: Netwerkende stadsconsumenten