2010 Opleidingsplan Longziekten en Tuberculose Jeroen Bosch Ziekenhuis
In dit opleidingsplan Longziekten en Tuberculose JBZ is een vertaling gemaakt van het landelijke opleidingsplan naar de lokale situatie. Dit plan is in samenspraak met de stafleden en aios afdeling longziekten JBZ tot stand gekomen. Voor de samenstelling is gebruik gemaakt van - het Landelijke opleidingsplan Longziekten en tuberculose - opleidingsdocumenten opleiding longziekten en tuberculose JBZ - documenten JBZ Versie april 2010 Auteurs: Dr. A.J.M Schreurs, opleider Drs. C. den Rooyen, opleidingskundige Leerhuis Jeroen Bosch Ziekenhuis, Den Bosch Opleidingsplan Longziekten en Tuberculose Jeroen Bosch Ziekenhuis 2
Inhoudsopgave Deel A Opleidingsplan Longziekten en Tuberculose JBZ 4 Deel B Portfolio 47 Deel C Formulieren 85 Opleidingsplan Longziekten en Tuberculose Jeroen Bosch Ziekenhuis 3
DEEL A Opleidingsplan Longziekten en Tuberculose JBZ Opleidingsplan Longziekten en Tuberculose Jeroen Bosch Ziekenhuis 4
1 Inleiding Dit document betreft het opleidingsplan Longziekten en Tuberculose van het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ). Het plan is opgedeeld in drie delen. In deel A wordt in het kort de achtergrond geschetst van de opleiding tot longarts in het JBZ, inclusief de verantwoordelijken voor de opleiding tot longarts. Vervolgens wordt een toelichting gegeven op de opleiding zelf en de verschillende onderdelen daarin. Een overzicht van de opleiding is hierin opgenomen. Deel B is het portfolio van de aios. Hierin staan per opleidingsjaar de stages uitgewerkt. Hierin is opgenomen een toelichting op het gebruik van toetsinstrumenten, het voeren van gesprekken en een overzicht van het cursorisch onderwijs. Aan het eind zijn de overzichtsdocumenten ingevoegd van onder andere de te ontwikkelen vaardigheden, etc. Tot slot in deel C staan bijlagen als het competentieprofiel van de longarts en formulieren toetsinstrumenten. De afdeling Longziekten en Tuberculose van het JBZ in toekomstperspectief Het JBZ is een groot opleidingsziekenhuis dat zeker in de nieuwbouw een grote afdeling Longziekten met een aanzienlijke patiënten toestroom zal hebben. Het adherentie gebied voor de maatschap longartsen is ongeveer 550.000 mensen. Dit waarborgt dat het vakgebied in de volle breedte en in al zijn aspecten uitgeoefend kan worden. Het meest uitgesproken aandachtsgebied is de oncologie, waarbij dit ook past in het speerpuntenbeleid van het JBZ. Vanuit Bernhoven worden alle patiënten voor longchirurgie, chemotherapie en endo-echo bronchoscopie verwezen naar het JBZ, locatie GZG, waarmee het JBZ zich kan profileren en ontwikkelen tot een van de grotere longoncologische centra in den lande. Ook in het wetenschappelijk onderzoek zijn een aantal lijnen in ontwikkeling. Er wordt geparticipeerd in alle NVALT studies en zoveel mogelijk van de chemotherapiepatiënten worden in trial verband behandeld. Er is nauwe samenwerking met de longchirurgie en een post-thoracotomie revalidatieprogramma in samenwerking met Dekkerswald, Nijmegen is in voorbereiding. De PET/CT-scanner is geijkt naar landelijke normen en samen met de nucleair geneeskundigen worden er aantal onderzoeksvragen opgesteld. In het nieuwe ziekenhuis komt er een dependance van het radiotherapeutisch instituut. Met het Dr Bernard Verbeeten instituut voor radiotherapie uit Tilburg zullen de combinatietherapieën in onderzoeksverband nader bekeken worden. Er bestaat een wens tot het opzetten van een oncologische database om diverse onderzoeksvragen te kunnen beantwoorden. In de regio zullen de slaapgebonden ademhalingsstoornissen niet alleen in de kliniek maar ook meer basaal onderzocht worden. In samenwerking met het Sint Antonius ziekenhuis te Nieuwegein en het UMCU wordt er samengewerkt op het gebied van de diffuse longafwijkingen en start er een assistent aldaar met onderzoek in 2010. De Q-koorts epidemie wordt in samenwerking met andere ziekenhuizen in de regio, de GGD en andere disciplines onderzocht. De opleidingsgroep In het JBZ werken zes longartsen met een totaal van 5 fte s. In maatschapverband wordt samengewerkt met vier longartsen uit ziekenhuis Bernhoven (nu nog locaties in Oss en Veghel). Deze longartsen zijn bijzonder staflid in het JBZ en werken nauw samen met de opleidingsgroep. Alle specialisten zijn vakinhoudelijk breed georiënteerd op alle aspecten van de eindtermen van de opleiding en daarnaast specifiek verantwoordelijk voor hun aandachtsgebied zoals: - Dr. Schreurs en dr. Biesma: oncologie - Drs. Macken: slaapgebonden stoornissen en revalidatie Opleidingsplan Longziekten en Tuberculose Jeroen Bosch Ziekenhuis 5
- Dr. Beaumont en drs. van Opstal: diffuse longafwijkingen - Drs. Simonis: longfysiologie De opleidingsgroep is verantwoordelijk voor de kwaliteit, inhoud en vormgeving van de opleiding tot longarts in het Jeroen Bosch Ziekenhuis. Alle specialisten werken actief samen voor een kwalitatief hoogstaande opleiding. Hierin hebben een aantal specialisten extra taken en verantwoordelijkheden Organisatie, taken en verantwoordelijkheden: Dr. A.J.M. Schreurs, is de opleider. Hij is primair verantwoordelijk voor alle zaken die de opleiding betreffen: - aanvragen en coördinatie van de opleidingsvisitatie. - aannemen van aio s - implementeren van het nieuwe opleidingscurriculum - ontwikkelen en implementeren van nieuwe kwaliteitsinstrumenten - bewaking van de voortgang van de opleiding - samenstelling onderwijsrooster - coördinatie refereeravonden - monitoren en bijhouden van de voortgang van de opleiding van de individuele aios door: o controle portfolio s aios o houden van voortgangsgesprekken en toetsingsmomenten cf regelgeving CCMS/MSRC Dr. B. Biesma, plaatsvervangend opleider, neemt de verantwoordelijkheid van de opleider over waar deze niet in staat is deze in te vullen door afwezigheid of ziekte. Daarnaast is hij verantwoordelijk voor: - coördinatie wetenschappelijk onderzoek van de aios - organisatie en voorzitterschap polikliniekbesprekingen en chirurgische/oncologische besprekingen Drs. T. Macken. Hij is specialist-manager en betrekt de aios bij deze specifieke vakgroepoverstijgende aspecten van de opleiding. Daarnaast is hij verantwoordelijk voor: - organisatie, inhoud en beoordeling van de longfunctiestage, inclusief slaapgebonden ademhalingsstoornissen. - supervisie van aios Drs. F. Simonis, dr. F. Beaumont en drs. J.L. van Opstal superviseren eveneens aios en nemen actief deel aan cursorisch onderwijs. Hiertoe volgen zij Teach the Teachers nascholingsprogramma s. De opleidingsgroep bewaakt de (individuele) medisch-inhoudelijke en professionele voortgang van de aios en begeleiden hem/haar tijdens de gehele opleiding. Alle longartsen superviseren en iedere aios heeft 1 supervisor toegewezen gekregen. De eigen supervisor vervangt bij afwezigheid de aios zodat in patiëntenzorg een bepaalde mate van continuïteit is gegarandeerd. De supervisor wordt door de opleider betrokken bij de beoordelingen en toetsmomenten van de aios. Daarnaast is er binnen de opleidingsgroep een vertrouwenspersoon aangewezen voor de aios (de vertrouwenspersoon is niet de supervisor of opleider). De opleidingsgroep is verantwoordelijk voor het curriculum. Dit opleidingsplan is afgeleid van het landelijk opleidingsplan van de opleiding tot longarts. Het voldoet aan de daarin gestelde eisen en aan de regelgeving m.b.t. het specialisme Longziekten en Tuberculose (kaderbesluit en specifiek besluit CCMS, KNMG, 2010). Vooropleiding en stages: Tijdens de vooropleiding Interne Geneeskunde valt de aios onder verantwoordelijkheid van de betreffende opleider met eigen erkenning en curriculum (inclusief de stage cardiologie met eigen stagebegeleider). Opleidingsplan Longziekten en Tuberculose Jeroen Bosch Ziekenhuis 6
De vooropleiding Interne Geneeskunde kan door de aios in het JBZ gevolgd worden onder verantwoordelijkheid van dr. P. Netten, opleider, maar ook in iedere andere erkende opleidingskliniek interne geneeskunde in Nederland. De cardiologiestage wordt verzorgd door: dr. M. Daniëls De stage Intensive Care wordt verzorgd door: drs. P. de Jager De inhoud en vormgeving van de stages in het JBZ wordt in gezamenlijk overleg vastgelegd. De inhoud van de stages zijn opgenomen in de bijlagen. Tijdens de stageperioden stuurt de stagebegeleider de aios vakinhoudelijk aan. Opleidingsplan Longziekten en Tuberculose Jeroen Bosch Ziekenhuis 7
2 De opleiding De functie van het specialisme Longziekten en Tuberculose en de opleiding tot longarts in het Jeroen Bosch Ziekenhuis De aanwezigheid van longartsen in opleiding en het opleiden van longartsen in het Jeroen Bosch Ziekenhuis wordt gezien als een belangrijke meerwaarde voor de kwaliteit van zorg in het algemeen en op de afdeling Longziekten in het bijzonder. Het specialisme longziekten en tuberculose is dat onderdeel van de geneeskunde dat zich richt op voorkomen, herkennen, diagnosticeren en behandelen van ziekten van het respiratoire systeem. De longarts is daarmee een specialist die, in tegenstelling tot de andere medische specialismen, bij uitstek getraind is in het diagnosticeren en behandelen van patiënten met longziekten. Dit doet hij op basis van gedegen kennis van de fysiologie en pathofysiologie van het respiratoire systeem. De longarts betrekt belangrijke sociale-, omgevings-, en arbeidsfactoren die van invloed kunnen zijn op de gezondheid van patiënten in zijn overwegingen. Daarnaast heeft hij een belangrijke rol in ethische besluitvorming en de preventie van ziekten. (competentieprofiel van de longarts is opgenomen in bijlage D) De longarts 1 werkt direct of indirect samen met verpleegkundigen, functieassistenten, administratief medewerkers, alle in het ziekenhuis aanwezige specialisten en huisartsen. Continuïteit en coördinatie van medische zorg zijn sleutelbegrippen als het om de rol en positie van de longarts gaat. De longarts is hoofdbehandelaar van de aan zijn zorg toevertrouwde patiënten en coördineert de contacten met alle andere hulpverleners, medisch en paramedisch, in het ziekenhuis en daarbuiten. Hij is daarmee verantwoordelijk voor de coördinatie en continuïteit van zorg voor de longpatiënt. De longarts handelt volgens de in het Jeroen Bosch Ziekenhuis vastgestelde medische kaders (anamnese, lichamelijk onderzoek, aanvullend onderzoek, diagnose, therapie, ATLS//APLS principes en reanimatieprotocollen) en houdt rekening met de specifieke omstandigheden van de patiënt en zijn begeleiders. De longarts ziet erop toe dat hij zich bekwaamt en blijft bekwamen in kennis en vaardigheden die van hem in de uitoefening van zijn functie worden verwacht. Hij participeert in de voor hem relevante overlegstructuren. Voorts zorgt hij voor onderlinge afstemming en overleg met collega longartsen en draagt bij aan de ontwikkeling van het vakgebied. De longarts draagt zorg voor regelmatig overleg met specialistische vakgroepen en huisartsen. In onderling overleg worden richtlijnen voor behandelingen opgesteld. Opbouw van de opleiding De totale opleiding, inclusief vooropleiding interne geneeskunde, duurt 6 jaar. Gedurende de eerste twee jaren dienen de aios zich alle basiscompetenties zoals verwoord in de beschrijving van de common trunk te verwerven, zodanig dat de taken die hieruit voortvloeien na twee jaar onder globale supervisie kunnen worden uitgevoerd. In de fase longziekten krijgen de aios de gelegenheid zich de competenties van de longarts eigen te maken. In deze fase bestaat er ook de gelegenheid voor de aios nader te specialiseren op één van de deelgebieden van de longziekten door het volgen van keuze stages. In het JBZ kunnen aios zich verdiepen in de volgende aandachtsgebieden: - oncologie - slaapgerelateerde aandoeningen Bovengenoemde activiteiten dienen ertoe te leiden dat aios aan het eind van de opleiding zelfstandig kunnen functioneren voor tenminste 90% van de gedefinieerde competentiegebieden die samen de longgeneeskunde omvatten. 1 Overal waar hij staat, wordt uiteraard ook zij bedoeld. Opleidingsplan Longziekten en Tuberculose Jeroen Bosch Ziekenhuis 8
Stages De opleiding is opgebouwd uit stages (structuur) die variëren van 3 tot 6 maanden (gemiddeld 4 maanden). De inhoud van de opleiding wordt bepaald door thema s (inhoudsstructuur) of onderdelen uit thema s. De stages hebben een vorm van lijnleren en blokleren. Dit betekent dat sommige thema s gedurende meerdere stages aan bod komen (lijnleren) en sommige thema s binnen een bepaalde stage worden afgerond op eindniveau van de opleiding (blokleren). Aan het eind van dit onderdeel is een totaal overzicht van de opleiding te volgen stages opgenomen. De opbouw van de opleiding per individuele aios kan op onderdelen hiervan afwijken. Per opleidingsjaar staat beschreven welke stages gevolgd worden en welke thema s dat jaar centraal staan. De thema s worden op niveau 4/5 afgerond. Een aantal specifieke stages worden nader uitgewerkt. De beschrijvingen zijn in het desbetreffende opleidingsjaar opgenomen. Iedere stageomschrijving omvat een overzicht van wat er tijdens de stage ontwikkeld moet worden. In een stageoverzicht zijn opgenomen: thema s (met uitwerking van eindtermen en competenties), beheersingsniveau (BN), opleidingsactiviteiten, toetsen en portfolio. Hiermee trachten we op overzichtelijke wijze aan te geven waaraan tijdens een opleidingsjaar/stage gewerkt moet worden. De thema s vormen daarmee een leidraad voor het dagelijks handelen. Niet alle onderwerpen uit een thema zullen tijdens het opleidingsjaar/ stages aan bod komen aangezien ze afhankelijk zijn van het patiëntenaanbod. Per individuele aios worden hierover afspraken gemaakt (leerdoelen voor een volgende periode vastgelegd in het Individuele Opleidings Plan (IOP). Aan het eind van de opleiding beheerst de aios de thema s voor 90% op niveau 4/5. Aan het einde van de opleiding wordt van de aios verwacht dat hij aan alle opleidingseisen voldoet. Thema s, competenties en kenmerkende beroepsactiviteiten Het vakgebied van de longarts wordt in het opleidingsplan beschreven aan de hand van 19 thema s. Deze thema s geven de opleider, supervisoren en de aios de mogelijkheid om kennis, vaardigheden, en gedrag te ontwikkelen en te (laten) toetsen. De thema s drukken de eigenheid van de longarts uit en laten zien dat het een apart vakgebied is. De inhoud van een thema is onderverdeeld in competenties (competentieprofiel van de longarts is opgenomen in Deel D). De operationalisatie van de voor het desbetreffende thema relevante competenties en eindtermen is beschreven. Het merendeel van de thema s heeft naast medisch handelen nog tenminste twee andere competenties aan zich gekoppeld gekregen. Dit maakt het aanleren en toetsen van de competenties in de praktijk beter mogelijk. De aan een thema gekoppelde competenties dienen in dit thema aangeleerd en getoetst te worden. Hiertoe zijn als voorbeelden voor ieder thema kenmerkende beroepsactiviteiten (KBA) benoemd, die bij uitstek geschikt zijn om deze competenties te toetsen. Deze praktijksituaties dienen als een houvast om in de praktijk te leren en het toetsen in de dagelijkse praktijk te integreren. Het is niet verplicht om alleen deze KBA voor de toetsing te gebruiken, andere klinische situaties kunnen ook gebruikt worden, mits de aan de KBA gekoppelde competenties getoetst worden. Beheersingsniveaus Bij het vaststellen van het overall functioneren van de aios op de verschillende thema s, zal na het afsluiten van een thema, mede gelet op de resultaten van de verschillende KPB s die met betrekking tot dit thema bij de aios zijn afgenomen, het bereikte bekwaamheidsniveau van de aios worden aangegeven. Hierbij zal worden gerefereerd naar de mate van supervisie die de aios bij de uitvoering van de verschillende taken vallende binnen dit thema nog nodig heeft. Op dezelfde wijze zal ook het functioneren van de aios met betrekking tot de verschillende vaardigheden vastgesteld worden. Voor de beoordeling hiervan zal mede gelet worden op de resultaten van de afgenomen Objective Structured Assessment of Technical Skills (OSATS) en Bronchoscopy Skills and Assessment Tool (BSTAT). Opleidingsplan Longziekten en Tuberculose Jeroen Bosch Ziekenhuis 9
Dit betekent dat er voor de verschillende thema s en voor de verschillende handvaardigheden uiteindelijke 5 niveaus van competentie kunnen worden aangegeven: 1. de aios heeft adequate kennis van het onderwerp; 2. de aios kan de bij dit thema behorende taken uitvoeren, maar onder strikte supervisie; 3. de aios kan de bij dit thema behorende taken onder beperkte supervisie uitvoeren; 4. de aios kan de bij dit thema behorende taken zonder supervisie uitvoeren; 5. de aios superviseert en onderwijst anderen adequaat bij de bij dit thema behorende taken. Gedurende de opleiding zal de aios in elke stage getoetst dienen te worden op een aantal themagebonden taken. Per periode van 6 maanden worden door de aios en de opleider tenminste 3-6 thema s benoemd waarop de aios in de komende periode vooral getoetst zal gaan worden. Per thema dient een minimaal bekwaamheidsniveau bereikt te worden (zie tabel). Mede omdat 90% van de longartsgeneeskundige praktijk bepaald wordt door een beperkt aantal diagnosen, dient de aios aan het einde van de opleiding tenminste 90% van de thema s te kunnen afhandelen op een bekwaamheidsniveau 4-5. Belangrijk bij de toetsing van thema s is dat binnen een thema alleen de meest essentiële taken getoetst worden. De KBA s kunnen dit toetsen sturen. Het is niet de bedoeling om thema s uitputtend en gedetailleerd te toetsen. Te bereiken competentie niveau per thema THEMA Bekwaamheidsniveau Analyse dyspnoe 5 Analyse hemoptoe 5 Analyse thoracale pijn 5 Analyse chronische hoest 5 Astma 5 COPD 5 Pneumonie 5 Recidiverende luchtweginfecties 4 Tuberculose 5 Thoracale oncologie 5 Interstitiële longziekten 5 Beroepsgerelateerde longziekten 4 Acute longgeneeskunde en intensive care 4 Pleurale aandoeningen 4 Longfunctie 5 Respiratoire allergie 4 Slaapgebonden ademhalingsstoornissen 3 Mediastinale pathologie 4 Vasculaire pathologie 3 Van de aios wordt verwacht dat er een toename plaatsvindt in het zelfstandig functioneren (afname supervisie) in steeds complexere situaties. Het kennen van eigen grenzen (en daarmee tijdig inschakelen van hulp) zijn belangrijke competenties die gedurende de opleiding ontwikkeld worden. Per stage is aangegeven op welk niveau een thema (of onderdeel daaruit) beheerst moet worden. Opleidingsactiviteiten Het opleiden vindt m.n. op de werkplek plaats, tijdens de patiëntenzorg. Op elk moment kan er dan ook geleerd worden. De aios neemt tijdens de stages deel aan de relevante opleidingsmomenten waar hij op dat moment stage loopt. Opleidingsplan Longziekten en Tuberculose Jeroen Bosch Ziekenhuis 10
De planning hiervan is verschillend per stageperiode (zie ook desbetreffende stageomschrijvingen). Sommige activiteiten zullen specifiek aandacht aan het leren besteden, dit zijn m.n. de onderwijsmomenten (besprekingen, MDO, etc). Tijdens deze opleidingsactiviteiten komen verschillende taken aan de orde die door een supervisor beoordeeld kunnen worden. Met behulp van een feedbackinstrument wordt overzichtelijk de ontwikkeling van de aios gevolgd. Toetsinstrumenten zijn dagelijkse feedback (niet geformaliseerd in formulieren), Korte Praktijk Beoordelingen (KPB s) en 360 graden feedback. Voor de ontwikkeling van kennis en wetenschap wordt o.a. gebruik gemaakt van referaten en CAT. In Deel D worden de verschillende instrumenten toegelicht. Voortgang en beoordelen Om de ontwikkeling en voortgang van de aios tijdens de stages te monitoren en bij te stellen zullen regelmatig gesprekken worden gevoerd. In de volgende tabel zijn deze overzichtelijk opgenomen. Activiteit Instrument Actie Voor aanvang opleiding en voor stages longfunctie en IC Introductie gesprek Introductie formulier in portfolio voegen. aios Elk half jaar, halverwege en aan het einde van de stages longfunctie en IC Geschiktheidsbeoordeling, ieder jaar en 3 maanden voor einde opleiding Voortgangsgesprek, formuleren doelen voor de volgende periode Beoordeling opleidingsgroep Themakaarten KPB, 360 o feedback, zelfreflectie, briefbeoordelingen, CAT, OSAS, BSTAT, kennistoets, gegevens portfolio. Thema s afspreken voor de komende periode. Beoordelingsformulier. Kennistoets, KPB s, BB en, OSATS, BSTAT, 360 graden feedback, portfolio. Naast deze stagegesprekken hebben de opleider en aios volgens volgend overzicht voortgang- en beoordelingsgesprekken. Deze gesprekken hebben als doel de totale vorderingen van de aios te bespreken. Op basis van het portfolio (en de beoordeling van supervisoren) wordt de voortgang besproken. aios Opleider cq plv opleider Supervisor Opleider en supervisor Wetenschap Het JBZ is een STZ waarin naast opleiden wetenschap een belangrijke rol speelt in het verzorgen van topklinische zorg. Binnen de maatschap longgeneeskunde neemt wetenschap dan ook een steeds belangrijkere plek in. Er wordt geparticipeerd in alle NVALT studies en zoveel mogelijk van de chemotherapiepatiënten worden in trial verband behandeld. In samenwerking met anderen wordt door de verschillende stafleden onderzoekslijnen uitgezet c.q. zijn in ontwikkeling. De onderzoekslijnen die in ontwikkeling zijn: - longchirurgie en een post-thoracotomie revalidatieprogramma in samenwerking met Dekkerswald, Nijmegen is in voorbereiding. - De PET/CT-scanner is geijkt naar landelijke normen en samen met de nucleair geneeskundigen worden en aantal onderzoeksvragen opgesteld. Opleidingsplan Longziekten en Tuberculose Jeroen Bosch Ziekenhuis 11
- Met de komst van de dependance radiotherapie zullen met het dr Bernard Verbeeten instituut uit Tilburg de combinatietherapieën in onderzoeksverband nader bekeken worden (Proclaim-studie loopt) - Er bestaat een wens tot het opzetten van een oncologische database om diverse onderzoeksvragen te kunnen beantwoorden. - In de regio zullen de slaapgebonden ademhalingsstoornissen niet alleen in de kliniek maar ook meer basaal onderzocht worden. - In samenwerking met het Sint Antonius ziekenhuis te Nieuwegein en het UMCU wordt er samengewerkt op het gebied van de diffuse longafwijkingen en start er een assistent aldaar met onderzoek in 2010. - Q-koorts.pathofysiologie, epidemiologie, behandeling en preventie(vaccinatie) worden multidisciplinair samen met interne geneeskunde en microbiologie onderzocht. Van iedere aios wordt verwacht dat hij/zij gedurende de opleiding participeert in een van de onderzoekslijnen. Dit wordt afgerond met een artikel in een peer review tijdschrift. Dr. B. Biesma coördineert in de opleiding van aios het onderdeel wetenschap. Cursorisch onderwijs Cursorisch onderwijs is onderwijs dat zich buiten de patiëntenzorg afspeelt, maar wel een duidelijk verband heeft met de patiëntenzorg. Het gaat hierbij om onderwijs op het gebied van algemene kennis, vakinhoudelijke kennis, vaardigheden en gedrag (waar mogelijk te realiseren deels met behulp van e-learning). Het vakgroepoverstijgend onderwijs (JBZ-breed) is toegankelijk voor de aios. In Deel D Bijlagen is een overzicht van het cursorisch onderwijs, zowel op landelijk, regionaal als op JBZ niveau. Gedurende de eerste 3 jaren van het onderdeel longziekten en tuberculose zullen de aios in de gelegenheid gesteld worden het volgende landelijke cursorisch onderwijs te volgen: - Longfunctie: duur 3 dagen - Tuberculose: duur 4 dagen - Oncologie: duur 3 dagen - Respiratoire allergie en immunologie: 2 dagen - Infectieziekten: duur 2 dagen - Beeldvormende technieken: duur 2 dagen - Genetica: duur 1 dag In de laatste twee jaar van de opleiding volgt de aios de verplichte cursus stralingshygiëne en wordt hij in de gelegenheid gesteld deel te nemen aan Bronkhorst colloquia, longartsendagen en tenminste 1 internationaal congres. Het overzicht van lokaal cursorisch onderwijs is opgenomen in het portfolio. Naast de stages maakt wetenschappelijk onderzoek deel uit van de opleiding. Het onderzoeksproject loopt als rode draad door de opleiding. Het onderzoeksproject wordt geïnitieerd door de aios en wordt afgestemd met de opleider en supervisor van de aios. Het is voor de afronding van de opleiding vereist dat de aios het onderzoeksproject afrondt met tenminste één publicatie in een peer- reviewed tijdschrift. Opleidingsplan Longziekten en Tuberculose Jeroen Bosch Ziekenhuis 12
Overzicht opleiding Longziekten en Tuberculose Vooropleiding Interne Geneeskunde, inclusief cardiologie zijn hierin niet opgenomen stages 3 longziekten 1 4 jaar opleiding Longziekten en Tuberculose 4 longziekten 5 longziekten 6 longziekten zaalstage zaalstage (zaalstage) (zaalstage) 2 consulten consulten consulten consulten 3 Polikliniek 1 a 2 dagdelen p/wk Polikliniek 1 a 2 dagdelen p/wk Polikliniek 1 a 2 dagdelen p/wk Polikliniek 1 a 2 dagdelen p/wk 4 Diensten: Acute zorg en SEH Diensten: Acute zorg en SEH Diensten: Acute zorg en SEH Diensten: Acute zorg en SEH 5 Behandelkamer 1 dagdeel p/wk, bloksgewijs 6 Eventueel IC, LF Behandelkamer 1 dagdeel p/wk Longfunctie, inclusief allergologie en slaap 4-6 mnd Behandelkamer 1 dagdeel p/wk Wetenschappelijke stage/academisch deel 3-6 mnd Behandelkamer 1 dagdeel p/wk Oncologie 2 4-6 mnd Opleiden vindt voornamelijk in lijnleren plaats waardoor de aios gedurende een jaar meerdere werkplekken heeft. - Zaalstage: equivalent aan de duur van 12 maanden. - Polikliniekstage: equivalent aan de duur van 12 maanden verdeeld over 4 jaar zodat ervaring wordt opgedaan met begeleiding in de tijd van patiënten met een chronische longziekte, bij tekort evt gestructureerde stage, zie bijlage. - Behandelkamer: equivalent aan de duur van 6 maanden verdeeld over 4 jaar, idem als polikliniek - Consulten: equivalent aan de duur van 6-12 maanden (snijdende en beschouwende vakken), inclusief post-operatieve zorg. - Spoedeisende hulp: gedurende de diensten en overdag conform rooster 2 Vanaf juli 2010 bestaat de mogelijkheid om stage afweerstoffen te volgen. Daarnaast is er de mogelijkheid tot academische uitwisseling. Zie hiervoor onderstaande bijlage. Opleidingsplan Longziekten en Tuberculose Jeroen Bosch Ziekenhuis 13
Bijlage: Kaders voor de uitwisseling Academisch-niet-Academisch voor de opleiding tot longarts. 1. Duur: de uitwisseling zal voldoende lang moeten zijn om tot een effectieve informatie overdracht te kunnen komen na een inwerkperiode in de nieuwe omgeving. De gemiddelde duur van een stage binnen de vervolgopleiding longziekten en tuberculose (6 maanden) lijkt daarvoor het meest geschikt. Het lijkt het verstandig een range voor de duur van de uitwisseling te benoemen teneinde de flexibiliteit bij de invulling van deze stage te behouden. Verder zal afhankelijk van de aard en het aantal van de te benoemen leerdoelen (zie verder) de stageduur per aios kunnen variëren. Het voorstel is een minimale uitwisselingsperiode van 3 maanden en een maximum van 12 maanden. 2. Inhoud: Voor de uitwisselingsstage zullen van tevoren de leerdoelen benoemd moeten worden. De stage dient te worden opgenomen in het persoonlijk opleidingsplan van de aios. Gezien de globale verschillen tussen academische en niet-academische opleidingen zijn er een aantal voor de handliggende leerdoelen te benoemen voor een uitwisselingsstage. In het algemeen zijn sterke punten binnen de academische opleidingen de grotere mogelijkheid tot het verrichten van wetenschappelijk onderzoek en de zorg voor patiënten met specifieke, vaak minder frequent voorkomende aandoeningen als interstitiële longaandoeningen, pulmonale vasculaire problematiek, longtransplantatie, moeilijk astma ed. (tertiaire centrumfunctie). Sterke punten binnen de nietacademische opleidingen zijn vooral aantallen diagnostische verrichtingen en de hoge turnover van meer frequent voorkomende aandoeningen. Het lijkt voor de hand te liggen de leerdoelen voor de uitwisselingsstage primair op deze verschillen af te stemmen. Vanzelfsprekend kent daarnaast iedere opleiding wel een aantal specifieke speerpunten die een aios van elders met belangstelling voor dat onderwerp kan benutten door het volgen van een uitwisselingsstage. 3. Logistiek: Een directe een op een uitwisseling, zoals die nu al binnen een aantal clusters plaatsvindt, is aantrekkelijk met het oog op de stabiele personele bezetting binnen de verschillende klinieken. Toch levert dit een beperking op voor de mogelijkheid tot uitwisseling voor specifieke aandachtsgebieden. Enerzijds eindigt met dit systeem de leerhorizon binnen de cluster en wordt daarnaast nog eens beperkt door het gegeven dat tegelijkertijd een collega aios van elders zijn plaats dient in te nemen. Daarom zou het vanuit opleidingstechnisch oogpunt beter zijn de uitwisselingsstages niet tot de bestaande clusters te beperken en het principe van de een op een uitwisseling los te laten. Uiteindelijk kan bij een verplichte uitwisselingsstage van gemiddeld een half jaar tijdens de laatste twee jaar van de opleiding per kliniek van te voren al rekening worden gehouden met de personele bezetting. Vanzelfsprekend zal uiteindelijk het wervend karakter van een opleiding voor dergelijke stages kunnen leiden tot meer of minder aios. Echter, de vigerende beperkingen zoals de maximale verhouding van aantal aios tot aantal stafleden (1,2 /1) zal dit fenomeen in belangrijke mate dempen. Daarnaast leert de praktijk dat veel aios vanuit praktische overwegingen er de voorkeur aan geven de uitwisselingstage in de eigen regio te lopen en de te stellen leerdoelen daaraan ondergeschikt te maken. Om aan te sluiten bij de momenteel al lopende uitwisselingsprogramma s wordt de voorkeur uitgesproken om binnen de eigen OOR uit te wisselen en bij voorkeur op een op een basis. 4. Tijdstip van de uitwisselingsstage binnen de vervolgopleiding: Het is nu al gebruikelijk de facultatieve uitwisselingsstage tijdens de laatste twee jaar van de opleiding te lopen. Dat heeft het voordeel dat de aios het vakgebied al voor een groot deel kan overzien en meestal op de hoogte is waar specifieke aandachtsgebieden, die zijn of haar belangstelling hebben, aanwezig zijn. Daarnaast is in die fase vaak ook duidelijk welke onderwerpen binnen het opleidingsplan van de aios extra aandacht verdienen omdat ze in de eigen opleiding onvoldoende aan de orde komen of omdat de ontwikkeling van de aios op dat gebied achterblijft. Opleidingsplan Longziekten en Tuberculose Jeroen Bosch Ziekenhuis 14
Omdat de eigen opleider verantwoordelijk blijft voor de totale opleiding is het gewenst dat de aios in ieder geval het laatste (half?) jaar van de opleiding weer in de eigen kliniek doorbrengt. Daarmee kan de opleider zich er van vergewissen dat de aspirant longarts voldoet aan alle eisen en competenties alvorens hij het C- formulier invult. Voorkeur voor stage in 2 e of 3 e jaar van de vervolgopleiding. Om de versnippering van de vervolgopleiding door verschillende stages niet te groot te maken spreek de commissie haar voorkeur uit de IC-stage obligaat tijdens de interne vooropleiding te laten volgen. Opleidingsplan Longziekten en Tuberculose Jeroen Bosch Ziekenhuis 15
Schema met overzicht onderwijs- en toetsingsinstrumenten, competenties en beoordelingen Toetsing Jaar 3 Jaar 4 Jaar 5 Jaar 6 Voortgangsgesprek 3 Alle competenties Geschiktheidsbeoordeling Alle competenties kennistoets Medisch handelen. Kennis en wetenschap 360 graden beoordeling Communicatie, samenwerking, organisatie en professionaliteit Zelfreflectie Alle competenties CAT (Critical Appraised Topic) Kennis en wetenschap, organisatie KPB Alle competenties 4 x 2 x 2 x 2 x 2 x 2 x 2 x 2 x 10-12 per jaar 10-12 per jaar 10-12 per jaar 10-12 per jaar OSATS/BSAT Medisch handelen, communicatie Cursorisch onderwijs 4 Alle competenties Frequentie afhankelijk ontwikkeling Totaal minimaal 10 dagen cursorisch onderwijs per jaar + 2 p/wk lokaal Frequentie afhankelijk ontwikkeling Totaal minimaal 10 dagen cursorisch onderwijs per jaar + 2 p/wk lokaal Frequentie afhankelijk ontwikkeling Totaal minimaal 10 dagen cursorisch onderwijs per jaar + 2 p/wk lokaal 1 e auteur peer-reviewed artikel Minimaal 1 artikel, manuscript of presentatie op internationaal congres Kennis en wetenschap Rood: Summatieve toets Blauw: Formatieve toets Groen: de competenties die met betreffende instrument kunnen worden getoetst Frequentie afhankelijk ontwikkeling Totaal minimaal 10 dagen cursorisch onderwijs per jaar + 2 p/wk lokaal 3 Idem stagebeoordelingen waarin alle competenties beoordeeld worden cf themakaarten. 4 Inclusief cursus stralingshygiëne Opleidingsplan Longziekten en Tuberculose Jeroen Bosch Ziekenhuis 16
Rooster vaste overlegmomenten c.q. opleidingsactiviteiten Tabel 1 Maandag Dinsdag ochtend middag overig 8.00-8.45 Weekendoverdracht 16.30 Avondoverdracht, inclusief radiologie 1700-1830 multidisciplinaire 11.30 1x per 4-6 w assistentenoverleg/opleider(s) bespreking foto s chirurgisch/oncologische 8.00 Ochtendoverdracht Polibespreking 16.30 Avondoverdracht, inclusief radiologie bespreking foto s bespreking 5 Algemeen oncologische bespreking op afroep Woensdag 8.00 Ochtendoverdracht 1100-1300 grote papieren visite inclusief casusbesprekingen met alle longartsen en aios Onderwijs bloksgewijs volgens rooster 16.30 Avondoverdracht, inclusief radiologie bespreking foto s 1230-1330 1ste woensdag v/d maand PA bespreking Donderdag 8.00 Ochtendoverdracht, 16.30 Avondoverdracht, inclusief radiologie bespreking foto s Vrijdag 8.00 Ochtendoverdracht 16.30 Avondoverdracht, inclusief radiologie bespreking foto s 1700 cursorisch onderwijs volgens rooster 1700 cursorisch onderwijs/refereeravond volgens rooster Overig: - PA bespreking met radioloog 1/maand. - Refereren: 4 /jaar met cluster Utrecht en lokaal JBZ 3-4/jaar - Refereren: 3 maal per jaar met Noord Brabantse longartsen (ieder keer referaat door een assistent) - Assistenten-opleidersoverleg 1 maal per 6 weken (opleider, plaatsvervangend opleider, verpleegkundig hoofd afdeling) - Opleidingscommissie met vertegenwoordigers van assistenten 5 aanwezig: radiologie, chirurgie, nucleaire geneeskunde, pathologie, radiotherapie, alle longartsen en aios Opleidingsplan Longziekten en Tuberculose Jeroen Bosch Ziekenhuis 17
Overzicht jaar 3 Thema s 6 BN Werkplek Opleidingsactiviteiten c.q. accenten Toetsen/portfolio 4/5 Verpleegafdeling longziekten - Grote visite - Dagelijks overleg supervisor nieuwe patiënten - Overleg conform weekschema - Complicatie/necrologiebespreking - Cursorisch onderwijs cf schema - Thema 1: analyse dyspnoe - Thema 2: analyse hemoptoe - Thema 3: thoracale pijn - Thema 4: analyse chronische hoest - Thema 5: astma - Thema 6: COPD - Thema 9: tuberculose - Thema 13: acute longgeneeskunde Consulten - Klinische consulten longziekten - Pre- en postoperatieve begeleiding thoracotomie patiënten - KPB s - OSAT - Documentatie ziektebeelden - Briefbeoordelingen - Verslagen gesprekken en beoordelingen - KPB s Polikliniek - gestructureerde voor- en nabespreking patiënten - begeleiding chronisch zieken - Overleg conform weekschema Behandelkamer - Behandelkamer (blok van 3 maanden, daarna dagdeel per week) Overige activiteiten gedurende het jaar: - Gestructureerde supervisie - Diensten inclusief SEH - Slecht nieuwsgesprekken - Correspondentie - Overdracht - Overleg conform weekschema - Cursorisch onderwijs - Wet- en regelgeving - Assistentenvergadering - KPB s - OSATS pleurapunctie - OSATS bronchoscopie - documentatie - KPB s - Vaardigheden conform overzicht - Verslagen gesprekken en beoordelingen - Autorisatie verrichtingen 6 Alle thema s komen aan bod. Specifieke aandacht (onderwijs, feedback, toetsing) wordt gegeven aan de genoemde thema s en overige activiteiten. Opleidingsplan Longziekten en Tuberculose Jeroen Bosch Ziekenhuis 18
Overzicht jaar 4 Thema s BN Werkplek Opleidingsactiviteiten c.q. accenten Toetsen/portfolio 4/5 Verpleegafdeling longziekten - Grote visite - Dagelijks overleg supervisor nieuwe patiënten - Overleg conform weekschema - Complicatie/necrologiebespreking - Cursorisch onderwijs cf schema - Thema 7: pneumonie - Thema 8: recidiverende luchtweginfecties - Thema 11: interstitiële longziekten - Thema 13: acute longgeneeskunde - Thema 19: vasculaire pathologie Consulten - Klinische consulten longziekten - Pre- en postoperatieve begeleiding thoracotomie patiënten Polikliniek - gestructureerde voor- en nabespreking patiënten - begeleiding chronisch zieken - Overleg conform weekschema Behandelkamer - Behandelkamer - Gestructureerde supervisie Longfunctie - Thema 15: Longfunctie - Thema 16: respiratoire allergie - Thema 17: slaapgerelateerde ademhalingsstoornissen Overige activiteiten gedurende het jaar: - longfunctie laboratorium - polysomnografie - Diensten incl. SEH - Correspondentie - Overdracht - Overleg conform weekschema - Cursorisch onderwijs - Assistentenvergadering - Onderzoeksthema vaststellen en eventueel starten data verzameling - KPB s - OSAT - Documentatie ziektebeelden - Briefbeoordelingen - Verslagen gesprekken en beoordelingen - KPB s - KPB - OSATS pleurapunctie - OSATS bronchoscopie - documentatie - ergometrien (10 zelfstandig) - KPB samenwerking - Beoordeling polysomnografie - KPB s - Vaardigheden conform overzicht - Verslagen gesprekken en beoordelingen - Autorisaties verrichtingen Opleidingsplan Longziekten en Tuberculose Jeroen Bosch Ziekenhuis 19
Overzicht jaar 5 Thema s BN Werkplek Opleidingsactiviteiten c.q. accenten Toetsen/portfolio 4/5 Verpleegafdeling longziekten (ligt in opleidingsjaar minder nadruk op) - Thema 12 beroepsgerelateerde longziekten - Thema 13: acute longgeneeskunde - Thema 14: pleurale aandoeningen/excl. oncologie - Alle voorgaande thema s waar nog onvoldoende aandacht voor is geweest + specifieke accenten in overleg met opleider. Bv COPD, non invasieve beademing - Grote visite - Dagelijks overleg supervisor nieuwe patiënten - Overleg conform weekschema - Complicatie/necrologiebespreking - Cursorisch onderwijs cf schema Consulten - Klinische consulten longziekten - Pre- en postoperatieve begeleiding thoracotomie patiënten Polikliniek - gestructureerde voor- en nabespreking patiënten - begeleiding chronisch zieken - Overleg conform weekschema Behandelkamer - Behandelkamer - Gestructureerde supervisie Overige activiteiten gedurende het jaar: - diensten incl. SEH - Correspondentie - Overdracht - Overleg conform weekschema - Cursorisch onderwijs - assistentenvergadering - Data rangschikken, beoordelen en statistiek - KPB s - OSAT - Documentatie ziektebeelden - Briefbeoordelingen - Verslagen gesprekken en beoordelingen - KPB s - KPB - OSATS pleurapunctie - OSATS bronchoscopie - OSATS thoracoscopie - documentatie - KPB s - Vaardigheden conform overzicht - Verslagen gesprekken en beoordelingen Opleidingsplan Longziekten en Tuberculose Jeroen Bosch Ziekenhuis 20
Overzicht jaar 6 Accent op Oncologie/chemopoli, second opinions Thema s BN Werkplek Opleidingsactiviteiten c.q. accenten Toetsen/portfolio 5 Verpleegafdeling longziekten (ligt in opleidingsjaar minder nadruk op) - Thema 10: thoracale oncologie - Thema 14: pleurale aandoeningen/oncologie - Thema 18: mediastinale pathologie - Alle voorgaande thema s waar nog onvoldoende aandacht voor is geweest worden afgerond - Grote visite - Dagelijks overleg supervisor nieuwe patiënten - Overleg conform weekschema - Complicatie/necrologiebespreking - Cursorisch onderwijs cf schema Consulten - Klinische consulten longziekten - Pre- en postoperatieve begeleiding thoracotomie patiënten Polikliniek - gestructureerde voor- en nabespreking patiënten - begeleiding chronisch zieken - Overleg conform weekschema Behandelkamer - Behandelkamer - Gestructureerde supervisie Oncologiestage - oncologische poli, zelfstandig patiënten zien en chemotherapie voorschrijven - dagdeel vlekjespoli - dagbehandeling en afdeling A4 Overige activiteiten gedurende het jaar: - dienst incl. SEH - Correspondentie - Overdracht - Overleg conform weekschema - Verzekeringstechnische aspecten (slaap) - Instanties als centrum beroepsziekten, tertiaire centra (allergie) - Cursorisch onderwijs - Assistentenvergadering - Afronden onderzoek en artikel schrijven - KPB s - OSAT - Documentatie ziektebeelden - Briefbeoordelingen - Verslagen gesprekken en beoordelingen - KPB s - KPB - OSATS pleurapunctie - OSATS bronchoscopie - OSATS thoracoscopie - documentatie - 20 patiënten zelfstandig voorschrijven - KPB s - Vaardigheden conform overzicht - Verslagen gesprekken en beoordelingen Opleidingsplan Longziekten en Tuberculose Jeroen Bosch Ziekenhuis 21
VERPLEEGAFDELING LONGZIEKTEN. Plaats: Jeroen Bosch Ziekenhuis, s-hertogenbosch. Locatie: Groot Ziekengasthuis Duur: minimaal 12 maanden (alle jaren met de nadruk op jaar 3 en 4). Begeleiders: supervisor /longarts (allen) LEERDOELEN: Algemene leerdoelen: De aios dient aan het eind van de opleiding te beschikken over voldoende kennis en kunde betreffende het specialisme longziekten en tuberculose. Toont inzicht te hebben in laboratoriumdiagnostiek, beeldvormende diagnostiek en therapeutisch beleid, c.q. farmacotherapie. Heeft een goed probleemoplossend vermogen opgebouwd en is in staat om adequaat informatie aan patiënt en diens omgeving over te dragen. Kan samenwerken met andere zorgverleners rondom de patiënt en kent zijn eigen beperkingen. Specifieke leerdoelen: Het accent ligt op de verpleegafdeling op het aanleren van de anamnese, lichamelijk onderzoek, aanvragen vervolgonderzoek, statusvoering en het maken van adequaat beleid rondom een patiënt met een longaandoening. De aios vergaart praktische kennis van veel voorkomende pathologie en werkt adequaat met betrekking tot aanvraagbeleid en interpretatie van laboratorium- en beeldvormende diagnostiek. Adequaat voorschrijfgedrag medicatie met oog voor interacties en bijwerkingen. Empathisch houding t.a.v. patiënten en familie. Afbakening eigen competenties en leren samenwerken met collegae (aanvragen consulten), verpleging en andere hulpverleners. Leren begeleiden van co-assistenten. Dicteren van ontslagbrieven en maken van korte SEH-brieven middels PAT-brief. Time management en ondersteuning werkzaamheden middels ICT mogelijkheden. LEERMIDDELEN: Overdracht, röntgenbespreking, grote visite, statusvoering, visite aan het bed, gesprek met patiënten en familie. Omgang met co-assistenten. Ontslag c.q. SEH-brieven. Daarnaast de diverse onderwijsmomenten en overlegsituaties als probleempatiënt bespreking, referaat en CAT, PAbespreking, chirurgische overdracht. De landelijke cursusdagen en onderwijs georganiseerd door de door het Leerhuis, Brabant Medical School en PAOG Nijmegen. Landelijk cursorisch onderwijs NvALT. TOETSEN: - KPB overdracht - KPB grote visite /dienst - Correcties brieven/ KPB brieven - Fiattering statusvoering - KPB probleempatiënt bespreking / CAT - Participatie cursorisch onderwijs - Certificaten discipline overstijgend onderwijs. WERKINDELING Op de afdeling zijn 38 bedden beschikbaar en twee assistenten zijn er werkzaam. Zij worden gesuperviseerd door twee of drie afzonderlijke longartsen die voor elkaar waarnemen bij afwezigheid. Tot 13.00 draagt de a(n)ios van de SEH zorg voor de patiënten op de SEH, daarna worden verwezen patiënten waarvan verwacht mag worden dat deze worden opgenomen, gezien door de a(n)ios van de afdeling alwaar deze patiënt terechtkomt. Daarvoor regelt de longarts na overleg met de huisarts via de opname coördinator een bed en geeft de gegevens door aan de betreffende a(n)ios. Opleidingsplan Longziekten en Tuberculose Jeroen Bosch Ziekenhuis 22
Overzicht alle relevante thema s. leerdoelen en opleidingsactiviteiten Verpleegafdeling Leerdoelen Opleidingsactiviteiten Toetsing/portfolio Thema s: Jaar 3 nadruk op thema s: 1,2, 3,4,5,6,9 en 13 niveau 3 Jaar 4 nadruk op thema s 7, 8,11,13 en 19 niveau 3/4 Algemeen: De aios: 1. heeft voldoende kennis betreffende het denken als longarts en past dit toe; 2. heeft voldoende praktische kennis opgedaan van veel voorkomende pathologie 3. heeft inzicht in laboratoriumbeleid en interpretatie van laboratorium- en beeldvormende diagnostiek 4. past laboratoriumdiagnostiek, beeldvormende diagnostiek en therapeutisch beleid, c.q. farmacotherapie op juiste wijze toe bij veel voorkomende pathologie; 5. het efficiënt opstellen van een probleemlijst met bijbehorende werkhypothesen in de vorm van een differentiaaldiagnose, daarbij gebruikmakend van de informatie direct bij de patiënt verkregen, alsmede integratie van overige diagnostische gegevens in combinatie met kennis en ervaring. Essentieel hierbij is de integratie van gegevens uit de anamnese, lichamelijk onderzoek en voortgezet onderzoek. Het bepalen van een effectief en doelmatig diagnostisch beleid behoort tot de specifieke deskundigheden van de longarts. 6. is in staat om, op grond van de diagnostiek en context van de medische problemen, advies te formuleren over de behandeling, met name ten aanzien van leefstijl, voeding en farmacotherapie, niet-farmacologische behandelingen en prognose. Speciale aandacht dient de aios te geven aan bijwerkingen op korte en lange termijn van het ingestelde therapeutisch beleid. Deskundigheid wordt vereist in de evaluatie van het therapeutisch beleid. 7. neemt op juiste wijze de anamnese af, verricht adequaat lichamelijk onderzoek en doet de juiste aanvraag voor vervolgonderzoek; 8. maakt op basis hiervan adequaat beleid betreffende patiënt 9. verkrijgt specifieke deskundigheid op het gebied van de farmacotherapie, stoelend op kennis van de farmacokinetiek en farmacodynamiek, mogelijkheden en beperkingen van de farmacotherapie, interacties en bijwerkingen van geneesmiddelen en het effect van polyfarmacie. Met name wordt deskundigheid vereist op het gebied van individualiseren van farmacotherapie. 10. schrijft medicatie op juiste wijze voor en houdt daarin rekening met interacties en bijwerkingen 11. informeert patiënt en diens naasten adequaat; 12. toont empathie t.a.v. patiënten en familie; 13. voert de statusvoering correct uit 14. dicteert ontslagbrieven op correcte wijze 15. maakt op correcte wijze korte SEH-brieven middels PAT-brief. 16. werkt goed samen met collega s en andere zorgverleners rondom de patiënt; 17. kent zijn eigen beperkingen mbt competenties en handelt hiernaar. 18. managed zijn tijd goed (time management wordt adequaat toegepast) - verpleegafdeling overdracht - (grote) visite - visite aan bed - gesprek met patiënten en familie - statusvoering - ontslag c.q. SEHbrieven - consultaanvraag - röntgen besprekingen - begeleiding coassistenten - Besprekingen: PA, chirurgische patiënt probleempatiënt - Cursorisch onderwijs - Zelfstudie - KPB overdracht - KPB grote visite/dienst - KPB briefbeoordeling - KPB probleempatiënt - CAT 2x - Fiattering statusvoering - documentatie ziektebeelden - verwijsbrieven - Certificaat onderwijs Opleidingsplan Longziekten en Tuberculose Jeroen Bosch Ziekenhuis 23
19. hanteert de beschikbare ondersteunende ICT mogelijkheden. 20. begeleidt op juiste wijze co-assistenten 21. De AIOS herkent en incorporeert ethische aspecten die bij medische beslissingen in het geding zijn, en is in staat morele vragen die in het medisch handelen ontstaan te analyseren. 22. De AIOS neemt kennis van het binnen de afdeling geldende medische beleid en de regels, afspraken en protocollen, en past deze adequaat toe 23. een voor de patiënt veilige omgeving te creëren met respect voor vertrouwelijkheid, privacy en autonomie 24. een slecht -nieuwsgesprek en een gesprek over beslissingen aan het einde van het leven te kunnen voeren. 25. de informatie en toestemmingsvraag in het kader van wetenschappelijk onderzoek of onderwijsactiviteiten adequaat te communiceren. 26. op een gestructureerde en effectieve wijze medische informatie naar anderen te verwoorden. 27. deskundigheid en zorgvuldigheid op het gebied van statusvoering: verslag anamnese, lichamelijk onderzoek, problemenlijst, differentiaaldiagnose, aanvullend onderzoek, beloop, interpretatie adviezen en consulten. 28. deskundigheid en zorgvuldigheid op het gebied van het schrijven van brieven betreffende de behandeling op het gebied van de interne geneeskunde (waarin o.a.: reden van opname, anamnese, lichamelijk onderzoek, laboratoriumonderzoek, röntgenonderzoek, verder onderzoek, consulten, conclusie, eventueel beloop of bespreking, medicatie bij ontslag, prognose, informatie gegeven aan de patiënt). 29. zorgvuldigheid door in het medisch dossier vast te leggen wanneer en waarover de patiënt is geïnformeerd. 30. onderwijs te geven aan co-assistenten Opleidingsplan Longziekten en Tuberculose Jeroen Bosch Ziekenhuis 24
Consulten Plaats: Locatie: Duur: Begeleider: Jeroen Bosch Ziekenhuis, s-hertogenbosch Groot Ziekengasthuis gedurende de opleiding equivalent aan de duur van 6-12 maanden (snijdende en beschouwende vakken), inclusief post-operatieve zorg. superviserende longarts (op dit moment dr. A.J.M. Schreurs, wisselt per 6 maanden) LEERDOELEN Algemene leerdoelen: Tijdens deze stage leert de aios op adequate en efficiënte wijze adviezen te geven, in samenspraak met de aanvrager over longgerelateerde vraagstellingen bij patiënten die niet op de eigen verpleegafdeling behandeld worden. Specifieke leerdoelen: Na lezen vraagstelling en eventuele navraag ter verduidelijking, wordt na inzage van de klinische gegevens, anamnese en lichamelijk onderzoek verricht, om een plan van aanpak te maken. Daarbij worden adviezen gegeven voor aanvullende diagnostiek en voorlopig beleid. In een latere fase worden de resultaten hiervan beoordeeld, om te besluiten tot afronden van het consult of inzetten van een medebehandeling of overname patiënt. Organisatie van de werkzaamheden is hierbij van groot belang evenals samenwerking met de andere zorgverleners op de consultafdeling. De aios verzorgt de pre- per- en post-operatieve begeleiding van thoracotomie patiënten samen met de afdeling chirurgie. Dit betekent het kennisnemen van gangbare technieken, overwegingen in besluitvorming, alsmede leren om te gaan met complicaties. LEERMIDDELEN Overdracht, MDO, röntgenbespreking, 1 x per week grote visite met supervisor betreffende alle medebehandelingen en langs gaan bij patiënten, statusvoering en beantwoording consulten. Onderwijs lokaal, probleempatiëntbespreking, PA-bespreking, chirurgische overdracht. TOETSEN - KPB probleempatiënt bespreking / CAT - Correcties consultformulier - Fiattering status - Participatie probleempatiëntbespreking en chirurgische overdracht - Participatie landelijk onderwijs - Certificaat regionaal/lokaal onderwijs - Certificaten discipline overstijgend onderwijs. - Voortgangsgesprekken met stagebegeleider en halfjaarlijks met (plv) opleider WERKWIJZE: Consulten worden verricht op alle afdelingen buiten de longafdeling. Er is continu een supervisor aanwezig voor overleg. Pre-per-postoperatieve consulten: Alle patiënten met een longoperatie worden opgevolgd tezamen met de supervisor, peroperatief is er overleg tussen de longarts en de longchirurg tav het te volgen beleid. De consultassistent gaat in principe mee naar de OK. Dagelijkse visite bij alle geopereerde patiënten, zonodig samen met de supervisor. Postoperatief beleid wordt tezamen met chirurgie in onderling gemaakte afspraken gevoerd. Alle geopereerde patiënten worden nabesproken in het MDO (met o.a. PA en chirurg erbij). Gezien het grote jaarlijkse aantal longoperaties is ruime ervaring in deze mogelijk. Hoe te handelen overige consulten: Opleidingsplan Longziekten en Tuberculose Jeroen Bosch Ziekenhuis 25