AGENDAPUNT voor burgemeester en wethouders Nummer: Datum vergadering: 04-08-2009 Onderwerp: Tarieven begraven Conceptbesluit: Het college wordt gevraagd: - In te stemmen met bijgaand advies voor de tarifering van de grafrechten en de begraafrechten, d.w.z: 1. Het buiten de tariefberekening laten vallen van: - de onderhoudskosten van de eeuwigdurende graven - de onderhoudskosten van de begraafplaats Giethoorn; 2. 70.000,- van de administratiekosten door te berekenen in de tarieven; 3. 285.000,- van de overhead door te berekenen in de tarieven 4. Eén tarief te hanteren voor het begraafrecht, ongeacht of dit enkellaags of dubbellaags begraven betreft; 5. Met ingang van 2010 de tarieven op basis van de in dit advies gestelde kaders te bepalen; 6. De tarieven vervolgens jaarlijks te indexeren met een prijsindex; 7. Een aanvullend advies te formuleren over het begraafrecht Giethoorn. - Dit voorstel ter goedkeuring voorleggen aan de raad van 1 september aanstaande. Samenvatting: Bijlagen: In bijgaand advies wordt inzicht geboden in de totale kosten van het begraven en op welke wijze deze nader onderverdeeld kunnen worden. Per onderdeel wordt aangegeven hoe de kostendekkendheid eruit ziet en volgt een advies of deze kosten wel of niet onderdeel van de tarievenberekening zouden moeten worden. Aansluitend volgen de financiële consequenties van het advies en de te volgen werkwijze voor de komende jaren om een bestendige gedragslijn voort te zetten. Het advies is bedoeld om de raad kaders te laten stellen over de wijze waarop de kosten in de tarieven worden doorberekend. 1. Advies tarifering grafrechten en begraafrechten van dhr. drs. J.T. Zwart RC Bestuurlijk traject: College 04-08-2009 Raadscommissie 18-08-2009 Raad 01-09-2009 advies B Overlegd met: Projectteam begraven Communicatie: Zijn dit besluit en de achterliggende stukken openbaar? ja - Pers Programma: Diversen Parafen: Medewerker Ella Schipper Afdeling OPWE Afdelingshoofd Concernstaf Secretaris
Portefeuillehouder weth. Van der Terp Besluit B&W: Het college wordt gevraagd: - In te stemmen met bijgaand advies voor de tarifering van de grafrechten en de begraafrechten, d.w.z: 1. Het buiten de tariefberekening laten vallen van: - de onderhoudskosten van de eeuwigdurende graven - de onderhoudskosten van de begraafplaats Giethoorn; 2. 70.000,- van de administratiekosten door te berekenen in de tarieven; 3. 285.000,- van de overhead door te berekenen in de tarieven 4. Eén tarief te hanteren voor het begraafrecht, ongeacht of dit enkellaags of dubbellaags begraven betreft; 5. Met ingang van 2010 de tarieven op basis van de in dit advies gestelde kaders te bepalen; 6. De tarieven vervolgens jaarlijks te indexeren met een prijsindex; 7. Een aanvullend advies te formuleren over het begraafrecht Giethoorn. - Dit voorstel ter goedkeuring voorleggen aan de raad van 1 september aanstaande. Uit onder redactie. 2
Collegeadvies: Voorstel Het college wordt gevraagd: - In te stemmen met bijgaand advies voor de tarifering van de grafrechten en de begraafrechten, d.w.z: 1. Het buiten de tariefberekening laten vallen van: - de onderhoudskosten van de eeuwigdurende graven - de onderhoudskosten van de begraafplaats Giethoorn; 2. 2. 70.000,- van de administratiekosten door te berekenen in de tarieven; 3. 285.000,- van de overhead door te berekenen in de tarieven; 4. Eén tarief te hanteren voor het begraafrecht, ongeacht of dit enkellaags of dubbellaags begraven betreft; 5. Met ingang van 2010 de tarieven op basis van de in dit advies gestelde kaders te bepalen; 6. De tarieven vervolgens jaarlijks te indexeren met een prijsindex; 7. Een aanvullend advies te formuleren over het begraafrecht Giethoorn. - Dit voorstel ter goedkeuring voorleggen aan de raad van 1 september aanstaande. Inleiding In aanloop naar de beslissing over het al dan niet uitbreiden van de begraafplaatsen in Heetveld, Blokzijl en Vollenhove is geconstateerd dat de tarieven voor het begraven in onze gemeente relatief hoog zijn in vergelijking met andere gemeentes. Naast het niet actief in rekening brengen van verlengingen zijn de kostendekkendheid, de overhead en de principiële vraag hoe om te gaan met de eeuwigdurende graven, belangrijke aspecten binnen de berekening van de tarieven. Op 14 april jl. is tijdens een informatiebijeenkomst met de raadscommissie stilgestaan bij deze onderdelen. Vijf aspecten zijn met name belicht, te weten de onderhoudskosten van eeuwigdurende graven, de onderhoudskosten van de begraafplaats Giethoorn, de kosten van de uitbreidingsinvesteringen, de administratiekosten en de overhead. Op basis van deze avond is bijgaand advies geschreven, waarbij een nadere analyse op de overhead heeft plaatsgevonden. In bijgaand advies wordt inzicht geboden in de totale kosten van het begraven en op welke wijze deze nader onderverdeeld kunnen worden. Per onderdeel wordt aangegeven hoe de kostendekkendheid eruit ziet en volgt een advies of deze kosten wel of niet onderdeel van de tarievenberekening zouden moeten worden. Aansluitend volgen de financiële consequenties van het advies en de te volgen werkwijze voor de komende jaren om een bestendige gedragslijn voort te zetten. Het advies is bedoeld om de raad kaders te laten stellen over de wijze waarop de kosten in de tarieven worden doorberekend. Uitgangspunten kostentoerekening - Het uitgangspunt bij de herberekening van de tarieven is een consistent tariefbeleid te voeren op basis van een reële kostprijsberekening. Om tot zo n kostprijsberekening te komen zijn de totale kosten van het product begraven in beeld gebracht. - Vervolgens is afgewogen welke kosten buiten de tariefberekening zouden kunnen vallen. Hierbij is telkens de vraag gesteld in hoeverre je bepaalde kosten bij de specifieke afnemer in rekening wilt brengen en welke kosten je als gemeente als algemene kostenpost beschouwt. - In tegenstelling tot de huidige situatie is het aantal graven bepalend voor het grafrechttarief; niet het aantal begravingen. - De vertaling van de kosten komen tot uiting in een kostprijs per graf per jaar als het gaat om het grafrecht. Dit bedrag maal het aantal jaren van uitgifte of verlenging, vormt het grafrechttarief. - Het begraaftarief is gebaseerd op de kostprijs per handeling. * grafrecht = het tarief voor de ruimte voor bv. 20 jaar * begraafrecht = het tarief voor de daadwerkelijke begraving * algemeen graf = graf dat in gebruik gegeven wordt. * eigen graf = graf dat voor bv. 20 jaar wordt uitgegeven. Hier is alleen sprake van het begraafrecht. Hier is sprake van het grafrecht en het begraafrecht. 3
Deze uitgangspunten hebben geleid tot de volgende afwegingen: Kosten eeuwigdurend Op basis van een analyse uit de begraafplaatsen administratie blijkt dat 60% van de graven voor onbepaalde tijd (eeuwigdurend) zijn uitgegeven. De gemeente heeft de verplichting om de eeuwigdurende graven te blijven onderhouden. Tegenover de onderhoudskosten staan geen opbrengsten meer. Voorop staat dat de huidige kosten in principe al gedekt zijn uit de destijds ontvangen grafrechten. Virtueel beschikt de gemeente dus nog over deze middelen alleen zijn ze niet te vinden in de financiële administratie. Dit betekent wel, dat het feitelijk niet juist is deze kosten opnieuw in rekening te brengen en wel bij de mensen die nu komen te overlijden (via het grafrecht). Indien dit wel het geval is, worden de kosten feitelijk tweemaal in rekening gebracht. Op basis van deze redenering kunnen de kosten, gemoeid met de eeuwigdurende graven, buiten de tariefberekening vallen. Concreet betekent dit dat 60% van de onderhoudskosten niet wordt doorgerekend in het grafrecht. Kosten begraafplaats Giethoorn Het begraven in Giethoorn wijkt af van de andere begraafplaatsen. Hier is geen sprake van een recht op een eigen graf; er wordt in algemene graven begraven. Voor het begraven in algemene graven wordt alleen een begraafrecht geheven. Het begraafrecht dekt in principe alleen de kosten voor het begraven, oftewel de bestede mensuren van het grafdelven, het voorlopen, de kosten voor wagens en materieel. De kosten voor het onderhoud worden echter niet gedekt uit deze tarieven. Deze zijn onderdeel van het grafrecht. De huidige situatie houdt feitelijk in dat de kosten van het onderhoud aan de begraafplaats Giethoorn in rekening worden gebracht bij de andere bewoners van Steenwijkerland via het grafrecht. Op basis van deze redenering kunnen de onderhoudskosten, gemoeid met de graven van de begraafplaats Giethoorn, buiten de tariefberekening vallen. Concreet betekent dit dat 10% (aantal graven Giethoorn t.o.v. totaal aantal graven gemeentelijke begraafplaatsen) van de onderhoudskosten niet wordt doorgerekend ter bepaling van het grafrechttarief. Daarnaast is het denkbaar, hoewel ook de andere gemeentelijke begraafplaatsen algemene graven kennen, voor de begraafplaats Giethoorn een aanvulling op het begraafrecht te vragen omwille van het onderhoud aan de begraafplaats. Dit vanwege het feit dat algemene graven in Giethoorn voor 40 jaar in gebruik worden gegeven t.o.v. de tien jaar elders in de gemeente. Dit aanvullende advies zal verder vormgegeven worden en op een later moment aan u worden voorgelegd. Kosten uitbreidingsinvesteringen In 2009 heeft er op een drietal begraafplaatsen uitbreiding plaatsgevonden: Vollenhove, Heetveld en Blokzijl. De raad heeft hiervoor een investeringskrediet beschikbaar gesteld en heeft de wens uitgesproken de kosten ineens af te schrijven. Aansluiten bij de keuze van de raad, betekent dat een bedrag van 110.000,- buiten de tariefberekening wordt gehouden. Administratiekosten Totale kosten en als zodanig doorberekend vanuit burgerzaken bedragen ruim 130.000,-. De opbrengsten uit administratiekosten en vergunningen zijn behoorlijk lager en komen gemiddeld uit op 35.000,- per jaar. Toepassing van 100% kostendekkendheid betekent dat de administratie vergoedingen met 400% zouden moeten stijgen. Uit oogpunt van gedegen financieel beleid en het voorkomen van grote schokeffecten, lijkt het niet zinvol om hier kostendekkende tarieven te hanteren. Voorgesteld wordt een verhoging door te voeren, maar van slechts 100%. Hiermee zal een extra opbrengst gegeneerd kunnen worden van 35.000,-. Daarmee wordt 70.000,- van de kosten gedekt uit de tarieven. 4
Overhead Op het product begraven wordt naast de directe kosten ook overhead doorbelast. De doorbelasting van indirecte kosten kent vooral een boekhoudkundige benadering. Dat wil zeggen dat voorop staat de indirecte kosten volledig te verdelen en pas daarna een doorbelasting te kiezen die aansluit bij de werkelijk gemaakte indirecte kosten. Deze methodiek kan grote invloed hebben op tariefproducten, zeker als aansluitend het principe van 100% kostendekkendheid wordt gehanteerd. Een wijziging in de doorbelasting kan grote gevolgen hebben voor de tarieven van een relatief laag afgenomen product of dienst, zoals het aantal begrafenissen (200 per jaar). Omdat een kleine (specifieke) groep deze kosten moet dragen lijkt het niet reëel grote overheadschommelingen bij deze (kleine) groep neer te leggen als gevolg van intern gehanteerde rekentechnieken. Uit een nadere analyse van de overhead blijkt dat op een aantal onderdelen sprake is van een onevenwichtigheid in de vorm van tijdelijke effecten of relatief zwaardere doorbelasting op het product begraven ten opzichte van andere producten in de buitendienst. Voorgesteld wordt daarom 25% van de overhead niet door te rekenen in het tarief. Concreet betekent dit dat 285.000,- wordt doorberekend in de tarieven. Vereenvoudiging tarieven De kostprijsberekening in dit advies richt zich vooral op het grafrecht (kostprijs per graf per jaar x uitgiftetermijn/verlenging) en het begraafrecht (kostprijs per handeling) voor normale graven. Deze dienst wordt immers het meest afgenomen. De andere tarieven worden van dit grafrecht en begraafrecht afgeleid. In het advies vindt u een indicatie van de belangrijkste tarieven. Afwijkend van de huidige situatie is het tarief voor het begraafrecht. Tot op heden wordt er gewerkt met twee begraafrechttarieven die afhankelijk zijn van de diepte van het graf namelijk 1- diep en 2-diep. Het 2-diep graven is duurder vanwege de extra te verzetten werkzaamheden en het benodigde andere materiaal. De burger heeft niet te kiezen uit een enkeldiep of dubbeldiep graf; dit heeft onder meer met de grondslag te maken en is per begraafplaats vastgelegd. Het voorstel is daarom hier het gelijkheidsbeginsel te hanteren en één tarief te gebruiken voor het begraafrecht, ongeacht of dit enkellaags of dubbellaags begraven betreft. Doorvoeren tariefwijzigingen Dit advies is bedoeld om de raad kaders te laten stellen over de wijze waarop de kosten in de tarieven worden doorberekend en bevat daarom geen integrale tarieventabel voor de lijkbezorgingsrechten. Deze kan worden opgemaakt zodra de cijfers van de begroting 2010 definitief zijn en vervolgens aan de raad worden aangeboden (de genoemde bedragen zijn gebaseerd op de begroting van 2009). Het blijkt dat de totale netto kosten van het begraven in de gemeentelijke begroting redelijk gelijk blijven en dat er in de tarievensfeer vooral sprake is van een stijging van de begraafrechten en een daling van de grafrechten. Het voorstel is dan ook om de tarieven met ingang van 2010 in te voeren en niet te kiezen voor een gefaseerde invoering. Om een consistent beleid te voeren en schommelingen in de tarieven te voorkomen, wordt voorgesteld na invoering de tarieven jaarlijks te indexeren. Voor een indicatie zijn de belangrijkste tarieven in onderstaande tabel opgenomen. 5
Indicatie belangrijkste tarieven (onder voorbehoud kostenontwikkeling/overhead en indexatie) Nu (2009) Straks (2010) wijziging rechten verbonden aan capaciteit Grafrecht (1diep) 20 jaar 1.415,00 1.020,00-28% Grafrecht (2diep) 20 jaar 2.247,00 2.040,00-9% Kindgraf (75%) 20 jaar 1.061,65 765,00-28% Babygraf (50%) 20 jaar 707,30 510,00-28% Verlenging (1-diep) 10 jaar 707,00 510,00-28% Verlenging (2-diep) 10 jaar 1.123,00 1.020,00-9% Urnenrecht 5 jaar 313,00 229,00-27% Colombarium 5 jaar 625,00 916,00 47% *alle kosten zijn herleid uit de kosten per graf per jaar rechten verbonden aan begraven/plaatsen urnen Begraafrecht 1-diep 795,00 1.045,00 31% Begraafrecht 2-diep 1.261,00 1.045,00-17% Kindtarief (50%) 397,45 522,50 31% Begraafrecht baby (0-1 jr) 25% 198,75 261,25 31% Plaatsen urn 242,50 405,00 67% Administratie afdeling bube Vergunningverlening 145,85 300,00 106% Administratiekosten 24,15 40,00 66% Conclusies Door in te stemmen met het advies: - zijn de begraaftarieven gebaseerd op de kostprijs van de betreffende diensten; - komen de kosten die hiertoe buiten de doorberekening zijn gelaten, ten laste van de gemeentebegroting. Dit leidt niet per definitie tot een stijging van de nettolasten in de begroting. De verwachting is dat door het innen van verlengingskosten en de mogelijke afname/hergebruik van het aantal eeuwigdurende graven in de toekomst, de lasten kunnen dalen (de nettolasten voor 2010 dalen door de voorgestelde beleidskeuzes); - wordt het grafrecht opgebouwd uit een kostprijs per graf per jaar. Dit maakt een inzichtelijk en stabiel prijsbeleid mogelijk (ondanks de verschillen die er op jaarbasis kunnen bestaan tussen de begrote en de werkelijke netto-lasten/verloop in aantal begravingen en verlengingen); - dalen de grafrechttarieven m.u.v. het grafrechttarief voor het columbarium; - stijgen de begraafrechttarieven m.u.v. het begraafrechttarief voor een dubbeldiep graf; - stijgen de adminstratiekosten en de kosten voor vergunningverlening; - dalen de tarieven voor verlenging; - blijven de tarieven voor het totaal van een uitvaart (grafrecht + begraafrecht + administratiekosten + vergunning) met de verlagingen en stijgingen nagenoeg gelijk t.o.v. het huidige tarief (bij dubbeldiep graf aanzienlijke daling), maar is er sprake van daling bij verlenging; - is er een eenduidig begraaftarief voor zowel het begraven in een enkeldiep als dubbeldiep graf. Bijlagen/concepten 1. Advies tarifering grafrechten en begraafrechten van dhr. drs. J.T. Zwart RC 6