Activiteitenplan 2009

Activiteitenplan 2009 Technocentrum Zeeland September 2008 Technocentrum Zeeland Edisonweg 53b 4382 NV Vlissingen telefoon 0118 486810 telefax 0118 486811 e-mail post@technocentrumzeeland.nl website www.technocentrumzeeland.nl Samengesteld door: C.G.H.M. van Reijen M.L.M. Cardon M.J. Remijnse

Inhoudsopgave Pagina 1. Inleiding... 3 2. Een korte terugblik... 4 3. Regioanalyse 2008... 7 3.1. Ontwikkelingen economie Zeeland... 8 3.2. Techniekcijfers Onderwijs Zeeland... 9 3.2.1. Voortgezet onderwijs... 10 3.2.2. MBO... 11 3.2.3. HBO... 12 3.3. Techniekcijfers bedrijfsleven Zeeland... 13 3.3.1. Werkzaam in een technische functie... 13 3.3.2. Technische vacatures... 15 3.3.3. Extra vervangingsvraag... 19 3.3.4. Conclusies Techniekcijfers bedrijfsleven... 20 3.4. Conclusies Regioanalyse... 21 4. Prioriteiten en strategische doelen... 22 4.1 Prioriteiten... 22 4.2. Strategische doelen... 23 4.3. Activiteiten... 25 4.4. Monitoring... 26 5. Activiteiten 2009... 27 5.1. Algemene activiteiten van het Technocentrum Zeeland... 27 5.2. Activiteiten onder hoofddoelstellingen... 31 5.3. Begroting 2009... 52 6. Overzicht doorlopende activiteiten... 55 6.1. Realisatie 2007... 56 6.2. Begroting 2008... 57 Bijlage I Resultaat Bijeenkomsten Regioanalyse 2007 Bijlage II Technische werkzame personen uitgesplitst naar regio Bijlage III Technische vacatures naar sector per regio Bijlage IV Extra vervangingsvraag naar sector en functieniveau Bijlage V Extra vervangingsvraag naar regio en functieniveau Technocentrum Zeeland Activiteitenplan 2009 2

1. Inleiding Technocentrum Zeeland is een onafhankelijke intermediaire organisatie die zich richt op het mede oplossen van regionale knelpunten die bestaan tussen het technisch (beroeps) onderwijs en de arbeidsmarkt. Hierbij behartigt ze de belangen van het onderwijs, het bedrijfsleven en de overheid in de provincie Zeeland. Het Technocentrum werkt hierbij samen met de andere Technocentra in Nederland en het landelijk opererend Platform Bèta Techniek, welke als doel heeft het vergroten van de instroom in de technische opleidingen met 15%. In dit activiteitenplan zijn de activiteiten beschreven die het Technocentrum Zeeland heeft gepland voor 2009. Er wordt gestart in hoofdstuk 2 met een korte terugblik waarin aangegeven wordt welk resultaten er in Zeeland reeds behaald zijn. In hoofdstuk 3 is de Regioanalyse weergegeven. De knelpunten en kansen die voortkomen uit de Regioanalyse zijn in paragraaf 3.4 samengevat. Deze zijn het uitgangspunt voor het bepalen van de prioriteiten en de strategische doelen in hoofdstuk 4. Vervolgens wordt er in hoofdstuk 5 een omschrijving gegeven van de inhoud van de projecten/activiteiten en de verschillende partijen waarmee het Technocentrum Zeeland deze zal uitvoeren. Met deze activiteiten/projecten wordt er ingespeeld op de strategische doelstellingen binnen de geformuleerde prioriteiten. De begroting voor 2009 is opgenomen in paragraaf 5.3. Missie Technocentrum Zeeland initieert, koppelt en ondersteunt als onafhankelijke organisatie activiteiten die de knelpunten tussen technisch (beroeps)onderwijs en arbeidsmarkt in Zeeland helpen oplossen. Visie Technocentrum Zeeland wil in de provincie Zeeland een intermediair zijn die serieuze gesprekspartner is voor bedrijven en scholen als het gaat om de relatie technische scholing en arbeidsmarkt en die gewaardeerd wordt als een onafhankelijke en betrouwbare organisatie met een proactieve, professionele en resultaatgerichte aanpak, gericht op het tot stand brengen van synergie tussen de verschillende belanghebbende partijen en hun initiatieven. Technocentrum Zeeland Activiteitenplan 2009 3

2. Een korte terugblik Tot 2008 (bron Activiteitenverslag 2007) In z n totaliteit kan geconcludeerd worden dat de belanghebbende partijen in Zeeland zich bewust zijn van de problematiek omtrent techniek. De bereidheid om in gezamenlijkheid te werken aan een oplossing is zeker aanwezig. Geconstateerd wordt dat er in Zeeland veel initiatieven zijn, die nog te veel langs elkaar werken. De behoefte bestaat aan een overkoepelende gecoördineerde aanpak, die bij uitstek thuishoort bij het Technocentrum. Het project Bedrijf+School is met deze reden geïnitieerd en kent steeds meer deelnemende bedrijven en scholen. Verder zijn de onderwijsproducten die in 2007 ontwikkeld zijn, structureel ingebed bij de onderwijsinstellingen. Tenslotte kan gesteld worden dat de kennisuitwisseling en onderlinge samenwerking tussen bedrijven en scholen en scholen onderling verder is geïntensiveerd. Toegevoegde waarde De toegevoegde waarde van het Technocentrum Zeeland ligt op de volgende gebieden: Initiëren: de projecten Bedrijf+School, Het Loket en Doorlopend Ontdekken zijn door Technocentrum Zeeland geïnitieerd. Versnellen: de inhoudelijke en financiële bijdrage van het Technocentrum heeft ervoor gezorgd dat een aantal projecten sneller van de grond is gekomen dan zonder bemoeienis van het Technocentrum het geval zou zijn geweest. Human Media Design en Mighty Machines zijn hier voorbeelden van. Het Technocentrum Zeeland heeft het voornemen om deze rol nog meer proactief in te vullen. Verbeteren: door een actieve inbreng van Technocentrum Zeeland bij de ideevorming van projecten wordt het draagvlak verbreed. Dit door het vergroten van het aantal bij de uitvoering betrokken deelnemende partijen (meerdere onderwijsinstellingen, meer bedrijven). Verder is door het optimaliseren van de monitoring van projecten een kwaliteitsslag gemaakt. Dit blijft de komende jaren een aandachtspunt voor nog verdere verbetering. Kennisuitwisseling is door toedoen van het Technocentrum beter gefaciliteerd (ontwikkeling www.bedrijfplusschool.nl en www.techniekcijferszeeland.nl) Verankeren: projectaanvragen worden getoetst op aspecten als brede samenwerking, verwacht effect en mogelijkheden tot verankering. Na honorering van de subsidieaanvraag wordt hierop gemonitord. Opgeleverde producten zijn Zeeland breed inzetbaar. Diverse projecten hebben zich een zelfstandige status verworven ( Het Loket, Vrienden van Elektro ) of zijn structureel ondergebracht bij een bestaande organisatie ( Zeeuws Netwerk van Loopbaanadviseurs ). Regisseren: op basis van signalen uit de markt (Regioanalyse 2007) wil Technocentrum Zeeland de regiefunctie verder uitbouwen. De Provincie Zeeland ziet hier ook een belangrijke taak voor het Technocentrum en zal dit met ingang van 2008 financieel ondersteunen. Technocentrum Zeeland Activiteitenplan 2009 4

2008 De projecten 2008 zijn in uitvoering. Sommige zijn wat later van start gegaan en zullen derhalve tot in 2009 lopen. In 2008 is door de diverse partijen hard gewerkt aan: Het vergroten van individuele contacten tussen scholen en bedrijven. De projecten Bedrijf+School en Doorlopend Ontdekken leveren hier een belangrijke bijdrage aan. Bedrijf+School bestaat uit een database met ruim 200 Zeeuwse bedrijven en organisaties die op technisch gebied gastlessen, bedrijfsbezoeken en docentstages willen verzorgen voor Zeeuwse scholen (van basisonderwijs tot HBO) en daarnaast technische werkopdrachten willen laten uitvoeren door MBO en HBO studenten. De database is toegankelijk via www.bedrijfplusschool.nl. Het verder vergroten van de kwaliteit van de technische opleidingen/infrastructuur CLIB Energie, Ondernemen binnen Techniek en Leren op afstand zijn projecten die zich onder andere hier sterk voor maken. Binnen CLIB Energie is, in samenwerking met het bedrijfsleven, lesstof ontwikkeld die goed aansluit op de praktijk en aantrekkelijk is voor cursisten. Het vergroten van de doorstroom en het verbeteren van de aansluiting Doorlopend Ontdekken richt zich op de doorstroom PO-VO. Het project Leren op afstand maakt het mogelijk dat leerlingen uit het VMBO op afstand gebruik kunnen maken van de apparatuur van het ROC Zeeland. Het optimaliseren van het imago van techniek Deelproject Positieve Beeldvorming Technische MBO beroepen van Bedrijf+School leidt technische MBO-ers op tot Techniek Ambassadeur. Deze mensen worden ingezet om binnen Bedrijf+School gastlessen en bedrijfsbezoeken voor scholen te verzorgen. De Zonnebootrace is een uitdagende wedstrijd voor vaartuigen op zonneenergie. In juni 2008 vond de vierde editie van dit evenement plaats. De zonnebootrace bestaat uit drie onderdelen: de race met bemande zelfgemaakte op zonne-energie voortgedreven vaartuigen voor VO, MBO, HBO en WO, de zelfgemaakte op zonne-energie voortbewegende mini-zonnebootrace voor PO en de op zonne-energie bewegende gadgets Solar Olympics voor VO. Het om- en bijscholen van volwassenen Het Loket, gestart als project van het Technocentrum Zeeland, is sinds 1 januari 2008 een onafhankelijke stichting. Het Loket is een schakel tussen vraag en aanbod van bedrijfsopleidingen, bundelt opleidingsvragen en levert een bijdrage aan het behouden van opleidingen in Zeeland. Technocentrum Zeeland Activiteitenplan 2009 5

In 2008 is een start gemaakt met het inventariseren van de mogelijkheden om het Technocentrum Zeeland na het beëindiging van de kaderregeling eind 2010 te continueren. Dit zal in 2009 verder vorm krijgen. Verbeterpunten In het Activiteitenplan 2008 heeft Technocentrum Zeeland aangegeven de volgende verbeterpunten na te streven in 2008: Duidelijker de prioriteiten en strategische keuze aangeven Uitbouwen van de regie- en informatiefunctie Professioneler monitoren van projecten In het Schouwingsapport van het Platform Bèta Techniek wordt aangegeven dat Technocentrum Zeeland sterker dan voorheen knelpunten en kansen uit de Regioanalyse weet te vertalen naar prioriteiten, doelstellingen en vervolgens activiteiten. Ook wordt duidelijk ingespeeld op actuele ontwikkelingen. Op dit punt constateert Technocentrum Zeeland dan ook dat het verbeterpunt gerealiseerd is. Deze benadering is ook in dit Activiteitenplan gehanteerd. De toegezegde subsidie van de Provincie Zeeland maakt het mogelijk de regie- en informatiefunctie met ingang van 2009 verder uit te bouwen. De monitoring van projecten en activiteiten is met ingang van 2008 gestructureerder aangepakt. Hierdoor kan op projectniveau waar nodig bijgestuurd worden. Effecten worden beter gemeten en worden teruggekoppeld naar de doelstellingen van de Kaderregeling. Technocentrum Zeeland Activiteitenplan 2009 6

3. Regioanalyse 2008 De Regioanalyse 2008 is gebaseerd op een actualisatie van de bijeenkomsten met sleutelfiguren uit 2007 de CFI cijfers het RIBIZ onderzoek dat heeft plaatsgevonden in samenwerking met de Kamer van Koophandel en aanvullend deskresearch. Actualisatie bijeenkomsten met sleutelfiguren zie bijlage I Technocentrum Zeeland heeft in april 2007 vier bijeenkomsten georganiseerd om input te genereren voor het kwalitatief deel van de Regioanalyse. In rondetafelgesprekken met in totaal 27 afgevaardigden van onderwijs, overheid en bedrijfsleven zijn knelpunten binnen de doelstellingen van het Technocentrum geïnventariseerd en is gesproken over mogelijke oplossingen. In 2008 zijn alle betrokkenen benaderd met de vraag of de resultaten nog actueel zijn. Het antwoord hierop was bevestigend. Economische ontwikkelingen in Zeeland zie paragraaf 3.1 Aan de hand van de gegevens van de Kamer van Koophandel zijn de economische ontwikkelingen in Zeeland kort beschreven (ERBO onderzoek). Techniekcijfers Onderwijs zie paragraaf 3.2 Op basis van de op het moment van samenstellen van dit rapport (september 2008) beschikbare CFI cijfers, is een beeld gegeven van de aantallen leerlingen/studenten in Zeeland die een technische richting hebben gekozen. Techniekcijfers bedrijfsleven zie paragraaf 3.3 Jaarlijks voert de Kamer van Koophandel Zeeland een werkgelegenheidsonderzoek uit onder het Zeeuwse bedrijfsleven. In 2007 heeft het Technocentrum Zeeland een aantal vragen laten meelopen ten aanzien van techniek. Conclusies De conclusies van de Regioanalyse zijn opgenomen in paragraaf 3.4 Technocentrum Zeeland Activiteitenplan 2009 7

3.1. Ontwikkelingen economie Zeeland De groei die het Zeeuwse bedrijfsleven de laatste jaren heeft doorgemaakt, houdt nog altijd aan. Dit blijkt uit het jaarlijks onderzoek van de Kamer van Koophandel naar de regionale bedrijfsontwikkelingen (ERBO). De omzetgroei over 2007 komt voor het totale Zeeuwse bedrijfsleven uit op bijna 4%. Landelijk ligt dit wat hoger, namelijk op 5%. Veel Zeeuwse ondernemers (94%) verwachten ook 2008 met winst te kunnen afsluiten. De positieve bedrijfsresultaten hebben gezorgd voor een stijging van de werkgelegenheid. In Zeeland wel wat minder dan landelijk het geval is. De groei doet zich vooral voor in het grootbedrijf en minder bij het MKB. Ontwikkeling werkgelegenheid ten opzichte van vorig jaar 4% 3% 2% 1% 0% -1% 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007-2% Zeeland Nederland De industrie in Zeeland doet het goed. Omzet en export groeiden in 2007, hetzij wel iets minder dan landelijk het geval is. Zeeuwse bedrijven vanaf 50 medewerkers deden het beter dan het MKB. Landelijk speelt dit veel minder. De omzetvergroting die in de bouw gerealiseerd is ten opzichte van 2006, verdampt als rekening wordt gehouden met de sterk gestegen kosten in die sector. Dit beeld is zowel landelijk als in Zeeland zichtbaar. Toch is het aantal banen gestegen en zijn in de bouw relatief het meest winstgevende bedrijven. De vooruitzichten laten een wisselend beeld zien. Omzetverdeling bedrijfsleven 2007 Bouw Detailhandel Groothandel Diensten Chemie Zeeland Nederland Industrie (excl. chemie) 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Technocentrum Zeeland Activiteitenplan 2009 8

3.2. Techniekcijfers Onderwijs Zeeland In Zeeland is de ontgroening groter dan landelijk het geval is. In 2002 maakte de groep 0 tot en met 4 jaar oud nog 6% uit van de Zeeuwse bevolking. Nu is dat gedaald naar 5,3%. Landelijk gezien daalt deze groep ook, van 6,3% tot 5,8% (bron: CBS). Dit heeft op dit moment nog geen consequenties voor het VO/MBO/HBO maar op termijn zal dit wel het geval zijn. Het aantal leerlingen in het primair onderwijs (PO) neemt al sinds schooljaar 2002-2003 af. Landelijk gezien is het op dit moment nog vrij stabiel (bron: CBS). % stijging/daling Regio t.o.v. voorgaand jaar in % v/h totaal inwoners Leeftijd Jaar Nld Zld Nld Zld Nld Zld Jonger dan 5 jaar 5 tot 10 jaar 10 tot 15 jaar 15 tot 20 jaar 20 tot 25 jaar TOTAAL (alle leeftijden) 2002 1.014.622 22.800 6,3% 6,0% 2003 1.022.613 22.669 0,8% -0,6% 6,3% 6,0% 2004 1.021.216 22.468-0,1% -0,9% 6,3% 5,9% 2005 1.010.626 22.078-1,0% -1,7% 6,2% 5,8% 2006 988.152 21.407-2,2% -3,0% 6,0% 5,6% 2007 966.881 20.818-2,2% -2,8% 5,9% 5,5% 2008 945.727 20.222-2,2% -2,9% 5,8% 5,3% 2002 989.238 23.416 6,1% 6,2% 2003 984.718 23.181-0,5% -1,0% 6,1% 6,1% 2004 986.489 23.358 0,2% 0,8% 6,1% 6,2% 2005 987.916 23.258 0,1% -0,4% 6,1% 6,1% 2006 998.577 23.392 1,1% 0,6% 6,1% 6,2% 2007 1.005.997 23.280 0,7% -0,5% 6,1% 6,1% 2008 1.011.145 23.095 0,5% -0,8% 6,2% 6,1% 2002 994.388 23.431 6,2% 6,2% 2003 1.002.757 23.743 0,8% 1,3% 6,2% 6,3% 2004 1.007.999 23.791 0,5% 0,2% 6,2% 6,3% 2005 1.010.032 24.064 0,2% 1,1% 6,2% 6,3% 2006 997.855 23.743-1,2% -1,3% 6,1% 6,2% 2007 985.737 23.633-1,2% -0,5% 6,0% 6,2% 2008 978.852 23.386-0,7% -1,0% 6,0% 6,1% 2002 942.388 22.542 5,9% 6,0% 2003 958.911 22.284 1,8% -1,1% 5,9% 5,9% 2004 971.853 21.931 1,3% -1,6% 6,0% 5,8% 2005 979.383 21.891 0,8% -0,2% 6,0% 5,8% 2006 991.042 22.149 1,2% 1,2% 6,1% 5,8% 2007 998.488 22.237 0,8% 0,4% 6,1% 5,8% 2008 1.004.726 22.531 0,6% 1,3% 6,1% 5,9% 2002 970.356 19.055 6,0% 5,1% 2003 972.828 19.458 0,3% 2,1% 6,0% 5,1% 2004 968.863 19.078-0,4% -2,0% 6,0% 5,0% 2005 969.352 19.137 0,1% 0,3% 5,9% 5,0% 2006 964.744 19.059-0,5% -0,4% 5,9% 5,0% 2007 966.035 19.097 0,1% 0,2% 5,9% 5,0% 2008 977.757 18.852 1,2% -1,3% 6,0% 5,0% 2002 16.105.285 377.235 100% 100% 2003 16.192.572 378.348 0,5% 0,3% 100% 100% 2004 16.258.032 379.028 0,4% 0,2% 100% 100% 2005 16.305.526 379.978 0,3% 0,3% 100% 100% 2006 16.334.210 380.186 0,2% 0,1% 100% 100% 2007 16.357.992 380.497 0,1% 0,1% 100% 100% 2008 16.405.399 380.585 0,3% 0,0% 100% 100% Technocentrum Zeeland Activiteitenplan 2009 9

3.2.1. Voortgezet onderwijs (Bron: CFI) In Zeeland volgen ruim 21.000 jongeren het voortgezet onderwijs, bestaande uit het praktijkonderwijs, LWOO, VMBO, HAVO en VWO. Hiervan zit bijna de helft in de bovenbouw (LWOO en VMBO klas 3 en 4; HAVO klas 4 en 5 en VWO klas 4, 5 en 6). Ongeveer 3 op de 10 jongeren hebben voor een technische richting of profiel gekozen binnen de bovenbouw. In Zeeland ligt dat iets hoger dan landelijk het geval is. In het algemeen geldt, hoe hoger het niveau, des te meer voor techniek wordt gekozen. Techniek in de bovenbouw VO 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% LWOO VMBO HAVO VWO LWOO VMBO HAVO VWO LWOO VMBO HAVO VWO LWOO VMBO HAVO VWO 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 Techniek Zeeland Andere sectoren Techniek Nederland Andere sectoren Jongens/Meisjes In de examenklas VMBO volgt slechts 1% van de meisjes voor een technische richting, tegen 30% jongens. In Zeeland ligt dat hoger, namelijk op 2% respectievelijk 36%. Ook in de examenklas van de HAVO zitten in Zeeland relatief meer jongens en meisjes met een technisch profiel dan landelijk het geval is. Landelijk gezien is alleen het percentage meisjes in de examenklas VWO met een technisch profiel hoger dan in Zeeland. Bij de jongens ligt dat andersom. Examenklas jongens meisjes totaal SCHOOL Richting/profiel zld nld zld nld zld nld VMBO Technische richting 36% 30% 2% 1% 20% 16% Mavo 30% 38% 32% 42% 31% 40% Overige richtingen 34% 32% 66% 57% 50% 44% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% HAVO VWO Technisch profiel 43% 37% 24% 20% 33% 28% Overige profielen 57% 63% 76% 80% 67% 72% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% Technisch profiel 59% 56% 35% 41% 47% 48% Overige profielen 41% 44% 65% 59% 53% 52% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% 100% CFI cijfers, peildatum oktober 2006 (geen actuelere cijfers beschikbaar per peildatum) Technocentrum Zeeland Activiteitenplan 2009 10

Doorstroom Als gekeken wordt naar de doorstroom, dan blijkt dat 93% van de Zeeuwse VMBO-ers doorstroomt naar het MBO. Landelijk is dat 92%. Van de Havisten met een technisch profiel gaat in Zeeland 82% naar het HBO, landelijk ligt dat iets lager, namelijk op 78%. 77% van de VWO-ers met een technisch profiel gaat naar de Universiteit, landelijk is dat 76%. JONGENS MEISJES TOTAAL Diploma Vervolgopleiding Zld Nld Zld Nl Zld Nld MBO 93% 92% 92% 89% 93% 92% Overig 1% 1% 0% 3% 1% 1% Uitstroom 6% 8% 8% 9% 6% 8% VMBO techniek 100% 100% 100% 100% 100% 100% MBO 2% 3% 2% 3% 2% 3% HBO 80% 78% 84% 77% 82% 78% Overig 9% 9% 4% 8% 8% 9% HAVO technisch Uitstroom 8% 10% 10% 11% 9% 11% profiel 100% 100% 100% 100% 100% 100% MBO 1% 0% 0% 0% 0% 0% HBO 9% 9% 4% 10% 7% 10% WO 76% 78% 79% 74% 77% 76% Overig 1% 0% 0% 0% 0% 0% VWO technisch Uitstroom 14% 13% 17% 15% 15% 14% profiel 100% 100% 100% 100% 100% 100% CFI cijfers, peildatum oktober 2006 (geen actuelere cijfers beschikbaar per peildatum) 3.2.2. MBO (Bron: CFI) In Zeeland volgen bijna 10.000 deelnemers een MBO opleiding, bijna 7.500 hiervan op een BOL opleiding en ruim 2.500 op een BBL opleiding. Deze verhouding is op landelijk niveau vergelijkbaar. Binnen de BOL opleidingen volgt ongeveer een kwart een technische opleiding, zowel in Zeeland als landelijk. Bij de BBL opleidingen ligt dat in Zeeland hoger dan in Nederland (Zeeland 61%, landelijk 50%). Techniek in het MBO 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% BOL BBL BOL BBL BOL BBL BOL BBL Techniek Andere sectoren Techniek Andere sectoren 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 Zeeland Nederland Technocentrum Zeeland Activiteitenplan 2009 11

3.2.3. HBO (Bron: CFI) In Zeeland volgen rond de 4.000 personen een HBO opleiding. In Nederland zijn dat er ruim 350.000. Landelijk gezien stijgt dit aantal sinds schooljaar 2002-2003. In Zeeland schommelt het. In Zeeland volgen meer jongeren een technische opleiding op het HBO dan landelijk het geval is. Er is wel een dalende lijn zichtbaar, zowel landelijk als in Zeeland. Techniek in HBO 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Techniek Andere sectoren Techniek Andere sectoren 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 Zeeland Nederland Technocentrum Zeeland Activiteitenplan 2009 12

3.3. Techniekcijfers bedrijfsleven Zeeland Jaarlijks voert de Kamer van Koophandel Zeeland een werkgelegenheidsonderzoek uit onder het Zeeuwse bedrijfsleven. In 2007 heeft het Technocentrum Zeeland een aantal vragen laten meelopen ten aanzien van techniek. De volgende definitie is op het vragenformulier aangegeven voor technische functies: de traditionele functies alsook ICT, logistiek en Maritiem. De resultaten geven een representatief beeld van de Zeeuwse situatie. 3.3.1. Werkzaam in een technische functie In Zeeland zijn ruim 158.000 personen werkzaam. De grootste sectoren qua aantal werkzame personen (wp) zijn de handel/reparatie en de gezondheids- en welzijnszorg. 18% van alle werkzame personen, bijna 28.000 personen in aantal, werkt in een technische functie. Meer dan de helft van deze personen werkt in de industrie en de bouw. Relatief gezien is er per sector een groot verschil in het deel technische functies ten opzichte van alle functies. Het aandeel technische medewerkers in de bouw is het hoogst, 51%. In de gezondheids- en welzijnszorg is deze het laagst, namelijk 1%. TOTAAL ZEELAND Totaal wp Technisch wp (werkzame personen) Sector aantal aantal % totaal % man % vrouw % fulltime % parttime Industrie 23.311 10.663 46% 88% 12% 96% 4% Bouwnijverheid 10.704 5.426 51% 90% 10% 94% 6% Handel en reparatie 29.276 3.872 13% 69% 31% 83% 17% Zakelijke dienstverlening 15.883 2.783 18% 75% 25% 82% 18% Vervoer/opslag en communicatie 9.963 1.478 15% 81% 19% 90% 10% Overheden 9.095 781 9% 66% 34% 96% 4% Dienstverlening Landbouw en Visserij 4.244 643 15% 84% 16% 84% 16% Overige diensten 5.713 627 11% 55% 45% 70% 30% Horeca 11.199 530 5% 45% 55% 62% 38% Financiële dienstverlening 4.054 466 11% 71% 29% 68% 32% Gezondheids- en welzijnszorg 25.097 369 1% 16% 84% 74% 26% Onderwijs 9.486 276 3% 51% 49% 85% 15% TOTAAL 158.025 27.914 18% 80% 20% 90% 10% Man/vrouw 80% van het aantal werkzame personen in een technische functie is man, 20% vrouw. Bij alle functies ligt de verhouding man/vrouw op 57/43. Geconcludeerd kan dan ook worden dat relatief erg veel technische functies vervuld worden door mannen. Het aandeel mannen in technische functies varieert per sector van 90% in de bouw tot 16% vrouwen in de gezondheids- en welzijnszorg. Daar werken relatief veel vrouwen in technische functies. Technocentrum Zeeland Activiteitenplan 2009 13

Fulltime/parttime 90% van de technische functies is een fulltime baan, 10% een parttime. Het RIBIZ hanteert de definitie bij fulltime bij meer dan 15 uur per week en parttime bij minder dan 15 uur per week. In totaal is er in Zeeland sprake van 80% fulltimers en 20% parttimers. Geconcludeerd kan dan ook worden dat er relatief weinig parttime functies zijn in de techniek. Het percentage fulltimers in de technische functies varieert van 96% in de sector industrie en overheden tot 62% in de horeca. Technische functies naar regio Uitgesplitst naar regio zijn de meeste werkzame personen werkzaam bij bedrijven die op Walcheren gevestigd zijn. Voor wat betreft de technische functies ligt dat wat anders. Absoluut en relatief gezien zijn de meeste technische functies bij Zeeuws Vlaamse bedrijven. In de andere regio s ligt het relatief wat lager. Het aandeel vrouwen in technische functies ligt in alle regio s rond de 20%, in Zeeuws Vlaanderen iets lager en op Schouwen/Tholen wat hoger. Totaal wp Technisch wp Regio s in Zeeland aantal aantal % totaal % man % vrouw Zeeuws Vlaanderen 44.729 9.095 20% 82% 18% Walcheren 50.096 7.873 16% 79% 21% De Bevelanden 43.405 7.507 17% 80% 20% Schouwen/Tholen 19.795 3.439 17% 77% 23% TOTAAL 158.025 27.914 18% 80% 20% De uitsplitsing naar sector is opgenomen als bijlage II. Functies naar opleidingsniveau Als de technische functies uitgesplitst worden naar opleidingsniveau blijkt dat 3% van de personen die in een technische functie werken geen opleiding hebben of alleen basisonderwijs hebben gevolgd. 38% heeft vmbo/mavo gedaan, 32% mbo/havo, 23% hbo en 4% wo. TOTAAL ZEELAND Hoogst genoten opleiding van personen in technische Aantal technische vmbo/ functies mbo/ Sector functies basis mavo havo hbo wo totaal Industrie 10.663 2% 29% 36% 26% 7% 100% Bouwnijverheid 5.426 6% 61% 25% 8% 0% 100% Handel en reparatie 3.872 3% 51% 37% 8% 1% 100% Zakelijke dienstverlening 2.783 8% 28% 33% 26% 5% 100% Vervoer/opslag en communicatie 1.478 3% 59% 29% 8% 1% 100% Overheden 781 0% 21% 51% 26% 2% 100% Dienstverlening landbouw en visserij 643 5% 55% 30% 8% 1% 100% Overige diensten 627 4% 35% 46% 12% 3% 100% Horeca 530 4% 53% 35% 7% 1% 100% Financiële dienstverlening 466 0% 41% 20% 38% 1% 100% Gezondheids- en welzijnszorg 369 0% 4% 15% 79% 2% 100% Onderwijs 276 4% 29% 17% 47% 3% 100% TOTAAL 27.914 3% 38% 32% 23% 4% 100% In aantal 921 10.578 9.025 6.287 1.103 27.914 Technocentrum Zeeland Activiteitenplan 2009 14

Uitgesplitst naar sector blijkt dat er in de bouwsector relatief veel laagopgeleide technici werken en in de gezondheids- en welzijnszorg veel hoogopgeleide technici. 3.3.2. Technische vacatures De technische vacatures per peildatum 1 mei 2007 maakten iets meer dan de helft uit van alle 5.256 vacatures die op dat moment in Zeeland openstonden. Het betreft vooral fulltime vacatures. Het percentage technische vacatures, 52%, is opvallend omdat slechts 18% van alle functies technisch is. Relatief gezien zijn er dus erg veel technische vacatures. Absoluut gezien zijn de meeste technische vacatures in de zakelijke dienstverlening. Relatief gezien zijn de meeste technische vacatures in de bouw. In de bouw, waar 51% van de werkzame personen een technische functie heeft, is 93% van de vacatures technisch. Zelfs in de sector onderwijs, waar slechts 3% een technische functie heeft, is bijna de helft van de vacatures technisch. Totaal TOTAAL ZEELAND vacatures Vacatures techniek sector aantal aantal % totaal % fulltime % parttime Zakelijke dienstverlening 895 650 73% 85% 15% Industrie 736 566 77% 93% 7% Bouwnijverheid 563 521 93% 94% 6% Handel en reparatie 996 453 45% 82% 18% Horeca 735 140 19% 61% 39% Vervoer/opslag en communicatie 323 100 31% 90% 10% Overige diensten 144 78 54% 62% 38% Dienstverlening landbouw en visserij 135 59 44% 83% 17% Overheden 153 54 35% 97% 3% Onderwijs 104 47 45% 83% 17% Gezondheids- en welzijnszorg 418 45 11% 76% 24% Financiële dienstverlening 53 20 38% 69% 31% TOTAAL 5.256 2.735 52% 86% 14% Vacatures naar regio Uitgesplitst naar regio zijn, zowel absoluut en relatief gezien, de meeste technische vacatures in de regio De Bevelanden. Op Walcheren zijn relatief gezien de minste technische vacatures. De uitsplitsing naar sector per regio is opgenomen als bijlage III. Totaal vacatures Vacatures techniek Regio s in Zeeland aantal aantal % totaal % fulltime % parttime De Bevelanden 1.560 898 58% 87% 13% Walcheren 1.544 732 47% 85% 15% Zeeuws Vlaanderen 1.340 649 48% 87% 13% Schouwen/Tholen 812 456 56% 84% 16% TOTAAL 5.256 2.735 52% 86% 14% Technocentrum Zeeland Activiteitenplan 2009 15

Vacatures afgezet tegen werkzame personen Absoluut gezien zijn de meeste vacatures per peildatum in de sector handel en reparatie. Dit is de sector waar de meeste personen werken. Het totaal aantal vacatures afgezet tegen het totaal aantal werkzame personen is 3%. Per sector varieert dit van 7% in de horeca tot 1% in de financiële dienstverlening. Bij de technische vacatures varieert dit van 26% (ook in de horeca) tot 4% (ook in de financiële dienstverlening), met een totaal gemiddelde van 10%. Absoluut gezien zijn er veel technische vacatures in de zakelijke dienstverlening, industrie en bouw. TOTAAL ZEELAND Totaal Technisch Technische Totaal wp vacatures wp vacatures Sector aantal aantal % aantal aantal % Horeca 11.199 735 7% 530 140 26% Zakelijke dienstverlening 15.883 895 6% 2.783 650 23% Onderwijs 9.486 104 1% 276 47 17% Overige diensten 5.713 144 3% 627 78 12% Gezondheids- en welzijnszorg 25.097 418 2% 369 45 12% Handel en reparatie 29.276 996 3% 3.872 453 12% Bouwnijverheid 10.704 563 5% 5.426 521 10% Dienstverlening Landbouw en Visserij 4.244 135 3% 643 59 9% Overheden 9.095 153 2% 781 54 7% Vervoer/opslag en communicatie 9.963 323 3% 1.478 100 7% Industrie 23.311 736 3% 10.663 566 5% Financiële dienstverlening 4.054 53 1% 466 20 4% TOTAAL 158.025 5.256 3% 27.914 2.735 10% Vacatures naar opleidingsniveau In ongeveer de helft van de gevallen is het niveau van de vacature laag (geen opleiding tot vmbo/mavo). 30% van de vacatures is van mbo niveau, 19% van hbo niveau en 2% wo. Naar sector uitgesplitst zijn absoluut gezien de meeste technische vacatures zonder opleidingseisen beschikbaar in de zakelijke dienstverlening en handel/reparatie. Relatief gezien zijn veel vacatures in de sector overige diensten van een laag niveau. TOTAAL ZEELAND Niveau van de technische vacatures geen/basis vmbo/mavo mbo/havo Sector aantal % aantal % aantal % Zakelijke dienstverlening 56 9% 267 41% 170 26% Industrie 46 8% 206 36% 187 33% Bouwnijverheid 24 5% 276 53% 175 33% Handel en reparatie 54 12% 223 49% 131 29% Horeca 14 10% 61 44% 50 36% Vervoer/opslag en communicatie 8 8% 59 58% 33 33% Overige diensten 17 22% 10 13% 37 48% Dienstverlening landbouw en visserij 5 8% 26 43% 24 41% Overheden 0 0% 13 24% 23 42% Onderwijs 6 14% 28 59% 3 7% Gezondheids- en welzijnszorg 0 0% 12 26% 24 53% Financiële dienstverlening 0 0% 1 3% 1 5% TOTAAL 231 8% 1.181 41% 859 30% Technocentrum Zeeland Activiteitenplan 2009 16

Met betrekking tot de technische vacatures op vmbo niveau zijn er absoluut gezien veel vacatures in de bouw en de zakelijke dienstverlening. Relatief gezien is meer dan de helft van de technische vacatures binnen het onderwijs en de sector vervoer/opslag van vmbo niveau. Ten aanzien van de mbo vacatures techniek zijn er in absolute zin veel vacatures in de industrie en bouw en relatief veel in de gezondheids- en welzijnszorg en de sector overige diensten. Absoluut gezien zijn er veel technische vacatures op hbo niveau in de industrie en zakelijke dienstverlening. Relatief gezien zijn er binnen de sector financiële dienstverlening veel technische hbo vacatures. Binnen alle sectoren ligt het aandeel technische wo vacature ten opzichte van alle technische vacatures onder de 7%. In absolute zin zijn de meeste technische wo vacatures in de zakelijke dienstverlening. TOTAAL ZEELAND Niveau van de technische vacatures hbo wo TOTAAL Sector aantal % aantal % aantal % Zakelijke dienstverlening 124 19% 34 5% 650 100,0% Industrie 116 20% 12 2% 566 100,0% Bouwnijverheid 41 8% 5 1% 521 100,0% Handel en reparatie 42 9% 2 1% 453 100,0% Horeca 14 10% 140 100,0% Vervoer/opslag en communicatie 100 100,0% Overige diensten 13 17% 78 100,0% Dienstverlening landbouw en visserij 5 8% 59 100,0% Overheden 15 27% 3 6% 54 100,0% Onderwijs 10 21% 47 100,0% Gezondheids- en welzijnszorg 7 16% 2 5% 45 100,0% Financiële dienstverlening 19 92% 20 100,0% TOTAAL 406 18% 59 2% 2.735 100,0% Moeilijk vervulbare technische vacatures 17% van de technische vacatures, 458 in aantal, is (per peildatum mei 2007) moeilijk vervulbaar. Een vacature is moeilijk vervulbaar als deze langer open staat dan drie maanden en/of er onvoldoende gekwalificeerd aanbod is. Per sector varieert het percentage van 31% in de sector overheid tot 2% in de sector onderwijs. Uitgesplitst naar vacatureniveau blijkt dat 41% van de technische functies van wetenschappelijk niveau moeilijk vervulbaar zijn. Naarmate het niveau lager wordt, wordt het percentage moeilijk vervulbare vacatures kleiner. In absolute zin zijn er 180 moeilijk vervulbare vacatures op lager niveau (basis + vmbo/mavo), 149 op middelbaar niveau (mbo/havo) en 129 op hoger niveau (hbo + wo). Absoluut gezien zitten de meeste moeilijk vervulbare technische vacatures (ruim 200, bijna de helft van alle moeilijk vervulbare technische functies) in de industrie en handel/reparatie. Relatief gezien hebben de sectoren overheid en dienstverlening landbouw en visserij het meest te kampen met moeilijk vervulbare vacatures. Het deel moeilijk vervulbare technische vacature ten opzichte van alle technische vacatures is hier het hoogst. Technocentrum Zeeland Activiteitenplan 2009 17

TOTAAL ZEELAND vacatures basis vmbo/mavo mbo/havo moeilijk vervulbaar sector Industrie 46 8 17% 206 44 21% 187 39 21% Handel en reparatie 54 3 6% 223 40 18% 131 33 25% Bouwnijverheid 24 4 16% 276 36 13% 175 30 17% Zakelijke dienstverlening 56 4 7% 267 11 4% 170 24 14% Overheden 3 3 100% 13 2 15% 23 5 22% Dienstverlening Landbouw en Visserij 5 1 21% 26 6 23% 24 6 25% Vervoer/opslag en communicatie 8 2 24% 59 5 9% 33 3 9% Horeca 14 61 5 8% 50 2 4% Overige diensten 17 10 1 10% 37 4 11% Gezondheids- en welzijnszorg 12 24 1 4% Financiële dienstverlening 1 1 1 Onderwijs 6 28 1 4% 3 TOTAAL 231 26 12% 1.181 154 14% 859 149 18% % Vacatures moeilijk vervulbaar % vacatures moeilijk vervulbaar % TOTAAL ZEELAND hbo wo TOTAAL vacatures moeilijk vervulbaar sector Industrie 116 26 22% 12 7 59% 566 124 22% Handel en reparatie 42 15 36% 2 2 81% 453 93 21% Bouwnijverheid 41 14 34% 5 5 100% 521 89 17% Zakelijke dienstverlening 124 32 26% 34 8 24% 650 79 12% Overheden 15 6 40% 3 2 61% 57 18 31% Dienstverlening Landbouw en Visserij 5 1 21% 59 14 24% Vervoer/opslag en communicatie 100 10 10% Horeca 14 1 7% 140 8 6% Overige diensten 13 2 15% 0 78 7 9% Gezondheids- en welzijnszorg 7 2 28% 2 2 84% 45 5 11% Financiële dienstverlening 19 2 11% 21 2 9% Onderwijs 10 0 47 1 2% 406 102 20% 59 27 41% 2.735 458 17% % Vacatures moeilijk vervulbaar % vacatures moeilijk vervulbaar % Technocentrum Zeeland Activiteitenplan 2009 18

3.3.3. Extra vervangingsvraag 60% van de Zeeuwse bedrijven met technische vmbo-ers in dienst verwacht op termijn een extra vervangingsvraag voor de lagere functies (vmbo/mavo) door pensionering van huidige medewerkers. Dit in verband met de sterke vergrijzing in Zeeland. Voor de mbo functies ligt dit op 50% en voor de hbo functies op 47%. Bij de wo functies en de ongeschoolde functies ligt dat lager. Over hoeveel en welke functies het gaat, is niet meegenomen in het onderzoek. HEEL ZEELAND Verwacht u binnen nu en tien jaar te maken te krijgen met een extra vervangingsvraag door de sterke vergrijzing (extra veel mensen binnen uw bedrijf die met pensioen gaan)? Zo ja, op welke termijn? nee ja, binnen enkele jaren ja, binnen ongeveer 5 jaar ja, binnen ongeveer 10 jaar totaal Niveau extra aantal aantal aantal aantal aantal vervangingsvraag bedrijven % bedrijven % bedrijven % bedrijven % bedrijven % geen/basisschool 479 79% 42 7% 41 7% 41 7% 603 100% vmbo/mavo 278 40% 110 16% 163 23% 144 21% 695 100% mbo/havo 350 50% 97 14% 123 18% 132 19% 702 100% hbo 347 53% 80 12% 109 17% 123 19% 659 100% wo 490 88% 19 3% 19 3% 30 5% 558 100% Extra vervangingsvraag naar sector Uitgesplitst naar sector ontstaat het volgende beeld. Relatief heel veel bedrijven uit de bouw, horeca, de dienstverlening t.b.v. landbouw en visserij en industrie verwachten een extra vervangingsvraag in de (v)mbo functies. Binnen het onderwijs, overheid en zakelijke dienstverlening verwacht met vooral een extra vervangingsvraag van technische hbo-ers. In bijlage IV is aangegeven per sector en functieniveau binnen welke termijn de extra vervangingsvraag naar verwachting ontstaat. HEEL ZEELAND Verwacht extra vervangingsvraag binnen nu en tien jaar. geen/ basis Niveau extra vervangingsvraag vmbo/ mavo mbo/ havo hbo wo Sector 603 695 702 659 558 Bouwnijverheid 20% 88% 46% 18% 1% Industrie 23% 74% 69% 48% 12% Zakelijke dienstverlening 22% 42% 44% 76% 33% Dienstverlening landbouw en Visserij 17% 82% 45% 24% Vervoer/opslag en communicatie 35% 73% 36% 23% 3% Handel en reparatie 19% 65% 64% 24% 1% Financiële dienstverlening 25% 50% 56% 38% Overige diensten 31% 58% 48% 48% 14% Overheden 33% 54% 81% 42% Horeca 53% 87% 50% 19% 7% Onderwijs 18% 8% 12% 98% 10% Gezondheids- en welzijnszorg 6% 28% 52% 58% 35% TOTAAL 21% 60% 50% 47% 12% Technocentrum Zeeland Activiteitenplan 2009 19

Extra vervangingsvraag naar niveau en regio In de regio Zeeuws-Vlaanderen en Schouwen/Tholen verwacht bijna een kwart van alle bedrijven met ongeschoold technisch personeel een extra vervangingsvraag binnen tien jaar door de vergrijzing (extra veel mensen die met pensioen gaan). Ten aanzien van de technische vmbo (mavo) functies ligt dat in deze regio s nog veel hoger, namelijk op bijna tweederde van de bedrijven. Op Walcheren verwacht meer dan de helft van de bedrijven een extra vervangingsvraag ten aanzien van technische mbo-ers en hbo-ers. De extra vervangingsvraag van technische wo-ers ligt op de Bevelanden en Schouwen/Tholen een stuk lager dan in Zeeuws-Vlaanderen en op Walcheren. In bijlage V is per sector en functieniveau aangegeven binnen welke termijn de extra vervangingsvraag naar verwachting ontstaat. Verwacht extra vervangingsvraag binnen nu en tien jaar. Niveau extra vervangingsvraag Regio geen/ basis vmbo/ mavo mbo/ havo hbo wo Zeeuws Vlaanderen 23% 63% 51% 47% 14% Walcheren 17% 54% 54% 53% 19% Bevelanden 18% 59% 48% 43% 7% Schouwen/Tholen 24% 64% 46% 44% 7% TOTAAL 21% 60% 50% 47% 12% 3.3.4. Conclusies Techniekcijfers bedrijfsleven 18% van alle functies in Zeeland zijn technische functies. Dit komt overeen met bijna 28.000 werkzame personen in de techniek. Per sector varieert dit van 51% tot 1 %. Per regio zijn er geen grote verschillen. Meer dan de helft van alle technici werken in de bouw en industrie. Het andere deel zit verspreid over alle sectoren (van 18% in de zakelijke dienstverlening tot 1% in de gezondheids- en welzijnszorg) Er werken relatief veel mannen in de techniek. De verhouding man/vrouw is in het algemeen 57/43 en ligt in de technische functies op 80/20. Per sector loopt het aandeel mannen in technische functies erg uiteen van 90% in de bouw tot 16% in de sector gezondheids- en welzijnszorg. Per regio zijn er geen grote verschillen. Relatief veel van de vacatures die per peildatum mei 2007 openstonden, waren technische vacatures. Meer dan verwacht zou worden aan de hand van het aandeel technische functies in Zeeland. Dit speelt in alle sectoren en in alle regio s. Veel van de technische vacatures zijn van een laag niveau. Hoe hoger het niveau van de technische vacature, hoe moeilijker deze vervulbaar is per peildatum. In totaal waren er per peildatum 458 moeilijk vervulbare vacatures in de techniek. Er wordt een extra vervangingsvraag verwacht binnen tien jaar in verband met de vergrijzing (relatief veel mensen gaan met pensioen). Deze zal naar verwachting vooral spelen ten aanzien van de technische vmbo, mbo en hbo functies, in de ene sector meer dan in de andere. Technocentrum Zeeland Activiteitenplan 2009 20

3.4. Conclusies Regioanalyse Geconcludeerd kan worden dat de volgende knelpunten en kansen zich in Zeeland voor doen. Doelstelling KNELPUNTEN KANSEN I Kenniscirculatie II Gezamenlijke benutting apparatuur III Aansluiting opleidingen arbeidsmarkt Veel netwerken, die onvoldoende samenwerken Versnippering Onvoldoende contacten tussen scholen en bedrijven Beperkt budget scholen Praktische problemen (logistiek, roostertechnisch) Vergrijzing Techniekvijver groeit niet/moeilijk Tekort technici, vooral MBO Kwalitatief en kwantitatief probleem techniekopleidingen Imagoprobleem techniek Onvoldoende realistisch beeld van beroepen Beperkte schaalgrootte Eén aanspreekpunt Coördineren initiatieven Waar mogelijk initiatieven bundelen/koppelen Contacten intensiveren Leerlingen VMBO voeren opdrachten uit op locatie ROC s Simulatiemogelijkheden: leren op afstand Instroomeisen versoepelen Zij-instroom realiseren Bundeling promotie Beroepsbeeld duidelijker en aantrekkelijker neerzetten Tot keuzemoment voor techniek algemene promotie van techniek Kwaliteit opleiding vergroten door inzet moderne leermiddelen Doorstroom verbeteren door verbeterde aansluiting, deel lessen geven op de aansluitende opleiding/school Aantrekkelijke keuzevakken MBO en HBO om instroom te bevorderen De resultaten van de Regioanalyse 2008 laat een vergelijkbaar beeld zien als Regioanalyse van de afgelopen jaren. Specifiek Zeeuwse zaken zoals versnippering, onder meer door de eilandenstructuur, komen nog steeds naar voren als knelpunt. Het effect van de vergrijzing wordt steeds meer zichtbaar. Door pensionering van een groot deel van de Zeeuwse beroepsbevolking treedt binnen afzienbare tijd een extra vervangingsvraag op. Daarnaast is er nu al sprake van moeilijk vervulbare technische vacatures, met name op laag niveau. Aangezien de technische onderwijscijfers geen substantiële stijging laten zien, een problematische situatie, die door steeds meer ondernemers in Zeeland wordt erkend. Als gevolg hiervan wordt steeds meer gezocht naar alternatieven, zoals de zij-instroom waar in 2008 aandacht aan is besteed. Aan de hand van de resultaten van de Regioanalyse concludeert het Technocentrum dat de voor 2008 vastgestelde prioriteiten ook in 2009 actueel zijn (hoofdstuk 4.1). Van daaruit zijn de zoveel mogelijk gekwantificeerde strategische doelen (hoofdstuk 4.2), vertaald naar activiteiten/projecten, genoemd in hoofdstuk 5. Technocentrum Zeeland Activiteitenplan 2009 21

4. Prioriteiten en strategische doelen 4.1 Prioriteiten Op basis van de Regioanalyse uit hoofdstuk 3 stelt het Technocentrum Zeeland de volgende prioriteiten voor 2009. 1. Techniekbreed opereren 2. Uitbouwen regie- en informatiefunctie 3. Nadruk op doorlopende leerlijn en vergoten instroom MBO 4. Inzetten zij-instroom techniek Ad. 1. Techniekbreed opereren Evenals in de voorgaande jaren, kiest Technocentrum Zeeland voor een techniekbrede aanpak. Dit houdt in dat ze er niet voor kiest om de aandacht te beperken tot bepaalde technische sectoren. Dit heeft twee oorzaken. De beperkte schaalgrootte van Zeeland enerzijds en het feit dat de beperkte instroom / uitstroom zich in zo goed als alle technische opleidingen voordoet anderzijds. Daarbij zal de sterke vergrijzing in Zeeland naar verwachting binnen alle technische sectoren zorgen voor een extra vervangingsvraag door pensionering. Ad 2. Uitbouwen regie- en informatiefunctie Uit de Regioanalyse blijkt dat er nog te veel netwerken en initiatieven ten aanzien van techniek versnipperd zijn. De onderlinge contacten kunnen verder verbeterd worden. Het Technocentrum makelt en schakelt hiertussen. Ze heeft de ambitie om de regiefunctie op professionele wijze proactief en structureel aan te pakken. Onder de regiefunctie wordt verstaan het aan elkaar koppelen van bestaande en/of nieuwe initiatieven, zodat deze elkaar versterken, wat synergie oplevert voor alle partijen: meer consistentie in de activiteiten, een optimaal gebruik van de aanwezige kennis, meer rendement in de zin van het verbeteren van het imago van techniek en de mogelijkheid om grotere projecten te ontplooien die meer aandacht voor techniek genereren. Bij de Provincie Zeeland zijn extra middelen aangevraagd om deze taak structureel te kunnen uitvoeren. De Provincie staat hier positief tegenover. Om deze taak goed te kunnen uitvoeren, is er behoefte aan informatie. Deze informatie omvat het continu in kaart brengen van de techniekactiviteiten/-promotie in de provincie Zeeland. Op basis daarvan kunnen koppelingen worden gemaakt en acties worden ondernomen. Daarnaast is het goed cijfermatig in beeld brengen van vraag en aanbod van technici van essentieel belang. Alle verzamelde informatie wordt digitaal (www.techniekcijferszeeland.nl) en op papier beschikbaar gesteld voor belanghebbenden, zijnde het technisch onderwijs en bedrijfsleven in Zeeland. Ad 3. Nadruk op doorlopende leerlijn en vergoten instroom MBO Het Technocentrum Zeeland heeft in het verleden veel aandacht besteed aan het primair onderwijs middels het Ontdek Kasteel. Als gevolg hiervan werken in Zeeland 220 van de 250 basisscholen met het Ontdek Kasteel om het techniekonderwijs vorm te geven. Dit komt neer op ongeveer 90% van alle basisschoolleerlingen. Het overgrote deel hiervan is enthousiast over het werken met het Ontdek Kasteel. Om de aandacht en interesse voor Technocentrum Zeeland Activiteitenplan 2009 22

techniek van deze kinderen ook in het voortgezet onderwijs vast te houden, is er behoefte aan een doorlopende leerlijn PO-VO. Ook de daarop volgende doorlopende leerlijnen VO/VMBO-MBO en VO/MBO-HBO zullen de nodige aandacht krijgen. Gezien het feit dat de grootste tekorten op de arbeidsmarkt aan technisch personeel zich op MBO niveau voordoen, zal de focus qua onderwijsniveau vooral gelegd worden op het vergroten van de MBO instroom. Hiertoe dient ook de relatief lage instroom in het technisch VMBO vergroot te worden. Ad.4 Zij-instroom techniek Om ook andere mogelijkheden te benutten die het tekort aan technisch personeel kunnen oplossen, richt het Technocentrum Zeeland zich, naast activiteiten die gericht zijn op het vergroten van de instroom in de technische opleidingen, op de mogelijkheden van de zij-instroom. Hierbij wordt gedacht aan het omscholen van Zeeuwse volwassenen, het interesseren van jongeren met een niet technische vooropleiding, maar ook aan de optie om buitenlandse (technische) medewerkers aan te trekken en deze hier bij te scholen voor technische functies. Hiermee wordt de techniekvijver, waarin gevist kan worden, vergroot. Technocentrum Zeeland heeft gekozen voor deze prioriteiten, omdat het merendeel van de genoemde knelpunten uit de Regioanalyse hiermee aangepakt kan worden. Daarnaast is het een voortzetting en verdere verdieping van het beleid dat het Technocentrum in de afgelopen jaren heeft gevoerd (met uitzondering van de zij-instroom) en draagt het bij aan het realiseren van de doelstelling van Platform Bèta Techniek. 4.2. Strategische doelen Technocentrum Zeeland heeft de ambitie uitgesproken om scholen en bedrijven dichter bij elkaar te brengen. Dit streeft ze ook in 2009 na. Met als uitgangspunt deze ambitie en de in 4.1. gestelde prioriteiten richt het Technocentrum Zeeland zich op de volgende strategische doelen. A. Het koppelen van netwerken/initiatieven. Dit geeft meer samenhang in activiteiten en een groter rendement in de zin van meer belangstelling voor techniek en een beter beeld over techniek bij jongeren, hun ouders en docenten. Kwantitatief 2009: minimaal 12 koppelingen tot stand brengen. B. Het vergroten van de contacten scholen+bedrijven. Hierdoor wordt de kennisuitwisseling tussen scholen en bedrijven vergroot, het beroepsbeeld van technische beroepen wordt duidelijker voor jongeren, de kwaliteit van het onderwijs wordt verhoogd en de instroom en de doorstroom techniek wordt bevorderd. Kwantitatief 2009: minimaal 350 contacten. Technocentrum Zeeland Activiteitenplan 2009 23

C. Het gezamenlijk benutten van apparatuur tussen VMBO en MBO scholen. Het werken met hoogwaardige technische apparatuur vergroot bij VMBO leerlingen het enthousiasme voor techniek en bevordert de doorstroom VMBO-MBO. Kwantitatief 2009: 1 MBO school en 2 VMBO scholen. D. Het verder verhogen van de kwaliteit van de technische opleidingen. Dit verhoogt de aantrekkelijkheid van de technische opleidingen, bevordert de in-, zijen doorstroom en vergroot de kennisuitwisseling tussen bedrijfsleven en onderwijs. Kwantitatief 2009: Minimaal 10 opleidingen. E. Het verbeteren van de aansluiting in de keten (PO-VMBO/VO-MBO-HBO). Dit bevordert de instroom, de zij-instroom en de doorstroom techniek. Kwantitatief 2009: Minimaal 10 scholen. F. Het optimaliseren van het imago van techniek. Door een betere beeldvorming tot stand te brengen bij jongeren, hun ouders en docenten over de beroepen en mogelijkheden die techniek biedt, wordt de instroom, zij-instroom en doorstroom bevordert. Kwantitatief 2009: bereik van 8.000 jongeren en hun ouders en 300 docenten, techniekwijzer realiseren. G. Het om- c.q. bijscholen van volwassenen. Op deze manier wordt de zij-instroom in techniek bevorderd en het kennisniveau verhoogd. Kwantitatief 2009: minimaal 20 personen. Deze doelen sluiten aan bij het Provinciaal Sociaal Economisch Beleid, waarin binnen het programma Innovatie & Kennistransfer specifiek aandacht is voor de kennistransfer tussen scholen en bedrijven en het programma Scholing en Arbeidsmarkt, waarin een goede afstemming tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt centraal staat. Een investering in het sociale kapitaal van Zeeland draagt bij aan de duurzaamheid van de Zeeuwse economie, eveneens een beleidsthema van de Provincie Zeeland. Verder ondersteunt het de doelen die zijn uitgesproken door ondernemers, overheid en onderwijs in het Akkoord Zeeuwse Kenniseconomie, met name ten aanzien van de verhoging van kwalificaties van Zeeuwse studenten en de verbetering van de kennisuitwisseling tussen ondernemers en onderwijs. Tenslotte sluiten de doelstellingen van het Technocentrum aan bij de programmalijn Versterking van de Zeeuwse Kenniseconomie van de NV Economische Impuls Zeeland. Deze laatste heeft als taak de dynamiek van de Zeeuwse (kennis)-economie te vergroten. De programmalijn Versterking van de Zeeuwse Kenniseconomie heeft als doel het verhogen van het algehele kennisniveau in de provincie Zeeland en de uitwisseling daarvan tussen onderwijs en bedrijfsleven om daarmee een moderne bijdrage te leveren aan daadwerkelijke economische groei in Zeeland. Technocentrum Zeeland Activiteitenplan 2009 24

4.3. Activiteiten Hier wordt aangegeven welke activiteiten het Technocentrum Zeeland inzet om de geformuleerde regionale strategische doelen te realiseren. Hierbij is tevens vermeld binnen welke algemene Technocentrum doelstelling deze vallen. Algemene. doelstelling 1. Kenniscirculatie en kennisuitwisseling 2 Gezamenlijke benutting apparatuur 3. Aansluiting technisch beroepsonderwijs opleidingsbehoeften arbeidsmarkt Regionale strategische doelen nr. Activiteit A. Netwerken/initiatieven 5.1.01 Regioanalyse en activiteitenplan koppelen. B. Individuele contacten tussen scholen (m.n. VMBO en MBO) en bedrijven vergroten 5.1.04 Uitbouwen regie- en informatiefunctie 5.1.04 Uitbouwen regie- en informatiefunctie 5.2.01 Bedrijf+School 5.2.02 Doorlopend Ontdekken 5.2.08 Bouwend Zeeuws Vlaanderen C. Apparatuur delen VMBO- MBO. 5.1.04 Uitbouwen regie- en informatiefunctie D. Kwaliteit van de technische 5.1.04 Uitbouwen regie- en informatiefunctie opleidingen/kennisinfrastructuur 5.2.01 Bedrijf+School verder vergroten. 5.2.02 Doorlopend Ontdekken 5.2.08 Bouwend Zeeuws Vlaanderen 5.2.06 CLIB Energie 5.2.09 Zeeuws Scharnierpunt 5.2.10 Versterken opleiden en examineren E. Doorstroom (PO-VMBO-MBO- 5.2.01 Bedrijf+School HBO) vergroten en de 5.2.02 Doorlopend Ontdekken aansluiting verbeteren. 5.2.07 Zeeuws Netwerk Loopbaanadviseurs 5.2.09 Zeeuws Scharnierpunt F. Imago techniek 5.1.04 Uitbouwen regie- en informatiefunctie optimaliseren. 5.2.01 Bedrijf+School 5.2.03 Zonnebootrace 5.2.05 Steunpunt VTB Zeeland 5.2.08 Bouwend Zeeuws Vlaanderen 5.2.11 Niveau 4 in beeld 5.2.12 Instroomverdubbeling MBO techniek G. Om-bijscholing volwassenen 5.2.04 Het Loket 5.2.10 Versterken opleiden en examineren 5.2.13 Deeltraject Civiele Techniek Met deze mix van activiteiten geeft Technocentrum haar ambitie om scholen en bedrijven dichter bij elkaar te brengen gestalte. In bovenstaand schema wordt duidelijk welke activiteiten inspelen op welke regionale en algemene doelen. Een aantal activiteiten is nieuw. Een aantal projecten wordt omdat ze succesvol zijn in 2009 voortgezet (o.a. Doorlopend Ontdekken, Bedrijf+School en de Zonnebootrace). Technocentrum Zeeland Activiteitenplan 2009 25