Informatie en adviezen oefeningen na een na okselchirurgie hernia-operatie ZorgSaam 1
2
U heeft een operatie ondergaan i.v.m. borstkanker, waarbij lymfklieren in de oksel zijn verwijderd. Als gevolg van de operatie is het mogelijk dat u wellicht de arm minder goed durft en kunt bewegen. Het rustig bewegen van de arm heeft een gunstige invloed op uw herstel. Probeer uw arm geleidelijk weer in te schakelen bij de gewone dagelijkse bezigheden. In deze folder beschrijven we enkele oefeningen die u kunnen helpen om de normale bewegelijkheid van de schouder te herstellen. Verder willen we u informeren over lymfoedeem en enkele maatregelen die de kans op het ontstaan van lymfoedeem helpen verkleinen. 3
Oefeningen Het is belangrijk de oefeningen geleidelijk op te bouwen. Loop niet te hard van stapel. Oefen minimaal 2 keer per dag, opbouwen van 5 naar 10 herhalingen. Een gevoel van rek t.h.v. schouder, arm of borst is normaal. Dit mag echter niet pijnlijk worden. Houd de rek telkens 5 tellen vast (niet veren) terwijl u rustig doorademt. Dag 1 Houding in bed, de arm ligt op 1 kussen, een beetje (max 45 graden) omhoog en zijwaarts geheven, de onderarm en hand rusten op het kussen (ruststand is schrijfhouding) Oefening 1 Adem een aantal keren rustig diep in en uit; bij het inademen komt uw buik mee omhoog Oefening 2 Buig en strek uw arm en maak een knijpbeweging met uw hand 4
Dag 2 U herhaalt de oefeningen van dag 1 en breidt uit met oefening 3 tot en met 7. U mag de arm alleen gebruiken voor lichte activiteiten. Probeer extreme bewegingen te vermijden. Oefening 3 Zittend: schouders optrekken en naar beneden duwen Oefening 4 Zittend: schouders voor- en achterwaarts draaien 4 3 4 Oefening 5 Zittend:hoofd voor- en achterwaarts bewegen (ja knikken) Oefening 6 Zittend: hoofd naar linker en rechterschouder zijwaarts kantelen 5 6 5
Oefening 7 Zittend: hoofd naar links en rechts draaien, over de schouder kijken (nee schudden) Oefening 8 Zittend: elleboog in de zij houden, arm naar binnen en buiten draaien 7 8 Oefening 1 t/m 8 stimuleren de afvoer van lymfe. Voer ze heel vloeiend en rustig uit. Wij willen u adviseren deze oefeningen te blijven doen. Dag 3 en verder U herhaalt de oefeningen van dag 2 en breidt uit met oefening 9 en 10 6
Oefening 9 Rugligging: arm voorwaarts omhoog tillen tot hij recht omhoog staat Oefening 10 Zijligging: arm zijwaarts tillen zover u kunt 9 10 Na verwijderen van drains en hechtingen Als de drains en de hechtingen verwijderd zijn kunt u de oefeningen geleidelijk aan uitbreiden met oefening 11 t/m 15 tot een normale functie van de arm, hand en schouder bereikt zijn. Het is goed om in beweging te blijven; lichte werkzaamheden en sport bevorderen de lymfe afvloed. Indien u echter merkt dat een bepaalde inspanning een zwelling van de arm of hand veroorzaakt, dient u de belasting van de arm of hand te verminderen. Het is belangrijk uw activiteiten op te bouwen en uw eigen grenzen te leren kennen. Denk hierbij aan het afwisselen en verdelen van uw activiteiten over de dag en de week, en plan of neem pauzes. 7
Oefening 11 Staand: arm voorwaarts zover mogelijk optillen. ( in het begin eventueel langs de muur omhoog krabbelen.) Oefening 12 Staand: arm zijwaarts zover mogelijk optillen Oefening 13 Staand: arm achterwaarts zo ver mogelijk van de romp weg bewegen 11 12 13 8
Oefening 14 Staand of zittend: beide handen in de nek: ellebogen naar achter bewegen Oefening 15 Staand of zittend: tik met de hand voor en achter langs de andere schouder aan 14 15 9
Adviezen en leefregels Ten gevolge van de operatie kan het lymfesysteem in zijn functie belemmerd worden. Doorgaans is het lichaam in staat zich aan deze nieuwe situatie aan te passen, soms ontstaat er lymfoedeem (vochtophoping in arm, borst of romp aan de geopereerde zijde). Als het gebied ook nog bestraald moet worden, neemt de kans op het ontstaan hiervan iets toe. Ook jaren na de ingreep kan er nog lymfoedeem ontstaan. Daarom willen we u een aantal leefregels meegeven die de kans op het ontstaan van lymfoedeem verkleinen: Tijdens rustperiodes de arm regelmatig hoogleggen. De arm niet (te lang) blootstellen aan extreem hoge temperaturen (zonnebaden, sauna, heet bad) of extreem lage temperaturen (ijspakking, onbeschermd in de vrieskou). Probeer wondjes te voorkomen. Draag bij het tuinieren handschoenen. Bescherm uw vinger met een vingerhoed bij het naaien. Knip nagels niet te kort en bijt niet op de nagels en nagelriemen. Wondjes direct reinigen en ontsmetten (zorg dat u altijd een flesje Sterilon bij u heeft en pleisters). Vermijd knellende kleding (bh-bandjes). Laat liever geen bloeddruk meten of bloed prikken aan de geopereerde zijde. De arm bewegen en oefenen is prima, probeer echter de arm niet te zwaar te belasten. 10
Redenen om contact op te nemen met de afdeling fysiotherapie of mammacareverpleegkundige zwaar, moe of gespannen gevoel in arm of borst zwelling van hand, arm, borst of flank bewegingsbeperking of functieverlies van de schouder, hand of arm pijn in arm of oksel, roodheid, koorts, grieperig gevoel tintelingen in arm of oksel problemen met of vragen omtrent uw oefeningen indien u behoefte heeft aan meer informatie Aarzel niet om contact op te nemen! ZorgSaam Ziekenhuis Afdeling Fysiotherapie locatie de Honte: 0115-688262 Afdeling Fysiotherapie locatie Antonius: 0117-459060 Mammacareverpleegkundige: 0115-688132 11
ZorgSaam Ziekenhuis Wielingenlaan 2 4535 PA Terneuzen Tel. (0115) 68 80 00 Fax (0115) 62 08 34 ZorgSaam Ziekenhuis Pastoor van Genklaan 6 4501 AJ Oostburg Tel. (0117) 45 90 00 Fax (0117) 45 40 15 12 ZorgSaam Ziekenhuis Lyceumstraat 20 4561 HV Hulst Tel. (0114) 37 30 00 Fax (0114) 31 27 90 ZorgSaam Ziekenhuis maakt deel uit van Stichting ZorgSaam Zeeuws-Vlaanderen. Meer informatie vindt u op onze website www.zorgsaam.org 244840.03.10