Over verzakelijking en verzet Rudi Roose UGent - VUB Brusselse Welzijnsraad 24 februari 2011 rudi.roose@ugent.be
erzakelijking Er wordt verwezen naar een internationale ontwikkeling naar managerialisme in de zorg (Clarke & Newman, 1997; Tsui & Cheung, 2004): Geloof dat betere organisatie van de zorg zal leiden tot de oplossing van diversiteit aan problemen Enkele kenmerken Van cliënt naar klant De markt als werkomgeving Efficiëntie i.p.v. effectiviteit als graadmeter van kwaliteit
erzakelijking Er wordt gewezen op de nefaste effecten van deze ontwikkeling, bijvoorbeeld: Blokkendoosdenken dat niet is afgestemd op leven van cliënten Pro market - non market elementen van de zorg (Baines, 2004) McDonaldization van de zorg Creaming van moeilijke problemen: creatie restgroepen De e-turn: hulp volgt de logica van de database (from the social to the informational - Parton, 2008)
erzakelijking Managerialisme streeft naar voorspelbaarheid en beheersbaarheid staat op gespannen voet met de vraag naar kwaliteit van aanwezigheid Respect, flexibiliteit, ruime aanspreekbaarheid, steun ipv per definitie hulpverlening,... : begrijpen komt niet voor ingrijpen maar is ingrijpen? Ruimte om probleem te hebben zonder dat dit moet beheerst worden cf. discussie doorverwijzingscarrousel cf. het overbodige intakegesprek cf. de verkeerde vraag op de verkeerde plaats
erzakelijking Belangrijke discussie m.b.t. discretionaire ruimte van hulpverleners Curtailment literatuur: de hulpverlener heeft minder handelingsruimte dan vroeger Stelling dat dit leidt tot technisch in de plaats van democratisch professionalisme (Nothdurfter & Lorenz, 2010).
erzakelijking Fundamentele vraag naar democratisch gehalte van de zorg Democratie betekent niet participatief werken binnen het bestaande systeem, maar democratische ligt in momenten van tegenspraak (Biesta, 2011) Bijvoorbeeld: De empowerde of de lastige cliënt Het kind dat zijn school in brand steekt
erzakelijking Belang van engagement, ook daar waar het misloopt Democratische hulpverlening: Normatief beeld van goede cliënt = participatieve cliënt (confirmation bias) of ligt democratisch moment in serieus nemen van die cliënt die niet meespeelt? Belang om debat over zorg te voeren met oog voor wat er buiten valt, verdwijnt, tegenspreekt ipv op basis van wie in het systeem zit Cf. problematiek tevredenheidsmetingen
erzakelijking Idee van verdwijnen van discretionaire ruimte = slachtofferpositie van het sociaal werk Daartegenover idee van continuation: Het gaat niet om meer of minder handelingsruimte, maar om de wijze waarop we er mee omgaan Bijvoorbeeld: hoe meer regelgeving, hoe onduidelijker, hoe minder controle? Defensief dan wel offensief gebruik maken van discretionaire ruimte Defensief: indekken en binnen de lijntjes kleuren
erzet Agency van hulpverleners: micropolitics of resistance of deviant social work (Smith, 2007; Aronson & Smith, 2010; Carey & Foster, 2011) Strategieën die hulpverleners ontwikkelen in de dagelijkse praktijk om het sociale in het sociaal werk te behouden/vergroten Smith (2007) onderscheidt verschillende strategieën Stealth social work: ondergronds gaan, bijvoorbeeld van de domme gebaren Coalities smeden: werken met die mensen die aansluiten bij je visie Indruk maken op het management: bijvoorbeeld door het verwachte
erzet Verzet is niet enkel aanwezig op frontlinieniveau, maar ook op managementsniveau (Evans, 2010; Aronson & Smith, 2010), bijvoorbeeld: Politiek inzake aanwerving personeel Opnamecriteria aanpassen Neen zeggen
erzet Verzet wijst er dus op dat discretionaire ruimte niet verdwijnt, maar mogelijk anders wordt ingevuld Maar mogelijk verdwijnt er ook veel uit beeld: taboeruimtes voor de hulpverleners! Onzichtbaar worden van handelen? Maar wat niet transparant is, is ook niet bespreekbaar en houdt risico s in voor cliënten en hulpverleners
erzet Risico s van gebrek aan transparantie Voor de hulpverlener Geen backup indien er iets misloopt Geen supervisie Voor de cliënt Wat indien er klachten zijn? Wie volgt dat op?
erzet Discretionaire ruimte is geen inherent positieve notie Onzichtbare hulpverlening is niet per definitie gelijk aan goede hulpverlening Houdt ook het dominante discours in stand Cf. de fictie van evidence based werken
esluit Moeilijke opdracht voor actoren in de hulpverlening Besef van agency: street level bureaucrats (Lipskey, 1980) of uitvoerders? Kritisch perspectief op eigen handelen of welwillendheid t.a.v. managementsdiscours? Zoeken naar verruiming van sociale en tegelijkertijd proberen in debat inbreken Besef van belang en onmogelijkheid van hulpverlening als uitgangspunt, om tegensprekelijkheid en dus democratisch karakter te kunnen bewaken (Roose, 2010):
eferenties Aronson J. & Smith, K. (2010). Managing Restructured Social Services: Expanding the Social? British Journal of Social Work, 40(2), 530-54 Baines, D. (2004). Pro-market, non-market: the dual nature of organizational change in social services delivery. Critical Social Policy. 24(1): 5 29 Biesta, G.J.J. (2011). The ignorant citizen: Mouffe, Rancière, and the subject of democratic education. Studies in Philosophy and Education. DOI: 10.1007/s11217-011-9220-4 Carey, M. & Foster, V. (2011). Introducing Deviant Social Work: Contextualising the Limits of Radical Social Work whilst Understanding (Fragmented) Resistance within the Social Work Labour Process. British Journal of Social Work. Advanced access Clarke, J., & Newman, J. (1997).
ERROR: syntaxerror OFFENDING COMMAND: --nostringval-- STACK: 55 12736 1