Intrafractie stabiliteit van de baselineshift bij gehypofractioneerde bestraling van longtumoren Martijn Kamphuis MSc Specialistisch laborant IGART Stereotactiesymposium ARTI 2014
Stereotaxie in het AMC Start longstereo December 2009 +/- 170 patiënten Hersenstereotaxie Metastasen September 2011 Leverstereotaxie November 2014
4DCT (GE) Protocol longstereotaxie I ITV concept J.J.Sonke et al (Oct 2009), Expert Rev. Anticancer Ther.
Motion encompassing ITV https://www.imi.uni-luebeck.de
Protocol longstereotaxie II Baselineshift Verplaatsing van de tumor tov omliggende (risico) organen Wat zijn de gevolgen? voorbeeld
Plan: 3 wedged fields, 300 cgy/fx, 5100 cgy total Courtesy to Alvaro Martinez
Courtesy to Alvaro Martinez If corrected online on CBCT
Protocol longstereotaxie II Strategie voor baseline shift Planning Risk Volumes (PRV) Standaard 1cm Mogelijk kleiner indien niet haalbaar blijkt
Stap 1: OAR match (clipbox)
Stap 2: Tumor match (mask)
Stap 3: Bereken baseline shift
Excel sheet GROEN LICHT: BASELINESHIFT < PRV marge
Onderzoek Huidige werkwijze Baselineshift bepalen @start Is dit representatief voor de behandeling? Hoe ontwikkelt de baselineshift zich gedurende de behandeling?
Hoofdvraag en deelvragen Hoe ontwikkelt de baselineshift zich gedurende de behandeling? Wat is de grootte van de intrafractie baseline shift? Wat is de richting van de intrafractie baseline shift? Is er verband tussen lengte en grootte van de shift? Vindt er gedurende behandeling overschreiding plaats van de PRV marge?
Onderzoeksmethodiek Onderzoekpopulatie (N=147) 21 Patiënten 8*7,5 Gy 47 Patiënten 5*11 Gy 19 Patiënten 3*18 Gy Match OAR: meest kritieke orgaan Tumor: mask om tumor CBCT: @start, halverwege en einde RT Moment van CBCT
Resultaten
Grootte intrafractie baselineshift Gemiddelde intrafractie baseline shift vector in cm (SD) 3*18Gy Gemiddelde intrafractie baseline shift vector in cm (SD) 5*11Gy Gemiddelde intrafractie baseline shift vector in cm (SD) 8*7,5Gy Start - eind 0,27 (0,24) 0,24 (0,19) 0,18 (0,13) Start - halverwege 0,19 (0,20) 0,18 (0,14) 0,13 (0,10) Halverwege - eind 0,19 (0,16) 0,18 (0,14) 0,12 (0,08)
Grootte intrafractie baselineshift Gemiddelde intrafractie baseline shift vector in cm (SD) 3*18Gy Gemiddelde intrafractie baseline shift vector in cm (SD) 5*11Gy Gemiddelde intrafractie baseline shift vector in cm (SD) 8*7,5Gy Start - eind 0,27 (0,24) 0,24 (0,19) 0,18 (0,13) Grootst voor 3*18 Gy Start - halverwege 0,19 (0,20) 0,18 (0,14) 0,13 (0,10) Halverwege - eind 0,19 (0,16) 0,18 (0,14) 0,12 (0,08)
Geen verschil in verandering tussen begin en eind Grootte intrafractie baselineshift Gemiddelde intrafractie baseline shift vector in cm (SD) 3*18Gy Gemiddelde intrafractie baseline shift vector in cm (SD) 5*11Gy Gemiddelde intrafractie baseline shift vector in cm (SD) 8*7,5Gy Start - eind 0,27 (0,24) 0,24 (0,19) 0,18 (0,13) Start - halverwege 0,19 (0,20) 0,18 (0,14) 0,13 (0,10) Halverwege - eind 0,19 (0,16) 0,18 (0,14) 0,12 (0,08)
Wat is de richting van de shift? 3*18 Gy X-richting in cm (SD) Y-richting in cm (SD) Z-richting in cm (SD) Start-eind -0,01 (0,08) 0,04 (0,14) -0,06 (0,14) Start-halverwege 0,00 (0,06) 0,03 (0,10) -0,04 (0,09) Halverwege-eind 0,00 (0,05) 0,01 (0,10) -0,02 (0,09) 5*11 Gy X-richting in cm (SD) Y-richting in cm (SD) Z-richting in cm (SD) Start-eind -0.01 (0.13) 0.03 (0.20) -0.07 (0.18) Start-halverwege -0.01 (0.10) 0.03 (0.14) -0.05 (0.13) Halverwege-eind 0.00 (0.09) 0.00 (0.15) -0.02 (0.14) 8*7,5 Gy X-richting in cm (SD) Y-richting in cm (SD) Z-richting in cm (SD) Start-eind -0,01 (0,08) 0,04 (0,14) -0,06 (0,14) Start-halverwege 0,00 (0,06) 0,03 (0,10) -0,04 (0,09) Halverwege-eind 0,00 (0,05) 0,01 (0,10) -0,02 (0,09)
Wat is de richting van de shift? 3*18 Gy X-richting in cm (SD) Y-richting in cm (SD) Z-richting in cm (SD) Start-eind -0,01 (0,08) 0,04 (0,14) -0,06 (0,14) Start-halverwege 0,00 (0,06) 0,03 (0,10) -0,04 (0,09) Halverwege-eind 0,00 (0,05) 0,01 (0,10) -0,02 (0,09) 5*11 Gy X-richting in cm (SD) Y-richting in cm (SD) Z-richting in cm (SD) Start-eind -0.01 (0.13) 0.03 (0.20) -0.07 (0.18) Start-halverwege -0.01 (0.10) 0.03 (0.14) -0.05 (0.13) Halverwege-eind 0.00 (0.09) 0.00 (0.15) -0.02 (0.14) 8*7,5 Gy X-richting in cm (SD) Y-richting in cm (SD) Z-richting in cm (SD) Start-eind -0,01 (0,08) 0,04 (0,14) -0,06 (0,14) Start-halverwege 0,00 (0,06) 0,03 (0,10) -0,04 (0,09) Halverwege-eind 0,00 (0,05) 0,01 (0,10) -0,02 (0,09) Gemiddeld vrijwel richtingloos, muv Z-richting
Voorbeeld 8*7,5 Gy X-richting Y-richting Normaal verdeelt Z-richting Trend richting dorsaal Z-richting
Relatie sessielengte en grootte van de shift 5*11Gy 3*18Gy R²: 0,24-0,38 Matig verband Sterkst in 8*7,5 Gy Zwakst in 5*11 Gy 8*7,5Gy
Overschreiding van de PRV marge? Bij start wel binnen de PRV marge Percentage overschrijdingen 3*18 GY Percentage overschrijdingen 5*11 GY Percentage overschrijdingen 8*7,5 GY Halverwege behandelsessie 0 1# 1# Einde behandelsessie 2# (2 pat.) 4# (X pat.) 3# (1 patient*) Patient: tumor bewoog 2 keer van risico orgaan af 1 keer naar plexus brachialis toe
Conclusies Intrafractie baseline shift: Grootst bij 3*18 Gy patienten Vrijwel richtingloos, trend naar dorsaal Stabiliseert niet gedurend sessie Matig verband met sessielengte Geen aantoonbaar verschillen tussen longkwabben PRV marge wordt tijdens sessie nauwelijk vaker overschreden Werkwijze 1 baselineshiftmeting @start heeft niet tot gevaarlijke situaties geleid
Dank uw aandacht! Pre meeting course ESTRO 2015 Barcelona: Introducing SBRT and SRS Met dank aan: Dr Niek van Wieringen, klinisch fysicus AMC Drs Willemijn Kolff, radiotherapeut Drs Edith Dieleman, radiotherapeut Sanna Huizinga, MBB-er Cheryl Jannes, MBB-er