Grote Bickersstraat 74 1013 KS Amsterdam Postbus 247 1000 AE Amsterdam t 020 522 54 44 f 020 522 53 33 e info@tns-nipo.com www.tns-nipo.com Rapport Concurrentie binnen watermarkt schaadt vertrouwen consument Onderzoek onder de Nederlandse bevolking en bewoners uit het verzorgingsgebied Hydron Zuid-Holland Martine van de Pol Elisabeth Duijser B5462 13 november 2003 Bestemd voor: Hydron Zuid Holland te Gouda Alle in dit document vermelde gegevens zijn strikt vertrouwelijk. Publicatie en inzage aan derden, geheel of gedeeltelijk, is zonder toestemming van TNS NIPO beslist niet toegestaan. TNS NIPO ISO 9001 rapport nederlands.dot
Inhoud 1 De belangrijkste taken van waterbedrijven 1 1.1 Kwaliteit staat voorop 1 1.2 Bewoners vinden investeren in nieuwe ontwikkelingen het belangrijkst 4 2 Waterprijs 6 2.1 Gemiddelde prijs van een kubieke meter water 10,30 6 3 Concurrentie tussen waterleidingbedrijven 9 Bijlagen 1 Onderzoeksverantwoording 2 Vragenlijst Concurrentie binnen watermarkt schaadt vertrouwen consument B5462 TNS NIPO 13 nov. 2003
Inhoud figuren en tabellen 1 Gemiddelde puntenverdeling primaire taken op basis van totaal tien punten (V1) 2 2 Gemiddelde puntenverdeling primaire taken op basis van totaal tien punten, naar sociale klasse (n=1.275) (V1) 3 3 Gemiddelde puntenverdeling secundaire taken op basis van totaal tien punten (V1) 4 4 Gemiddelde puntenverdeling secundaire taken op basis van totaal tien punten, naar regio (n=1.275)(v1) 5 5 Inschatting prijs één kubieke meter water (n=1.275)(v3) 6 6 Mening over prijs, onderverdeeld naar prijsindicatie in % (n= 1275)(V3xV4) 7 7 Aandeel kosten waterverbruik op de totaalrekening van water, gas en elektra (V5) 8 8 Concurrentie tussen de waterleidingbedrijven onderling zal leiden tot een lagere kwaliteit van water. Bent u het hiermee (V6) 9 9 Door concurrentie tussen waterbedrijven zal de prijs van het drinkwater volgens mij (V7) 10 10 Als de waterbedrijven net zo met elkaar gaan concurreren als de energiebedrijven zal mijn vertrouwen in (V8 en V9) 11 11 Steekproefopbouw voor en na herweging op persoonsniveau Concurrentie binnen watermarkt schaadt vertrouwen consument B5462 TNS NIPO 13 nov. 2003
1 De belangrijkste taken van waterbedrijven Het leveren van water brengt voor waterbedrijven verschillende taken met zich mee die door de mogelijke benchmarking in de toekomst op het spel worden gezet. Een goedkope prijs van water op de korte termijn kan bijvoorbeeld ten koste gaan van de leveringszekerheid op de lange termijn. Hoeveel belang de Nederlandse bevolking en de bewoners van het verzorgingsgebied Hydron Zuid-Holland aan de verschillende taken van het waterbedrijf hechten, komt in dit hoofdstuk aan bod. Allereerst wordt ingegaan op de primaire taken van een waterbedrijf, vervolgens wordt ingegaan op de secundaire taken van het waterbedrijf. 1.1 Kwaliteit staat voorop Aan de bewoners van Nederland en de groep klanten van Hydron Zuid-Holland is gevraagd in welke mate zij de volgende (primaire) taken van een waterbedrijf van belang achten: I. Betrouwbare levering, 24 uur per dag, nu en in de toekomst II. Leveren van water tegen een zo laag mogelijke prijs III. Levering van kwalitatief goed water Om de verhouding wat betreft de mate van belangrijkheid tussen de bovenstaande taken aan te tonen, is de bewoners gevraagd tien punten over de drie taken te verdelen. Concurrentie binnen watermarkt schaadt vertrouwen consument B5462 TNS NIPO 13 nov. 2003 1
Voor zowel Nederlanders als de bewoners van het verzorgingsgebied van Hydron Zuid- Holland staat de levering van kwalitatief goed water voorop. Gemiddeld worden ruim vier van de tien punten aan deze taak van het waterbedrijf gegeven. Ook aan de continue, betrouwbare levering van drinkwater wordt een meer dan evenredig deel van de punten toebedeeld: hieraan wordt gemiddeld 3,7 punten gegeven. Ondanks de recessie kan de prijs als minst belangrijk worden beschouwd. Twee van de tien punten worden gemiddeld aan deze taak van het waterbedrijf gegeven. 1 Gemiddelde puntenverdeling primaire taken op basis van totaal tien punten (V1) % 4,5 4 4,2 4,1 3,7 3,7 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 2,1 2,2 0 I. Kwaliteit II. Continuïteit III. Minimale prijs Nederlandse bevolking (n=1.090) Bewoners Hydron Z-H (n=185) Concurrentie binnen watermarkt schaadt vertrouwen consument B5462 TNS NIPO 13 nov. 2003 2
Onderstaand figuur geeft de resultaten naar sociale klasse weer. Naarmate de sociale ladder wordt bestegen daalt, logischerwijs, het belang van een zo laag mogelijke prijs. 2 Gemiddelde puntenverdeling primaire taken op basis van totaal tien punten, naar sociale klasse (n=1.275) (V1) % 10 9 1,8 2 2 2,2 8 7 6 5 4 3 3,9 3,7 3,8 3,7 2 4,3 4,3 4,2 4 1 0 A Bb Bo C-D I. Kwaliteit II. Continuïteit III. Minimale prijs Concurrentie binnen watermarkt schaadt vertrouwen consument B5462 TNS NIPO 13 nov. 2003 3
1.2 Bewoners vinden investeren in nieuwe ontwikkelingen het belangrijkst Naast de primaire taken zijn ook een aantal secundaire taken van het waterbedrijf aan de respondenten voorgelegd: I. Investeren in nieuwe ontwikkelingen om in de toekomst even goed drinkwater te kunnen leveren II. Aanhouden van extra capaciteit voor tijden van droogte III. Tijdig vervangen van waterleidingen Opnieuw hebben bewoners tien punten over de taken verdeeld en daarmee de verhouding van het belang aangegeven. Bij deze taken wordt vooral veel waarde gehecht aan de investering in nieuwe ontwikkelingen om op die manier de huidige kwaliteit van drinkwater te behouden. Alleen aan dit aspect wordt gemiddeld een meer dan evenredig aantal punten door de Nederlanders toebedeeld. 3 Gemiddelde puntenverdeling secundaire taken op basis van totaal tien punten (V1) % 3,8 3,7 3,7 3,6 3,5 3,4 3,3 3,5 3,3 3,4 3,2 3,1 3 2,9 3,1 3,1 2,8 I. Investeren II. Extra capaciteit III. Vervangen van waterleidingen Nederlandse bevolking (n=1.090) Bewoners Hydron Z-H (n=185) Concurrentie binnen watermarkt schaadt vertrouwen consument B5462 TNS NIPO 13 nov. 2003 4
Verdeling naar regio laat zien dat het Noorden van Nederland het aanhouden van extra capaciteit voor tijden van droogte niet zo belangrijk vindt als de rest van Nederland. De Noordelingen vinden vooral investeringen in nieuwe ontwikkelingen van belang. 4 Gemiddelde puntenverdeling secundaire taken op basis van totaal tien punten, naar regio (n=1.275)(v1) % 10 9 8 3,1 3 3,1 3,1 3,1 7 6 5 3,2 3,4 3 3,2 3,2 4 3 2 1 0 3,6 3,5 3,9 3,7 3,7 Drie grote steden Rest West Noord Oost Zuid I. Investeren II. Extra capaciteit III. Vervangen van waterleidingen Concurrentie binnen watermarkt schaadt vertrouwen consument B5462 TNS NIPO 13 nov. 2003 5
2 Waterprijs 2.1 Gemiddelde prijs van een kubieke meter water 10,30 Van de totale Nederlandse bevolking denkt wat minder dan de helft (45%) te weten wat de prijs van water is. De Nederlander denkt gemiddeld 10,30 te betalen voor een kubieke meter water. Uit de resultaten blijkt dat dit gemiddelde vooral veroorzaakt door een klein aantal bewoners dat aangeeft zeer veel te moeten betalen voor een kubieke meter leidingwater. Wat betreft de waterprijs denken de bewoners van het gebied Hydron Zuid-Holland beter voor ogen te hebben wat een kubieke meter kost dan de totale Nederlandse bevolking. Bijna drie op de vijf respondenten (58%) doet een prijsindicatie voor één kubieke meter leidingwater en gemiddeld denken klanten van Hydron Zuid-Holland 5,30 neer te leggen voor 1.000 liter leidingwater. In vergelijking met het gemiddelde van de Nederlandse bevolking (10,30) komen zij dus iets dichter in de buurt van het werkelijke bedrag, maar hebben zij het nog steeds niet bij het rechte eind. De gemiddelde prijs van één kubieke meter water is in 2003 door de VEWIN vastgesteld op 1,46 Euro. Geen van de respondenten heeft deze prijs genoemd. Van de Nederlandse bevolking heeft 22% de prijs lager ingeschat en 23% denkt meer te betalen dan in werkelijkheid het geval is. Van de klanten uit het verzorgingsgebied denkt 29% dat de prijs lager is en een even groot percentage (29%) denkt dat de prijs hoger ligt. 5 Inschatting prijs één kubieke meter water (n=1.275)(v3) % 60 55 50 40 42 30 20 21 10 7 6 11 9 8 6 4 4 5 5 3 7 8 0 0,01-0,74 0,75-1,24 1,25-1,74 1,75-2,49 2,50-4,99 5,00-9,99 10,00 of meer Weet niet Nederlandse bevolking (n=1.090) Bewoners Hydron Z-H (n=185) Concurrentie binnen watermarkt schaadt vertrouwen consument B5462 TNS NIPO 13 nov. 2003 6
Ongeveer de helft van de personen die de prijs van een kubieke meter water het beste hebben geschat ( 1,25-1,74, n=114) vindt deze prijs precies goed. De drinkwaterprijs ligt bij Hydron Zuid-Holland volgens de berekeningsmethode van de Vewin op 1,90. Ongeveer een derde van alle ondervraagden die wat betreft de prijsschatting het dichtste bij dit bedrag in de buurt zaten (n=55), vindt deze prijs precies goed. 6 Mening over prijs, onderverdeeld naar prijsindicatie in % (n= 1275)(V3xV4) % 100 90 80 70 60 50 42 4 25 2 51 34 3 41 38 4 6 51 2 46 4 40 30 48 47 32 34 37 29 20 10 0 22 23 22 16 21 6 10 0,01-0,74 0,75-1,24 1,25-1,74 1,75-2,49 2,50-4,99 5,00-9,99 10,00 of meer Te hoog Precies goed Te laag Weet niet Inwoners van het verzorgingsgebied van Hydron Zuid-Holland (n=185) zijn meer tevreden over de prijs van leidingwater dan de totale Nederlandse bevolking. Ruim eenderde van de klanten van Hydron Zuid-Holland (35%) vindt de prijs precies goed, tegenover 22% van de Nederlanders. Concurrentie binnen watermarkt schaadt vertrouwen consument B5462 TNS NIPO 13 nov. 2003 7
Ruim eenderde denkt maximaal 20% van de gas-, water- en elektra- kosten te besteden aan water De respondenten is niet alleen gevraagd een prijsindicatie te geven van een kubieke meter water, ook is hun gevraagd hoe groot het aandeel van de waterkosten is in het totaal van kosten van een huishouden aan gas, water en elektra. In de werkelijkheid bedragen de waterkosten tussen de 8 en 15% van de totale kosten aan gas, water en elektra. In onderstaand figuur valt te zien dat eenderde van de Nederlanders (34%) denkt dat de waterkosten maximaal eenvijfde deel van de totaalkosten uitmaken. Nog eens eenderde (35%) denkt dat van elke Euro die wordt besteedt aan water, gas en elektra ongeveer eenderde naar het waterbedrijf gaat. In het verzorgingsgebied Hydron Zuid-Holland hebben de bewoners wederom een meer uitgesproken mening over deze vraag. Negen op de tien inwoners geven een antwoord op deze vraag en tweevijfde denkt 20 tot 40 % van de totaalkosten aan water te besteden. Overigens bedragen de waterkosten in het verzorgingsgebied Hydron Zuid-Holland ongeveer 15% van de totaalkosten. 7 Aandeel kosten waterverbruik op de totaalrekening van water, gas en elektra (V5) % 45 40 35 34 35 35 41 30 25 20 15 10 5 0 19 10 10 10 4 2 0 0 0-20 % 20-40 % 40-60 % 60-80 % 80-100 % weet niet Nederlandse bevolking (n=1.090) Bewoners Hydron Z-H (n=185) Op basis van de klassenmidden is het gemiddelde percentage berekend. Gemiddeld verwacht men een kwart van de totale kosten uit te geven aan water (Nederlanders: 24,9% en inwoners van Hydron Zuid Holland: 26%). Concurrentie binnen watermarkt schaadt vertrouwen consument B5462 TNS NIPO 13 nov. 2003 8
3 Concurrentie tussen waterleidingbedrijven Waterleidingbedrijven zijn en blijven in handen van de overheid. Maar stel dat de waterbedrijven worden geprivatiseerd. Dan zouden ze, net als de energiebedrijven, onderling moeten concurreren. Met bovenstaand idee voor ogen is aan de respondenten gevraagd of zij denken dat de kwaliteit van het water zal lijden onder de onderlinge concurrentie tussen waterbedrijven. Zes op de tien Nederlanders denken dat hiervan sprake zal zijn (39% grotendeels eens, 21% helemaal mee eens). Van de bewoners van het verzorgingsgebied van Hydron Zuid-Holland is 64% het met deze stelling eens. 8 Concurrentie tussen de waterleidingbedrijven onderling zal leiden tot een lagere kwaliteit van water. Bent u het hiermee (V6) Nederlandse bevolking (n=1.090) 21 39 21 10 9 Bewoners Hydron Z-H (n=185) 15 49 21 12 3 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 % helemaal mee eens grotendeels mee eens grotendeels mee oneens helemaal mee oneens weet niet Concurrentie binnen watermarkt schaadt vertrouwen consument B5462 TNS NIPO 13 nov. 2003 9
Dat een toename van concurrentie volgens de meerderheid een afname van de kwaliteit met zich meebrengt, zegt echter nog niets over de waterprijs. Over hoe de prijs van water zich gaat ontwikkelen bij concurrentie zijn de meningen verdeeld. 9 Door concurrentie tussen waterbedrijven zal de prijs van het drinkwater volgens mij (V7) Nederlandse bevolking (n=1.090) 32 33 29 6 Bewoners Hydron Z-H (n=185) 37 35 27 1 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 % dalen gelijk blijven stijgen weet niet Concurrentie binnen watermarkt schaadt vertrouwen consument B5462 TNS NIPO 13 nov. 2003 10
Naast vragen over de verwachting van de respondenten is tevens naar het vertrouwen gevraagd. Of toenemende concurrentie tussen waterbedrijven van invloed is op het vertrouwen in de levering en de kwaliteit van het water is middels twee stellingen in kaart gebracht. Toenemende concurrentie zal het vertrouwen in de waterbedrijven niet snel goed doen. Zowel wat betreft de levering als de kwaliteit van het water denkt slechts 3% van de Nederlanders dat hun vertrouwen in het waterbedrijf zal toenemen. Vooral wat betreft de kwaliteit van het water zijn de Nederlanders sceptisch, de meerderheid (56%) zal hier minder vertrouwen in hebben. Ruim vier op de tien Nederlanders (43%) zal minder vertrouwen in de leveringszekerheid hebben. De inwoners van het verzorgingsgebied zien het iets somberder in, de meerderheid zegt dat het vertrouwen in de kwaliteit van het water zal afnemen (61%). Bijna de helft (47%) zegt dat hun vertrouwen in de levering zal afnemen. 10 Als de waterbedrijven net zo met elkaar gaan concurreren als de energiebedrijven zal mijn vertrouwen in (V8 en V9) Nederlandse bevolking (n=1090) 3 de levering van drinkwater aan mijn huis 49 43 5 Bewoners Hydron Z-H (n=185) 2 49 47 2 de kwaliteit van het drinkwater aan mijn huis Nederlandse bevolking (n=1090) 3 37 56 4 Bewoners Hydron Z-H 0 (n=185) 37 61 2 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 % toenemen gelijk blijven afnemen weet niet Concurrentie binnen watermarkt schaadt vertrouwen consument B5462 TNS NIPO 13 nov. 2003 11
Bijlagen Concurrentie binnen watermarkt schaadt vertrouwen consument B5462 TNS NIPO 13 november 2003
Bijlage 1 Onderzoeksverantwoording Concurrentie binnen watermarkt schaadt vertrouwen consument B5462 TNS NIPO 13 november 2003
In onderstaande tabel is de steekproefopbouw vóór en na herweging weergegeven. Voor de personensteekproef heeft herweging plaatsgevonden op geslacht, leeftijd, opleiding, sociale klasse, gezinsgrootte en regio. 11 Steekproefopbouw voor en na herweging op persoonsniveau Nederlandse bevolking (n=1090) Bewoners verzorgingsgebied (n=185) Voor: Na: Voor: Na: Sekse % % % % Man 50 51 44 44 Vrouw 50 49 56 56 Sekse en Leeftijd Man van 18 t/m 34 jaar 9 9 9 9 Man van 35 t/m 54 jaar 23 24 19 19 Man van 55 jaar en ouder 18 19 17 17 Vrouw van 18 t/m 34 jaar 12 11 17 17 Vrouw van 35 t/m 54 jaar 24 21 20 20 Vrouw van 55 jaar en ouder 15 17 19 19 Geografisch district Drie grote steden 1 20 17 9 9 Rest Westen 28 29 89 87 Noord 10 10 - - Oost 20 20 - - Zuid 22 23 2 4 Opleiding LO-LBO 20 32 34 32 MAVO 16 12 20 12 MBO 27 26 24 26 HAVO-VWO 9 6 6 6 HBO-WO-kand. 21 19 15 19 WO-DOCT 7 5 1 5 Sociale klasse A (hoog) 15 14 15 13 B boven 35 30 30 31 B onder 20 18 16 18 C + D (laag) 30 36 37 36 Gezinsgrootte 1 persoon 26 32 24 25 2 personen 36 35 41 36 3 personen 14 13 15 15 4 personen 17 14 14 17 5 of meer personen 8 5 7 8 1 Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en agglomeraties Concurrentie binnen watermarkt schaadt vertrouwen consument B5462 TNS NIPO 13 november 2003
Bijlage 2 Vragenlijst Concurrentie binnen watermarkt schaadt vertrouwen consument B5462 TNS NIPO 13 november 2003
1 Hieronder volgt een aantal taken van een waterleidingbedrijf. Wilt u aangeven hoe belangrijk u deze taken vindt door 10 punten over de drie taken te verdelen? (= taken korte termijn)... levering van kwalitatief goed water... betrouwbare levering van drinkwater, 24 uur per dag, nu en in de toekomst... leveren van water tegen een zo laag mogelijke prijs 10 punten 2 Naast het leveren van het product drinkwater, heeft het waterleidingbedrijf ook nog een aantal andere taken. Wilt u aangeven hoe belangrijk u deze taken vindt door 10 punten over de drie taken te verdelen? (= taken lange termijn)... aanhouden van extra capaciteit voor tijden van droogte... tijdig vervangen van waterleidingen... investeren in nieuwe ontwikkelingen om in de toekomst even goed drinkwater te... kunnen leveren 10 punten <NOT BACK> 3 Wat kost een kubieke meter (1000 liter) leidingwater volgens u? Indien u het niet precies weet, kunt u een schatting maken. Indien u het echt niet weet, typ dan 999.,.. euro <NOTBACK> 4 Wat vind u van deze prijs? Is deze volgens u 1: te hoog 2: precies goed 3: te laag 4: weet niet/ geen mening Concurrentie binnen watermarkt schaadt vertrouwen consument B5462 TNS NIPO 13 november 2003
5 Stel dat uw huishouden een totaalrekening zou ontvangen voor water, gas en elektra. Hoe groot is, volgens u, het percentage van het totaalbedrag dat in rekening wordt gebracht voor het watergebruik? 1. tussen de 0 en 20% 2. 20% tot 40% 3. 40% tot 60% 4. 60% tot 80% 5. 80% tot 100% 6. weet niet/ geen mening Waterleidingbedrijven zijn en blijven in handen van de overheid. Maar stel dat de waterbedrijven geprivatiseerd zouden worden. Dan zouden ze, net als de energiebedrijven, onderling moeten concurreren. Nu volgt een stelling over dit onderwerp. In hoeverre bent u het eens of oneens met deze stelling?. 6 Stelling: concurrentie tussen de waterleidingbedrijven onderling zal leiden tot een lagere kwaliteit voor leidingwater. Bent u het hiermee. 1. helemaal mee eens 2. grotendeels mee eens 3. grotendeels mee oneens 4. helemaal mee oneens 5. weet niet/ geen mening 7 Door concurrentie tussen waterleidingbedrijven zal de prijs van het drinkwater volgens mij... 1: dalen 2: gelijkblijven 3: stijgen 4: weet niet/geen mening Concurrentie binnen watermarkt schaadt vertrouwen consument B5462 TNS NIPO 13 november 2003
8 Als de waterleidingbedrijven net zo met elkaar gaan concurreren als de energiebedrijven zal mijn VERTROUWEN IN DE KWALITEIT van drinkwater aan mijn huis... 1: toenemen 2: gelijkblijven 3: afnemen 4: weet niet/geen mening <NOT BACK> 9 Als de waterleidingbedrijven net zo met elkaar gaan concurreren als de energiebedrijven zal mijn VERTROUWEN IN DE LEVERING van drinkwater aan mijn huis... 1: toenemen 2: gelijkblijven 3: afnemen 4: weet niet/geen mening Concurrentie binnen watermarkt schaadt vertrouwen consument B5462 TNS NIPO 13 november 2003