Vaatulcera in de praktijk. Nathalie Vandergheynst

Vaatulcera in de praktijk Nathalie Vandergheynst

Inhoud 1. Klinische tekenen chronische veneuze insufficiëntie (CVI) 2. Klinische tekenen perifeer arterieel vaatlijden (PAV) 3. Behandeling ulcus tgv. CVI 4. Behandeling ulcus tgv. PAV

Geen last in de benen

Chronische veneuze insufficiëntie in cijfers - CVI: 2 tot 3x meer bij - Ulcus : 1-2% van de bevolking* - Oorzaak 80-85% van alle ulcera - Diabetes - Veneuze insufficiëntie - Arteriële insufficiëntie *Wounds International, 2013

Vaatulcera

1. Klinische tekenen CVI

1. Klinische tekenen CVI Vermoeide pijnlijke benen Warme voeten Spataders Pitting oedeem

1. Klinische tekenen CVI Acuut: Hypodermitis (Ontsteking vetweefsel infectie) Chronisch: Lipodermatosclerose (chronische ontsteking vetweefsel) Vorm omgekeerde champagnefles

1. Klinische tekenen Verkleuring van de huid CVI Hyperpigmentatie(Okerdermatitis) Atrofie blanche gesneuvelde capillairen Corona phlebectatica

1. Klinische tekenen CVI Stase eczeem (lekken capillairen lokt dit uit) Jeuk/krabben

Melolin NIET? inklevend kompres Tegenindicaties Veneuze ulcera Diabetische voet Brandwonden

1. Klinische tekenen CVI Papillomateuze huid (schubben)

1. Klinische tekenen CVI Papillomateuze huid: behandeling - Atraumatisch verwijderen met curette (Hartmann SAP 10252) - Hydrateren - Cave: amandelolie

2. Klinische tekenen Perifeer arterieel vaatlijden (PAV)

2. Klinische tekenen PAV Weinig beharing Koude, rood/blauwe of witte huid voeten

2. Klinische tekenen PAV Slechte/niet voelbare pulsaties thv. Arteria dorsalis pedis Arteria tibialis posterior Vertraagde capillaire refill

2. Klinische tekenen PAV Geen bloed naar de voet bij elevatie Claudicatio Intermittens als het niet meer gaat Nachtelijke rustpijn Been uit bed hangen Rechtop slapen in de zetel

2. Klinische tekenen PAV Begint met banaal kloofje Eindstadium: het ulcus

Eindstadium CVI Ulcus cruris venosum

2.1 Klinische tekenen van ulcus Arterieel Veneus Diepgaande necrose (pees/bot bloot vb.) Locatie: Scheenbeen voorvoet tenen - hiel Grillige wondranden Zwarte necrose Zeer pijnlijk: toename bij hoogstand Beperkte diepte Locatie: Rond de enkels laag op onderbeen Afgeronde vorm Gele wondbodem, zelden necrose Pijnlijk: neemt af bij hoogstand. Cave: Infectie? Erysipelas?

3. Behandeling ulcus cruris Internationale richtlijnen 1. Diagnose 2. Compressietherapie 3. Infectie bestrijden 4. Wondbedpreparatie of reinigen 5. TIME 6. Chirurgie 7. Lange termijn verzorging/preventie

Gevolgen verkeerde diagnose Diagnose op nr.1

3. Behandeling ulcus cruris Compressie Korterek: Rosidal s nachts aanlaten (indien wordt verdragen) Kan tot 1 week ter plaatse blijven (als geen ulcus) 2 windels per been (indien mogelijk) Van zodra de patiënt enkel kan bewegen! Langerek: Lastodur s nachts uitdoen 1 windel Nooit terugkeren op het been

3. Behandeling ulcus cruris Compressie Praktijk Rosidal : zwachel 1 Zwachtel van binnen naar buiten, voet 90 Start aan de teenbasis met 2 cirkelslagen op de voorvoet Pak hiel in: 1. 2/3 hiel, 1/3 voetzool, 2. 1/3 hiel, 2/3 voetzool Één toer om enkel Circulair verder tot (2 vingers) onder knieholte (fibulakopje) Gelijke overlappingen van de verbandlagen (30% of 50%) Volg richting zwachtel en rol dicht af bij het been Na iedere slag zwachtel uitrekken (Rol bij rest zwachtel af naar beneden)

3. Behandeling ulcus cruris Compressie Praktijk Rosidal : zwachel 2 Identieke wijze, doch in tegengestelde richting Aandachtspunten: Zwachtel aanbrengen voor opstaan Gebruik van kleefpleister (geen haakjes!) Meezwachtelen hiel Opnieuw aanleggen in de loop v/d dag als los

Bloopers

Oefening baart kunst

Pijnpunt Therapietrouw

De afbeelding kan momenteel niet worden weergegeven. 3. Behandeling ulcus cruris Internationale richtlijnen 1. Diagnose 2. Compressietherapie 3. Infectie bestrijden 4. Wondbedpreparatie of reinigen 5. TIME 6. Chirurgie: varicectomie 7. Lange termijn verzorging/preventie

4. Behandeling arterieel ulcus Internationale richtlijnen 1. Diagnose 2. Chirurgie 3. Infectie bestrijden 4. Wondbedpreparatie of reinigen 5. TIME 6. Lange termijn verzorging

4. Behandeling arterieel ulcus Internationale richtlijnen 1. Diagnose 2. Chirurgie 3. Infectie bestrijden 4. Wondbedpreparatie of reinigen 5. TIME 6. Lange termijn verzorging Rookstop Bewegen Cholesterol controle RR-controle Glycemie

Heelt TIME alle wonden?

TIME concept Wat? Chronische wonde acute wonde Corrigeert de STORENDE elementen die een vlotte genezing in de weg staan necrose/beslag teveel bacteriën teveel/te weinig wondvocht Creëer matig vochtig wondmilieu

TIME concept T - Tissue (weefsel): necrose, beslag, granulatie, epithelisatie? I - Infection: zijn er tekenen van infectie? M - Moisture (exsudaat): droog / vochtig / nat E - Edge (epidermale wondrand) verweking, ondermijning, irritatie, eczeem OPPERVLAKTE + DIEPTE

Tissue

NECROSE / Fibrine

NECROSE MAG je necrose tgv. PAV debrideren? JA, ONDER VOORWAARDEN - Indien (geslaagde) revascularisatie

NECROSE PAV Droge necrose tenen/hiel Vochtige necrose Principe? Droog houden Wegnemen! Hoe? Wat los komt aan de randen mag weg ARTS: in het OK voor grote opp. = Chirurgisch debridement VPK: Scherp debridement aan bed met bistouri losse necrose Toevertrouwde medische handeling = medisch voorschrift nodig!

Scherp debridement van losse natte necrose na revascularisatie

Tegenindicatie scherp debridement NOOIT Arteriële ulcera waar (nog) geen revascularisatie! Vaste necrose

NECROSE PAV Hoe droog houden? Vioform poeder 3% OF Iso-Betadine dermicum + Inadine tulle

NECROSE droog houden PAV Gaascompressen (tussen elke teen afzonderlijk) Cave: zwachtel

FIBRINE Wat je weghaalt is belangrijker dan wat je aanbrengt

FIBRINE Dermatologische curette mediset Uitzicht : Ringvormig uiteinde metaal met 1 snijkant!! Lepelvormig uiteinde plastiek met scherp uiteinde Doel : Atraumatisch verwijderen (VPK) Fibrine biofilms hyperkeratose 1-malig gebruik

Biofilm WAT? Samenlevingscontract tussen diverse soorten bacteriën, vaak anaëroben In matrix verstopt = kleffe slijmerige laag van suikers en eiwitten WAAR? In chronische wonden. Je ziet ze NOOIT! WERKING? Een biofilm is metabool passief (winterslaap) Beschermt bacteriën tegen: spoelvloeistoffen, antiseptica, AB Immuniteit gastheer De concentratie AB nodig om bacteriën te doden in een biofilm >1.000x hoger dan bij vrije bacteriën niet verantwoord Behandeling? Curetteren op regelmatige basis (biofilm herstelt zich < 72u -> vermenigvuldigen) Tijdens het herstel biofilm -> gevoelig voor AB, antiseptica, spoelmiddelen

Matige hoeveelheid vochtige necrose/fibrine 1. Mechanisch debridement 2. Autolytisch debridement 3. Osmotisch debridement 4. Biochemisch debridement

1. Mechanisch debrideren Spoelen/wrijven NaCl 0,9% (Ecolav ) Flamirins Douchen

AZ MM Ecolav NaCl 0,9% 100ml - 30ml Gratis voor de patiënt Geen resten!

1. Mechanisch debrideren Wondreiniger Prontosan Fibrineuze wonden Biofilms 15 op wonde met GAAScompres

Vuile wondbodem?

2. Autolytisch debrideren Hydrogels Intrasite gel: 90% uit H2O slechts 1 week houdbaar! Droge necrose Dunne laag aanbrengen Jelonet tulle secundair Flamigel : hydrogel ideaal voor acute wonden

2. Autolytisch debrideren Alginogel Flaminal hydrogel + alginaat Natte wonden Absorbeert (5.5% algen) Vochtige wonden Brengt vocht in (3,5% algen) Debrideert +++ Debrideert ++ Anti bacterieel (3 enzymen) Anti bacterieel (3 enzymen) Dikke laag 0,5cm! Dikke laag 0,5cm!

Flaminal in de praktijk Vorming schild door alginaten

3. Osmotisch debrideren Suikerpasta Magistrale bereiding in AZMM Antibacterieel Bij infectie bereid met isobetadine dermicum10% Kan pijnlijk zijn! 2x/dag verbandwissel

4. Biochemisch debridement Madentherapie Workshop in Hamburg

Tissue

GRANULATIE EPITHELISATIE Beschermen

Beschermen granulatieweefsel praktisch bekeken

2. GRANULATIE, EPITHELISATIE Beschermen 1. Wondcontactlaag 2. Vette gazen 3. Schuimverbanden

2. GRANULATIE / EPITHELISATIE Beschermen 1. Wondcontactlaag Mepitel one Indicatie: Skin tear cat. 1 2 Flap nog (deels) aanwezig

Mepitel one Skin tear bij dame met veneuze insufficiëntie

Beschermen 2. Vette gazen Jelonet (paraffine) - Bovenop zalf plaatsen als drager - Inkleving compressen voorkomen

Schuimverbanden Beschermen Mepilex Mepilex Ag Mepilex border Mepilex XT

Mepilex 10x20cm als scheenbeschermer Tip

Infectie

Infectie LOKALE behandeling

Infectie Consult dermato Vochtige compressen: azijnzuur 0,5%, Hibidil, KMnO4

Infectie PVPI- producten (povidon jood 10%) Iso- Betadine dermicum Breedspectrum antisepticum 1 ste keus bij MRSA in wonde Minst cytotoxisch Uitdrogende werking (PAV) Spoelen? ALTIJD met 10% verdunde oplossing! Iso-Betadine dermicum steeds te combineren met: Iso-Betadine gel Inadine tulle 125ml - 10ml 2 weken houdbaar

Inadine tulle Doel -Infectie bestrijding -Drooghouden necrose door PAV

Mummificatie

Infectie ¾ Flaminal + ¼ isobetadine gel

Infectie Ag verbanden Indicaties: Bij bacteriële belasting Allergie Jood Mepilex Ag Aquacel Ag

Infectie: antibiotica op de wonde? Bactroban : UITSLUITEND voor neusdekolonisatie bij MRSA! Fucidin 2%: kort gebruiken bij gram + huidinfecties (vb. Staph. A)

Moisture

Moisture: Absorberen Hydrateren

a. Absorberen 1. Schuimverband 2. Hydrofiber 3. Combi alginaat + hydrogel

1. Schuimverbanden Licht tot matig exsuderende wonden Mepilex 10x10cm Mepilex Border

Teveel aan exsudaat chronische wonden Biochemische samenstelling wondvocht Chronische wonden acute wonden CYTOTOXISCHE soep Het teveel aan exsudaat beïnvloedt de wondheling negatief

2. Hydrofiber Aquacel Aquacel EXTRA Aquacel Ag Voor matig tot sterk exsuderende wonden Ruim aanbrengen over wondranden

3. Alginogel Flaminal = hydrogel + alginaat Natte wonden Absorbeert (5.5% algen) Vochtige wonden Brengt vocht in (3,5% algen) Debrideert +++ Debrideert ++ Anti bacterieel (3 enzymen) Anti bacterieel (3 enzymen) Dikke laag 0,5cm! Dikke laag 0,5cm!

b. Hydrateren

Hydrateren met Hydrogel Intrasite gel

Uitzondering NOOIT BEVOCHTIGEN Cave: infectie Wel: Churgie Alleen vlg. TIME- concept als revascularisatie

Diepte: opvullen Vb.: amputatiewonden VAC -therapie

Diepte: opvullen Steeds contact primair verband > wondbodem 1. Vochtige gaaswieken Geen infectie NaCl 0,9% Infectie Onverdunde Isobetadine dermicum 2x/d

Diepte opvullen Zalven Aquacel (Ag) wiek Voordeel: freqentie verbandwissel: 1x/d tot om de 2 dagen Comfort Goede absorptie Nadeel: Beperkte lengte (45cm)

4. Edge

Ulcus cruris Edge 1. Droge huid hydrateren Epaderm Crème 2. Beschermen wondranden bij veel exsudaat maceratie - Zinkoxide pasta Lassar, Inotyol

Edge Ulcus cruris 3. Eczeem Advies dermato: Corticosteroïden - Vochtig? Crème - Droog? Zalf

Edge DON TS Lassar pasta Less is more

Occlusief verband bij PAV

Wat als? Onderbeen mediaal vaatent CC Onderbeen TED-kous Wreef

Wat als? PAV Veneuze insufficiëntie Diabetes Nierinsufficiëntie Én eigenzinnig Goede diagnostiek! Teamwork is dreamwork

Bedankt voor jullie aandacht!