Klik op onderstaande links: Inhoudsopgave per onderwerp. www.piusx-bemmel.nl SCHOOLGIDS 2013-2014



Vergelijkbare documenten
Klik op onderstaande links: Inhoudsopgave per onderwerp. SCHOOLGIDS

Inhoudsopgave. Basisschool Pius X

Klik op onderstaande links: > Inhoudsopgave per onderwerp > Naar de website: SCHOOLGIDS

7 Passend onderwijs. 7.1 Algemeen. 7.2 Interne begeleiding. Schoolgids

Samenwerking. Betrokkenheid

SCHOOLONDERSTEUNINGSPROFIEL SCHOOLJAAR Basisschool Pius X

SCHOOLONDERSTEUNINGSPROFIEL SCHOOLJAAR Basisschool Pius X

Onderwijskundig jaarplan GBS Het Talent 1

2. Waar staat de school voor?

Inhoudsopgave: Even voorstellen 5. Waar staan we voor 7. Ons onderwijs 7. Boeiend onderwijs: 8. Kwaliteit bewaken 8

ZORGGids CBS TOERMALIJN FRANEKER

ZORG OP MAAT OMDAT IEDER KIND TELT

Schoolondersteuningsprofiel: is onze school de passende plek voor uw kind?

Klik op onderstaande links: > Inhoudsopgave per onderwerp > Naar de website: SCHOOLGIDS

JAARPLAN Samen werken aan de toekomst! Bekkampstraat AH Hengevelde

Schoolondersteuningsprofiel

Schoolondersteuningsprofiel

SCHOOLGIDS IKC Pius X / t Hummelhonk. Klik op onderstaande links: > Inhoudsopgave per onderwerp > Naar de website:

VVE protocol. IKC Juliana. Weth. Rebellaan KA Barneveld

Visie op ouderbetrokkenheid

Onderwijskundig jaarplan GBS Het Talent 1

Achtergrond. Missie Onze missie op basis van deze situatie luidt:

. DE SCHOOL: WIE ZIJN WIJ?

Schoolondersteuningsprofiel CBS de ster Harkstede

Jaarplan - jaarverslag 2016

6. Ondersteuning voor de leerlingen

toegelaten wordt. Uiteraard zal er in overleg met de ouders altijd naar een oplossing worden gezocht.

KINDEREN DIE MEER KUNNEN

JAARPLAN Samen werken aan de toekomst! Bekkampstraat AH Hengevelde

Locatie Sprang-Capelle Rembrandtlaan ES Sprang-Capelle T Locatie Landgoed Driessen Burgemeester van Casterenstraat GA

4. De zorg voor kinderen.

Schoolondersteuningsprofiel: is onze school de passende plek voor uw kind?

Basisschool De Poolster straalt, vanuit deze gedachte werkt het team samen met de kinderen en ouders aan kwalitatief goed onderwijs op onze school.

Schoolondersteuningsprofiel

Plusklas PWA Beusichem

TRIPLE T. Rapportage Passend onderwijs (uitwerking onderdeel Triple T)

FUNCTIEBESCHRIJVING. Werkzaamheden

OSBO. Ontwikkelingen OSBO Inspectiebezoek OSBO Positie OSBO in het SWV Passend Onderwijs Groep

Actief burgerschap en sociale integratie

Leef met je eigen talent, iedereen is mooi als je bent wie je bent! Basisschool De Borgwal

Protocol Goed gedrag is onze zorg. Onderdeel: Anti pestbeleid.

ONS SCHOOLCONCEPT Onze visie: Algemene schoolregel: Ik laat zien dat ik respect heb voor mezelf, de ander en mijn omgeving.

Plan van aanpak voor kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong of (hoog)begaafde kinderen

TEVREDENHEIDSONDERZOEK

Zorg voor onze kinderen

Klik op onderstaande links: Inhoudsopgave per onderwerp. Naar de website:

SCHOOLONDERSTEUNINGSPROFIEL SCHOOLJAAR

Vormgeven aan passend onderwijs binnen De Wheemschool

Stroomdiagram zorg. Versie september 2008

Onderwijsondersteuningsprofiel

Huiswerkbeleid Onderwijsteam 7

4. De zorg voor onze leerlingen

Met ingang van het schooljaar hanteert de Vosseschans structureel beleid rond het omgaan met hoogbegaafdheid.

RESULTATEN. Rapportage bs Overhoven, Sittard

INDICATOREN BASISONDERSTEUNING

ontwikkelingsperspectief

De doelen van het onderwijs op locatie De Ring zijn gebaseerd op vier kernwaarden vanuit de missie:

GROTE OUDER- EN LEERLINGENENQUETE 2010

Klik op onderstaande links: > Inhoudsopgave per onderwerp > Naar de website: SCHOOLGIDS

Samenvatting. Totalen

Heikamperweg AZ Asten-Heusden

Schoolondersteuningsprofiel. 23 Dr. Theun De Vriesskoalle

Algemene informatieavond groep 5-6

Inhoudsopgave. Basisschool Mariaschool

Overgangsprotocol OPO Ameland Groep 1 tot en met 4

Overzicht voorbereiden / verwerken plaatsing (zie ook bijlage)

Aannamebeleid Emile Weslyschool Maastricht

katholieke jenaplan basisschool de Zevensprong Aanmeldingsprocedure

Definitieve versie 1 mei 2015

ALGEMENE INFORMATIEBROCHURE

Schoolplan

Schoolplan Stichting Katholiek Onderwijs Volendam

Ondersteuning van leerlingen op. CBS De Rank

Uitkomsten kwaliteitsonderzoek pilot toezicht Godelindeschool Hilversum

SCHOOLONDERSTEUNINGSPROFIEL

3. De zorg voor de leerlingen Passend Onderwijs

Verbeterplan n.a.v. uitslagen enquête onder ouders van obs de Dubbele Punt april 2013

1. Leerlijn taal/spelling implementeren

De Vogelveste. speciale school voor basisonderwijs

Beleid leerlinggebonden financiering

Ouderenquête 2014 CBS De Bron

Onderwijskundig Jaarplan ( OKJP) OnderwijsKundig JaarVerslag ( OKJV)

Omdat elk kind telt en groeit met plezier ; dat is de titel van het strategisch beleidsplan van onze Stichting Proo.

Anti-pestbeleid OBS De Schakel Alle kinderen moeten zich in hun basisschoolperiode veilig kunnen voelen, zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen

Zorgverbreding. Rekenen/wiskunde. Basisschool Jahesuja Jantine, Heleen, Suzanna, Jacobine

SCHOOLONDERSTEUNINGSPROFIEL SCHOOLJAAR Dr. Aletta Jacobsschool

Schooljaar Schoolondersteuningsprofiel van Anne Frankschool De Basis

C:\Users\admin\AppData\Local\Microsoft\Windows\Temporary Internet Files\Content.Outlook\DY4SI3QT\Zorgstructuur de Reuzepas.doc

het fundament christelijke basisschool genderen Protocol Leerlingenzorg Speciale Leergroep ~ huidige situatie ~

SCHOOLONDERSTEUNINGSPROFIEL SCHOOLJAAR

Excellente Leerkracht SBO, SO/VSO. Stichting Meerkring LC 11 Onderwijsproces -> Leraren Marieke Kalisvaart

Schoolondersteuningsprofiel: is onze school de passende plek voor uw kind?

SCHOOLONDERSTEUNINGSPROFIEL

KINDEREN LATEN LEREN Strategisch beleidsplan SKO Flevoland en Veluwe. Ontwerpers van onderwijs voor de 21ste eeuw

Schoolondersteuningsprofiel. 09AY00 Rooms Katholieke Basisschool De Brembocht

Onderwijsgemeenschap Titus Brandsma, Hengelo, Ouder vragenlijst oktober 2014 De Akker

Voor wie is de Week van passend onderwijs bedoeld?

September Ondersteuningsplan Afspraken en protocollen R.K. Basisschool Willibrordus

Transcriptie:

Klik op onderstaande links: Inhoudsopgave per onderwerp www.piusx-bemmel.nl SCHOOLGIDS 2013-2014

Inhoudsopgave (Klik op de onderwerpen) VOORWOORD 6 1 DE SCHOOL: WIE ZIJN WIJ? 6 1.1 Naam, adres, telefoon, fax, e-mail, website 6 1.2 Schoolbeschrijving 6 1.3 Naam en logo 9 1.4 Bestuursvorm en organisatiestructuur 9 2 WAAR STAAN WIJ VOOR? 10 2.1 Strategisch beleidsplan De Linge 10 2.2 Wat betekent dat voor (schoolnaam)? 10 Schoolplan 2012-2016 10 Jaarplan 2013-2014: waar gaan we dit jaaraan werken? 11 2.3 Terugblik: wat hebben we al gerealiseerd? 13 Evaluatie jaarplan 2012-2013 13 3 ONDERWIJS & BEGELEIDING 14 3.1 HOE ZIET ONS ONDERWIJS ER UIT? 14 3.1.1 Inschrijving en toelating 14 Aanmelding en toelating nieuwe kinderen 14 Kinderen van andere basisscholen Kinderen met een handicap 3.1.2 De vakken nader bekeken 15 3.2 BEGELEIDING VAN ONZE KINDEREN 17 3.2.1 Sociale veiligheid 17 3.2.2 De speciale begeleiding van leerlingen met specifieke behoeften 18 3.2.3 Dyslexievergoeding in de basisverzekering 21 3.2.4 Leerlingen met leerlinggebonden financiering 21 3.2.5 Begaafde leerlingen 21 3.2.6 Spelpraatgroep 22 3.2.7 Jeugdgezondheidszorg op de basisschool 22 Onderzoek vijf- en zesjarigen 22 Onderzoek tien- en elfjarigen 22 Telefonisch spreekuur 22 3.2.8 Langdurig zieke leerlingen 23 3.2.9 Logopedische screening 23 3.2.10 Dossiervorming 23 3.2.11 Overgang naar de volgende groep 23 3.2.12 Naar het voortgezet onderwijs 24 Algemeen 24 Ontwikkelingsperspectief 25 Leerwegondersteunend Onderwijs (LWOO) en Praktijkonderwijs (PrO) 25 3.3 DE MEETBARE RESULTATEN VAN ONS ONDERWIJS 26 3.3.1 Methodegebonden toetsen 26 3.3.2 CITO LOVS en Schoolzelfevaluatie 26 3.3.3 Rapporten 26 3.3.4 Onze resultaten op de CITO Eindtoets basisonderwijs 26 3.3.5 Uitstroomgegevens 27 4 HET TEAM 28 4.1 De samenstelling van het team 28 4.2 Vergaderingen 28 4.3 Ontwikkeling van leerkrachten 28 4.4 Vervanging 28 4.5 Arbocoördinator 28 4.6 Bedrijfshulpverlening (BHV) 28 4.7 Stagiaires 28 5 OUDERS 29 5.1 Het belang van de betrokkenheid van ouders bij onze school 29 5.2 Informatievoorziening aan ouders 29 Gescheiden ouders 29 5.3 Inspraak van ouders via (gemeenschappelijke) medezeggenschapsraad 29 5.4 Oudervereniging en ouderbijdrage 29 5.5 Werkgroepen 29 5.6 Kinderdagopvang en peuterspeelzaal 29 5.7 Tussenschoolse Opvang (TSO) 30 5.8 Buitenschoolse Opvang (BSO) 30 5.9 Ouderhulp 30 5.10 Leerplicht 30 Gronden voor vrijstelling 30 Verlof buiten de schoolvakanties 30 5.11 Schorsing en verwijdering 31 5.12 Wat te doen bij problemen? 32 Algemeen 32 De contactpersoon 32 De klachtenprocedure 32 Vertrouwenspersoon en -inspecteur 32 Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling 32 Meldplicht seksueel geweld 33 6 DIVERSE PRAKTISCHE ZAKEN 34 6.1 Schooltijden en vakanties 34 Verantwoording onderwijstijd 34 6.2 Groepsindeling en klassenbezetting 35 6.3 Groeps- of klassenvertegenwoordigers 35 6.4 Schoolreisje en kamp 35 6.5 Buitenschoolse activiteiten 35 6.6 Afspraken over spelen, binnenkomen, eten en drinken 35 6.7 Verjaardagen 35 6.8 Trakteren en allergieën 35 6.9 Gymkleding 35 6.10 Week- en maandviering 35 6.11 Bibliotheek 35 6.12 Abonnementen en boeken via school 35 6.13 Schoolfotograaf 35 6.14 Schoolverzekering 35 6.15 Hoofdluis 36 6.16 Gevonden en verloren voorwerpen 36 6.17 Sponsoring 36 6.18 Foto- en video opnamen 36 6.19 Ziek melden en noodadressen 36 7 NAMEN & ADRESSEN 37 7.1 Personeel (schoolnaam) 37 7.2 Stichting Voorschools en Primair Onderwijs De Linge 37 7.3 Medezeggenschapsraad (schoolnaam) 37 7.4 Ouderraad (schoolnaam) 37 7.5 Jeugdgezondheidszorg 37 7.6 Inspectie van het onderwijs 37 7.7 Leerplichtambtenaar 37 7.8 Externe vertrouwenspersoon 38 7.9 Schoolverzekering 38 7.10 Peuterspeelzaal 38 7.11 Verkeersouder en werkgroep Verkeer 38 7.12 Contactouder en werkgroep Catechese 38 7.13 Overblijfgroep (schoolnaam) 38 7.14 Voor-, tussen- en buitenschoolse opvang 38 7.15 Contactouder werkgroep hoofdluis 38 7.16 Overige namen en adressen 38

VOORWOORD Voor u ligt de schoolgids 2013-2014, waarin wij u informeren over de dagelijkse gang van zaken op de Pius X school. Een basisschool kiezen is een hele stap, de basisschooltijd is een belangrijke periode van een kinderleven. Iedere school verschilt in manier van werken en in sfeer, overal leren kinderen lezen, rekenen en schrijven. Deze gids is geschreven om u te helpen in de keuze van een school. Voor ouders die al enige tijd te maken hebben met onze school is het een naslagwerkje waarin de informatie nog eens rustig na kunt lezen. Ik wil u bedanken voor de belangstelling die u toont voor onze school. Tijdens een kennismakingsgesprek en een rondleiding geven wij een indruk van de school in bedrijf. In schooljaar 2013-2014 is er naast een informatieavond voor u als nieuwe ouder, ook de gelegenheid voor een inloopmoment tijdens schooltijd. Wij hopen dat wij u door onze uitleg duidelijk maken in welke fase van ontwikkeling de school zich bevindt en wat de resultaten van onze inspanningen zijn. Wij hopen dat de kennismaking met de Pius X school u doet besluiten uw kind aan onze school toe te vertrouwen. Mochten er nog onduidelijkheden zijn, dan willen wij graag uw vragen beantwoorden. In onze schoolgids spreken we steeds over ouders. Met ouders bedoelen we alle volwassenen die de zorg voor leerlingen hebben. De schoolgids wordt digitaal via de schoolsite gepubliceerd. Additionele gegevens worden op de schoolkalender 2013-2014 beschreven.

1 DE SCHOOL: WIE ZIJN WIJ? 1.1 Naam, adres, telefoon, e-mail, website RK Cuperstraat 7 6681 AR Bemmel Tel : 0481-461592 Email : info@piusx-bemmel.nl Website : www.piusx-bemmel.nl Directeur : Myriam Franse Adjunct directeur : Arno Kuppen is één van de negen scholen van Stichting De Linge. 1.2 Schoolbeschrijving Geschiedenis staat sinds 1954 in Bemmel. Door de groei van het aantal kinderen zijn er een aantal uitbreidingen van ons gebouw geweest. Het hoofdgebouw telt 12 lokalen, een speellokaal en een hal. De kinderen krijgen onderwijs aangeboden in het hoofdgebouw en de dependance aan de overkant van de straat. Het komend jaar werken we met 15 groepen. Er zijn 4 bovenbouwgroepen aan de overkant gehuisvest. Het binnenklimaat in de lokalen is sinds de aanpassingen in 2011 uitstekend te regelen. In de groepen 3 t/m 8 behoren digiborden tot de vaste inventaris en deze worden structureel ingezet in het onderwijsprogramma bij instructies of zelfstandige verwerking van de leerstof. Schoolgrootte Op de wettelijke teldatum 1 oktober 2012 telde onze school 440 leerlingen. Onze school heeft 15 groepen. Per jaar wordt bekeken hoe de indeling van de groepen het best tot zijn recht komt. De kleutergroepen starten het schooljaar met 27 kinderen. De groepen 3 t/m 8 variëren van 24 tot 30 leerlingen per groep. Er zijn in totaal 26 medewerkers verbonden aan onze school. (Zie hoofdstuk 4.) Onderwijssysteem werkt volgens het leerstofjaarklassensysteem, ook wel het klassikaal systeem genoemd. Kinderen van dezelfde leeftijd zitten bij elkaar in de groep. De totale leerstof wordt over de acht leerjaren verspreid. Ons motto is; Kinderen ervaren leren als avontuur. Uitgangspunten die wij hierbij hanteren zijn: - Kinderen gaan met plezier naar een school waar Veiligheid en betrokkenheid is voor ieder kind. - De leerkrachten werken in een lerende organisatie en staan open voor veranderingen. - Wij sluiten zoveel mogelijk aan bij de ontwikkeling van uw kind. - Er is veel aandacht voor kinderen die moeite hebben met leren of bovengemiddeld presteren. - De school richt zich op de toekomst en ziet kansen in de ontwikkeling van mensen; nieuwe media worden opgenomen in de lesprogramma s. - Het aanleren van specifieke vaardigheden en het aanbieden van andere denkstrategieën behoort tot onze kerntaken. - Er wordt veel geleerd en er is vanzelfsprekend aandacht voor het sociale en creatieve in uw kind. - Wij verwachten een optimale samenwerking tussen ouders en school als partners in de opvoeding. De onderwijskundige ontwikkeling van kinderen op de Pius X We streven er naar de zelfstandigheid van de kinderen te vergroten; dat doen we o.a. door meer verantwoordelijkheid aan de kinderen te geven en hen te betrekken bij het onderwijsleerproces. Verder willen we het kind onderwijs geven dat het best bij hem/haar aansluit. We gaan er vanuit dat elk kind uniek is. Elk kind leert op zijn/haar eigen wijze. Naast de basisinstructie wordt op 3 niveaus het leerstofaanbod verwerkt. Naast landelijke toetsen op de kennisgebieden, hebben we ook een toets die het welzijn van het kind beter in beeld brengt. Goed

in je vel zitten is een voorwaarde om je goed te kunnen ontplooien. In teamverband blijven we ons ontwikkelen in onze pedagogische en didactische inzichten, de input kan intern of extern aangeleverd worden. Zelfstandig werken Er is een leerlijn zelfstandig werken opgenomen in ons onderwijsaanbod. Hierdoor leren de kinderen zelf verantwoordelijkheid te dragen. We begeleiden het kind in het nemen van initiatieven, het zelf bedenken van oplossingen en het zelfstandig werken. Tijdens het zelfstandig werken houdt de leerkracht controle aan de hand van tussentijdse observaties en stuurt en coacht daar waar nodig is. Daarnaast is er tijdens het zelfstandig werken tijd voor de leerkracht om individueel of in kleine groepjes met kinderen te werken. Identiteit De identiteit van een school is iets wat in de loop der jaren ontstaat, groeit en verandert. De identiteit van de Pius X is ontleend aan het katholieke erfgoed, dat aan verandering onderhevig is. Dat betekent dat ook onze antwoorden op levensbeschouwelijke vragen niet meer dezelfde kunnen zijn als die welke vroeger gegeven werden. De identiteitsproblemen van ieder mens blijven wel dezelfde: wie ben ik, waarom besta ik, hoe moet ik leven en sterven, hoever reikt mijn kennis, wat mag ik doen en wat niet, wat heb ik met anderen te maken? Vroeger was de katholieke school intensief bezig met die vragen, of liever, met de antwoorden erop. Wij vinden het belangrijk dat onze kinderen, ouders en medewerkers hart voor elkaar hebben en met respect en betrokkenheid met elkaar omgaan. Wij willen een school zijn die geborgenheid biedt en daarnaast een open karakter heeft. Open naar de maatschappij, zodat we in ons onderwijs uit kunnen gaan van de leerling in de wereld van nu. Binnen school betekent openheid dat we helder met elkaar communiceren, dat we eerlijk zijn, dat er duidelijke regels, richtlijnen en procedures zijn waar we ons ook aan houden. In alle leerjaren is er sprake van een doorlopende leerlijn waarin de vrijheid, de eigen verantwoordelijkheid en zelfstandigheid van kinderen een steeds grotere rol gaan spelen. Wij willen dit o.a. bereiken door variatie in de lessen aan te brengen met betrekking tot de inhoud, door aansluiting op de verschillende leerstijlen en door de te kiezen interactieve werkvormen. Samenwerking tussen kinderen onderling is een belangrijk middel om begripvol te zijn naar andere culturen. Nadenken over jouw rol met eigen verantwoordelijkheid en betrokkenheid naar elkaar en de omgeving. 1.3 Naam en logo Paus Pius X kwam uit een eenvoudig Noord-Italiaans plattelandsgezin. Hij werd gekenmerkt door eenvoudig, oprecht en goedmoedig gedrag. Hij was paus van 1903 tot 1914. Pius X stond bekend als grote, zachtmoedige kindervriend en een ascetische, liefdevolle persoonlijkheid. Daarom kozen vele katholieke lagere en middelbare scholen, waaronder onze school, hem tot patroonheilige.

1.4 Bestuursvorm en organisatiestructuur Onze school is één van de negen basisscholen die horen bij Stichting Voorschools en Primair Onderwijs De Linge. De volgende scholen in de gemeente Lingewaard maken deel uit van De Linge: De Borgwal te Bemmel, Donatushof te Bemmel, Doornick te Doornenburg, Het Drieluik te Huissen, Marang te Angeren, Mikado te Bemmel, Basisschool de Wieling te Haalderen, Pius X te Bemmel en De Vonkenmorgen te Gendt. De directeurbestuurder vormt tevens het bevoegd gezag van het peuterspeelzaalwerk in de gemeente, dat de volgende tien peuterspeelzalen beheert voor kinderen vanaf 2 jaar tot 4 jaar: t Blagehöfke te Huissen, Dikkie Dik te Huissen, Gijsje te Doornenburg, t Hölleke te Gendt, Hummelhonk te Bemmel, Het Olifantenbos te Bemmel, Peuterhofje te Haalderen, Pinkeltje te Angeren, De Vlindertuin te Huissen, De Zandkabouter te Huissen. Door inhoudelijke samenwerking tussen voorschoolse voorzieningen en basisonderwijs versterken we de doorgaande ontwikkelingslijn van kinderen van 2 tot en met 12 jaar. Vanaf 2013 is het Integraal Kind Centrum De Vonkenmorgen in Gendt onderdeel van De Linge als een voorziening voor kinderopvang, peuterspeelzaalwerk en basisonderwijs voor kinderen van 0-13 jaar van 7 uur tot 18 uur met één pedagogisch klimaat met één leidinggevende en onder één dak. In de toekomst zullen ook andere Lingelocaties zich door ontwikkelen naar Integrale Kind Centra, omdat dit kinderen de beste kansen biedt op een doorgaande lijn in opvang, onderwijs, ontwikkeling, opvoeding en ontspanning. CR = Cliëntenraad PV= Personeelsvergadering GMR = Gemeenschappelijke medezeggenschapsraad MR= medezeggenschapsraad

2 WAAR STAAN WIJ VOOR? 2.1 Strategisch beleidsplan De Linge Leren kun je altijd, overal en met iedereen. Immers, ieder moment geeft de mogelijkheid een stap vooruit te zetten, iedere situatie biedt de kans een volgende fase van ontwikkeling in te gaan. Dit vraagt een proactieve houding, een voortdurende gerichtheid te willen blijven ontwikkelen en leren. Om dat te realiseren, bieden we maximaal support, hebben we hoge verwachtingen en stellen we hoge doelen aan kinderen en onszelf. Want dat daagt uit om het beste eruit te halen. Peuterspeelzalen en basisscholen van De Linge willen excelleren in de breedste zin. We zien educatie als de sleutel voor kinderen tot groei, welzijn en gezondheid. Ook het bundelen van de krachten is een uitgangspunt dat we in de volle breedte oppakken. Helemaal nu de actuele context van teruglopende leerlingenaantallen als gevolg van krimp om passende antwoorden vraagt. Of het nu gaat om samenwerkend leren van kinderen, inzet en professionalisering van medewerkers of om fusie met partners: daar waar verdergaande samenwerking mogelijk is, doen we dat. De kansen zien en pakken! Het vergroten van de mogelijkheden, zowel binnen onze peuterspeelzalen en basisscholen, en ook met de partners in de wereld om ons heen, binnen ons motto: Samen leren met onderlinge verschillen Ieder kind het passende integrale en brede educatieve aanbod geven dat zijn of haar talenten maximeert. Daarvoor zet iedereen binnen De Linge zich met hart en energie in. De strategische beleidsvoornemens van De Linge voor de periode 2012 2016 zijn kaderstellend geformuleerd. Een open formulering op hoofdlijnen biedt de schoolteams ruimte het aanbod passend bij hun school vorm te geven. Bij het ontwerpen van het plan zijn medewerkers, leerlingen, ouders en externe partners maximaal betrokken. Op www.delinge.nl vindt u een volledige beschrijving van het strategisch beleidsplan Passie voor Leren! 2.2 Wat betekent dat voor de Pius X? Schoolplan 2012-2016 In ons schoolplan voor de beleidsperiode 2012-2016 hebben we het meerschools beleid naar specifiek beleid voor basisschool Pius X vertaald. Hierin werken we de door de school te bereiken resultaten uit. In het voorjaar van 2011 is onder ouders en leerlingen een tevredenheidsonderzoek afgenomen. Bij de samenstelling van het schoolplan is rekening gehouden met aanbevelingen. De Pius X is een school gericht op de onderwijsbehoeften van kinderen van 4 tot 12 jaar. De school wil de 21st century skills in de hoofdvakgebieden integreren. Dit betekent dat ons onderwijs aan kinderen er inspirerend, eigentijds en effectief uit moet zien. Creativiteit, innovatie, kritisch denken, problemen oplossen, communicatie, samenwerking, aanpassingsvermogen, leiderschap, productiviteit, sociale vaardigheden, mediawijsheid, ICT geletterdheid zijn hiervan de kernwoorden. We blijven gericht op prestaties van kinderen (opbrengstgericht), met al hun capaciteiten. De school weet om te gaan met verschillen tussen kinderen (handelingsgericht werken). Wij zijn een school waar het onderwijs in een betekenisvolle context gegeven wordt. Ouders, school en externen dragen gezamenlijk verantwoordelijkheid voor de totale opvoeding van een kind. Onze school wil het beste leerrendement voor alle kinderen bereiken; dit willen wij bereiken door hoge verwachtingen uit te spreken, uitstekende methoden aan te bieden en door goed onderwijs aan te bieden door gemotiveerde leerkrachten. Op onze website www. Piusx-bemmel.nl vindt u een volledige beschrijving van het schoolplan.

Jaarplan 2013-2014: waar gaan we dit jaar aan werken? Ieder schooljaar realiseren we een stukje van onze doelen. In het jaarplan is vastgelegd met welke ontwikkelonderwerpen we in het schooljaar 2013-2014 aan de slag gaan. Verschillende teamleden vormen een projectgroep, die een ontwikkelonderwerp aanpakt. Leesverbeterproject, vierde jaar Ook dit schooljaar steken we veel energie en aandacht in het volgen en verhogen van de leesopbrengsten. De observaties en nabesprekingen van intern begeleider, directeur, de collegiale klassenbezoeken en zorgvuldige groepsplannen zijn leidend. Er wordt meer tijd besteed aan het lezen (essentieel voor leesontwikkeling), wij zetten meer samenwerkende werkvormen in, zodat de kinderen leren van en met elkaar. Rekenverbetertraject, eerste jaar Dit jaar starten wij met de vernieuwde interactieve rekenmethode Pluspunt. De leerkrachten vergroten hun kennis in het maken en uitvoeren van de rekengroepsplannen en de groepsoverzichten. Plusgroep Het aanbod uit het excellentieprogramma voor de plusgroep kinderen wordt naast de individuele begeleiding ook meer klasgebonden ingezet. Het plusgroepprogramma heeft verbinding met de groepsplannen. De leerkracht en de plusgroep leerkracht bespreken samen wat de betreffende leerling voor een optimale ontwikkeling nodig heeft. Passend onderwijs De school werkt al enkele jaren volgens de één zorgroute. Hierin wordt door de groepsoverzichten en de groepsplannen voor alle hoofdvakgebieden, concreet omschreven, waar de leerbehoefte van ieder kind ligt. Dit jaar zullen we met ondersteuning van een externe specialist de groepsoverzichten van spelling verder verfijnen en diepgang geven. De één zorgroute van de hoofdvakgebieden lezen en rekenen wordt gevolgd en geborgd door een regelmatige terugkoppeling op het handelingsgericht werken van de leerkracht. Leerrendement Door het nadrukkelijk volgen van de leerrendementen en vaardigheidsscores van de leerlingen kan het team structureel op alle hoofdvakgebieden de instructies passend aanbieden. Het is ons streven om de huidige schoolnorm van de Cito uitkomsten waarneembaar te verbeteren naar een hoger gemiddelde. Het rekenprogramma voor de kleuters wordt methodisch aangeboden en het leereffect wordt in kaart gebracht. Ons onderwijsaanbod wordt meer ingericht op samenwerkend leren en iedere groep richt zich meer op het leren stellen van geformuleerde onderzoeksvragen. Vernieuwing kleuteronderwijs De aanschaf van de methode Wereld in Getallen zal het kleuter rekenonderwijs versterken. De thema s uit de methode Schatkist worden breed ingezet; spellessen, speelhoeken, het voorbereidend rekenen, de beginnende geletterdheid en de sociaal emotionele ontwikkeling. Gerichtheid op maatschappelijke waarde Dit jaar werken groepen 5 tot en met 8 met de methode Engels Take it easy. Deze methode is ingesteld op meer interactief werken, digitaal samenwerkend leren tijdens het verwerken van de leerstof. Dit wordt per kwartaal geëvalueerd op bevindingen, ook de ervaringen van de leerlingen worden hierin meegenomen. Dit jaar zal er verder onderzoek volgen hoe wij de inhoud van ons huidige wereldoriënterend aanbod kunnen versterken. Het team zal komen tot een keuze over de inrichting van het totaal aanbod, integraal of thematisch

onderwijs. Bij het inoefenen en verwerken van de leerstof krijgen de leerlingen meer tijd en ruimte in het lesprogramma om hun ICT vaardigheden te vergroten. Renovatie schoolplein Onze school wil de huidige speelplaats graag vergroten en veranderen in een aantrekkelijke, groene speelruimte. Daarom zijn wij samen met een aantal ouders bezig een ontwerp voor deze ruimte te maken. Ouders, kinderen, teamleden en buurtbewoners willen wij zoveel mogelijk betrekken bij het ontwerpen en realiseren van deze natuurspeelplek. Ook zoeken wij samenwerking met organisaties die ons kunnen helpen bij de invulling van het plan. De uitvoering van de plannen zal veel geld gaan kosten. Hiervoor willen we subsidiebronnen proberen te vinden. Voor de uitvoering van de plannen is een aantal jaren uitgetrokken. 2.3 Terugblik: wat hebben we al gerealiseerd? Evaluatie jaarplan 2012-2013 Het toetsen op inhoud en opbrengst van ontwikkelactiviteiten begint bij onszelf. Evalueren van eigen handelen is belangrijk, op grond daarvan kan het veranderingsproces starten. Hieronder volgt een rapportage over de geboekte resultaten bij de verschillende projecten afgelopen schooljaar: Leesonderwijs De begrijpend leesmethode Nieuwsbegrip XL wordt wekelijks gebruikt. In alle groepen worden teksten klassikaal besproken en digitaal uitgewerkt, de leerlingen verwerken de informatie individueel of in tweetallen. Één zorgroute rekenen; groepsoverzichten en groepsplannen De leerkrachten geven de vaardigheidsgroei aan, middels observaties en kindgesprekken wordt de leerbehoefte van ieder kind vastgesteld. De bijstellingen, besproken in de professionele leerteams, sluiten beter aan bij de leerbehoefte van ieder kind. De werkgroep Rekenen is gekomen tot een keuze voor de vernieuwde rekenmethode Pluspunt. Kleuteronderwijs Ter oriëntatie op het voorbereidend rekenonderwijs voor kleuters is de doorlopende lijn vastgesteld. Er is gewerkt met aanvullende materialen en naslagwerk van externe onderwijsondersteunende diensten. De thematisch speelhoeken zijn bewuster op woordenschatuitbreiding en rollenspelen ingericht. Gedragsafspraken De schoolafspraken worden structureel onderhouden en gekoppeld aan de methode sociaal emotionele ontwikkeling. In de Nieuwsbrieven wordt hier ook aandacht op gevestigd. De Oepsbladen zijn aangepast en worden indien nodig ingezet bij ouder/ kindgesprekken. Het pestprotocol is dit jaar door een groep preventief ingezet. HBG excellente leerlingen De plusgroep leerkracht verzorgt het lesprogramma voor leerlingen met een persoonlijke leerlijn. De communicatie naar ouders verloopt grotendeels via de eigen groepsleerkracht. Alle groepen werken volgens de richtlijnen van compacten en verrijken. De selectievragenlijst en het leerlingvolgsysteem zijn vaststaande gegevens die bepalen of een leerling in aanmerking komt voor de plusgroep. Deze leerlingen krijgen in de Plusklas een dagdeel per week een aangepast lesstofaanbod, waarbij zij andere leerstrategieën leren gebruiken. Hun betrokkenheid en zelflerend vermogen wordt vergroot en zij zijn zich bewust van hun eigen denkproces, waar zij gedurende de schoolweek mee verder kunnen (al dan niet met plusgroepsgenootjes). Parnassys De leerkrachten gebruiken het digitale dossier voor het opslaan van alle leerling gegevens. Ook de schoolcorrespondentie naar ouders verloopt via dit systeem. 3 ONDERWIJS & BEGELEIDING 3.1 HOE ZIET ONS ONDERWIJS ER UIT? 3.1.1Inschrijving en toelating Aanmelding en toelating nieuwe kinderen Eind januari/februari, organiseren alle basisscholen in Bemmel in samenspraak enkele inloopmomenten gedurende de schoolweek, een informatieavond en een Open Dag om u, als ouders, in de gelegenheid te stellen kennis te maken. Deze kennismaking kan u helpen bij het maken van een schoolkeuze voor uw kind(eren). Mocht u de kennismakingsmomenten hebben gemist, dan kunt u met de directeur een afspraak maken voor een gesprek en een rondleiding door de school. Na aanmelding ontvangt u een bevestiging van uw inschrijving. Voordat uw kind vier jaar wordt, krijgt u een uitnodiging voor een intakegesprek met de directeur. De intern begeleider neemt contact op met de vorige school om het leerlingendossier door te spreken. Kan de school de juiste zorg bieden die uw kind verdient, dan wordt uw kind op school aangenomen. Uw kleuter ontvangt uiterlijk een maand voor de vierde verjaardag een uitnodiging om alvast een aantal kennismakingsdagdelen (maximaal 5) af te spreken. De dag nadat hij/zij vier jaar wordt, gaat uw kind

de hele week naar school. Mocht dit in het begin te vermoeiend zijn, dan kan in overleg met de leerkracht tijdelijk een kortere schoolweek worden afgesproken. Het nieuwe schooljaar starten alle leerlingen tot 1 oktober gelijktijdig per augustus, deze kinderen worden uitgenodigd voor de stoeltjesdag. Kinderen van andere basisscholen Het komt voor dat kinderen van andere scholen de overstap maken naar onze school, bijvoorbeeld na een verhuizing. Als nieuwe school ontvangen we met toestemming van ouders informatie van eventuele externen, bijvoorbeeld een logopediste, fysiotherapeut of psycholoog. Ook de gegevens en resultaten van de vorige school worden overgedragen. Overleg vindt plaats tussen de intern begeleiders van beide scholen met uitwisseling van gegevens. De directie neemt de beslissing over plaatsing, waarbij afstemming tussen de vraag van het kind en het aanbod van de school als belangrijkste voorwaarde geldt. Passend Onderwijs Scholen hebben vanaf 1 augustus 2013 een zorgplicht: scholen hebben de verantwoordelijkheid om voor alle leerlingen, ongeacht hun beperking, een passend onderwijsaanbod te realiseren. Wanneer een school dit aanbod niet (volledig) zelf kan verzorgen, moet zij dit binnen het regionale samenwerkingsverband in overleg met andere scholen/besturen realiseren. De scholen leggen de afspraken van de samenwerkingsverbanden eens in de vier jaar vast in een ondersteuningsplan. Hierin vermelden de samenwerkingsverbanden onder meer: hoe ze passend onderwijs in hun regio kunnen realiseren; hoe ze het geld voor de extra ondersteuning verdelen en besteden; hoe ze ondersteuning voor leerlingen in het gewone onderwijs toewijzen; hoe de verwijzing naar het speciaal onderwijs gaat verlopen en hoe ze ouders informeren over de manier waarop de ondersteuning voor leerlingen is ingericht. Kinderen met een handicap De Lingescholen bieden dus passende onderwijs, ondersteuningsarrangementen aan alle leerlingen. Na een aanmelding door ouders, start een gesprek over de verdere procedure. De ouders geven toestemming om gegevens over hun kind elders op te vragen. De intern begeleider en de directie bespreken en analyseren de gegevens, waarbij alle facetten meewegen. Doel is een school te vinden waar het kind tot zijn recht komt. Mochten er nog onduidelijkheden zijn, dan kan de school besluiten tot verder onderzoek. Na toelating van de leerling volgt een gesprek met de ouders. Hierbij worden de afspraken over de begeleiding schriftelijk vastgelegd. Bij niet-plaatsing volgt een gesprek met de ouders, waarbij de school de onderbouwing op schrift zet en met de ouders naar alternatieven zoekt. De intern begeleider begeleidt de ouders. 3.1.2 De vakken nader bekeken De aangeboden methoden zijn van een hoog kwalitatief niveau, actueel en passend bij de streefdoelen die wij als school voorstaan. Bij de keuze voor methoden speelt de factor, hoe kinderen zich de leerstof eigen kunnen maken, een grote rol. Dit geeft de kinderen kansen om meer op eigen niveau te kunnen werken. Sommige kinderen hebben minimum leerstof nodig, anderen kunnen veel meer aan. Het werken met goede lesmethoden is één manier om kwaliteit na te streven. De basisvaardigheden; rekenen, taal en lezen, worden steeds meer ingebed in het totale leerstofaanbod, waarin ook cultuureducatie, actief burgerschap, techniek, bevorderen van gezond gedrag vaste onderdelen zijn.

Groep 1/ 2 Rekenen en taal: Schatkist en Wereld in Getallen Sociaal emotionele methode: Beter omgaan met jezelf en de ander Verkeer: Stoepie Schrijven: Pennenstreken Digitale crea lesmethode: Laat maar zien. Groep 3 Taal/Lezen: Veilig Leren Lezen Rekenen: Pluspunt Schrijven: Pennenstreken Verkeer: Claxon Muziek: Moet je doen Expressie: Uit de Kunst Bewegingsonderwijs: Planmatig bewegingsonderwijs en BIOS Beter omgaan met jezelf en de ander Digitale creatieve lesmethode: Laat maar zien. Groep 4 Taal/Spelling: Taalactief Technisch lezen: Estafette Rekenen: Pluspunt Schrijven: Pennenstreken Technisch lezen: Estafette Verkeer: Claxon Muziek: Moet je doen Expressie: Uit de Kunst Bewegingsonderwijs: Planmatig bewegingsonderwijs en BIOS Sociaal emotionele methode: Beter omgaan met jezelf en de ander Digitale creatieve lesmethode: Laat maar zien. Groep 5 Taal/Spelling: Taalactief Technisch lezen: Estafette Begrijpend lezen: Nieuwsbegrip XL Rekenen: Pluspunt Schrijven: Pennenstreken Verkeer: Claxon Muziek: Moet je doen Expressie: Uit de Kunst Bewegingsonderwijs: Planmatig bewegingsonderwijs en BIOS Sociaal emotionele methode: Beter omgaan met jezelf en de ander Digitale creatieve lesmethode: Laat maar zien. Groep 6 Taal/Spelling: Taalactief Technisch lezen: Estafette Begrijpend lezen: Nieuwsbegrip XL Rekenen: Pluspunt Geschiedenis: Bij de Tijd Schrijven: Pennenstreken Aardrijkskunde: Hier en Daar Engels: Take it easy Verkeer: Claxon Muziek: Moet je doen Expressie: Uit de Kunst Digitale creatieve lesmethode: Laat maar zien. Bewegingsonderwijs: Planmatig bewegingsonderwijs en BIOS Sociaal emotionele methode: Beter omgaan met jezelf en de ander Groep 7 Taal/Spelling: Taalactief Technisch lezen: Estafette Begrijpend lezen: Nieuwsbegrip XL Rekenen: Pluspunt Schrijven: Pennenstreken Geschiedenis: Bij de Tijd Aardrijkskunde: Hier en Daar Engels: Take it easy Verkeer: Claxon Muziek: Moet je doen Expressie: Uit de Kunst Digitale creatieve lesmethode: Laat maar zien. Bewegingsonderwijs: Planmatig bewegingsonderwijs en BIOS Sociaal emotionele methode: Beter omgaan met jezelf en de ander Groep 8 Rekenen: Pluspunt Schrijven: Pennenstreken Geschiedenis: Bij de Tijd Aardrijkskunde: Hier en Daar Engels: Take it easy Verkeer: Claxon Muziek: Moet je doen Expressie: Uit de Kunst Digitale crea lesmethode: Laat maar zien. Bewegingsonderwijs: Planmatig bewegingsonderwijs en BIOS Natuur: Leefwereld Sociaal emotionele methode: Beter omgaan met jezelf en de ander

Actief burgerschap De basisschool is een onderdeel van de maatschappij. Lingescholen vinden het belangrijk dat de school zelf ook een gemeenschap is, waar kinderen en volwassenen leren samen te werken en samen te leren. Leerlingen worden serieus genomen en delen mede de verantwoordelijkheid voor een plezierige en veilige omgeving. De Lingescholen onderhouden contacten met maatschappelijke instanties en organisaties die aan het leren kunnen bijdragen. Het team van de Pius X wil actief en verantwoordelijk burgerschap ontwikkelen door een breed speelveld te bieden; de school als oefenplaats voor de uitgangspunten: actieve deelname, democratie en identiteit. Door de inzet van het sociaal emotionele ontwikkelingsprogramma en de

school gedragsafspraken benadrukken wij het effect van een gezonde, positieve leefomgeving. De kinderen worden meegenomen in het zorgdragen voor het milieu door acties te stimuleren als batterijen inzameling, verantwoorde voeding als tussendoortje in de pauzes, geen voorverpakte etenswaar meenemen en vermindering van papierverbruik. De kinderen maken kennis met het ontstaan en het functioneren van een democratische samenleving. De leerlingen maken kennis met kenmerken van geestelijke stromingen in onze multiculturele samenleving. Zij leren respectvol omgaan met verschillen in opvattingen van mensen. Dit krijgt aandacht bij de wereldoriënterende vakgebieden. Wij willen kinderen leren om te gaan met meningsverschillen, conflicten, samenwerken en inspraak hebben, argumenteren, meebeslissen en eigen verantwoordelijkheid te dragen. In de groepen en de leerlingenraad wordt hier veel tijd aan besteed. De schoolgemeenschap geeft leerlingen bewust inbreng in het reilen en zeilen van de organisatie. Hun mening wordt meegenomen in besluitvormende leerlingenzaken. 3.2 BEGELEIDING VAN ONZE KINDEREN 3.2.1 Sociale veiligheid Belangrijk voor ieder kind is het graag naar schoolgaan. Op Pius X moet ieder kind zich veilig en geborgen voelen en merken dat het zichzelf kan zijn. Het welbevinden van een kind is een voorwaarde om tot ontwikkeling te komen. Als een kind zich veilig voelt, zal hij of zij het aandurven dingen te ondernemen, keuzes te maken, initiatief te nemen en verantwoordelijkheid te dragen. Stelselmatig aandacht besteden aan het creëren van een veilige schoolomgeving, waarin kinderen zich welbevinden. Het pedagogisch handelen van leerkrachten speelt hierbij een grote rol en daarbij zijn een aantal aspecten van groot belang: - De leerkrachten en leerlingen tonen in gedrag en taal respect voor elkaar. - De leerkracht bespreekt met de kinderen de sfeer in de groep en de omgang met elkaar. - De leerkracht heeft een positieve houding t.o.v. de leerlingen in de klas, geeft complimenten en laat de leerlingen merken dat hij/zij vertrouwen in ze heeft. - De leerkrachten ondersteunen het zelfvertrouwen van leerlingen. - De school stimuleert bij leerlingen de ontwikkeling van zelfstandigheid en het nemen van eigen verantwoordelijkheid. - De leerkracht schept een uitdagende leeromgeving waarin kinderen zelfstandig en samen kunnen werken en die recht doet aan verschillen tussen leerlingen. - De leerkrachten zorgen voor een ordelijke en functionele leeromgeving. - De leerkrachten bieden de leerstof aan die door de leerling volgens eigen capaciteit opgenomen en verwerkt wordt. - De leerkrachten zorgen in de groepen voor structuur. - Er zijn op school duidelijke gedragsafspraken. De competentie Pedagogisch handelen is onderdeel van het Persoonlijk Ontwikkelplan en wordt (twee) jaarlijks door de leerkrachten zelf (en door anderen) beoordeeld. Klassenbezoeken, de nabesprekingen en functioneringsgesprekken geven aandachtspunten aan waar iedere leerkracht zich op oplegt. Ook het inspectiebezoek kan hier een bijdrage aan leveren. Een gezond welbevinden is een voorwaarde om tot ontwikkeling te komen, dus gebruiken we ook instrumenten om het welbevinden structureel te evalueren. Bij de kleuters is dit een onderdeel van Kijk! en de overige groepen gebruiken Viseon. Het positieve leefklimaat op school wordt bekrachtigd door de schoolafspraken, die door alle schoolgebruikers, leerlingen, ouders en leerkrachten en tussenschoolse opvang (TSO) medewerkers worden nageleefd: - We zijn allemaal anders en iedereen hoort er bij! - Een gezellige en schone school begint bij jezelf. - Geef zelf het goede voorbeeld. - Houd rekening met elkaar - Zeg ik STOP dan houd je op! - De school is wandelgebied. - We gebruiken de spullen waarvoor ze gemaakt zijn. - Luisteren naar elkaar is niet raar. - Samen opruimen waar je ook bent. - Let op je taalgebruik Mocht discriminatie of pesten ondanks alles toch voorkomen, dan is hier direct aandacht voor(o.a. gebruik van de sociaal emotionele ontwikkelmethode). Indien nodig wordt het pestprotocol ingeschakeld, ouders worden ook betrokken bij de procedure. Het protocol is terug te vinden op de schoolsite. 3.2.2 De speciale begeleiding van leerlingen met specifieke behoeften Bij het begeleiden van leerlingen binnen een school is het hele team betrokken. Mensen hebben echter wel verschillende rollen hierin. We kunnen de begeleiding die geboden wordt, uiteen zetten in een aantal stappen: 1. Onderwijs en begeleiding op maat binnen de groep 2. Probleemsignalering/extra hulp 3. Begeleiding door interne consultatie 4. Externe begeleiding/aanvullend onderzoek 5. Permanente Commissie Leerlingenzorg/ Commissie van Indicatiestelling 6. Speciale school voor basisonderwijs/speciaal onderwijs Stap 1: Onderwijs en begeleiding op maat binnen de groep De basis van begeleiding ligt in de dagelijkse onderwijspraktijk. Het is onze opdracht om kinderen in staat te stellen zich individueel te ontwikkelen en te werken aan de binnen de school gestelde doelen: het passend onderwijs. Leerkrachten geven les aan leerlingen met verschillende vaardigheden en mogelijkheden. Het is een uitdaging hier goed mee om te gaan. Binnen de groep creëert de leerkracht mogelijkheden om kinderen in kleinere groepen te laten werken; op verschillend niveau, elk kind in zijn eigen tempo.

Aan het einde van het schooljaar vindt een overdrachtgesprek plaats tussen de leerkracht en de leerkracht van de nieuwe groep. Begeleiding die al ingezet is, loopt direct door in het nieuwe schooljaar. Stap 2: Probleemsignalering/extra hulp Wij werken volgens de planmatige cyclus van handelings- en opbrengstgericht begeleiden: Signaleren: De groepsleerkracht signaleert een probleem bij één of meerdere kinderen op didactisch of sociaalemotioneel gebied. Dit kan zijn via observaties, via de methodes, of op basis van de gegevens van het leerling- en onderwijsvolgsysteem (LOVS). Ook voor signalen van ouders is de groepsleerkracht eerste aanspreekpunt. Probleemverkenning: Als een leerkracht een probleem signaleert bij een leerling of een groepje kinderen, brengt hij / zij dit in tijdens een groeps- of leerlingbespreking met de intern begeleider. Kerntaak van de intern begeleider is de organisatie en coördinatie van de leerlingbegeleiding. De actuele leerlingbegeleidings- en/of onderwijsontwikkelingen worden naar schoolniveau bs. Pius X vertaald. De leerkracht legt de tijdens de groeps- of leerlingbespreking afgesproken acties vast in een groeps- of handelingsplan. In dit plan staat concreet beschreven wat de beginsituatie is, welke doelen bereikt moeten worden en op welke manier dit precies vormgegeven en geëvalueerd wordt. De leerkracht gaat hierover in gesprek met de ouders. Diagnosticering: Om een goed beeld te krijgen, is soms meer informatie nodig. De leerkracht of de intern begeleider verkrijgen deze informatie door een observatie in de groep. Ook kan verder onderzoek met behulp van materialen uit de orthotheek van de school worden verricht. Begeleiden: De wijze van de begeleiding is afhankelijk van de vastgestelde behoefte van de leerling. We streven naar het bieden van begeleiding binnen de groep door de eigen leerkracht. Evaluatie: De leerkracht evalueert ieder handelingsplan/ groepsplan door de vraag te beantwoorden of het gewenste doel bereikt is. Is dat niet het geval, dan geeft de leerkracht aan wat de oorzaak kan zijn. Samen met de intern begeleider bespreekt hij/zij wat nu nodig is. Stap 3: Interne consultatie Wanneer de genomen maatregelen onvoldoende effect hebben, kan de intern begeleider de leerling inbrengen tijdens een bespreking met een andere intern begeleider van De Linge. De leerkracht informeert de ouders over dit gesprek en de uitkomsten hiervan. Samen met de leerkracht stellen de intern begeleiders een nieuw plan op voor in de groep. Stap 4: Externe begeleiding/aanvullend onderzoek Wanneer tijdens het consultatieve gesprek tussen intern begeleiders blijkt dat aanvullend onderzoek nodig is, worden externe en interne dienstverleners ingeschakeld. De school heeft een directe samenwerking met onderwijsbegeleidingsdienst Marant. Verder hoort onze school met 38 basisscholen en één speciale school voor basisonderwijs bij het samenwerkingsverband Overbetuwe (SVOB). Ook hebben we contact met de jeugdarts (ofwel vanuit haar screening, ofwel vanuit onze behoefte), de logopedist (vanuit haar screening/behandeling of vanuit onze behoefte), het Klein Casus Overleg (KCO - multidisciplinair team dat adviseert bestaande uit intern begeleider, jeugdarts en maatschappelijk werker), Zorg Advies Team (ZAT - multidisciplinair team dat adviseert bestaande uit intern begeleider, politie, leerplichtambtenaar, maatschappelijk werk, jeugdarts, wijkverpleegkundige en Bureau Jeugdzorg), en Centrum Jeugd en Gezin Lingewaard. Soms adviseert de school ouders een externe specialist in te schakelen, bijvoorbeeld een fysiotherapeut, kinderarts, jeugdhulpverlening of psycholoog.

Uiteraard kunnen ouders ook zelf een externe specialist inschakelen. In het belang van uw kind adviseren we vooraf contact op te nemen met de school om tot een gezamenlijke onderzoeksvraag te komen. Na het onderzoek kan dan worden bekeken welke adviezen en werkpunten uit het onderzoek bruikbaar en/of haalbaar zijn voor de school. Stap 5: Permanente Commissie Leerlingenzorg/ Commissie voor Indicatiestelling Onze school biedt ieder kind de begeleiding die het nodig heeft. Soms heeft een kind echter baat bij specialistische hulp, een kleinere groep en/of meer individuele aandacht. Wij overwegen dan of er een andere school is, die deze begeleiding beter kan bieden. Het kan gaan om een reguliere school voor basisonderwijs, maar ook om een speciale school voor basisonderwijs of speciaal onderwijs. Vanzelfsprekend worden deze stappen in nauw overleg met de ouders gezet. Stap 6: Speciale school voor basisonderwijs/speciaal onderwijs Er zijn op dit moment zes mogelijkheden als een kind verwezen wordt naar een andere dan een reguliere school voor basisonderwijs. Ieder type heeft een eigen commissie die bepaalt of de leerling inderdaad gebaat is bij de specifieke vorm van onderwijs. - Jonge Risico Kind. Voor kinderen t/m 6 jaar. Verbonden aan De Vlinderboom in Bemmel. - Speciaal Basisonderwijs. Kleinere groepen, meer individuele hulp mogelijk, meer expertise met name gericht op didactische problemen. Voorbeeld: De Vlinderboom in Bemmel. - blinde en slechtziende kinderen. Voorbeeld: Sensis in Grave. - Speciaal onderwijs REC 2. Cluster 2 school voor kinderen met ernstige taal- spraak en/ of gehoorproblemen. Voorbeeld: Dr Bosschool in Arnhem en Martinus van Beek in Nijmegen.

- Speciaal onderwijs REC 3. Cluster 3 school voor kinderen met een lichamelijke handicap en/ of zeer moeilijk lerende kinderen of langdurig zieke kinderen (epilepsie, lage intelligentie, astma, kind in een rolstoel). Voorbeeld:St. Maartenschool te Nijmegen, SG Mariëndael te Arnhem. - Speciaal onderwijs REC 4. Cluster 4 school voor kinderen met gedragsproblemen (ADHD, autisme, opstandig gedrag). Voorbeeld: Buitenschool in Arnhem, PI-school in Nijmegen. De REC scholen bieden tevens de mogelijkheid voor ambulante begeleiding, waarbij een leerkracht van het speciaal onderwijs naar de school komt om een leerling te begeleiden. De leerling heeft dan een rugzak. Dit betekent dat de school gelden krijgt voor extra begeleiding en lesmateriaal, ofwel: leerlinggebonden financiering. Zie verder in paragraaf 3.2.4. Ook de scholen voor het speciaal onderwijs gaan deelnemen in de regionale samenwerkingsverbanden voor passend onderwijs. Binnen het eigen regionale samenwerkingsverband spreken de scholen af welke leerlingen kunnen worden doorverwezen naar het (voortgezet) speciaal onderwijs. Voor leerlingen die worden doorverwezen, geeft het samenwerkingsverband een toelaatbaarheidsverklaring af. Daarmee komt per 1 augustus 2014 de indicatiestelling zoals beschreven in stap 5 te vervallen. 3.2.3 Dyslexievergoeding in de basisverzekering Sinds januari 2009 komen kinderen, geboren na 1 januari 2001, met ernstige dyslexie in aanmerking voor een vergoeding voor de diagnostiek (psychologisch onderzoek en een diagnose) en behandeling. Voordat dyslexie bij kinderen kan worden vastgesteld, fungeert de school als poortwachter door het volgen van het Protocol Leesproblemen en Dyslexie. Na het eerste jaar leesonderwijs stelt de school vast of het kind leesproblemen heeft, of dat er een vermoeden van dyslexie bestaat. Als blijkt dat de leerling alleen leesachterstand heeft, biedt de school in eerste instantie extra leesinstructie aan. Bij onvoldoende resultaten hiervan en een goede onderbouwing van het vermoeden van ernstige dyslexie, heeft het kind recht op diagnostiek. Volgens het Protocol Dyslexie Diagnostiek & Behandeling wordt de ernst van de dyslexie vastgesteld. Na vaststelling van ernstige dyslexie, heeft het kind recht op vergoede gespecialiseerde behandeling van dyslexie. Dit valt onder het basispakket van de zorgverzekering. Dyslexie in samenhang met ernstige gedragsproblemen is uitgesloten van de zorgverzekering. Lichte gevallen van dyslexie worden door de school zelf begeleid met extra leesinstructie. Alleen instanties die een contract hebben met de ziektekostenverzekeraars mogen de diagnostiek en behandeling doen. We adviseren u om, voordat u uw kind aanmeldt, contact op te nemen met de intern begeleider. 3.2.4 Leerlingen met leerlinggebonden financiering Leerlinggebonden financiering (lgf), de rugzak, is extra geld dat een school krijgt voor leerlingen met een handicap, ziekte, ernstige gedragsstoornis of psychisch probleem. Stichting De Linge beschikt over een pool van onderwijsassistenten, die meerschools inzetbaar zijn voor de invulling van leerlinggebonden financiering. Voor een rugzakleerling verzorgt de leerkracht samen met een onderwijsassistent begeleiding op maat. Een ambulant begeleider van het betreffende cluster helpt bij het vormgeven van deze begeleiding. De ambulant begeleider, de intern begeleider, de leerkracht en de onderwijsassistent stellen in overleg met de ouders een begeleidingsplan op voor de leerling. Dit plan wordt steeds geëvalueerd en aangepast. De huidige regeling zal naar alle waarschijnlijkheid per 1 augustus 2014 vervallen. In de plaats van de rugzak wordt het passend onderwijs ingevoerd. Op grond hiervan krijgen de schoolbesturen de verantwoordelijkheid om voor elk kind dat extra ondersteuning nodig heeft, een zo passend mogelijke onderwijsplek te bieden. 3.2.5 Begaafde leerlingen Ook voor begaafde leerlingen die meer leerstof aankunnen, geldt het in 3.2.2. beschreven stappenplan. We richten ons op een integrale aanpak, waarbij álle kinderen een passend aanbod krijgen. De groepsleerkracht biedt binnen het groepsplan begaafde leerlingen bijvoorbeeld de essentie van de leerstof aan (compacten) en ook extra verbredings- of verdiepingsstof (verrijken). We vinden het belangrijk dat kinderen zoveel mogelijk deel blijven uitmaken van hun sociale netwerk.

Hoogbegaafde leerlingen blijven daarom bij ons op school in de eigen groep en gaan een dagdeel per week naar de Plusgroep. In de Plusgroep krijgen de leerlingen van een gespecialiseerde leerkracht een onderwijsaanbod dat zich onder andere richt op onderzoeks- en leervaardigheden. Door de kinderen te bevragen op hoog niveau, leren ze onder begeleiding zich in te spannen om een opdracht te kunnen volbrengen. Leerlingen leren hoe te leren en om te gaan met tegenslagen als ze iets niet direct beheersen. Vanuit de Plusgroep wordt nadrukkelijk de verbinding gemaakt naar het programma en de aanpak op de andere dagen van de week. Aanmelding voor de Plusgroep gebeurt in overleg tussen leerkracht, intern begeleider en ouders. Foto schoolgids 57 samenwerk kleur en vorm 3.2.6 Spelpraatgroep Samen spelen, leren en praten met andere kinderen. Het klinkt zo eenvoudig, maar er komt heel wat bij kijken. Om met andere kinderen samen te spelen, moet een kind bijvoorbeeld durven te vragen of het met anderen mee mag spelen. Het moet durven wachten tot het aan de beurt is, tegen verlies kunnen en durven te zeggen wat niet goed gaat. Sommige kinderen hebben moeite met deze vaardigheden. Zij maken moeilijk contact met andere kinderen, hebben snel ruzie of staan op het schoolplein vaak alleen. Voor deze leerlingen organiseert stichting De Linge twee keer per schooljaar de Spelpraatgroep. De 11 bijeenkomsten van deze groep voor kinderen van verschillende Lingescholen van groep 5 en 6 zijn gericht op het versterken van de sociale vaardigheden. Thema s die in de Spelpraatgroep aan de orde komen, zijn: luisteren naar elkaar, vragen stellen aan elkaar, complimenten geven en ontvangen, non-verbale houding: hoe kijk ik/ sta ik, herkennen van gevoelens bij jezelf en een ander en zeggen hoe je jezelf voelt, hoe kun je jezelf zo gedragen dat het beter gaat tussen jou en de andere kinderen, wat doe en zeg je als je niet mee mag spelen, wat doe je als je last van iemand hebt, omgaan met kritiek en fouten toegeven, leren samenwerken/spelen. De kinderen leren al deze dingen door erover te praten en er mee toe oefenen in rollenspellen en/of tijdens samenspelen. De huiswerkopdracht (klus) wordt meegegeven om het geleerde op school en thuis in praktijk te brengen. Aanmelding voor de Spelpraatgroep verloopt via de ouders, na overleg met de leerkracht en intern begeleider. 3.2.7 Jeugdgezondheidszorg op de basisschool Onderzoek vijf- en zesjarigen De doktersassistente onderzoekt in het kalenderjaar dat kinderen zes jaar worden gehoor, gezichtsvermogen en motoriek. Verder meet en weegt zij de kinderen. Ouders hoeven bij deze screening niet aanwezig te zijn. Zij ontvangen een oproep, samen met een vragenlijst en toestemmingsformulier. Ouders worden schriftelijk geïnformeerd over de resultaten van het onderzoek. Mocht daar aanleiding toe zijn, dan worden zij voor een gesprek uitgenodigd bij de jeugdarts of jeugdverpleegkundige. Onderzoek tien- en elfjarigen De doktersassistente onderzoekt in het kalenderjaar dat kinderen elf jaar worden de groei. Op verzoek kan aanvullend onderzoek plaatsvinden, bijvoorbeeld naar gezichtsvermogen. Ouders hoeven bij deze screening niet aanwezig te zijn. Zij ontvangen de oproep thuis, samen met een vragenlijst en toestemmingsformulier. Ouders worden schriftelijk geïnformeerd over de resultaten van het onderzoek. Mocht daar aanleiding toe zijn, dan worden zij voor een gesprek uitgenodigd bij de jeugdarts of jeugdverpleegkundige. Telefonisch spreekuur Indien u wenst, kunt u uw kind ook zelf aanmelden bij onze jeugdarts of jeugdverpleegkundige. Via de leerkracht of rechtstreeks via 088-3556000 of ggd@ vggm.nl.

3.2.8 Langdurig zieke leerlingen We verzoeken u, wanneer uw kind ziek is, dit direct bij de school te melden. Wanneer een kind langere tijd niet naar school kan komen, bekijken we samen met de ouders hoe het onderwijs, rekening houdend met de ziekte, kan worden voortgezet. Hierbij maken we gebruik van de deskundigheid van een consulent onderwijsondersteuning zieke leerlingen. Voor leerlingen opgenomen in een academisch ziekenhuis, zijn dat de consulenten van de educatieve voorziening. Voor alle andere leerlingen betreft het de consulenten van onderwijsbegeleidingsdienst Marant. Het is een wettelijke plicht om voor elke leerling, ook als hij/zij ziek is, te zorgen voor goed onderwijs. Het voortzetten van het onderwijs, aangepast aan de problematiek, is belangrijk. Hierdoor blijft de zieke leerling bezig met de toekomst en worden leerachterstanden zoveel mogelijk voorkomen. Minstens zo belangrijk is dat de leerling tijdens ziekte contact blijft houden met de klasgenoten en de leerkracht. Een kind moet weten en ervaren dat hij/zij ook dan meetelt en erbij hoort. 3.2.9 Logopedische screening De logopediste komt minstens twee maal per schooljaar een aantal dagen op school. De logopedie heeft een preventief karakter. De taak van de logopedist is het diagnosticeren van taalspraak- en/of stemstoornissen en afwijkende mondgewoonten. De ontwikkeling van de spraak en het taalgebruik van een kind is een belangrijk onderdeel van de algemene ontwikkeling. Daarom worden elk schooljaar alle kinderen uit groep 2 gescreend door de schoollogopediste. Hierbij wordt verschil gemaakt in een uitgebreide screening en een korte screening. Kinderen die dit niet nodig hebben, komen niet in aanmerking voor de uitgebreide screening, maar krijgen wel een korte screening als extra check. Aan de hand van adviezen van de logopediste laat de leerkracht

van de groep de kinderen in aanmerking komen voor de uitgebreide, dan wel de korte screening. Als er aanleiding toe is, voert de logopediste ook onderzoeken uit bij kinderen van andere leeftijden, op verzoek van ouder(s) en leerkracht. Naar aanleiding van het onderzoek of de screening worden sommige kinderen doorverwezen voor logopedie naar een logopedist in de vrije vestiging. Soms hoeft een bepaalde stoornis niet direct behandeld te worden. Dan blijft het kind onder controle en wordt elk schooljaar opnieuw gezien door de schoollogopediste. Alle ouder(s) worden schriftelijk geïnformeerd over het resultaat van de screening, het onderzoek en/of de controle. 3.2.10 Dossiervorming Van ieder kind op onze school wordt een digitaal leerlingendossier bijgehouden in een webbased programma via inlog op een beveiligde internetomgeving. Daarin worden gegevens opgenomen over het gezin, gesprekken met ouders, speciale onderzoeken, handelingsplannen, toets- en rapportgegevens van de verschillende jaren. Het leerling-dossier ligt altijd ter inzage voor ouders. U kunt hiervoor een afspraak maken met de intern begeleider. 3.2.11 Overgang naar de volgende groep Aan het einde van het schooljaar stromen de leerlingen door naar de volgende groep. De school bepaalt wanneer dit niet het geval is. Uiteraard kunnen ouders hun wensen kenbaar maken, maar de school neemt uiteindelijk de beslissing. Als ouders het niet eens zijn met de plaatsingsbeslissing, kan volgens de klachtenprocedure van de school (zie hoofdstuk 5.12) bezwaar worden gemaakt. 3.2.12 Naar het voortgezet onderwijs Algemeen Op de Lingescholen doen alle leerlingen in groep 8 mee aan de afname van de CITO Eindtoets Basisonderwijs. Uitzonderingen op deze regel vormen: - (Allochtone) leerlingen die aan het begin van groep 8 vier jaar of korter in Nederland zijn en die het Nederlands onvoldoende beheersen om de opgaven goed te kunnen lezen. - Leerlingen die naar verwachting naar het voortgezet speciaal onderwijs (VSO) of naar het Praktijkonderwijs (PrO) gaan. Binnen De Linge doen leerlingen die vrijwel zeker in aanmerking komen voor het Leerwegondersteunend Onderwijs (LWOO) via de Eindtoets Niveau mee aan de Eindtoets. De Eindtoets Niveau bevat dezelfde onderdelen en hetzelfde aantal opgaven als de Eindtoets Basis, waarbij de opgaven zijn aangepast aan het niveau van leerlingen met een leerachterstand. De functie van de Eindtoets is het geven van onafhankelijke informatie voor de keuze van een brugklastype. De resultaten van de toets zijn, naast de andere schoolgegevens, een ondersteuning voor de leerling, de ouders en de leerkracht bij het kiezen van een brugklastype. Dit type toets levert indirect een afgewogen meting van factoren die van belang zijn voor toekomstig schoolsucces, zoals intelligentie, leertempo, nauwkeurigheid, concentratie en doorzettingsvermogen. De Eindtoets bevat opgaven op het gebied van taal, rekenen/ wiskunde, studievaardigheden en wereldoriëntatie. Jaarlijks wordt deze Eindtoets afgenomen, dit jaar voor het eerst later in het schooljaar. De toets krijgt de laatste jaren steeds meer kritiek te verduren. Het voornaamste punt van kritiek is, dat er alleen naar kennis gekeken wordt. Motivatie wordt niet

getoetst. We zijn ons dat terdege bewust. Dit is dan ook een van de redenen dat het schooladvies dat wij geven niet alleen afhangt van deze CITO toets. In ons schooladvies, dat gegeven wordt voordat de CITO toets wordt afgenomen, wordt de motivatie van de leerling terdege meegenomen. De leerling is zelf ook aanwezig bij het adviesgesprek. De Eindtoets is een momentopname. Daarom nemen we de ook de resultaten van het leerlingvolgsysteem mee in het schooladvies. Gedurende hun hele loopbaan worden bij de leerlingen methode (on) afhankelijke en landelijk genormeerde toetsen afgenomen. Deze geven een beeld over de vorderingen over een langere periode. Al met al is de verwijzing naar het voortgezet onderwijs een uitgebreid en zorgvuldig proces. Na het adviesgesprek bepalen de ouders de schoolkeuze. Bij toelating tot het voortgezet onderwijs wordt het advies van de school zeer zwaarwegend geacht. Voordat de Eindtoets gemaakt wordt, ontvangen de ouders nadere informatie over de toets en het voortgezet onderwijs in het algemeen. Dit gebeurt tijdens een informatieavond die verzorgd wordt door iemand die werkzaam is in het voortgezet onderwijs. De bedoeling van de Eindtoets is bij te dragen aan een juiste keuze voor het vervolgonderwijs. Uit een toets valt echter niet af te leiden of het maximale uit de mogelijkheden van kinderen is gehaald. Misschien heeft een kind met minder capaciteiten en een lagere score toch een topprestatie geleverd. De standaardscore geven een beeld over de vorderingen over een langere periode. Al met al is de verwijzing naar het voortgezet onderwijs een uitgebreid en zorgvuldig proces. Na het adviesgesprek bepalen de ouders de schoolkeuze. Bij toelating tot het voortgezet onderwijs wordt het advies van de school zeer zwaarwegend geacht. Voordat de Eindtoets gemaakt wordt, ontvangen de ouders nadere informatie over de toets en het voortgezet onderwijs in het algemeen. Dit gebeurt tijdens een informatieavond die verzorgd wordt door iemand die werkzaam is in het voortgezet onderwijs. De bedoeling van de Eindtoets is bij te dragen aan een juiste keuze voor het vervolgonderwijs. Uit een toets valt echter niet af te leiden of het maximale uit de mogelijkheden van kinderen is gehaald. Misschien heeft een kind met minder capaciteiten en een lagere score toch een topprestatie geleverd. De standaardscore geeft aan wat een leerling heeft gepresteerd in vergelijking met de leerlingen uit het hele land. Nadat de leerling door ouders is aangemeld bij het Voortgezet Onderwijs, vindt er een leerlingbespreking, de warme overdracht plaats tussen de betrokken school en de leerkracht van groep 8. Van iedere leerling wordt het onderwijskundig rapport digitaal overgedragen met behulp van het Digitaal Overdracht Dossier (DOD). Gedurende de eerste drie jaren na plaatsing koppelt de school voor Voortgezet Onderwijs de leerlingenresultaten terug naar de basisschool. Nadat de leerling door ouders is aangemeld bij het Voortgezet Onderwijs, vindt er een leerlingbespreking -de zogenaamde warme overdracht- plaats tussen de betrokken school en de leerkracht van groep 8. Van iedere leerling wordt het onderwijskundig rapport digitaal overgedragen met behulp van het Digitaal Overdracht Dossier (DOD). Gedurende de eerste drie jaren na plaatsing koppelt de school voor Voortgezet Onderwijs de leerlingresultaten terug naar de basisschool. Ontwikkelingsperspectief De inspectie stelt een ontwikkelingsperspectief (OPP) verplicht voor kinderen die niet de einddoelen van groep 8 halen. Bij een ontwikkelingsperspectief gaat het erom dat voor kinderen, voor een langere periode, hun ontwikkelingsmogelijkheden ingeschat worden. Door het instroomniveau en uitstroomniveau met elkaar te verbinden ontstaat de ontwikkelingslijn. Op een bepaald moment in de schoolloopbaan kan voorspeld worden naar welk vervolgonderwijs een kind zal uitstromen: VWO, HAVO, VMBO, al dan niet met LWOO of Praktijkonderwijs. Ook wordt gaandeweg duidelijk welke leerdoelen bij een kind haalbaar zijn. Voor een aantal kinderen betreft dat de einddoelen van ongeveer eind groep 6. Deze haalbare doelen moeten voor rekenen, spelling, technisch- en begrijpend lezen geformuleerd worden. Het mikken op de hoogste doelen, binnen de bandbreedte van hun eigen perspectief, is het motto binnen het werken met ontwikkelingsperspectief. Door voor en met kinderen uitdagende/hoge doelen te stellen, kunnen kinderen uitgedaagd blijven worden en kan eruit gehaald worden wat erin zit. Leerwegondersteunend Onderwijs (LWOO) en Praktijkonderwijs (PrO) Halverwege groep 7 brengt de leerkracht in beeld welke leerlingen mogelijk in aanmerking komen voor Leerwegondersteunend Onderwijs of Praktijkonderwijs. De leerkracht informeert de ouders en schetst de verdere procedure en tijdpad. Eind januari weten school en ouders welk schooltype passend is. 3.3 DE MEETBARE RESULTATEN VAN ONS ONDER- WIJS Het is van groot belang om na te gaan wat de resultaten zijn van ons onderwijs: doen wij de goede dingen en doen wij de juiste dingen ook goed? De resultaten van ons onderwijs willen we afmeten aan de mate waarin wij erin slagen álle leerlingen te begeleiden. Door middel van ons volgsysteem en onze structuur van onderwijs en begeleiding, kunnen zoveel mogelijk leerlingen op de eigen school onderwijs volgen. De vaststelling van de resultaten moet zo objectief mogelijk gebeuren. De onderstaande punten geven een objectieve indicatie van de kwaliteit van het onderwijs op school. 3.3.1 Methodegebonden toetsen Methoden zijn een middel om een onderwijsdoel te bereiken. Bovendien bieden ze leerkrachten houvast om kwalitatief goed onderwijs te bieden. Steeds meer methoden bevatten materialen, didactische aanwijzingen en suggesties voor extra instructie om onderwijs op maat te kunnen verzorgen. De methoden hebben een eigen registratiesysteem,