VVE-RAPPORT RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL DUIMELOTJE BASISSCHOOL DE VORE BASISSCHOOL DE GARVEN Locaties :Duimelotje :De Vore :De Garven Brinnrs. :15HW, 07LU Plaats :9932 CR Delfzijl Onderzoeksnummer :8614 + 8615 + 8616 Documentnummer :3416782 Datum onderzoek :19 maart 2012 Datum vaststelling rapport :22 oktober 2012 Onderzoeksdatum: 19-03-2012 Pagina 1 van 8
1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. Dit rapport maakt onderdeel uit van de bestandsopname in de gemeente Delfzijl. In deze gemeente hebben alle voor- en vroegscholen die te maken hebben met VVE een vragenlijst ingevuld waarin zij de stand van zaken op hun (voor)school weergeven. Alle locaties krijgen automatisch een zelfrapportage. Enkele locaties zijn vervolgens bezocht door de Inspectie van het Onderwijs ter verificatie van deze zelfevaluaties. Alle bezochte locaties ontvangen een rapportage met de bevindingen van de Inspectie. Het definitieve rapport wordt gepubliceerd op de website van de Inspectie. De uitkomsten van alle zelfevaluaties en de bevindingen van de Inspectie van het Onderwijs naar aanleiding van de locatiebezoeken worden samengevat in een gemeentelijk rapport. Dit geeft een totaalbeeld weer van VVE in de gemeente Delfzijl. Dit rapport wordt, als het definitief is vastgesteld, samen met de locatierapporten, gepubliceerd op de website van de Inspectie. Werkwijze onderzoek Peuterspeelzaal Duimelotje, c.b.s De Vore en o.b.s De Garven zijn door de Inspectie van het Onderwijs bezocht. Daarbij hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden: groepsbezoeken een gesprek met leidsters en leerkrachten een gesprek met ouders een gesprek met de intern begeleiders gesprekken met locatieleiding, coördinatie en directie Dit rapport geeft de bevindingen van de Inspectie over de kwaliteit van VVE op deze locatie weer. Inhoud rapport In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: De voorwaarden van VVE De ouders De kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen De ontwikkeling, zorg en begeleiding De kwaliteitszorg De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool De resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Dit rapport is gebaseerd op het VVE-toezichtkader (zie de internetsite van de onderwijsinspectie). Onderzoeksdatum: 19-03-2012 Pagina 2 van 8
Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Daarbij kunnen de overeenkomsten en verschillen tussen de zelfevaluatie van de locatie en de bevindingen van de Inspectie eveneens worden geduid. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie peutergroepen Duimelotje: Aantal peuters in groep a: 15, waarvan 5 doelgroeppeuters Aantal peuters in groep b: 12, waarvan 7 doelgroeppeuters Aantal peuters in groep c: 15, waarvan 9 doelgroeppeuters Groepsinformatie kleutergroepen De Vore: Aantal kleuters in groep a: 16, waarvan 3 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep b: 16, waarvan 3 doelgroepkleuters Groepsinformatie kleutergroepen De Garven: Aantal kleuters in groep a: 20, waarvan 4 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep b: 14, waarvan 5 doelgroepkleuters Onderzoeksdatum: 19-03-2012 Pagina 3 van 8
2. HET TOTAALBEELD O.b.s. De Garven, c.b.s. De Vore en peuterspeelzaal Duimelotje zijn gezamenlijk met onder andere de bibliotheek ondergebracht in de nieuwe brede school Tuikwerd in de gelijknamige wijk te Delfzijl. De scholen en peuterspeelzaal hebben een populatie die een weerspiegeling is van de wijk, wat een variëteit aan kinderen oplevert. De inspectie heeft vastgesteld dat de kwaliteit van Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) op beide scholen en de peuterspeelzaal over het geheel genomen van voldoende niveau is. De voorwaarden zijn aanwezig om ook in de komende jaren verdere kwaliteitsslagen van de aangeboden VVE te realiseren. Op verschillende terreinen liggen aandachtspunten voor zowel de peuterspeelzaal als de scholen, zoals het ouderbeleid, de kwaliteit van de uitvoering van VVE en de doorgaande lijn. Onderzoeksdatum: 19-03-2012 Pagina 4 van 8
3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS Naam gemeente Delfzijl Delfzijl Delfzijl A0.0 Samenwerking met voor/vroegschool Ja Ja A CONDITIES De De Duimelotje Vore Garven A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar 3 - - A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse 2 - - educatie getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Piramide (Duimelotje) Piramide, Onderbouwd (de Vore) Piramide, Schatkist (De Garven) A2 De groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) 3 - - A3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 De peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) 3 - - A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd 3 jaar voor VVE? A5 Kwaliteit leidsters/leerkrachten A5.2 Alle leidsters/leerkrachten zijn toereikend gekwalificeerd 3 - - (opleiding) A5.3 Alle leidsters spreken voldoende Nederlands 3 A5.4 Alle leidsters zijn toereikend geschoold (voor het vveprogramma) 4 3 3 A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan 3 - - Toelichting (A5.4): Alle beroepskrachten van de peuterspeelzaal zijn voldoende geschoold voor VVE, waarbij zij ook een certificering hebben voor het VVE-programma Piramide. De voorschool krijgt daarom een 4 op deze indicator. B OUDERS Duimelotje De Vore De Garven B1 Gericht ouderbeleid 2 2 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd 3 2 2 B3 Intake B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voor/vroegschool 2 2 2 B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind 2 3 3 B7 Rekening houden met de thuistaal Toelichting (B1, B2, B5, B6): Zowel de scholen als de peuterspeelzaal hebben goede contacten met de ouders en over het geheel genomen zijn ouders tevreden. Voor beide scholen geldt dat zij ouders voordat hun kind naar school gaat te weinig adequaat informeren over de inzet van VVE op school. Wat alle locaties wel doen, is aan het begin van een thema informatie meegeven met als doel de ouders te informeren en hen handvatten te geven ook thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten met hun kinderen te doen. Voor beide scholen en de peuterspeelzaal is nog een ontwikkelpunt het Onderzoeksdatum: 19-03-2012 Pagina 5 van 8
organiseren van bijeenkomsten met een onderwijskundig en pedagogisch thema, waar een meerderheid van de ouders aanwezig is. De peuterspeelzaal informeert ouders wel over de ontwikkeling van hun kind, maar doet dit niet op voldoende regelmatige basis. Ouders zouden minimaal twee keer per jaar geïnformeerd moeten worden. Ook dit is een ontwikkelpunt. Voorgaande ontwikkelpunten zijn mogelijk te verklaren uit het gegeven dat noch de scholen, noch de peuterspeelzaal gericht ouderbeleid heeft geformuleerd. Het gaat hierbij om het vaststellen van wensen en mogelijkheden van ouders en welke betrokkenheid met welk doel de school nastreeft. Het is essentieel zoveel mogelijk ouders en veelal juist de moeilijk bereikbare ouders te betrekken bij activiteiten in de school. C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE De Vore Duimelotje C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma C1.2 Werken met een doelgerichte planning 3 2 2 C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters/leerkrachten is respectvol C2.2 De leidsters/leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen C2.3 De leidsters/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 De leidsters/leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spelen taal-uitlokkend C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar afgestemd C3.2 Er worden de hele 'dag' effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling uitgevoerd C3.3 De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen C3.4 De leidsters/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken C3.5 De leidsters/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de leidsters/leerkrachten met de kinderen is responsief C3.7 De leidsters/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen 2 2 2 3 3 3 2 De Garven Toelichting (C1.2, C2.5, C3.3): Zowel op De Vore als op De Garven is het werken met een doelgerichte planning van thema's met bijbehorende (tussen)doelen nog een ontwikkelpunt. Beide scholen zijn in hun aanbod zoekende naar een goede werkwijze, naast Piramide gebruiken ze nog andere methodes. De thema's van Piramide worden wel gevolgd, in overleg met alle locaties, maar inhoudelijk voldoen de scholen daarmee niet aan de voorwaarden van een planmatig uitgewerkt beredeneerd aanbod, omdat ze geen plannend aanbod met tussendoelen hebben uitgezet. Voor zowel de scholen als de peuterspeelzaal geldt dat de ruimtes te weinig aantrekkelijk en taaluitlokkend zijn ingericht. Op de peuterspeelzaal zijn wel enkele letters te zien, maar een compleet aanbod ontbreekt, evenals structuurkaarten en pictogrammen. Daarnaast maakt het geheel van de ruimte een kale indruk en sluiten boeken en materialen die de kinderen zelfstandig Onderzoeksdatum: 19-03-2012 Pagina 6 van 8
kunnen pakken niet aan bij het thema. In beide scholen geldt ook dat het geheel meer aangekleed kan worden (onder meer met leerlingwerk, levensechte inrichting van de hoeken) en dat het van belang is dat voor de leerlingen alle letters terug te vinden zijn in de groepen. Hoewel op beide scholen de kwaliteit van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen wisselend is in de verschillende groepen, is het over het geheel genomen wel voldoende. Voor De Garven geldt echter wel dat de wijze waarop leerkrachten de interactie met en tussen kinderen bevorderen nog een ontwikkelpunt is. Leerkrachten stellen vooral vragen aan individuele kinderen, waardoor anderen te weinig worden gestimuleerd mee te denken en zelf naar een oplossing te zoeken. Ook worden kinderen te weinig aangespoord met elkaar in gesprek te gaan. D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG l Duimelotje De Vore De Garven D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, 2 3 3 de kleine (tutor)groep en het individuele kind D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en 2 3 3 zorg D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden Toelichting (D1.2, D1.3): Voor de peuterspeelzaal geldt dat de zorg voor kinderen die achterblijven in hun ontwikkeling nog te weinig vorm krijgt. De leidsters observeren en registreren wel hoe kinderen zich ontwikkelen op verschillende gebieden, maar er wordt bij constatering van achterstand of stagnering nog onvoldoende vervolg aan gegeven. Hoewel er wel structureel tutorlessen worden gegeven zijn deze nog te weinig gericht op de specifieke problematiek van de zorgleerlingen. Ook de evaluatie van de zorg is nog een ontwikkelpunt. E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL Duimelotje De Vore De Garven E1 Er is VVE-coördinatie in de voor- c.q. vroegschool E2 De voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van 2 3 3 VVE regelmatig E3 De voor- c.q. vroegschool evalueert de opbrengsten van alle kinderen E4 De voor- c.q. vroegschool formuleert op basis van 2 2 2 evaluaties verbetermaatregelen en voert die aantoonbaar en planmatig uit E5 De voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar 2 2 2 educatie E6 In de kwaliteitszorg van de basisschool wordt ook specifiek naar VVE gekeken - 2 2 Onderzoeksdatum: 19-03-2012 Pagina 7 van 8
Toelichting (E2, E4, E5, E6): Voor zowel de scholen als de peuterspeelzaal geldt dat de kwaliteitszorg met betrekking tot VVE nog verder ontwikkeld kan worden. Hoewel De Garven wel de kwaliteitskaart VVE behorende bij haar kwaliteitszorgsysteem in haar bezit heeft, is zij er nog niet aan toegekomen deze af te nemen en op basis hiervan planmatige verbeteringen in te zetten en borging van de kwaliteit te garanderen. Voor De Vore geldt vrijwel hetzelfde. De peuterspeelzaal heeft nog geen systeem van kwaliteitszorg. Ook de wijze waarop de locaties vorm geven aan planmatige verbeteractiviteiten en de borging van de kwaliteit van VVE zijn nog ontwikkelpunten. F DOORGAANDE LIJN Duimelotje De Vore De Garven F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool F2 Er is concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen te 3 laten doorstromen naar een vroegschool F3 De voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht F4 Het aanbod van de voor- en de vroegschool zijn op elkaar afgestemd F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen 2 2 2 van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en 2 2 2 de vroegschool is op elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg op de voor- en vroegschool zijn op elkaar afgestemd 2 2 2 Toelichting (F5, F6, F7): Hoewel de scholen en peuterspeelzaal met hetzelfde aanbod werken, hebben zij de afstemming van het pedagogisch klimaat, het educatief handelen, de wijze waarop met ouders wordt omgegaan en de zorg nog onvoldoende gerealiseerd. Dit zijn ontwikkelpunten. G OPBRENGSTEN VAN VVE Duimelotje De Vore De Garven G1 De resultaten worden gemeten conform de - 3 3 gemeentelijk afspraken G2 De resultaten zijn van voldoende niveau - 3 3 G3 Verlengde kleuterperiode - 3 3 4. VERVOLGAFSPRAKEN. Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. Onderzoeksdatum: 19-03-2012 Pagina 8 van 8