FTD lotgenotendag 10 januari 2015 Congres Vancouver 23-25 oktober 2014 Vervolg
Overzicht presentatie Even voorstellen Korte achtergrond FTD FTD congres Biomarkers Achtergrond overerving Behandelingen Ander FTD onderzoek in ErasmusMC
Even voorstellen
Achtergrond FTD
FTD = Frontotemporale dementie = Ziekte van Pick
FTD Onderliggende oorzaak: Verschrompeling gedeelten van hersenen door afsterven zenuwcellen Eiwitophopingen Tau TDP Overig
FTD verschillende types Gedrag: gedragsvariant FTD met/zonder ALS Taal: semantische dementie (SD) progressieve niet-vloeiende afasie (PNFA)
FTD congres Vancouver 23-25 oktober 2014
FTD congres - inhoud Nieuwste ontwikkelingen bespreken Wetenschappelijk onderzoek Onderliggende mechanismen ontdekken Nieuwe methodes ontwikkelen Etc. Voor diagnostiek (proces van uitzoeken wat er aan de hand is) Voor behandeling Doel: toegevoegde waarde t.o.v. huidige praktijk
Onderwerpen ziektepresentaties genetica beeldvorming, biomarkers cognitie pathologie moleculair diermodellen behandeling
Onderwerpen ziektepresentaties genetica beeldvorming, biomarkers cognitie pathologie moleculair diermodellen behandeling
Biomarkers
Biomarkers Meetinstrumenten die aantonen: Wel / niet ziek? Welke onderliggende oorzaak? FTD of iets anders? FTD: welke onderliggende vorm?
Biomarkers Onderliggende schade bij FTD: eiwitneerslagen Twee grote groepen: 1. FTD tau 2. FTD TDP Wetenschappelijk onderzoek gericht op onderscheid Behandeling aanpassen
Biomarkers Bloed voordeel: makkelijk te verkrijgen nadeel: ver van de hersenen Hersenvocht voordeel: rondom hersenen nadeel: ruggenprik nodig
Hersenvocht onderscheid tau/tdp Ratio <0.37: 82% van de gevallen correct onderscheid v v Hu et al 2013 Neurology
Hersenvocht onderscheid tau/tdp Proteomics Nieuwe eiwitten zoeken Nieuw begrip van onderliggende processen?
Hersenvocht moeilijkheden Aantallen zekere diagnose Technieken
Bloed vergelijkbare wetenschappelijke onderzoeken vaak gecombineerd met hersenvocht
Behandelingen
FTD overerving In ongeveer 30% van de gevallen van FTD familiair Overerving
Overerving - DNA DNA = erfelijk materiaal Opgedeeld in genen
Overerving - DNA Erfelijke codes zorgen voor de aanmaak van eiwitten DNA Eiwit Functie
Overerving - chromosomen DNA opeengepakt in 46 chromosomen 23 chromosoomparen: 1 van vader 1 van moeder
Overerving - chromosomen
Overerving autosomaal dominant Dus: bij een ouder met FTD: 50% kans op erfelijke eigenschap
Erfelijkheid soorten mutaties (Nu) bekende groepen: MAPT Progranuline C9orf72 Onbekende erfelijke eigenschap
Onderzoek in deze families Dragen eigenschap, geen symptomen => presymptomatisch => onderzoek naar ontstaan van FTD mogelijk
Bloed progranuline mutatie Progranuline mutatie tekort eiwit progranuline ZONDER mutatie MET mutatie
Behandeling progranuline In theorie verschillende manieren om progranuline op te hogen Toedienen progranuline Verhogen productie Verhogen afgifte Verlagen afbraak Effecten van progranuline nadoen
Progranuline mutatie Normaal Progranuline eiwit
Progranuline mutatie Mutatie Progranuline eiwit
Behandeling progranuline Mutatie - behandeling Progranuline eiwit Behandeling
Behandelingen gericht op taueiwit
Medicatie onderzoek gericht op tau Ophopingen van tau eiwitten in de hersenen bij ~40% van de FTD patiënten Pick lichaampjes
Overige behandelingen Steeds meer medicijnen met verschillende aangrijpingspunten Voornamelijk progranuline en tau
Ander FTD onderzoek in ErasmusMC Pathologie
FTD onderzoek in ErasmusMC Genetica Zoeken nieuwe mutaties Biomarkers in families met bekende mutaties Beeldvorming (scans) Pathologie
Pathologie Na overlijden hersenen onder de microscoop bekijken Onderzoek doen op hersenweefsel
Pathologie nuttig? Klopte de diagnose FTD/Alzheimer/? Zo nee, wat kunnen we achteraf hiervan leren?
Pathologie nuttig? Klopte de diagnose? Zo nee, wat kunnen we achteraf hiervan leren? Bij leven: FTD Andere diagnose Pathologie: FTD 104 5 Pathologie: geen FTD 11 nvt Onderscheid belangrijk voor behandeling Gedrag + geheugenproblemen: moeilijk onderscheid te maken FTD Alzheimer Gedrag + problemen met bewegen: moeilijk onderscheid FTD zeldzamere vormen dementie
Pathologie nuttig! Klopte de diagnose FTD/Alzheimer/? Zo nee, wat kunnen we achteraf hiervan leren? Definitieve subdiagnose ( tau of TDP ) nuttig voor bijvoorbeeld biomarker onderzoek behandeling afstemmen Onderzoek in hersenen zelf nuttig om processen beter te begrijpen aangrijpingspunten behandeling? voorbeeld: staan genen aan of uit in de hersenen?
Bedankt voor jullie aandacht!
Behandeling Taurx Vragen?