drs. Nienke Scheltens Arts onderzoeker VUmc Alzheimercentrum

Transcriptie

1 ALZHEIMER CAFÉ AMSTERDAM NOORD 27 september 2016 drs. Nienke Scheltens Arts onderzoeker VUmc Alzheimercentrum Aan deze presentale kunnen geen rechten worden ontleend

2 Missie: Het combineren van topreferente palëntenzorg en wetenschappelijk onderzoek van wereldformaat. We streven naar een leidende rol in zowel zorg voor als onderzoek naar demenle.

3 DemenLe is een syndroomdiagnose à het zegt niet iets over de oorzaak, maar het betekent dat er een verlies is van de hogere hersenfuncles waardoor het zelfstandig dagelijks funcloneren is aangetast à Demen(e is een verlies van hogere hersenfuncles (ook wel cogni.eve func.es genoemd)

4 DemenLe: verlies van hogere hersenfuncles Hogere hersenfunc(es (cogni.eve func.es) - Geheugen - Taal - Ruimtelijk inzicht - Uitvoerende funcles - Gedrag - Praxis - Aandacht

5 DemenLe: verlies van hogere hersenfuncles Hogere hersenfunc(es: - Geheugen à opslaan van nieuwe gegevens à opdiepen van opgeslagen gegevens à herkennen van opgeslagen gegevens Asdf

6 DemenLe: verlies van hogere hersenfuncles Hogere hersenfunc(es: - Geheugen - Adsfsaf - Asdfadfas - Sadfasdf - Asdfsadf - sf opdiepen gegevens nieuwe gegevens opslaan herkennen gegevens

7 DemenLe: verlies van hogere hersenfuncles Hogere hersenfunc(es: - Geheugen - Taal à praten à begrijpen praten begrijpen à lezen à schrijven

8 DemenLe: verlies van hogere hersenfuncles Hogere hersenfunc(es: - Geheugen - Taal à praten à begrijpen à lezen à schrijven Asd

9 DemenLe: verlies van hogere hersenfuncles Hogere hersenfunc(es: - Geheugen - Taal - Ruimtelijk inzicht - Asdf - a

10 DemenLe: verlies van hogere hersenfuncles Hogere hersenfunc(es: - Geheugen - Taal - Ruimtelijk inzicht - Uitvoerende funcles à planning à organisale sdfasdf

11 DemenLe: verlies van hogere hersenfuncles Hogere hersenfunc(es: - Geheugen - Taal - Ruimtelijk inzicht - Uitvoerende funcles - Gedrag - sf Minder ondernemend, apathisch Aanhankelijker, milder Korter lontje Staren, afwezig

12 DemenLe: verlies van hogere hersenfuncles Hogere hersenfunc(es: - Geheugen - Taal - Ruimtelijk inzicht - Uitvoerende funcles - Gedrag - Praxis (aangeleerde handelingen) - Aandacht

13 DemenLe: verlies van hogere hersenfuncles Hogere hersenfunc(es: - Geheugen - Taal - Ruimtelijk inzicht - Uitvoerende funcles - Gedrag - Praxis - Aandacht

14 DemenLe: verlies van hogere hersenfuncles Hogere hersenfunc(es: - Geheugen - Taal - Ruimtelijk inzicht COMBINATIE - Uitvoerende funcles - Gedrag à problemen in - Praxis het dagelijks leven - Aandacht

15 verlies van hogere hersenfuncles SubjecLeve klachten Milde cognileve stoornis (MCI) DemenLe

16 verlies van hogere hersenfuncles SubjecLeve klachten Subjec(eve klachten: er zijn wel klachten van de hogere hersenfuncles, maar de neuropsychologische tests worden op een voldoende niveau gemaakt

17 verlies van hogere hersenfuncles Milde cognileve stoornis (MCI) Milde cogni(eve stoornis: er zijn klachten van de hogere hersenfuncles en sommige neuropsychologische tests worden ook onder niveau gepresteerd, maar er gaan geen dingen mis in het dagelijks leven

18 verlies van hogere hersenfuncles DemenLe Demen(e: Er zijn meerdere klachten van de hogere hersenfuncles en er wordt op meerdere neuropsychologische tests onder niveau gepresteerd. Bovendien leiden deze klachten tot problemen in het dagelijks funcloneren.

19 verlies van hogere hersenfuncles SubjecLeve klachten Milde cognileve stoornis (MCI) DemenLe Per jaar gaat 6-25% van de mensen met MCI dusdanig achteruit dat van demenle wordt gesproken

20 Alzheimer demenle Vasculaire demenle DemenLe met Lewy-lichaampjes (DLB of LBD) Frontotemporale demenle (FTD) DemenLe bij de ziekte van Parkinson Overige soorten demenle

21 Alzheimer demen(e Vasculaire demenle DemenLe met Lewy-lichaampjes (DLB of LBD) Frontotemporale demenle (FTD) DemenLe bij de ziekte van Parkinson Overige soorten demenle

22 Oorzaak van Alzheimer demen(e Oorzaak niet bekend Stapeling Alzheimer eiwiaen - amyloid-beta à plaques - tau à tangles haps:// achtergrondinformale/medische-illustrales/ amyloide-plaques-en-neurofibrillaire-tangles/

23 Oorzaak van Alzheimer demen(e Oorzaak niet bekend Stapeling Alzheimer eiwiaen à hersenkrimp Gezonde hersenen Gevorderde Alzheimer demenle haps:// healthy_vs_alzheimers.asp

24 Wat zijn de verschijnselen? Late-onset Alzheimer demenle (na 65 ste levensjaar): Geheugen meestal het eerst en het meest aangedaan Early-onset Alzheimer demenle (voor 65 ste levensjaar): Geheugen meestal relalef gespaard Andere problemen staan voorop (taal, ruimtelijk inzicht, praxis, uitvoerende funcles)

25 Wie krijgt Alzheimer demen(e? Het kan iedereen overkomen Belangrijkste risicofactor: de leefijd Erfelijke variant: Minder dan 5% van de mensen met Alzheimer demenle Ontstaan op jonge leefijd (gemiddeld jaar oud) Komt bij meerdere personen in een familie voor Verwijzing naar een erfelijkheidsdeskundige (Klinisch GeneLcus) is zinvol

26 Hoe vaak komt Alzheimer demen(e voor? 60-70% van de mensen met demenle mensen in Nederland Per jaar krijgen mensen in Nederland de diagnose

27 Hoe wordt de diagnose gesteld? Uw verhaal Lichamelijk onderzoek Neuropsychologisch onderzoek

28 Hoe wordt de diagnose gesteld? Uw verhaal Lichamelijk onderzoek Neuropsychologisch onderzoek Bloedonderzoek MRI of CT-scan (Ruggenprik) (EEG) (PET-scan)

29 Is Alzheimer demen(e te behandelen? Er is geen genezing mogelijk Er zijn medicijnen die sommige verschijnselen kunnen remmen (maar: wisselend effect, vaak bijwerkingen) Nog veel wetenschappelijk onderzoek nodig Wat kunt u er zelf aan doen om de ziekte te remmen? Lichamelijk EN geestelijk fit blijven Gezond eten (afwisselend, vers, Mediterraans dieet)

30 Alzheimer demenle Vasculaire demen(e DemenLe met Lewy-lichaampjes (DLB of LBD) Frontotemporale demenle (FTD) DemenLe bij de ziekte van Parkinson Overige soorten demenle

31 Oorzaak van vasculaire demen(e: Schade aan de bloedvaten van de hersenen à hersenen krijgen te weinig voedingsstoffen en zuurstof à de hersencellen raken beschadigd Risicofactoren: - hoge bloeddruk - roken - suikerziekte - hart- en vaataandoeningen

32 Wat zijn de verschijnselen? Het beloop is vaak in sprongetjes / trapsgewijs Klachten aiankelijk van de locale van de hersenschade (vaak ook traagheid) RegelmaLg zijn er ook lichamelijke klachten

33 Hoe wordt vasculaire demen(e gediagnos(ceerd? Uw verhaal Lichamelijk onderzoek Neuropsychologisch onderzoek Bloedonderzoek MRI of CT-scan (Ruggenprik) (PET scan) haps://radiopaedia.org/images/

34 Hoe vaak komt vasculaire demen(e voor? 20% van de mensen met demenle Is vasculaire demen(e te behandelen? Niet te genezen Belangrijk dat risicofactoren worden beperkt Wat kunt u er zelf aan doen om de ziekte te remmen? Lichamelijk EN geestelijk fit blijven Gezond eten

35 Alzheimer demenle Vasculaire demenle Demen(e met Lewy-lichaampjes (DLB of LBD) Frontotemporale demenle (FTD) DemenLe bij de ziekte van Parkinson Overige soorten demenle

36 Oorzaak van DLB: Oorzaak niet helemaal duidelijk Ophoping van α-synucleine in Lewy-lichaampjes à afsterven hersencellen, met name in buitenste hersenlaag (cortex) en substanla nigra Geen erfelijkheidsfactor bekend hap://

37 Wat zijn de verschijnselen? FluctuaLes in aandacht en alertheid (kan variëren van uur tot uur) HallucinaLes OnrusLg slapen en levendige dromen (Flauw)vallen Lichamelijke sljieid Traagheid

38 Hoe wordt de ziekte gediagnos(ceerd? Uw verhaal Lichamelijk onderzoek Neuropsychologisch onderzoek Bloedonderzoek MRI of CT-scan (DAT-SPECT scan) (Ruggenprik) (PET scan)

39 Hoe vaak komt het voor? Niet helemaal duidelijk. Waarschijnlijk na Alzheimer en vasculaire demenle derde oorzaak van demenle. Is demen(e met Lewy-lichaampjes te behandelen? Het is niet te genezen Sommige verschijnselen kunnen worden onderdrukt met medicale Pas op met anlpsycholca!

40 Alzheimer demenle Vasculaire demenle DemenLe met Lewy-lichaampjes (DLB of LBD) Frontotemporale demen(e (FTD) DemenLe bij de ziekte van Parkinson Overige soorten demenle

41 Betekenis FTD: degenerale (verslechtering van de hersenfuncle de gepaard gaat met hersenkrimp) van de hersenen in het frontale gebied en/of in het temporale gebied (symmetrisch of asymmetrisch) hap:// in_my_community_60857.asp haps://radiopaedia.org/arlcles/frontotemporal-lobar-degeneralon

42 Verschillende vormen: Gedragsvariant Progressieve niet-vloeiende afasie SemanLsche demenle

43 Verschillende vormen: Gedragsvariant - gedrags- en persoonlijkheidsveranderingen - stoornissen in de uitvoerende funcles - geheugen relalef gespaard Progressieve niet-vloeiende afasie SemanLsche demenle

44 Verschillende vormen: Gedragsvariant Progressieve niet-vloeiende afasie - moeizame, niet-vloeiende spraak - spraakfouten (woorden zeggen die bijna net zo klinken als het juiste woord, maar niet correct zijn) SemanLsche demenle

45 Verschillende vormen: Gedragsvariant Progressieve niet-vloeiende afasie SemanLsche demenle - verlies van betekenis van woorden en objecten - zowel verbaal (spraak, begrip) als visueel (herkennen plaatjes en tekenen, herkennen gezichten)

46 Oorzaken: Verschillende oorzaken Bij ongeveer 40% familiaire variant Juist bij familiaire variant ook regelmalg ALS in familie

47 Behandeling: Geen genezing mogelijk Begeleiding m.b.t. gedrag en/of taal belangrijk

48 DemenLe betekent verlies van de hogere hersenfuncles met problemen in het dagelijks funcloneren Er zijn verschillende oorzaken voor demenle, waarbij de ziekte van Alzheimer het meest voorkomt Er is helaas nog geen genezing mogelijk

49 Voor de ontwikkeling van een goede behandeling is wetenschappelijk onderzoek hard nodig!

50 VUmc Alzheimercentrum