5 -minuten versie voor Provinciale Staten provincie ZUID HOLLAND Directie DRM Afdeling Mobiliteit en Milieu Registratienummer PZH-2011-293923010 (DOS-201 1 0000439) Datum vergadering Gedeputeerde Staten 28 juni 201 1 Verzenddatum 2 9 JUN 2011 Geheim Nee Portefeuillehouder Bondt, IGM, de Paraaf Provinciesecretaris Termijn Niet van toepassing Onderwerp Uitwerking motie fiets op de bus Bijlagen Voorstel van GS aan PS: kennisnemen van bijgaande stukken op basis van actieve informatieplicht 1. Onderwerp in kort bestek Zie brief van GS aan PS. 2. Afbakening van (wettelijk) kader en partijen a. Europeeslnationaallprovinciaal wettelijk en beleidskader Niet van toepassing. b. Relatie andere interne beleidsterreinen Niet van toepassing. c. Relatie externe partijen Niet van toepassing. 3. Procesbeschrijving en rol Staten a. Voorgeschiedenis In de vergadering van Provinciale Staten, hierna te noemen PS, van 10 november 2010 is motie 239 aangenomen over de fiets op de bus. Op 8 februari 201 1 hebben Gedeputeerde Staten, hierna te noemen GS, het behandelvoorstel van de motie vastgesteld. Hierin hebben zij aangegeven dat zij ervaringen in binnen- en buitenland zullen inventariseren en op basis hiervan
provincie ZUID HOLLAND uiterlijk in mei 201 1 een uitgewerkt voorstel voor het houden van een pilot "fiets op de bus" zullen voorleggen aan PS. GS geven bij deze gevolg aan dit besluit. b. Waar staan we nu? Bij de uitwerking van het voorstel hebben GS twee sporen bewandeld. In de eerste plaats hebben GS de afgelopen tijd een inventarisatie verricht van de ervaringen in binnen- en buitenland met het meenemen van de fiets in het openbaar vervoer, met specifieke aandacht voor de fiets op de bus. Daarnaast zijn de busvervoerders die in opdracht van de provincie het busvervoer in Zuid- Holland verrichten, verzocht uitgewerkte voorstellen in te dienen voor experimenten met het meenemen van de fiets in de bus. Ervaringen in de afgelopen jaren in Nederland en de ons omringende landen bieden weinig aanknopingspunten om in Zuid-Holland een pilot met de fiets op de bus uit te voeren die leidt tot structureel meer OV-gebruik. Ook de busvervoerders verwachten niet dat het meenemen van de fiets op de bus meer OV-reizigers oplevert. De kosteneffectiviteit (kosten in relatie tot de verwachte effecten) van een pilot fiets op de bus is daarmee zeer laag. Gegeven het streven van de provincie om meer reizigers in het openbaar vervoer te krijgen biedt het voorgaande onderzoek te weinig positieve aanknopingspunten om in Zuid-Holland een pilot met de fiets op de bus uit te voeren dat dit doel op een kosteneffectieve manier dichterbij brengt. Mede in het licht van de noodzakelijke algemene bezuinigingen op de openbaar vervoerbudgetten wordt in de brief aan PS uiteengezet waarom een pilot 'fiets op de bus' geen meerwaarde zal opleveren ten opzichte van de ervaringen die elders zijn opgedaan. Aan de Staten wordt voorgesteld de motie hiermee als afgedaan te beschouwen. c. Vervolg procedure Niet van toepassing. 4. Financiële aspecten (dekking en risico's) Niet van toepassing. Technische & proces vragen en informatie bij Ambtenaar R.I. Pieper Telefoon 7667 Kamer
Gedeputeerde Staten pro,,mie ZUID HOLLAND Provinciale Staten van Zuid-Holland Directie Ruimte en Mobiliteit Afdeling Mobiliteit en Milieu Contact drs. R.I. Pieper T ri.pieper@pzh.nl Postadres Provinciehuis Postbus 90602 2509 LP Den Haag T070-441 66 11 w.zuid-holland.nl Datum Ons kenmerk PZH-2011-293923010 Uw kenmerk Onderwerp Uitvoering motie 239: fiets op de bus Bijlagen 2 Geachte Statenleden, In de vergadering van Provinciale Staten, hierna te noemen PS, van 10 november 2010 is motie 239 aangenomen over de fiets op de bus. U verzoekt ons daarin de mogelijkheid van een pilot "fiets op de bus" te verkennen. Op 8 februari 201 1 hebben Gedeputeerde Staten, hierna te noemen GS, het behandelvoorstel van de motie vastgesteld. Hierin hebben wij aangegeven dat wij de ervaringen in binnen- en buitenland zullen inventariseren en op basis daarvan uiterlijk in mei 201 1 een uitgewerkt voorstel voor het houden van een pilot "fiets op de busn zullen voorleggen aan PS. GS geven bij deze gevolg aan dit besluit. De provincie Zuid-Holland wil het gebruik van het openbaar vervoer stimuleren. De provincie streeft naar een vergroting van het aantal reizigers dat gebruik maakt van het openbaar vervoer. Eén van de manieren om dit te bereiken is om ketenmobiliteit te bevorderen: reizigers die gebruik maken van verschillende vervoennrijzen tijdens hun reis, moeten zo makkelijk mogelijk van deur tot deur kunnen reizen. De fiets is een belangrijk vervoermiddel in het voor- en natransport van het openbaar vervoer. De aanname achter 'fiets op de bus' is dat het meenemen van de fiets op de bus het reizen van deur tot deur door de keten zou kunnen vergemakkelijken en daarmee het openbaar vervoergebruik kunnen stimuleren. Bezoekadres Zuid-Hollandplein 1 2596 AW Den Haag Tram B en 9 en bussen 18.22,65 stoppen dichtbij het provinciehuis. Vanaf station Den Haag CS is het tien minuten lopen. De parkeerruimte Voor auto's is beperkt. Bij de uitwerking van het voorstel hebben GS twee sporen bewandeld: 1. Inventarisatie ervaringen binnen- en buitenland. GS hebben de afgelopen tijd een inventarisatie verricht van de ervaringen in binnen- en buitenland met het meenemen van de fiets in het openbaar vervoer, met specifieke aandacht voor de fiets op de bus. In deze inventarisatie zijn ook onze eigen ervaringen met de Goereebus en het meenemen van de fiets op de MerwedeLingelijn en de Waterbus betrokken. In de inventarisatie is gekeken naar de opzet en kenmerken van de praktijkgevallen, de kosten en de eventuele toepasbaarheid in Zuid-Holland, maar is met name aandacht geschonken aan het structurele positieve effect
provincie ZUID HOLLAND Ons kenmerk PZH-2011-293923010 op het aantal OV-reizigers. In de bijlage bij deze brief wordt uitgebreid ingegaan op deze inventarisatie. Uit de inventarisatie blijkt dat in Nederland het meenemen van de (gewone) fiets in de trein en metro meestal is toegestaan, maar in bus en tram - behoudens enkele uitzonderingen - niet. De vouwfiets kan wel meegenomen worden. Er zijn in het verleden verschillende experimenten geweest met het meenemen van de fiets in de bus, maar deze zijn allemaal tussentijds gestopt vanwege het geringe positieve effect op het OV-gebruik. In de ons omringende landen zijn weliswaar verschillende gevallen bekend waarin het meenemen van de fiets in de bus is toegestaan, maar uit deze ervaringen is niet gebleken dat dit leidt tot structureel hoger OV-gebruik. Ervaringen in de afgelopen jaren in Nederland en de ons omringende landen bieden daarmee weinig aanknopingspunten om in Zuid-Holland een pilot met de fiets op de bus uit te voeren die voorts ook zal leiden tot meer en structureel OV-gebruik. 2. Uitvraag bij busvervoerders provincie Zuid-Holland. Daarnaast zijn de busvervoerders die in opdracht van de provincie het busvervoer in Zuid- Holland verrichten, verzocht uitgewerkte voorstellen in te dienen voor experimenten met het meenemen van de fiets in de bus. Alleen Connexxion heeft mogelijkheden gezien om een voorstel in te dienen. GS hebben het ontvangen voorstel beoordeeld op uitvoerbaarheid, kosten en het door de vervoerder zelf ingeschatte potentieel effect op OV-gebruik. Conclusie is dat vervoerders niet verwachten dat het meenemen van de fiets op de bus zal leiden tot structureel meer OV-reizigers. De kosteneffectiviteit (kosten in relatie tot de verwachte effecten) van een pilot fiets op de bus is daarmee zeer laag. Daar komt nog bij dat het meenemen van de fiets op drukke buslijnen in de spits ongewenst is vanwege het ruimtebeslag en het tijdverlies dat optreedt door het in- en uitladen van de fiets. Gegeven het streven van de provincie om meer reizigers in het openbaar vervoer te krijgen biedt het voorgaande weinig aanknopingspunten om in Zuid-Holland een pilot met de fiets op de bus uit te voeren dat dit doel op een kosteneffectieve manier dichterbij brengt. Mede in het licht van de noodzakelijke algemene bezuinigingen op de openbaar vervoerbudgetten adviseren GS om geen pilot 'fiets op de bus' uit te voeren. Deze pilot zou ten koste gaan van het al krimpende budget voor OV. Met deze brief beschouwen Gedeputeerde Staten de motie als afgedaan. Hoogachtend, Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland, voorzitter, 0 / - M.M. van der Kraan J. Franssen
BIJLAGE BIJ BRIEF PZH-2011-293923010 GS AAN PS UITVOERING MOTIE 239 FIETS OP BUS 1. Inventarisatie ervaringen binnen- en buitenland In diverse gebieden elders in Nederland en in de ons omringende landen is het meenemen van de fiets in de bus toegestaan. Hieronder worden de meest relevante ervaringen beschreven, te beginnen met die in de provincie Zuid-Holland zelf. Ervaringen provincie Zuid-Holland Het meenemen van de fiets in het openbaar vervoer van de provincie Zuid-Holland is afhankelijk van de vervoervoorwaarden van de betreffende vervoerder. In de provincie Zuid-Holland zijn drie vervoerders actief: Connexxion in de concessie Duin- en Bollenstreek, Leiden, Rijnstreek en Midden-Holland (DBLRMH), Arriva in de concessies Drechtsteden, Alblasserwaard en Vijfheerenland, waaronder de MerwedeLingelijn (DAV), Hoeksche Waard, Goeree-Overflakkee, (HWGO) en Waterbus en de Nederlandse Spoorwegen op de treindienst Gouda - Alphen aan den Rijn. Bus Het meenemen van de gewone fiets is niet toegestaan in het busvervoer in de provincie Zuid-Holland, met uitzondering van de Goereebus (zie hieronder). De vouwfiets mag (ingevouwen en ingepakt) wel gratis mee, maar dit wordt door vervoerders in de praktijk niet actief gepromoot. Dit beleid wijkt overigens niet af van het beeld elders in Nederland. Trein: Merwedelingelijn en treindienst Gouda - Alphen aan den Rijn Op de Merwedelingelijn en de treindienst Gouda - Alphen aan den Rijn mag de fiets buiten de spits op werkdagen (spitsuren 06.30-09.00 uur en 16.30-18.00 uur) en in het weekend de gehele dag mee in de trein. Een dagkaart voor de fiets kost 6 euro. Vouwfietsen mogen (opgevouwen) gedurende de gehele dienstregeling kosteloos mee. De regels sluiten hiermee aan op het algemene NS-beleid inzake fiets in de trein. Waterbus De fiets mag op de Waterbus altijd gratis mee, mits er voldoende ruimte beschikbaar is. Recente provinciale ervaringen met de fiets op de Waterbus en de MerwedeLingelijn leren dat: Het meenemen van de fiets leidt tot enthousiast en veelvuldig gebruik door reizigers; Voor beide systemen geldt dat de fiets gebruikt wordt in het voor- en natransport, waardoor sprake is van 100% ketenmobiliteit; Imago: Waterbus wordt ervaren als het 'verlengde fietspad' Zowel bij Waterbus als MerwedeLingelijn wordt regelmatig tegen de grens aangelopen van de ruimtecapaciteit; hier dreigt het succes een bedreiging te worden.
Goereebus De Goereebus is een busverbinding die sinds 2008 in de zomermaanden diverse recreatieve bestemmingen op het eiland Goeree onderling verbindt. De verbinding maakt onderdeel uit van de concessie HWGO, die geëxploiteerd wordt door Arriva. Eén van de Goereebussen is voorzien van een fietskar (max. 10 fietsen). Het idee is dat reizigers voor of na een fietstocht de fiets in de bus kunnen meenemen. Op deze manier wordt de bus een schakel in een verkenningstocht van het gebied. De andere bussen die op de route worden ingezet, zijn voorzien van fietsdragers (maximaal 4 fietsen). Arriva geeft aan met de Goereebus de afgelopen drie jaar de volgende lessen te hebben opgedaan. Uit onderzoek blijkt dat vooral reizigers die al eerder gebruik hebben gemaakt van de bus, wel eens gebruik maken van de mogelijkheid om de fiets mee te nemen. Uit ervaring blijkt dat fietsers vooral bij het transferium bij Renesse instappen; Het integreren van fiets en openbaar vervoer kan nog verbeterd worden door specifieke fietsarrangementen aan te bieden in de vorm van een "dagprogramma". Het is belangrijk dat reizigers precies weten op welke rit de fietskar wordt ingezet. De afgelopen jaren is het meerdere keren voorgekomen dat een of meerdere reizigers bij de bus stond(en) met de fiets, maar dat onvoldoende capaciteit beschikbaar was. Zorg dat er voldoende tijd is binnen de dienstregeling om fietsen mee te nemen. Voor de Goereebus is de dienstregeling zodanig ruim opgezet dat de bus op sommige haltes tijd af moet wachten als er geen fietsen worden meegenomen. Zorg ervoor dat de regels omtrent het meenemen van de fiets duidelijk zijn bij de chauffeur en dat elke chauffeur de regels naleeft. Kortom, ruime halteringstijden zijn essentieel. Met het tarief dat betaald wordt voor de fiets kan het gebruik worden gereguleerd en afgestemd worden op de capaciteit. Laat de Goereebus in de vorm van een arrangement een onderdeel zijn van een dagje fietsen, maar moet geen doel op zich zin om zoveel mogelijk fiets-ov-reizen te faciliteren. Arriva monitort de Goereebus niet apart, zodat er geen cijfers over het gebruik beschikbaar zijn. E~aringen elders in Nederland Stadsregio Rotterdam In de Rotterdamse metro mogen fietsen buiten de spits en in het weekend gratis mee. In ieder metrorijtuig zijn speciale fietsvoorzieningen aangebracht, bestemd voor het meenemen van de fiets. Een sticker op de toegangsdeuren geeft aan waar het plaatsen van fietsen is toegestaan. Het maximaal aantal fietsen per metrorijtuig is twee. Vouwfietsen mogen altijd mee in het Rotterdamse openbaar vervoernet. Stadsregio Haaglanden In trams en bussen in Haaglanden mogen uitsluitend vouwfietsen -opgevouwen- worden meegenomen. De reiziger dient daarbij gebruik te maken van de speciale bagageruimte die in alle trams en bussen aanwezig is RandstadRail In zowel het Rotterdamse als het Haagse deel van RandstadRail mag de gewone fiets na 19 uur en in het weekend kosteloos mee. Vouwfietsen mogen altijd mee. Veluwe: rugwindarrangement
In de zomer van 2006 en 2007 is door vervoerder BBA op de Veluwe een proef gehouden met het meenemen van fietsen in de streekbus. De proef was gericht met name op de toeristische markt, waarbij de fiets voor 5 euro na 9 uur en in het weekend mee mocht. De fietsen gingen mee op de balkons van de bussen. Wegens te weinig gebruikers is de proef echter gestopt. Samenvattend In Nederland zijn in de afgelopen jaren verschillende initiatieven geweest om ook de gewone fiets mee te kunnen nemen in het reguliere OV. In de dagelijkse praktijk van het OV wordt de gewone fiets alleen toegestaan in beperkte mate in de daluren en in toeristische arrangementen. Alleen bij de Waterbus kan de gewone fiets structureel mee. Het meenemen van de gewone fiets in de bus is niet succesvol gebleken. Ervaringen buitenland Duitsland Tegen betaling van 4 euro voor een dagkaart mag in heel NordRheinWestfalen de fiets meegenomen worden in tram, bus en metro én trein. In veel Duitse stedelijke gebieden mag de fiets mee in de bus. In Aken (Aachener Verkehrsverbund) bijvoorbeeld kan de fiets na 19 uur en in het weekend mee in de bus. Een enkeltje kost 2 euro, een dagkaart 3 euro. In de regio rond Bonn en Keulen (Verkehrsverbund Rhein- Sieg) mag de fiets altijd mee in de bus, mits het niet te druk is. Een enkeltje kost 2,80 euro. In de regio Dusseldorf, Duisburg, Essen en Dortmund mag de fiets mee na 9 uur en in het weekend. Onbekend is of dit beleid heeft geleid tot meer OV-gebruik. In verschillende toeristische gebieden in Duitsland rijden bussen speciaal gericht op fietsers. In sommige gevallen kan de fiets mee in de bus, die daarvoor een speciale ruimte heeft; in andere gevallen wordt de fiets op een aanhangwagen of een rek achterop de bus geplaatst. België In Vlaanderen kan de (gewone) fiets voor 2 euro per rit meegenomen worden op de Kusttram, die rijdt tussen Knokke en De Panne. Op de andere bussen en trams van de Vlaamse vervoermaatschappij De Lijn mogen alleen vouwfietsen (kosteloos) mee. De Lijn voert momenteel echter een pilot uit waarbij het meenemen van de (gewone) fiets in de bus wordt onderzocht. In de metro en de lagevloertram van Brussel mag de fiets buiten de spits gratis mee. Ervaringen: conclusies Uit de hierboven beschreven ervaringen blijkt het volgende: De vouwfiets mag in Nederland al kosteloos mee in het openbaar vervoer, ook in de bus. Deze mogelijkheid is bij reizigers echter vaak niet bekend, mede omdat vervoerders daar in de praktijk weinig ruchtbaarheid aan geven. De gewone fiets mag in rail- en watergebonden OV (behalve de stadstram) vrijwel altijd mee, wel meestal beperkt tot de daluren of avonduren. In Nederland zijn in de afgelopen jaren verschillende initiatieven geweest om ook de gewone fiets mee te kunnen nemen in het reguliere OV. In de dagelijkse praktijk van het OV wordt de gewone fiets alleen toegestaan in beperkte mate in de daluren en in toeristische arrangementen. Experimenten met het meenemen van de gewone fiets in de bus zijn niet succesvol gebleken. Alleen bij de Waterbus kan de gewone fiets structureel mee. Met name in Duitsland bestaan stedelijke gebieden waar de gewone fiets in de bus mee mag, vrijwel altijd beperkt tot de daluren. Het effect op het OV-gebruik is onbekend.
2. Uitvraag bij busvervoerders Op basis van het voorgaande, en vanuit de overweging dat de aangekondigde bezuinigingen beperkte ruimte geven om nieuwe initiatieven te ondersteunen, zijn de busvervoerders Arriva en Connexxion gevraagd om voorstellen in te dienen die voldoen aan de volgende voorwaarden: a. het moet gaan om experimenten met het meenemen van de fiets op de bus op bestaande buslijnen, dus geen (tijdelijke) nieuwe lijnen; b. de pilot moet inzicht geven c.q. uitzicht bieden op een structurele toename (streefcijfers) van het OV-gebruik. Het (eventueel structureel) toestaan van het meenemen van de fiets op de bus moet leiden tot een blijvende toename van het aantal OV-reizigers; c. de pilots moeten beperkt van opzet zijn; m.a.w. alleen op enkele kansrijke lijnen; d. geen forse en grote promotiecampagne; e. de pilots moeten plaatsvinden in 201 1. Arriva heeft als reactie aangegeven dat zij, buiten het continueren van de Goereebus, geen mogelijkheden ziet om een pilot fiets op de bus uit te voeren. Connexxion heefi een voorstel ingediend om de gewone fiets na 19:OO uur gratis mee te nemen in de bussen in de Krimpenerwaard (zie aparte bijlage). In het voorstel geeft Connexxion aan met dit experiment nauwelijks extra reizigers te zullen aantrekken.
Provincie Zuid-Holland afdeling mobiliteit en Milieu T.a.v. de heer C.M. Boots Postbus 90602 2509 LP 'S-GRAVENHAGE Connexxlon Hdding Laapenveld 75 1213 VB Hllversum NL Postbus 224 I200 AE Hllversum Telefoon 035 625 16 00 Fax 035 625 16 99 Datum: 23 mci 201 1 Uw kenmerk: Behandeld door: N. de Jong Onderwerp: orer(e pilot fietsen op de bus Ons kenmerk: NJONGII 10523 Doorkiesnummer: 0182622666 Geachte heertmevrouw, Geachte heer Boots, Met veel genoegen geven wij gehoor aan uw verzoek een offerte te maken met betrekking tot het vervoer van fietsen op de bus. Connexxion wil de reizigers in de Krimpenerwaard de mogelijkheid de fiets na 19:OO uur mee te nemen op de bus. Pilot fietsen op de bus na 19:OO uur Om het mogelijk te maken dat de reizigers in de Krimpenerwaard de fiets na 19:00 uur mee te laten nemen op de bus is het noodzakelijk dat er in de bus een goede vastzetinrichting komt. Deze inrichting zal bestaan uit een eenvoudig uit te rollen band waarmee de fiets tegen de wand op het balkon wordt vastgezet. Er worden 2 vastzetinrichtiugen per bus gemonteerd. Deze mogelijkheid zal dan geboden worden op de lijnen: 175,177,178,190,193,194,195, 1 96,197 en lijn 292. Eventueel kan dit zonder extra kosten uitgebreid worden met de stadsdienst Gouda (lijn 1,3,4 en 6) Echter is het (afbreuk) risico groter, &t er op bepaalde momenten reizigers met fiets i.v.m. drukte worden geweigerd (bijvoorbeeld koopavond) Voor de pilot wordt voor de Krimpenerwaard gekozen omdat dit reizigers die gebruik maken van de metro een extra mogelijkheid biedt. Het is op de metro toegestaan om fietsen vanaf 18:30 uur mee te nemen. Daarnaast worden de lijnen slechts door 3 verschillende stallingen van Connexxion gereden, waardoor in een beperkt aantal bussen de fietsvoorziening aangebracht zal moeten worden.
Vervolgblad nr. 1 - NJONGII 10523 De kosten van deze pilot bedragen: o Aanschaf en inbouw fietsvoorziening in 74 bussen à 600 44.400 Instructies in de bus (stickers op grond en bij vastzetsysteem) 1.000 o Promotie in vorm van flyers en A3 posters 1.500 De totale kosten van deze aanbieding zijn (exclusief BTW) 46,900 Met het bieden van de mogelijkheid fietsen mee te nemen op de bus verwachten wij wij een extra service te bieden aan de huidige reizigers. Connexxion verwacht nauwelijks nieuw reizigers te trekken. Wellicht dat bestaande reizigers iets frequenter gaan reizen omdat de bus een beter alternatief wordt. Wel verwachten wij een toename van de reiziger tevredenheid. Hoogachtend, N. de Jong manager Innovatie en Projecten