Enuresis international child continence society Enuresis: intermittent incontinence of urine while sleeping, synonymous with (intermittent) nocturnal incontinence. The term is used regardless of whether daytime incontinence or other lower urinary tract symptoms is also present. Nocturnal may be added for extra clarity. international child continence society Enuresis: intermitterend urineverlies tijdens de slaap: synoniem nachtelijk urineverlies en bedplassen. De term wordt gebruikt, ongeacht of overdag incontinentie of andere lagere urineweg symptomen aanwezig zijn. Term nocturna mag worden toegevoegd voor extra duidelijkheid. Enuresis, primary: Enuresis in a child who has previously been dry for less than 6 months. eerder minder dan 6 maanden droog Enuresis, secondary: Enuresis in a child who has previously been dry for at least 6 months. eerder tenminste 6 maanden droog Enuresis monosymptomatic: Enuresis in a child without any (other) lower urinary tract symptoms. Enuresis nonmonosymptomatic: Enuresis in a child with (other) lower urinary tract symptoms, such as: daytime incontinence and urgency Enuresis monosymptomatisch: Enuresis zonder enige (andere) lage urineweg symptomen. Enuresis nonmonosymptomatisch: Enuresis met (andere) lage urineweg symptomen, zoals urineverlies overdag, urge incontinentie 1
Nachtelijke incontinentie Therapeutisch model blaascapaciteit Op 5-6 jarige leeftijd is enuresis indien het kind 2 x per WEEK in bed plast. Vanaf 7 jaar of ouder (volwassenen dus ook) is enuresis indien men tenminste 1 x per MAAND in bed plast. Jonge GA; Hirasing RA et al.;verhulst FC Nachtelijke urine productie Cognitieve rijping Blaascontrole Frequentie van enuresis 80% spontaan droog s nachts voor de leeftijd van 5 jaar. Nog eens 10% wordt droog voor 6 e jaar. 4-7 jaar: 12% jongens 8% meisjes 13-16 jaar: 1%-2% Volwassenen: 0,5% van J.W Capelle R.Sukhai A.Bael; Frequentie van enuresis Volwassenen tussen de 18-64 jaar 0,5%. Primaire enuresis bij 50% van de mannen 19% van de vrouwen (dus nooit langer dan 6 maanden droog geweest) 12% van de mannen hadden naast enuresis ook incontinentie overdag 29% van de vrouwen hadden naast enuresis ook incontinentie overdag Van Leerdam Child Behavour Check List Kinderen met een klinische score op de syndroomschaal aandachtsproblemen: 12,1% enuresis: 12,2 % jongens 12.0 % meisjes Van Leerdam 2
Enuresis en gedragsproblemen Enuresis is van invloed op de psychosociale ontwikkeling van het kind Enuresis is van invloed op het zelfbeeld en zelfvertrouwen van het kind. Incontinentie en nadelige gevolgen op school Onderzoek bij 99 kinderen: 57 kinderen ervaren geen nadelige gevolgen 18 kinderen ervaren soms last 14 kinderen ervaren enigszins last 10 kinderen ervaren heel erg veel last Geerdes en Langedoen Van Leerdam; Yeung Huidige visie Actieve behandeling zodra een kind 6 jaar of ouder is en zelf aangeeft dat het droog wil blijven. Enuresis oorzaken Te grote nachtelijke urineproductie Overactieve blaas Verminderde blaascapaciteit Hoge wekdrempel Erfelijkheid Overdag ophouden van mictie Yeung.E, De resultaten suggereren dat bedplassers een mindere slaapkwaliteit hebben vergeleken met niet-bedplassers. Diepe slaap kwam aanzienlijk minder voor en lichte slaap kwam meer bij hen voor. Kinderen met enuresis worden gewekt door frequente blaasactiviteit en hebben daardoor last van een verstoorde en lichte slaap, slaapfragmentatie en slaapdeprivatie. Paradoxaal genoeg hebben zij een hoge wekdrempel, waardoor het voor hen moeilijker is wakker te worden. Tevens was hun nachtelijke blaascapaciteit aanmerkelijk verminderd tot 44% van de verwachte capaciteit voor hun leeftijd.. presentatie J.W.van Capelle 2013. presentatie J.W.van Capelle 2013 3
Indeling enuresis Nijman kinderuroloog Type 1 nachtelijke polyurie met normale blaascapaciteit en normale blaasfunctie Type 2 Kleine blaascapaciteit, ook overdag klachten (urgency en/of incontinentie, vaak infecties en obstipatie (= incontinentie dag en dus ook nacht) Indeling enuresis Nijman kinderuroloog Type 3 Psychologische problematiek, ADHD, gedragsstoornis, ook overdag urineproblemen (= incontinentie dag en nacht) Type 4 Echte enuresis, normale blaascapaciteit en functie, normale nachtelijke urineproductie Verwijzingen 80 % blaasfunctiestoornissen 10 % echte monosymptomatische enuresis 7 % nachtelijke polyurie 3 % psychologisch probleem Verwijzing Schoolarts Huisarts Kinderarts Kinderuroloog Mond tot mond reclame Hulpvraag Ouders of het kind? Wat is de hulpvraag Uitleg behandelplan: beginnen met de dagproblematiek om goede voorwaarden te creëren voor de behandeling enuresis Voor de behandeling van enuresis hoeft het kind overdag niet helemaal droog te zijn. Anamnese en onderzoek Mictie en defecatie anamnese Mictielijsten van 2 dagen en de nachten. Mictiefrequentie en mictie volume Defecatielijst (14 dagen) Obstipatie Rome III criteria Meten van 3 x nachtelijke urineproductie (gewicht van de luier en de 1 e ochtendplas) 4
Na anamnese en onderzoek Bepalen of het een monosymptomatische enuresis is of nonmonosymptomatisch. Is het een primaire of secundaire enuresis. Normaliseren Normaliseren van de mictiefrequentie, zowel een te lage als een te hoge frequentie Normaliseren van de mictie, bij afwijkend mictiepatroon. (anamnestisch, uroflowmetrie) Normaliseren van het mictievolume.aanpak anders.????? Normaliseren Verminderen van de urgency dmv oefentherapie, vaak in combinatie met medicatie (oxybutinine) De blaas-brain-dialoog Normaliseren van de defecatie, vaak in combinatie met medicatie (laxantia) De blaas-brain-dialoog Het CSZ speelt bij Enuresis een belangrijke rol. In de hersenstam worden blaasremmende signalen onvoldoende snel naar de blaas gestuurd Er is bewijs dat er een rijpingsstoornis van het CZS is 5
De blaas-brain-dialoog Microstructurele afwijkingen zijn gevonden in de centra die betrokken zijn bij het mictie controle netwerk. Dit betekent dat een vertraagde rijping van deze gebieden mogelijk de oorzaak is van enuresis De blaas-brain-dialoog Functionele ontregeling van de mictie centra in de hersenstam, kunnen ontstaan door blaas dysfunctie. In reactie op de blaas dysfunctie ontstaat deactivering van het PAG gebied tijdens blaas uitzetting. De blaas-brain-dialoog Door verstoring van de afferente synapsen van de vasopressine neuronen, verdwijnt hun effect tijdens de late slaap en geeft dan diurese toename. Conclusie Door studies blijkt dat er een blaas-hersendialoog bestaat waarin de blaasstoornis kan leiden tot Slaapstoornissen Verstoring van CZS functies Enuresis presentatie.w. van Capelle, 2013 Behandelmogelijkheden Enuresis stappenplan Plaswekker Desmopressine = minrin: tablet ipv neusspray Enuresis stappenplan 1. Defecatie op orde 2. Mictie overdag op orde 3. Voldoende drinken verspreid over de dag 4. Start enuresis stappenplan als alles overdag vanzelf goed gaat 6
Enuresis stappenplan Plassen voor bedtijd Half uur lezen ontspannen Plassen en licht uit Na 1,5 uur WAKKER opnemen met wachtwoord Enuresis stappenplan Vooraf luiers wegen Luiers aan tot droge nachten Onderbroek aan onder luier Geen straf Beloning indien haalbaar Enuresis tips & trucs Flesje naast en in bed Luiers en plasticzak in slaapzak 2-3 dezelfde pyjama's meenemen Enuresis stappenplan Wekker zetten bij oudere kids Hoogslapers en zolderkamers In emmer op kamer indien veraf van toilet Minrin voor feestjes en logeren Motivatie kind: kort snel effect Wekken door vader of moeder Enuresis en plaswekkertraining 241 kinderen met enuresis 85,5% onmiddellijk na behandeling droog 70% van deze kinderen waren na 2 jaar nog steeds droog Inclusief de kinderen die niet succesvol waren direct na de plaswekkertraining, was na 2 jaar 76,7% droog Van Leerdam Plaswekker Uitleg plaswekker Na 2 tot 4 weken onvoldoende resultaat dan medicamenteuze ondersteuning. (desmopressine) Behandeltijd plaswekker: 3 maanden Binnen 2 weken moet enig resultaat zichtbaar zijn. 7
Websites www.urifoon.nl www.elther.nl www.rodger.nl www.kenniscentrumbedplassen.nl Presentatie plaswekker Uitleg aan het kind Kind de handelingen laten verrichten Matrasbeschermer 2 tot 3 weken na de start met de plaswekker een controleafspraak maken Puntenlijst bekijken Nogmaals de afspraken doornemen 8