RAPPORT VAN BEVINDINGEN Kwaliteitsonderzoek bij Yn de Mande Plaats : Schiermonnikoog BRIN-nummer : 04JI Onderzoeksnummer : 122463 Datum schoolbezoek : 21 juni 2011 Rapport vastgesteld te Leeuwarden op 12 oktober 2011
Inhoud 1 Inleiding 5 2 Bevindingen 7 3 Toezichtarrangement 13 pagina 3 van 13
1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 21 juni 2011 een onderzoek uitgevoerd op de samenwerkingsschool Yn de Mande naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. De inspectie heeft voor Yn de Mande een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten onbekend zijn, omdat de school een nieuwe samenwerkingsschool is, die ontstaan is uit de fusie per 1 augustus 2009 van c.b.s. "Ds. Hasper" en o.b.s. Martha Karst. Op 6 september 2010 heeft de inspectie de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten aan het eind van het schooljaar 2010-2011, wanneer de school twee jaar als nieuwe samenwerkingsschool heeft gedraaid, een onderzoek uit te voeren om eventuele tekortkomingen vast te stellen. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke voorschriften. Toezichthistorie De scholen waaruit Yn de Mande ontstaan is, zijn respectievelijk in 2006 (c.b.s. "Ds. Hasper") en in 2007 (o.b.s. Martha Karst) bezocht. Tijdens deze onderzoeken heeft de inspectie op beide scholen geconcludeerd dat het onderwijs van voldoende kwaliteit was. Wel constateerde de inspectie dat er stagnaties waren in de schoolontwikkeling van o.b.s. Martha Karst door een aantal onrustige jaren met verschillende directiewisselingen. De inspectie beoordeelde de indicatoren van de zorg en begeleiding en het merendeel van de indicatoren van de kwaliteitszorg als onvoldoende. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Schoolbezoek, waarbij in alle groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Gesprekken met de directie en de intern begeleider over de kwaliteit van de indicatoren. Een gesprek met leraren. Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag, na afloop van het schoolbezoek. Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, leerstofaanbod, didactisch handelen, afstemming, zorg en begeleiding, kwaliteitszorg en voorwaarden voor kwaliteitszorg. pagina 5 van 13
Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2009 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op www.onderwijsinspectie.nl. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. pagina 6 van 13
2 Bevindingen 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs 2009. Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2009 op www.onderwijsinspectie.nl. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) In verband met het programmatisch handhaven heeft de inspectie daarnaast enkele controles uitgevoerd op bepaalde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten 1.1 * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2 * De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.3 De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van acht jaar. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. 5 Kwaliteitsaspect 2 Leerstofaanbod 2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2 * De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. 2.3 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4 * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. pagina 7 van 13
Kwaliteitsaspect 3 Tijd 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 6 Afstemming 6.1 De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Kwaliteitsaspect 8 Zorg 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. pagina 8 van 13
Kwaliteitsaspect 10 Voorwaarden voor kwaliteitszorg 10.1 De schoolleiding stuurt de schoolontwikkeling inclusief de kwaliteitszorg aan. 10.2 De schoolontwikkeling is verbonden met de visie op onderwijs, zoals geformuleerd in het schoolplan. 10.3 De schoolleiding zorgt voor een professionele schoolcultuur. 10.4 Bij de zorg voor kwaliteit zijn bestuur, directie, team en andere belanghebbenden betrokken. Naleving wet- en regelgeving NT1a De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). NT2a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO) NT3a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende zorgplan (art. 19, lid 3, WPO). NT4a Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). NT4b Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). ja nee 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie concludeert dat de kwaliteit van het onderwijs op samenwerkingsschool Yn de Mande zeer zwak is. Ze baseert dit oordeel op de onvoldoende opbrengsten, belangrijke tekortkomingen in de kwaliteitszorg, het leerstofaanbod, de tijd, het didactisch handelen, de afstemming, de actieve rol van leerlingen en de zorg. De inspectie constateert dat de ontwikkeling van de school sinds de fusie in 2009 onvoldoende op gang is gekomen. Er is veel geïnvesteerd in de leeromgeving en in het behoud van de identiteit van beide fusiescholen. De aansturing op de onderwijsinhoudelijke ontwikkeling van de school en de professionalisering van het team heeft echter ontbroken. Bovendien is onvoldoende aandacht besteed aan het monitoren van de onderwijsresultaten. Het gevolg van deze stagnerende ontwikkeling is dat er op dit moment nog te weinig sprake is van een samenhangend team en een doorgaande lijn in het onderwijsleerproces. Onder leiding van de per 1 februari 2011 aangetrokken interim-directeur wordt hier wel hard aan gewerkt. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. Toelichting. Opbrengsten De inspectie onthoudt zich van een oordeel over de resultaten aan het eind van het basisonderwijs. Op dit moment zijn nog van te weinig cohorten leerlingen gegevens beschikbaar om hierover een uitspraak te doen op deze kleine school. Wel merkt de inspectie op dat het perspectief ongunstig is. Terwijl de resultaten van groep 8 in 2010 nog voldoende waren, ligt de score op de eindtoets in 2011 ruim onder het verwachte niveau en ook de huidige groep 7 heeft onvoldoende resultaten op de toetsen voor begrijpend lezen en rekenen en wiskunde. Daarnaast zijn de resultaten gedurende de schoolperiode onvoldoende. Van de 9 door de inspectie beoordeelde toetsen in de groepen 3 tot en met 7 zijn de prestaties op 6 toetsen onvoldoende. pagina 9 van 13
De inspectie onthoudt zich eveneens van een oordeel over het niveau van de sociale competenties van de leerlingen. De school volgt sinds dit schooljaar wel de sociaal-emotionele ontwikkeling van haar leerlingen met een landelijk genormeerd instrument. Omdat er op dit moment slechts gegevens van één jaar beschikbaar zijn, kan de inspectie de mate waarin de leerlingen sociale competenties beheersen echter nog niet beoordelen. Leerstofaanbod De school beschikt voor de basisvaardigheden over een leerstofaanbod waarmee het mogelijk is de kerndoelen te realiseren en het onderwijs af te stemmen op verschillen tussen leerlingen. De inspectie constateert echter tekortkomingen in de doorgaande lijn. Deze hebben enerzijds te maken met de onvoldoende begeleide implementatie van de methoden voor begrijpend lezen en anderzijds met het aanbod voor technisch lezen in groep 3. Dit sluit onvoldoende aan bij de wijze waarop het beredeneerd aanbod in de groep 1/2 vorm heeft gekregen. Tijd De school heeft op de dagroosters voldoende tijd ingepland voor de basisvaardigheden. De besteding daarvan gebeurt echter niet altijd efficiënt. Zo wordt onvoldoende gecontroleerd of de tijd voor tutorlezen ook daadwerkelijk besteed wordt aan leesactiviteiten. De inspectie constateerde tijdens het schoolbezoek dat dit zeker niet in alle groepjes het geval was. Ook gaat er dagelijks relatief veel tijd verloren aan het fruit eten. Op het rooster staat wel dat er dan voorgelezen wordt. Uit de invulling daarvan blijkt echter niet duidelijk dat deze activiteit een bewust onderdeel uitmaakt van het leesaanbod van de school. Didactisch handelen Hoewel de inspectie constateert dat er initiatieven genomen zijn om toe te werken naar een vast instructiemodel voor de hele school, is de toepassing daarvan nu nog van een te wisselende kwaliteit. De structuur van de uitleg is niet altijd helder. Met name het activeren van de voorkennis van leerlingen, het betrekken van alle leerlingen bij de les en de controle of de uitleg begrepen is, zijn elementen die op dit moment nog onvoldoende tot hun recht komen. Bovendien vertoont ook het werkklimaat in de groepen een wisselend beeld. Doordat het klassenmanagement niet altijd doelmatig is, laat de taakgerichtheid en concentratie van leerlingen in sommige groepen te wensen over. Het afstemmen van het onderwijs op verschillen tussen leerlingen is ook nog in ontwikkeling binnen de school. Recent hebben leraren hiertoe de start gemaakt met het maken van groepsplannen. In de praktijk is waarneembaar dat leraren gebruik maken van de differentiatiestof bij de methoden en van aanvullende computerprogramma's. Van een differentiatie in verwerkingsopdrachten bij begrijpend lezen, een onderdeel waarop veel leerlingen uitvallen, is echter nog geen sprake. Daarom heeft de inspectie indicator 6.3 als onvoldoende beoordeeld. Ook de afstemming in instructie is nog niet voldoende gerealiseerd. Uit de groepsplannen blijkt wel dat er sprake is van extra instructie voor individuele of groepjes leerlingen, maar deze is niet altijd planmatig gekoppeld aan de specifieke instructiebehoeften van leerlingen. Zorg en begeleiding Voor het volgen van de ontwikkeling van de leerlingen beschikt de school over een adequaat leerlingvolgsysteem met landelijk genormeerde toetsen. Daarnaast wordt de ontwikkeling van leerlingen in de kleuterperiode gevolgd met een observatiesysteem en nemen leraren in de overige groepen methodegebonden toetsen af. Desondanks oordeelt de inspectie dat het volgen en analyseren van de voortgang van de ontwikkeling van de leerlingen nog niet van voldoende niveau is. pagina 10 van 13
Bij begrijpend lezen nemen de leraren de methodegebonden toetsen nog niet of incidenteel af, omdat de methode pas kortgeleden ingevoerd is. Daarnaast benutten leraren de gegevens van de methodegebonden toetsen nog onvoldoende voor het afstemmen van het onderwijs op verschillen tussen de leerlingen en voor de specifieke zorg aan leerlingen. Hoewel het team afspraken heeft geformuleerd over de zorgniveaus, blijkt dat toch niet alle leerlingen die op niveau IV en V scoren tijdig extra zorg krijgen. Bovendien kan nog niet aangetoond worden dat consequent aan de uitvoering van de zorg gewerkt wordt. Daarnaast zijn de doelen op de groeps- /handelingsplannen en de probleemomschrijvingen op de didactische groepsoverzichten niet altijd concreet genoeg geformuleerd om te kunnen oordelen of de leerlingen de extra zorg krijgen die zij nodig hebben. Wel valt uit de verslagen van de besprekingen van de groepsplannen en uit de ingevulde evaluaties op de handelingsplannen af te leiden dat deze regelmatig geëvalueerd zijn en geleid hebben tot beredeneerde keuzes voor het vervolgtraject. Kwaliteitszorg en voorwaarden voor kwaliteitszorg De inspectie constateert dat de kwaliteitszorg over de hele linie onvoldoende is. Dit is mede te wijten aan de ongunstige voorwaarden voor de kwaliteitszorg in de afgelopen periode. De directie slaagde er onvoldoende in een professionele schoolcultuur te realiseren. Het team heeft met name aansturing op onderwijsinhoudelijk gebied gemist, hetgeen bij de fusie van essentieel belang was. Ook zijn zowel ouders als schoolbestuur te weinig bij de schoolontwikkeling betrokken en op de hoogte gehouden van de resultaten van het onderwijs. Met de komst van de interim-directeur is wel een gericht verbeteringstraject in gang gezet. Het team is zeker bereid om hieraan mee te werken. De periode is echter nog te kort om daar al veel resultaten van te zien. pagina 11 van 13
3 Toezichtarrangement De kwaliteit van het onderwijs vertoont belangrijke tekortkomingen en is als zeer zwak beoordeeld. Om deze reden kent de Inspectie van het Onderwijs aan samenwerkingsschool Yn de Mande een aangepast arrangement zeer zwak toe. De school valt onder intensief toezicht. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat de onderwijskwaliteit in juni 2013 weer van voldoende niveau is. Hieraan voorafgaand voert de inspectie een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (OKV) uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. Verder maakt de inspectie nadere afspraken met het bevoegd gezag over te bereiken tussenresultaten en over een tussentijds kwaliteitsonderzoek naar bereikte verbeteringen. Deze afspraken legt de inspectie vast in een toezichtplan. Het bevoegd gezag zal op basis van het rapport een plan van aanpak aan de inspectie sturen. Naleving Er is een tekortkoming geconstateerd in de naleving van wettelijke voorschriften, die vanwege het programmatisch handhaven standaard zijn gecontroleerd. Het geldende schoolplan is niet door het bevoegd gezag naar de inspectie gestuurd. De inspectie heeft het bevoegd gezag opdracht gegeven de wet alsnog na te leven. Er was daarnaast tijdens het onderzoek sprake van een tekortkoming in de onderwijstijd. De inspectie heeft geconstateerd dat de school niet voldeed aan de wettelijk vereisten met betrekking tot het minimum aantal onderwijsuren. Doordat de ochtendpauze dagelijks te lang was, kwam het totaal aantal onderwijsuren onder het wettelijk minimum. Het bevoegd gezag heeft na het onderzoek passende maatregelen getroffen om de wet alsnog na te leven. De ouders zijn over de herziene onderwijstijd geïnformeerd. Het bevoegd gezag herkent zich in de bevindingen van de inspectie en onderschrijft de noodzaak maatregelen te nemen die opheffing van de geconstateerde tekortkoming als doel hebben. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat de inspectie het schoolplan voor 1 november ontvangt. De minister wordt van de geconstateerde tekortkoming op de hoogte gesteld. pagina 13 van 13