Discussienota Bomen Gemeente Cranendonck 01 1
1. Inleiding In de raadsvergadering van 16 november 010 is door de gemeenteraad het Integraal Beheersplan Openbare Ruimte (IBOR) vastgesteld. Bij de vaststelling van de IBOR is door de portefeuillehouder aan u als gemeenteraad toegezegd dat er een discussienota Bomenplan wordt opgesteld. Deze discussienota moet duidelijkheid bieden op de vragen waarom is bomenplan noodzakelijk, wat hoort er in een bomenplan en wat vinden wij noodzakelijk dat er in een bomenplan wordt opgenomen.. Knelpunten De gemeente Cranendonck is een zeer groene gemeente met een groot oppervlak aan groen zowel binnen de kernen als daar buiten. Om het groen op gemeentelijke bodem maar ook op particuliere grond in stand te houden en om aan te sluiten bij de Strategische visie 1 is het opstellen van beleid voor bomen van groot belang. Omdat er geen bomenplan is loopt de gemeente tegen een aantal knelpunten aan: - Door het ontbreken van beleid heeft het ambtelijk apparaat onvoldoende handvatten om structurele keuzes te maken voor het aanplanten van bomen, het onderhouden, het vervangen van bomen en het (her)inrichten van groenvoorzieningen. - Burgers komen met veel klachten over bomen. Deze klachten hebben met name betrekking op bladval, afscheiding van sappen, bezonning, processierups en wortelopdruk. Het beleid moet een duidelijke richtlijn geven over hoe de gemeente omgaat met deze klachten. - Met de toenemende rechtspraak over kapvergunningen ontstaat ook meer behoefte aan kapvergunningen beleid en een meer omvattend bomenplan. Het beleid moet een duidelijke en eenduidige lijn uitzetten waarmee ad-hoc reacties in de toekomst uitgesloten worden. - De bezwarencommissie heeft de gemeente al meerdere malen geadviseerd om een groene lijst op te stellen. Hierdoor wordt het afhandelen van bezwaren voor alle partijen veel transparanter. - Met de komst van de WABO is het aanvragen van een kapvergunning veranderd. Om het proces van vergunningen eenvoudiger te maken en het aantal kapvergunningen te verminderen is bomenplan noodzakelijk. - Een visie op de groenstructuur voor de gehele gemeente ontbreekt. Hierin zijn bomen de grootste bepalende factor. Voor nieuwe ontwikkelingen is het van belang om voorafgaand aan een project afstemming te vinden op de groenstructuur, om zo te komen tot een stabiele, goed functionerende en beheerbare groenstructuur waarin de bomen een bepalende rol hebben. Voor Soerendonk is reeds een concept groenvisie als pilot project opgesteld. De reacties van buurtbeheer en bewoners waren zeer positief. Voor de overige kernen zullen de komende jaren ook groenvisies opgesteld worden. De groenvisies en het Bomenplan hangen nauw samen. - De boswet is op 1 januari 010 gewijzigd. Hierdoor zijn bospercelen binnen de bebouwde kom Boswet niet langer beschermd (voor de boswet gelden andere begrenzingen van de bebouwde kom dan de bebouwde kom zoals we deze kennen 1 De Strategische visie geeft aan dat Cranendonck een heerlijke plaats is om in te wonen en waar men in alle rust kan genieten van het groen, het landelijke, het dorpse en het gastvrije van Cranendonck. Het behouden en versterken van het groene en rustiek karakter is dan ook één van de focuspunten. Belangrijk hierbij is dat er gewaakt wordt voor de identiteit van de gemeente als groene en rustieke gemeente Deze in de boswet aanpassing heeft gevolgen voor het bomenbestand. Voorheen werden alle houtopstanden zowel binnen als buiten de bebouwde kom van de Boswet beschermd. Per 1 januari 010 zijn dit alleen de houtopstanden in het gebied buiten de bebouwde kom Boswet. De gemeente is vanaf deze datum verantwoordelijk voor de bescherming van de houtopstanden binnen de bebouwde kom Boswet. Omdat de Algemene Plaatselijke Verordening hierop niet is aangepast zijn deze houtopstanden niet beschermd tegen kap en is het niet mogelijk een herplantplicht op te leggen.
vanuit bestemmingsplannen of GVVP). Gemeentelijk beleid en de APV moeten deze bospercelen in de toekomst beschermen. 3. Doel: Het is belangrijk om zorgvuldig met het bomenbestand om te gaan. Een bomenplan moet richting geven voor het handhaven en/of versterken van de groene kwaliteit van onze leefomgeving. Het doel kan als volgt omschreven worden: Een praktisch en helder beleidsplan formuleren waarmee op een correcte wijze het bomenplan gehanteerd wordt. Het bomenplan dient als een toetsingskader. Daarnaast moet het bomenplan het kapvergunningstelsel dereguleren. 4. Huidige situatie Op dit moment worden gemeentelijke bomen en ook particulieren bomen met een diameter van meer dan 30 cm middels de APV beschermd. De APV verbiedt deze bomen te kappen zonder kapvergunning. De landelijke trend rondom bomen is aan het veranderen in plaats van Ja, tenzij wordt het beleid nu Nee, tenzij. Beschermwaardige bomen zoals monumentale, cultuurhistorisch of beeldbepalende bomen worden door het Nee, tenzij principe beter beschermd. De nadruk komt hierdoor veel meer op deze bomen te liggen.. Dragers van het beleid: Groene lijst en Groene kaart De groene lijst en groene kaart vormen de dragers van het bomenplan. Het is van belang dat waardevolle bomen, houtopstanden, laanbomen, groenstructuren, bijzondere groene elementen etc. beschermd worden. Hierbij gaat het om zowel gemeentelijke bomen als particuliere bomen. Veel gemeenten werken tegenwoordig al met een groene lijst en/of kaart. Hierop zijn alleen de belangrijkste bomen en houtopstanden opgenomen ter bescherming. Hierdoor zijn deze beschermwaardige bomen en houtopstanden beter beschermd tegen kap. De keerzijde van deze keuze is dat het overgrote deel van het bomenbestand niet meer beschermd wordt. Dit deel mag zonder kapvergunning direct gekapt worden. Om te komen tot een groene kaart en lijst zal het piramidemodel gehanteerd worden, zoals hierboven is weergegeven. Uitleg methode piramide model In de bijlage is een tabel opgenomen waarin onderstaande uitleg schematisch en in één duidelijk overzicht wordt weergegeven. Het is aan te raden om deze naast onderstaande uitleg te houden. Het piramidemodel bestaat uit 4 categorieën: 1. Monumentale bomen: Dit zijn bomen die door de bomenstichting als monumentaal aangewezen zijn. Dit zijn bomen die als gemeentelijke monument zijn aangewezen en 3
geschenk- en herdenkingsbomen. Dit kunnen zowel particuliere bomen zijn als gemeentebomen. In totaal zullen de monumentale bomen slechts enkele tientallen bomen betreffen van het totale zowel gemeentelijke als particuliere bomenbestand.. Beschermwaardige bomen: deze bomen zijn niet aan te merken als monumentaal maar zijn voor deze gemeente van dusdanige waarde dat zij bescherming behoeven. Dit kunnen zowel particuliere bomen als gemeentebomen zijn. 3. Waardevolle groenstructuren en groen elementen: Dit kunnen waardevolle laanbomen zijn, maar ook houtopstanden, houtwallen etc. Dit kunnen zowel particuliere als gemeentelijke groenelementen zijn. 4. Functionele bomen: Onder deze categorie behoren alle overige bomen van de gemeente, zowel particuliere bomen als gemeente bomen. Deze bomen zijn functionele bomen zonder meerwaarde. Hierin kan nog een gradatie aangebracht worden: a. Deze bomen zijn opvallend voor een straat of een kleine buurt maar hebben geen meerwaarde. b. Dit zijn de gewone straatbomen met enkel een functionele waarde, zij hebben geen esthetische waarde. c. Dit zijn probleembomen; de verkeerde bomen op de verkeerde plaats die voor overlast zorgen of bijvoorbeeld een grote kostenpost voor de gemeente zijn omdat zij door o.a. worteldruk regelmatig het wegdek, trottoir etc moeten vervangen. Bescherming middels het piramide model De bomen die genoemd worden in categorie 1 t/m 3 zijn beschermwaardig en zullen de groene lijst en groene kaart gaan vormen. Hiervoor geldt de volgende bescherming: 1. Monumentale bomen: Kapverbod, alleen noodkap mag worden toegepast. Beschermwaardige bomen: verzwaarde kapvergunning kapvergunning wordt alleen verleend in geval van gevaarzetting, ziekte, schade aan de boom of schade door de boom 3. Waardevolle groenstructuren en groen elementen: verzwaarde kapvergunning kapvergunning wordt alleen verleend in geval van gevaarzetting, ziekte, schade aan de boom of schade door de boom 4. Functionele bomen: Deze zijn kapvergunningvrij. De bomen in categorie 1 t/m 3 worden tevens vastgelegd in de bestemmingsplannen en de regeling zoals in het bomenplan is opgenomen zal overgenomen worden in de APV. Herplantplicht/ Compensatie middels het piramidemodel Voor alle bomen in de categorie 1 t/m 3 en de gemeentebomen in categorie 4 die (toch) gekapt (moeten) worden, geldt een herplantplicht en/of een compensatie. Bij deze herplantplicht is de (financiële) dagwaarde 3 van de boom leidend. De waarde van de boom moet minimaal gecompenseerd 4 worden. Dit kan door een financiële bijdrage of door een herplantplicht. Wanneer een financiële bijdrage wordt geleverd, moet deze gelijk zijn aan de financiële dagwaarde. Wanneer er bomen herplant worden, moeten voor de categorie 1 t/m 3 meerdere kwaliteitsvolle bomen herplant worden die gezamenlijk dezelfde financiële waarde hebben als de financiële dagwaarde van de te kappen boom. 3 De financiële dagwaarde van een boom kan op twee manieren bepaald worden: 1: De waarde wordt ter plaatse bepaald door een boomtaxateur. : de waarde van de boom wordt bepaald door de actuele boomwaarde per categorie van het Rekenmodel NVTB versie 010. 4 Voor een financiële compensatie kan een groenfonds / groenreserve ingevoerd worden. Vanuit dit fonds/deze reserve ontwikkelt de gemeente zelf nieuwe groenelementen. 4
Herplant voor categorie 4A moet dezelfde financiële waarde hebben. In de categorie 4B moet minimaal een 4A boom teruggeplant worden en in categorie 4C moet, indien mogelijk, de boom vervangen worden door minimaal een 4B boom. 6. Opzet bomenplan Een kapvergunningstelsel en een bomenplan vormen samen een belangrijke houvast voor de gemeente bij het in standhouden van een goed en gezond bomenbestand. Men is zich bewuster aan het worden van het landschap en de leefomgeving waarin bomen een belangrijke rol spelen. Met de toenemende rechtspraak over kapvergunningen ontstaat ook meer behoefte aan kapvergunningen beleid en een meer omvattend bomenplan. Het bomenplan zal, in grote lijnen, de volgende opzet hebben: 1. Wet & Regelgeving en de Beleidskaders. Functies van Bomen 3. Huidige bomenbestand 4. Groene Lijst en Groene Kaart. Duurzaam omgaan met bomen 6. Globaal Beheer en Onderhoud 7. Hoe gaan we om met klachten van burgers 8. Juridische doorvertaling 9. Handhavingparagraaf 10. Financiële consequenties Communicatie en Voorlichting 7. Uitwerking van het bomenplan Onder punt is aangegeven waaruit het bomenplan in grote lijnen moet bestaan. Hieronder wordt per punt een toelichting gegeven: 1. Wet & Regelgeving en de Beleidskaders Relevante wet en regelgeving die betrekking hebben op bomen wordt beschreven. Van gemeentelijke beleidstukken die een doorvertaling behoeven of waartoe het bomenplan versterkend werkt, worden kort benoemd. Bijvoorbeeld wordt de strategische visie aangekaart, het groenontwikkelingsplan Soerendonk etc.. Functies van Bomen Bomen bepalen het straatbeeld van de kernen en het buitengebied. Voor een groot gedeelte zorgen zij voor de groene uitstraling van de gemeente. Bomen hebben daarnaast nog een aantal functies die belangrijk zijn voor de mens: - Bomen bevorderen de kwaliteit van de leefomgeving - Bomen als structuur en sturingselement in de stedebouwkundige en ruimtelijke structuur - Bomen bevorderen de gezondheid - Bomen kunnen een economische waardevermeerdering hebben, met name in onroerend goed - Bomen kunnen het klimaat en ecologie verbeteren - Bomen kunnen cultuurhistorisch waardevol zijn (bomen vertellen ons iets over het verleden) 3. Huidige bomenbestand Beschrijving van het huidige bomenbestand, zowel van gemeentelijke bomen als particuliere bomen die de gemeente wil behouden/beschermen. 4. Groene Lijst en Groene Kaart Zie uitleg bij paragraaf. Dragers van het beleid: Groene lijst en Groene kaart
. Duurzaam omgaan met bomen Ook bij het aanplanten, beheren en onderhouden kunnen duurzame keuzes gemaakt worden. Er kan bijvoorbeeld gekozen worden om meer bomen te planten die fijnstof reduceren. De keuze om 1 boom op een plek te zetten waar hij 80 jaar kan worden in plaats van 10 bomen planten die maar 0 jaar oud kunnen worden is een duurzame keuze. 6. Beheer en Onderhoud Er wordt ingegaan op het beheer en onderhoud van de bomen. De volgende vragen zullen in dit hoofdstuk aan bod komen; hoe gaan we onderhouden (kappen, snoeien kandelaberen etc.) hoe gaan we om met ziektes etc. De concrete doorvertaling zal verder uitgewerkt worden in een groenwerkplan en bestekken. 7. Hoe gaan we om met klachten van burgers Bomen zijn belangrijk, helaas zien veel mensen het belang van bomen niet in. Groen is goed voor de leefbaarheid, gezondheid en ook voor de waarde van een huis. Mensen zien vaak alleen de nadelen en niet alle voordelen van het groen. Het is niet noodzakelijk om in het beleid diep in te gaan op klachten. Immers enige vorm van overlast moet geduld worden. Wel moet duidelijk zijn hoe de gemeente anticipeert op klachten. 8. Juridische doorvertaling Met enkel bomenplan zijn de bomen nog niet voldoende beschermd. Bomen van de groene lijst en kaart moeten ook vastgelegd worden in bestemmingsplannen. Ten aanzien van het Bomenplan zal ook de APV aangepast moeten worden. Het beleid schrijft een plan van aanpak over hoe de juridische doorvertaling exact plaats zal vinden. 9. Handhavingparagraaf Deze korte paragraaf geeft aan waarom en wanneer de gemeente zal handhaven en welke consequenties er zijn wanneer er door derden niet conform het bomenplan omgegaan wordt met bomen. 10. Financiële consequenties De keuzes die in het bomenplan staan hebben financiële consequenties. Deze consequenties worden in beeld gebracht. Enkele voorbeelden kunnen zijn: - Door het invoeren van een groene lijst en kaart zullen de legesinkomsten voor het verlenen van kapvergunningen sterk afnemen. Verwacht wordt dat er circa 9% minder kapvergunningen verleend zullen worden. Per jaar loopt de gemeente hierdoor circa 000,- aan legesinkomsten mis. - Wanneer men ervoor kiest om ook particuliere bomen op te nemen op de groene lijst en kaart kan men ervoor kiezen om de eigenaar van een dergelijk boom tegemoet te komen en het onderhoud voor deze boom op zich te nemen. Hierdoor zullen de kosten voor het onderhoud van bomen voor de gemeente stijgen. 11. Communicatie en Voorlichting Het succes van een bomenplan valt of staat met goede communicatie. Het is belangrijk dat alle partijen zowel extern als intern op de hoogte zijn van het beleid, wat de status is van dit beleid en hoe de gemeente het beleid hanteert en zal gaan gebruiken. Dit hoofdstuk beschrijft zowel hoe de interne communicatie dient te verlopen als de externe communicatie. 6
8. Plan van Aanpak en Planning Taakomschrijving 1 Criteria en randvoorwaarden opstellen: Om te komen tot de invulling van het piramidemodel dienen criteria en randvoorwaarden opgesteld te worden voor het kunnen aanwijzen van de monumentale bomen, beschermwaardige bomen en groenstructuren. Hierbij moet u denken aan criteria zoals bijv: Het groen/ de boom is cultuurhistorisch waardevol, is herdenkingswaardig, is een markerings- of grensboom, is in wetenschappelijk opzicht van groot belang (botanische waarde en/of het groen/ de boom is onderdeel van een (waardevolle) structuur. (Gewenste) Groenstructuren in beeld brengen: Om categorie 3 van het piramidemodel te kunnen vastleggen dienen alle (gewenste) groenstructuren zowel binnen de kernen als in het buitengebied vastgelegd te worden. Voor de kernen, met uitzondering van Soerendonk, dienen de groenstructuren in beeld gebracht te worden. 3 Inventarisatie om te komen tot groene lijst en kaart: Alle bomen dienen getoetst te worden aan de criteria en randvoorwaarden genoemd onder punt 1. Voldoen deze aan de criteria en de randvoorwaarden dan komen de bomen op de groene lijst en kaart en zijn daarmee beschermd. Doorlooptijd in weken uitgedrukt. De inventarisatie is een intensief en tijdrovend werk. Deze moet uitgevoerd worden in zowel de kernen als in het buitengebied en geldt voor zowel gemeentelijke bomen als particuliere bomen. 4 Opstellen Groene Lijst en Groen Kaart: Alle bomen die op de lijst komen te staan worden ook op kaartbeeld en in een lijst vastgelegd. De kaart wordt gevisualiseerd en de lijst wordt opgesteld Opstellen Bomenplan: het bomenplan zoals beschreven in paragraaf 7 wordt opgesteld. 6 Concept Bomenplan, Groene Lijst en Groen Kaart vaststellen door college: Het college stelt de conceptversie vast en legt het concept ter inzage. 7 Concept Bomenplan, Groene Lijst en Groen Kaart ter inzage: De stukken zullen gedurende 6 weken voor één ieder ter inzage liggen. Men wordt in de mogelijkheid gesteld om zienswijzen in te dienen gedurende de ter inzage termijn. Burgers waarvan hun 4 De (gewenste) groenstructuren zijn slecht gedeeltelijk vastgelegd in beleidsplannen en andere gemeentelijke documenten. Voor de groenstructuren in het buitengebied is het Landschapsbeleidsplan 006 van Pouderoyen Compagnons leidend. Alleen voor de kern Soerendonk is in het Groenontwikkelplan (vastgesteld door het college 13. dec. 011) opgesteld. Hierin is de (gewenste) groenstructuur opgenomen. 7
bomen/ boom opgenomen worden op de Groene Lijst en Groene Kaart worden hiervan voorafgaand aan de ter inzage legging schriftelijk op de hoogte gesteld. 8 Vaststellen Bomenplan: Het bomenplan wordt door de gemeenteraad vastgesteld. 8 9. Kosten De gemeente beschikt niet over alle kennis en heeft niet genoeg capaciteit om het bomenplan zelf op te stellen. Daarnaast is het voor het opstellen van de groene kaart en groen lijst wenselijk om dit door een onafhankelijke partij te laten uitvoeren, zodat de gemeente een transparante partij blijft. Derhalve zal het opstellen van het bomenplan geheel uitbesteed worden. Voor het opstellen van een bomenplan is een budget van 8.000,- noodzakelijk. 10. Implementatie bomenplan Met alleen het bomenplan zijn de bomen niet voldoende beschermd. De bomen van de groene lijst en groene kaart moeten ook vastgelegd worden in de bestemmingsplannen. Het is niet reëel om alleen voor het opnemen van een aantal bomen een bestemmingsplan te actualiseren. Het vastleggen van de bomen in de bestemmingsplannen wordt meegenomen wanneer de bestemmingsplannen worden geactualiseerd conform de huidige planning. Wanneer gewerkt gaat worden met de groene lijst en groene kaart dient ook de APV hierop aangepast te worden. 11. Actualisatie bomenplan Bomen zijn levende objecten, die groeien maar ook dood kunnen gaan. Om de groene lijst en kaart actueel te houden wordt voorgesteld om eens per jaar de lijst en de kaart te actualiseren. Ook burgers krijgen dan weer de mogelijkheid om bomen, groen, etc. aan te dragen voor de lijst. 8
Bijlage 1 9