Ledenonderzoek Pensioen: werk in uitvoering Uitkomsten AWVN-pensioenenquête
Pensioen: werk in uitvoering Uitkomsten AWVN pensioenenquête augustus 2014 2014 AWVN De inhoud en het ontwerp van dit document zijn eigendom van AWVN en worden beschermd door het intellectuele eigendomsrecht. Dit recht gaat op geen enkele wijze over op (rechts)personen die beschikking hebben over dit document. Het is niet toegestaan de inhoud te vermenigvuldigen, door te sturen, te distribueren, te verspreiden of tegen vergoeding beschikbaar te stellen aan derden zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van AWVN. AWVN is niet verantwoordelijk voor de inhoud van dit document indien de inhoud daarvan is gewijzigd of aangevuld door (rechts)personen die de beschikking hebben gekregen over dit document. 2
Inleiding Fiscale en juridische spelregels, financieringsmethoden, contractafspraken met uitvoerders, verslagleggingregels, veranderende wet en regelgeving, aanpassing na aanpassing: het heeft pensioenregelingen enorm complex gemaakt. Veel pensioenregelingen zijn zo ingewikkeld geworden dat werkgever en werknemers er nog nauwelijks zicht op hebben. Met een ledenpeiling is onderzocht in welke mate leden van AWVN bezig zijn met het aanpassen van hun pensioenregeling in verband met de nieuwe wetgeving die 1 januari 2015 van kracht wordt. U vindt in dit rapport in de samenvatting de belangrijkste resultaten van het onderzoek; na de samenvatting zijn de bevindingen per vraag nader uitgewerkt. Daarnaast doen wij enkele aanbevelingen. AWVN hoopt dat deze rapportage werkgevers die nog bezig zijn met het aanpassingstraject, aanknopingspunten biedt om dit traject tot een goed einde te brengen. In totaal hebben 115 respondenten de enquête volledig ingevuld. Zij zijn werkzaam, zoals in onderstaande figuur is weergegeven, in diverse sectoren. Deze enquête is representatief voor het ledenbestand van AWVN. Ook als de respondenten worden verspreid over de verschillende categorieën personeelsgrootte, is de enquête representatief voor het ledenbestand van AWVN. 3
Samenvatting van de uitkomsten De helft van de respondenten heeft een verzekeraar als pensioenuitvoerder, een vijfde een bedrijfstakpensioenfonds, een andere vijfde een ondernemingspensioenfonds. Een tiende deel kent een combinatie van bovenstaande. AWVN raadt alle werkgevers aan de huidige pensioensituatie goed tegen het licht te houden. Voor die werkgevers die geen bedrijfstakpensioenfonds hebben, is de situatie het meest urgent. Uit het onderzoek blijkt dat bijna alle werkgevers weten dat de fiscale regels over pensioenopbouw met ingang van 1 januari 2015 sterk veranderen. Een bijna even groot deel is al bezig met de gevolgen ervan. Toch heeft bijna drie kwart nog geen concrete afspraken gemaakt met arbeidsvoorwaardelijke partners als OR of vakbond. De helft van de werkgevers staat nog aan het begin van het proces, een vijfde deel is halverwege, een tiende deel heeft al een akkoord bereikt. Slechts 2,7% geeft aan dat het maar steeds niet lukt om overeenstemming te bereiken. 84,1% beseft wat de consequenties zijn als geen actie wordt ondernomen. 16% zal een eventuele kostendaling willen inzetten door te investeren in duurzame inzetbaarheid, 22,9% wil het als loon uitkeren, 28,2% zet op geen van deze twee opties in. Een derde geeft aan op een andere wijze de kostendaling in te willen zetten. Deze optie zou kunnen bestaan uit een combinatie van investeren in duurzame inzetbaarheid, dalende kosten en uitkeren als loon. Een kwart heeft nog geen actie ondernomen; 20,9% is nog niet aan actie toegekomen en 4,3% vindt de materie te complex. AWVN benadrukt dat de gevolgen van niet handelen voor werknemers bijzonder vervelend kunnen zijn en dringt er bij werkgevers op aan hun verantwoordelijkheid te tonen. De tijd dringt. Bijna driekwart van de werkgevers geeft dan ook aan al wel actie te hebben ondernomen. Communicatie rond een complex onderwerp als pensioen kan voor werkgevers lastig zijn. Pensioen.spot kan daarbij helpen. Het is een door AWVN en A advies ontwikkeld online platform om werkgevers, vakbonden en medewerkers actief te betrekken bij het proces van modernisering van de arbeidsvoorwaarde pensioen in hun onderneming of branche. Medewerkers krijgen via Pensioen.spot informatie en kunnen ideeën aandragen, hun belangen aangeven en meestemmen of meebeslissen over prioriteiten en keuzes. 4
1 Type pensioenuitvoerder De eerste vraag van het ledenonderzoek was: Welk type pensioenuitvoerder hebt u? Respondenten hadden de keuze uit: 1. Via bedrijfstakpensioenfonds 2. Via ondernemingspensioenfonds 3. Via verzekeraar 4. Via premie pensioeninstelling 5. Combinatie van bovenstaande Bij deze vraag werd de volgende informatie gegeven: In veel bedrijfstakpensioenfondsen worden de consequenties van de pensioenwetswijziging via de bedrijfstak geregeld en hoeft u als werkgever meestal niet veel initiatief te nemen. Als u echter geen bedrijfstakpensioenfonds als uitvoerder hebt, doet u er goed aan de nieuwe regelgeving goed te bestuderen. Alle typen van uitvoering komen in ruime mate voor. Voor werkgevers die hun pensioenuitvoering hebben geregeld via een bedrijfstakpensioenfonds is de inwerkingtreding van de veranderende pensioenwetgeving minder urgent. Voor het overige deel, vier vijfde van de respondenten, verdienen de pensioenwetswijzigingen op dit moment de hoogste aandacht, zover dat nog niet het geval zou zijn. 5
2 Veranderende wetgeving De tweede vraag van dit ledenonderzoek was: Bent u ervan op de hoogte dat de fiscale regels rondom pensioenopbouw per 1 januari aanstaande sterk veranderen? Respondenten hadden de keuze uit twee antwoorden: 1. Ja 2. Nee Bij deze vraag werd de volgende informatie gegeven: Dit zijn de belangrijkste veranderingen per 1 januari 2015, samengevat in een vereenvoudigd overzicht. Jaar 2013 2014 2015 Pensioengerechtigde leeftijd 65 jaar 67 jaar 67 jaar Maximaal opbouwpercentage 2,25 2,15 1,875* *Bovendien is vanaf 1 januari 2015 geen pensioenopbouw meer mogelijkheid over salaris boven de 100.000,. De conclusie is dat bijna iedereen weet dat de fiscale regels per 1 januari 2015 wijzigen. Bijna, want toch nog altijd 4,3% was hiervan niet op de hoogte. 6
3 Gevolgen De derde vraag van de enquête luidde: Als u bovenstaande vraag met ja hebt beantwoord: bent u bezig met de gevolgen van de pensioenwetswijziging? Opnieuw hadden de respondenten de keuze uit ja of nee. Uit het antwoord op deze vraag blijkt dat het overgrote deel van de werkgevers bezig is met de gevolgen van wetswijzigingen. De volgende vragen onderzoeken hoever men in dat proces is en hoe dat proces verloopt. 7
4 Concrete afspraken De vierde vraag van de enquête luidde: Hebt u al concrete afspraken gemaakt met uw arbeidsvoorwaardelijke partners, zoals OR of vakbond Opnieuw hadden de respondenten de keuze uit ja of nee. De voorbereidingen zijn gaande, maar op veel plaatsen moeten nog arbeidsvoorwaardelijke afspraken worden gemaakt over de pensioenregeling: slechts een kwart van de respondenten geeft aan dat zij al concrete afspraken met partners heeft gemaakt. 8
5 Fase van proces De vijfde vraag luidde: In welke fase van het proces bent u? De deelnemers hadden de volgende antwoordmogelijkheden: 1. Aan het begin, ik ben in gesprek met mijn arbeidsvoorwaardelijke partners 2. Halverwege, ik ben in onderhandeling met mijn arbeidsvoorwaardelijke partners 3. Halverwege, maar het lukt nog niet overeenstemming te bereiken 4. Aan het eind, ik heb een akkoord met mijn arbeidsvoorwaardelijke partners bereikt en ben bezig met de implementatie van de gemaakte afspraken 5. Anders, namelijk Veel partijen zijn de dialoog over het nieuwe pensioen al gestart, maar zitten kennelijk in de fase tussen start en resultaat. Bijna de helft van de respondenten geeft aan dat ze aan het begin van het proces zijn en de dialoog zijn begonnen. Een vijfde deel is al halverwege de onderhandelingen. Een kleine 10% heeft zelfs al een akkoord bereikt met sociale partners en/of OR. 9
6 Consequenties De zesde vraag ging over de consequenties van niets doen: Weet u wat de consequentie is als u als werkgever geen actie onderneemt? De respondenten hadden bij het beantwoorden van de vraag de keuze uit ja of nee. Bij de vraag werd de volgende informatie gegeven: N.B.: De kans is heel groot dat uw medewerkers een grote belastingclaim krijgen, omdat de pensioenregeling fiscaal bovenmatig is. Een pensioenregeling die niet in het fiscale kader past, is fiscaal onzuiver (ook wel bovenmatig genoemd). De fiscale voordelen van de omkeerregel vervallen onmiddellijk. De premie wordt belastbaar loon. Ook de opgebouwde aanspraak wordt per direct belast. Hierover moet in één keer progressieve inkomstenbelasting worden betaald plus nog een extra heffing van 20% (revisierente). De verzekeraar of het pensioenfonds moet deze heffing zien te verhalen op de werknemer. Die fiscale sancties, die al veel langer bestaan, zijn bewust zo zwaar. De wetgever wil hiermee bereiken dat een fiscaal zuivere regeling ook zuiver moet blijven. De gevolgen van het onzuiver worden zijn groot en moeten voorkomen worden. 10
7 Kostendaling De zevende vraag ging over wat de respondenten doen als zij minder kosten hebben aan de vernieuwde pensioenregeling: Als u in het proces de kosten van uw pensioenregeling ziet dalen, zet u dan in op investeren in duurzame inzetbaarheid of in uitkeren van loon of geen van beide opties? De respondenten hadden de volgende keuzemogelijkheden: 1. Ik zet in op investeren in duurzame inzetbaarheid 2. Ik zet in op uitkeren van loon 3. Ik zet in op geen van beide opties 4. Iets anders, namelijk Bij de vierde optie (Anders) zou een evenwichtige verdeling van dalende kosten kunnen plaatsvinden over investeren in duurzame inzetbaarheid, lagere pensioenkosten en/of uitkeren in loon. 11
8 Geen actie Vraag 8 luidde: Als u rondom pensioenopbouw nog geen actie hebt ondernomen, kunt u dan aangeven waarom u dat niet hebt gedaan? De respondenten kregen de volgende antwoordmogelijkheden: 1. Ik vrees voor onenigheid met bonden en/of OR 2. Ik vind de materie (te) complex 3. Ik ben er nog niet aan toegekomen 4. Anders, namelijk 5. Ik heb al wel actie ondernomen De ruime meerderheid is duidelijk al begonnen, partijen moeten toch écht 1 januari 2015 hun pensioenzaken geregeld hebben. Voor werkgevers die nog geen actie hebben ondernomen, begint de tijd nu echt te dringen. 12
9 Pensioen.spot De laatste vraag ging over de bekendheid van de leden van AWVN met Pensioen.spot. Pensioen.spot is een online instrument dat alle betrokkenen (werkgever, bonden, OR, medewerkers) kunnen gebruiken om met elkaar over modernisering van het pensioen te communiceren. Het is interactief, heeft de mogelijkheid tot gebruik van sociale media, is modern vormgegeven en kan aansluiten bij uw eigen huisstijl. De vraag luidde: Kent u Pensioen.spot al? Respondenten konden deze vraag beantwoorden met ja of nee. Communicatie rond pensioen is voor veel werkgevers moeilijk en pensioen.spot kan daarbij behulpzaam zijn. Meer informatie hierover op http://www.awvn.nl/themas/pensioenregeling. 13
% awvn-hoofdkantoor Bezuidenhoutseweg 12 Postbus 93050 2509 AB Den Haag awvn-werkgeverslijn Telefoon 070 850 86 05 E-mail werkgeverslijn@awvn.nl Telefoon 070 850 86 00 Fax 070 850 86 01 Internet www.awvn.nl Netwerk voor werkgevers Beïnvloeden sociaal-economisch klimaat Agenderen innovatieve HR-thema s Verstrekken informatie Organisatieontwikkeling Ondernemingsdoelstellingen HRstrategie Medewerkersontwikkeling Arbeidsverhoudingen Arbeidsvoorwaardenvorming Voorsprong door goed werkgeverschap