De kater komt later...

De kater komt later... Dr. Tibor M. Brunt Psychofarmacoloog Programma Drug Monitoring Trimbosinstituut. Psychiatrie, Academisch Medisch Centrum, Amsterdam. 21-3-2016

Inhoud 1. Prevalentie ecstasygebruik 2. Werking ecstasy 3. Acute risico s ecstasy 4. Lange termijn risico s: hersenschade 5. Lange termijn risico s: depressie 6. Lange termijn risico s: HPPD 7. Conclusies + aansluitende presentatie 21-3-2016 2

1. Prevalentie ecstasygebruik 21-3-2016 3

1. Prevalentie ecstasygebruik Ecstasy was in 2014 de meeste gebruikte illegale drug ná cannabis: met 7,6% (=1 miljoen) ooitgebruik en 2,5% recent gebruik (=400 000) onder 15-64-jarigen. 21-3-2016 4

2. Werking ecstasy Serotonine heropname transporters Serotonine voorraad containers Serotonine receptors Meer energie, omgeving en muziek worden anders waargenomen, gevoelens van grote verbondenheid met anderen, knuffelig gedrag, euforie 21-3-2016 5

3. Acute risico s ecstasy Oververhitting Uitputting Overdosering Hersenschade 21-3-2016 6

3. Acute risico s ecstasy MDMA symptomen overdosering: Braken, zweten Bruxisme (kaakklem) Hypertonie (heftige motoriek) Sterk versnelde hartslag, hartkloppingen, pijn in de hartstreek Sterk verhoogde bloeddruk, daarna lage bloeddruk Hallucinaties Hoge tot zeer hoge lichaamstemperatuur, kan gepaard gaan met diffuse intravasale stolling, verval van spieren (rhabdomyolyse) en niersinsufficiëntie Epileptische aanvallen 21-3-2016 7

4. Lange termijn risico s: hersenschade Bij proefdieren: schade aan serotonerge neuronen na ecstasygebruik, deels onomkeerbaar. Gevonden bij primaten, NIDA, 2007 21-3-2016 8

4. Lange termijn risico s: hersenschade Hypothetisch: mechanisme Dopamine wordt opgenomen in serotonine neuronen Puerta et al., 2009 Dit leidt tot de vorming van schadelijke vrije zuurstofradicalen 21-3-2016 9

4. Lange termijn risico s: hersenschade Gevolg: afsterven van axonen door ontstaan van vrije zuurstofradicalen in serotonerge neuronen. Temperatuurverhoging zou dit proces nog versnellen! opslag axonuiteinde Verschrompeld serotonine-axon synaps dendriet dendriet 21-3-2016 10

4. Lange termijn risico s: hersenschade Bij mensen: Zwaar ecstasygebruik (>>50 tabletten gedurende leven) leidt bij vrouwelijke gebruikers tot vermindering van de hoeveelheid serotonine transporters. Dit lijkt wel omkeerbaar (ex-mdma). NeXT studie, Reneman et al., 2001 Daarnaast zijn er kleine verschillen gevonden in hersen-bloedsomloop, witte stof en schade aan axonen bij gematigde XTC-gebruikers ruim één jaar na gebruik. (De Win et al., 2008) 21-3-2016 11

4. Lange termijn risico s: hersenschade De Netherlands XTC Toxicity (NEXT) studie resultaten (2000-2008) kort samengevat: Veranderingen serotonine transporters bij vrouwen na zwaar gebruik (>>50 tabletten); Kleine veranderingen witte stof en mogelijke schade van axonen bij incidenteel gebruik; Maar het valt te betwijfelen of deze veranderingen blijvend zijn; Er is géén of nauwelijks correlatie met cognitief functioneren bij incidentele en matige gebruikers gevonden op lange termijn.! Door combigebruik en mogelijk onderliggende psychopathologie is het bij de meeste humane studies lastig om een causaal verband te trekken tussen ecstasygebruik en cognitief functioneren/ veranderingen in de hersenen. 21-3-2016 12

5. Lange termijn risico s: depressie Veel gebruikers van ecstasy rapporteren een dinsdagdip : een gevoel van leegheid en lichte depressie enkele dagen na gebruik, onderzoek heeft aangetoond dat dit inderdaad zo is. Maar dat dit gevoel weer weg is op dag 4. Nader onderzoek laat zien dat dit voornamelijk met slaaptekort te maken heeft en niet zozeer MDMA. Pirona, 2010 21-3-2016 13

5. Lange termijn risico s: depressie Omdat ecstasy voor tijdelijke serotonine depletie zorgt, zou herhaaldelijk gebruik mogelijk voor depressie zorgen op de lange termijn. Echter, de meeste studies hiernaar wijzen uit dat er tijdelijk misschien sprake is van depressie symptomen (bij stevig gebruik), maar dat deze symptomen 2 jaar na gebruik allemaal weg zijn, behalve bij personen die al symptomen hadden voordat ze MDMA gingen gebruiken. MDMA lijkt dus niet voor depressie te zorgen! 21-3-2016 14

6. Lange termijn risico s: HPPD 21-3-2016 15

6. Lange termijn risico s: HPPD V1 of Laterale Geniculate Nucleus 21-3-2016 17

7. Conclusies Er is mogelijk hersenschade na zwaar ecstasygebruik bij vrouwen, maar dit lijkt omkeerbaar (>1 jr); Bij matig gebruik zijn er kleine subtiele veranderingen in de hersenen, maar het is onduidelijk of deze blijvend zijn; Er lijkt geen sprake van een sterke vermindering cognitie op lange termijn; Ecstasy lijkt géén depressie symptomen te veroorzaken op lange termijn, behalve bij mensen die er gevoelig voor zijn; Ecstasy is wel betrokken bij het ontstaan van langdurige veranderingen in het visuele systeem, maar hiernaar is nog veel meer onderzoek nodig. 21-3-2016 24