Pedagogisch kwaliteit (NCKO, 2011; Singer e.a., 2013) Nabij, rustig, aandachtig en speels: hoe pm-ers de spelbetrokkenheid van kinderen bevorderen Elly Singer Pedagogen congres 23 januari 2013 subsidie Van Leer Foundation Pedagogisch medewerkers reageren sensitief en responsief op individuele kinderen Maar toch Kinderen zijn vaak onrustig en vluchtig in hun spel Buitenlands onderzoek Leseman; CoRe ondezoek: Als pm-er meespeelt heeft dat positief effect op taal en cognitieve ontwikkeling kind Hansen (Deens onderzoek): pm-er op grond bij kinderen: 21 minuten interactie met kinderen per uur Pm-er rondlopend: 3 minuten interactie met kinderen per uur Centra van hoge kwaliteit: pm-er op de vloer op ooghoogte kinderen is standaard praktijk (Reggio, Pistoia, Jyvaskya, Steiner, Ina Kindergarten Berlijn, Pen Green) 1
Onderzoek naar factoren die van invloed zijn op spelbetrokkenheid 2- en 3-jarigen (Singer, Nederend, Penninx, Tajik, 2013) 70 kinderen, 60 minuten video vrij spel Per kind op 6 tijdstippen 4 minuten analyse: Niveau spelbetrokkenheid: Laag, matig, goed betrokken bij spel Samenhang spelbetrokkenheid met: Nabijheid, wisseling of niet-nabijheid pm-er Nabijheid, wisseling of niet-nabijheid kinderen Kenmerken van de interactie pm-er en kind Definitie spelbetrokkenheid (2 minuten observatie geinspireerd door Leavers) Laag: geen betrokken spel Geen geconcentreerde aandacht: staart, droomt weg; afwezige, passieve houding; het vertoont geen gerichte activiteit, het stelt doelloze handelingen, brengt niets teweeg; snel afgeleid; weinig exploratiedrang Matig:minimaal 1 en max. 2 minuten betrokken spel Korte periode van gerichte aandacht (kan ook kijken zijn) er is een zekere gedrevenheid; exploreert Snel afgeleid uit activiteit. Goed: Langere periode van betrokken spel (langer dan 2 minuten): Langere tijd gerichte aandacht en gaat op in spel op; niet snel afgeleid PM: betrokkenheid van 10 minuten of langer kwam zelden voor. Posities in de ruimte van pm-ers Positie pm-er en spelbetrokkenheid PM: Pm-er niet nabij en goede spelbetrokkenheid: kinderen spelen samen Positie andere kinderen en spelbetrokkenheid Positie pm-er en positie andere kinderen PM: Het kwam nauwelijks voor dat kinderen speelden zonder andere kinderen nabij. 2
De spelbetrokkenheid is hoger als: Pm-er rustig nabij is en bij kinderen zit; niet rondloopt Kinderen rustig nabij zijn en samenspelen Deze factoren hangen samen (mate waarin moet nog berekend worden) Kwaliteit van de interactie Bij tweezijdige communicatie tussen pm-er en kind hangt positief samen met spebetrokkenheid vergeleken met een eenzijdige communicatie Negatieve gedragsregulering en kind aan activiteit helpen hangt samen met lage spelbetrokkenheid Nabijheid lijkt sterkere invloed dan kenmerken van de communicatie Lage spelbetrokkenheid hangt samen met: Rondlopen pm-ers Rondlopen van kinderen Rondslingerend speelmateriaal Lawaai Eenzijdige en negatieve gedragsregulering en een kind aan een activiteit zetten Deze factoren hangen samen (onderlinge samenhang moet nog berekend worden Behoefte aan fysiek contact en beschikbaarheid (hechtingtheorie) Eerder onderzoek + theorie 0-2-jarigen willen fysieke nabijheid pm-er 2- en 3-jarigen willen beschikbaarheid (oogcontact, ervaringen delen, af en toe fysiek contact) Zittende pm-er is optimaal beschikbaar. Rondlopende pm-er: Pm-er heeft gevoel van controle, maar is voor kind niet beschikbaar Emotionele onveiligheid en onrust Veel vraagkijken Veel aandacht trekken en rondlopen en conflicten Lichamelijke contact en nabijheid en betrokkenheid Gedeelde aandacht bevordert concentratie en cognitie kinderen (Trevarthen,Tomasello) Jonge zijn kinderen sterk gemotiveerd tot communicatie; ze willen graag delen en laten zien (Trevarthen) Tijdens het delen van aandacht leert het kind zijn of haar aandacht te richten en coordineren (Tomasello) Tijdens gedeelde aandacht leert kind vaardigheden, waardoor het ook alleen de aandacht kan richten (Tomasello) Gedeelde aandacht + taal = ontwikkeling kind 3
Op grond zitten bij kinderen en meespelen verhoogt spelbetrokkenheid Pm-er kan rustig kijken en ingaan op initiatieven van de kinderen Tweezijdige en circulaire communicatie Bij miscommunicatie is er ruimte om dat te herstellen Samen speelplezier verhoogt motivatie, welzijn en leereffecten. Training van ouders in mindfulness effectief bij ADHD! Storend en niet effectief: korte contacten en rondlopen Bij sensitief contact met 1 kind stoort pm-er omringende kinderen: er is altijd publiek! Kort contact is vaak talig en eenzijdig: kind begrijpt pm-er niet (geen gedeelde aandacht) Kinderen kunnen niet zelf naar pm-er: gaan schreeuwen om aandacht. Pm-er weet niet wat er is gebeurd; corrigeert verkeerde kind bij conflicten in een derde van de gevallen: onrecht + onvoorspelbaar gedrag pm-er 4
Begeleiden en organiseren van de groep -> emotionele veiligheid (Ahnert et al. 2006) Goede samenwerking pm-ers. Goede veilige en uitdagende inrichting ruimte Goede structurering ruimte Goede voorbereiding en variatie in spelaanbod Zelfregulering van kinderen vergroten door beschikbaarheid: minder regulering (controle) door pmer (parapluzicht) Voorlichting aan ouders + passende rituelen bij halen en brengen Vertrouwd dagritme met evenwicht tussen kleine groepjes en de hele groep 5