Herstel na een schouderluxatie Chirurgie en Orthopedie
Inleiding U hebt bij een ongeval een schouderluxatie opgelopen. Dit betekent dat de schouderkop geheel uit de kom is geschoten. Dit veroorzaakt veel pijn. Bewegen van de arm is hierna meestal niet meer mogelijk. Afbeelding schouderluxatie Door de geforceerde beweging van het gewricht zijn de gewrichtsbanden, het kapsel en/of de spieren rondom het schoudergewricht opgerekt. Uw schouder kan hierdoor geïrriteerd zijn en daarom pijnlijk en warm aanvoelen, ook na dat de behandelende specialist de schouderkop weer in de kom heeft gezet. Dit gebeurt meestal onder verdoving. De nabehandeling van een schouderluxatie is belangrijk. Het is dan ook van groot belang de eerste zes weken uw schouder te beschermen en extreme bewegingen te vermijden. Zo voorkomt u dat uw schouder opnieuw uit de kom schiet. Anderzijds is het belangrijk om tijdig weer de schouder te bewegen om verstijving van deze schouder te voorkomen (zie verder onder oefeninstructies). Aangezien de schouder in de meeste gevallen naar voren toe uit de kom schiet (slechts bij hoge uitzondering naar achteren of naar onderen), zijn meestal de voorste banden van het gewrichtskapsel opgerekt. Daarom mag u de eerste zes weken geen extreme bewegingen naar achter of opzij doen. Om te voorkomen dat het schoudergewricht stijf wordt, dient u onderstaande oefeningen uit te voeren. NAZORG Fase 1: Rust (0 - max. 2 weken ) Gedurende één tot twee weken is het de bedoeling dat u de arm stil houdt en rust gunt. Dit kunt u doen door uw arm te ondersteunen met behulp van een mitella (draagdoek) of sling (draagzak). 2
Deze ondersteunt het gewricht en laat extreme bewegingen niet toe. De mitella of sling dient zowel overdag als 's nachts gedragen te worden. Als de pijn het toelaat kunt u het dragen van de mitella, na 1 week, geleidelijk aan proberen af te bouwen (eerst overdag en daarna ook 's nachts); Door de behandelende arts worden pijnstillers en/of ontstekingsremmers voorgeschreven; Wanneer in deze beginperiode het gebied rondom de schouder warm aanvoelt en pijnlijk blijft, mag u de schouder koelen met koude pakkingen. Dit mag meerdere malen per dag (bijvoorbeeld om de drie uur) gedurende 20 tot 30 3
minuten. Houdt de koude pakkingen nooit direct op de huid, maar rol deze bijvoorbeeld in een handdoek. Oefeninstructies Beperk u tot onderstaande oefeningen om te voorkomen dat u uw schouder overbelast. Wij adviseren u de oefeningen 3 tot 5 maal per dag uit te voeren. Voer elke oefening 10 keer uit. Pijn is uw leidraad om te bepalen hoe vaak u de oefeningen per keer en per dag kunt uitvoeren. Respecteer uw pijngrens. 1.Haal uw arm uit de mitella/sling en ondersteun deze met de gezonde arm. Beweeg de overige gewrichten van uw arm (vanaf dag 1): open en sluit de hand. Knijp bijvoorbeeld in een knijpballetje; beweeg de pols in alle richtingen; draai de onderarm naar binnen en buiten; buig en strek de elleboog met behulp van de andere hand; hef beide schouders omhoog en laat ze vervolgens naar beneden zakken; maak cirkelvormige bewegingen voor- en achterwaarts met beide schouders tegelijk; buig het hoofd zijwaarts (van oor naar schouder) en voel de rek in de nekspieren. 2. Voer onderstaande oefeningen uit met de arm in de mitella/sling Slingeroefeningen (vanaf dag 2-3) Zoek steun met de gezonde arm aan bijvoorbeeld een tafel (let op dat u niet duizelig wordt). Buig voorover en maak slingerbewegingen met een gebogen elleboog en een lage, ontspannen schouder voor- en achterwaarts, zijwaarts en cirkelvormig. Doe dit met zo weinig mogelijk kracht (slinger-beweging klok) en maak slechts kleine bewegingen. P a t i ë n t e n v o o r l i c h t i n g O r b i s M e d i s c h C e n t r u m 4
Slingeroefeningen uit de mitella (na 1 week) Herhaal de hierboven beschreven slingeroefeningen, maar nu met de arm uit de mitella. Aanspanningsoefeningen (na 1 week) Bij deze oefeningen wordt het aanspannen van spieren rondom de schouder geoefend door spierspanning geleidelijk aan op te bouwen zonder de aangedane arm te bewegen. U bouwt de spierspanning gedurende 10 seconden geleidelijk op en laat deze hierna rustig los. Tijdens het oefenen mag er vermoeidheid optreden. U moet pijn altijd proberen te vermijden. Terwijl de elleboog 90 graden gebogen blijft en de onderarm tegen het lichaam steunt in de mitella/sling, wordt met de hand van de gezonde arm weerstand geboden tegen bewegingen van de aangedane arm in verschillende richtingen: Probeer uw arm naar voren te duwen en houd hem aan de voorzijde van de elleboog met de gezonde hand tegen. 5
Probeer uw arm opzij te bewegen (weg van het lichaam) en houd hem aan de buitenzijde van de elleboog tegen. Probeer uw arm naar achteren (tegen uw lichaam aan) te duwen en houd hem aan de achterzijde van de elleboog tegen Probeer met uw arm een draaibeweging naar buiten te maken en houd uw pols aan de buitenzijde tegen. De elleboog steunt hierbij in de zij. Fase 2: Bewegingsherstel (2-6 weken) U mag uw arm weer gebruiken bij dagelijkse activiteiten, zoals wassen, aankleden en licht huishoudelijk werk. Vermijd wel extreme bewegingen. Zware werkzaamheden of sportieve activiteiten mag u nog niet doen. Uw specialist of huisarts zal in deze fase bekijken of het noodzakelijk is dat u onder leiding van een fysiotherapeut gaat oefenen. Dit doet hij afhankelijk van de klachten die u hebt en de specifieke eisen die uw beroep of hobby aan het functioneren van de arm stelt. Binnen een 6-tal weken is het de bedoeling dat uw schoudergewricht weer volledig pijnvrij en goed beweeglijk is. 6
Andere oefeningen: Het oefenen met een katrol is een zeer goede en relatief makkelijke oefening. Wij raden u aan om deze katrol thuis aan te schaffen. U kunt hiermee uw aangedane arm oefenen zonder veel kracht te gebruiken. Het is de bedoeling dat de gezonde arm in eerste instantie de aangedane arm helpt optillen. Een volgende stap is dat de aangedane arm ook actief de opwaartse beweging doet. Voer deze oefeningen eerst vanuit staande positie. Indien dit goed gaat, voert u ze zittend uit en probeert u steeds hoger te komen. Trek afwisselend beide armen (voor uw borst) boven uw hoofd en terug. Strek beide armen gelijktijdig voorwaarts. Beweeg van hieruit beide armen gelijktijdig zijwaarts en terug. 7
Strek beide armen gelijktijdig zijwaarts. Beweeg van hieruit beide armen afwisselend omhoog. Deze oefening kunt u voorwaarts (met uw gezicht naar de muur) of zijwaarts (met uw aangedane arm langs de muur) uitvoeren. Loop met de vingertoppen tegen de muur omhoog. Probeer steeds iets hoger te klimmen. Op het hoogste punt houdt u de arm 8 tellen vast en loopt u weer rustig naar beneden. 8
Ook hier zal in het begin de gezonde arm de aangedane arm meehelpen en ondersteunen. Een volgende stap is dat de aangedane arm de oefening alleen uitvoert. Fase 3: Functieherstel (6-12 weken) Op het moment dat u geen pijn meer heeft en u het schoudergewricht actief kunt bewegen, dient u nog rekening te houden met een aanvullende periode van 6 weken herstel. Hierna pas kunt u uw schouder weer helemaal gebruiken tijdens uw werk, sport of zware lichamelijke activiteiten. Praktische tips Bij het aankleden kunt u het beste eerst de aangedane arm, vervolgens het hoofd en daarna de gezonde arm door het kledingstuk halen. Probeer uw aangedane arm zo minimaal mogelijk omhoog te bewegen. Bij het uitkleden kunt u eerst met de gezonde arm beginnen; Zorg bij het slapen voor een goede ondersteuning van de geopereerde arm met behulp van meerdere kussens; Maak eventueel gebruik van een doucheborstel met lange steel bij het douchen. Draag ruimzittende, makkelijke kleding; Draag instappers of schoenen met een makkelijke sluiting (rits of klittenband). Maak eventueel gebruik van een (lange) schoenlepel; Kies voor maaltijden met weinig snijwerk (hapklare maaltijden); Gebruik een schoudertas, rugzak of een boodschappenwagentje bij het dragen van voorwerpen; Door de schouderluxatie kunt u pijn hebben. Ook bent u enige tijd beperkt in uw functioneren, doordat u maar één arm kunt gebruiken. Dit betekent dat u mogelijk voor bepaalde tijd hulp nodig hebt bij dagelijkse activiteiten zoals wassen, aankleden en huishoudelijke bezigheden. Het is raadzaam om, indien nodig, hulp te regelen (familieleden, kennissen of thuiszorg); U mag voorlopig niet autorijden of fietsen en geen schouderbelastende werkzaamheden/hobby's uitvoeren. P a t i ë n t e n v o o r l i c h t i n g O r b i s M e d i s c h C e n t r u m 9
Chirurgie Meldpunt Oost 11 Afsprakennummer 088-459 7775 Op werkdagen: 9.00-12.00 en 14.00-16.00 uur Informatienummer 088-459 7774 Op werkdagen: 8.30-12.00 en 13.30-16.30 uur Orthopedie Meldpunt Oost 11 Afsprakennummer 088-459 7433 Op werkdagen: 9.00-12.00 en 14.00-16.00 uur Informatienummer 088-459 7823 Op werkdagen: 8.30-12.00 en 13.30-16.30 uur Poliklinische operatieafdeling Meldpunt Oost 35 Telefoon: 088-459 7767 Op werkdagen: 8.00 16.30 uur Internet www.orbismedischcentrum.nl 615 02-2014