Gemeente Den Haag Bestuursdienst Commissie Welzijn, Volksgezondheid en Emancipatie Retouradres: Postbus 12 600, 2500 DJ Den Haag Uw brief van Aan de leden van de commissie voor Welzijn, Volksgezondheid en Emancipatie Uw kenmerk Ons kenmerk OCW/2000.9319 Doorkiesnummer (070) 353 7212 Aantal bijlagen Datum 23 augustus 2000 Onderwerp Haags platform gezondheidsvoorlichting en -preventie Aanleiding De programmatische afstemming en ontwikkeling van activiteiten op het terrein van de gezondheidsvoorlichting, -opvoeding en -preventie in onze stad is sedert 1993 opgedragen aan het Samenwerkingsverband GVO Den Haag. Meermalen is geconstateerd is dat de aanpak verbeterd kan worden. Burgemeester en wethouders hebben in de nota volksgezondheid "Op uw gezondheid!" (rv 44 van 1999) aangekondigd te onderzoeken of een regiovisie-aanpak efficiënter en doelmatiger kan werken. Hier werk ik dit actiepunt, nummer 37, nader uit. Wat vooraf ging Volgens artikel 2, eerste lid, van de Wet collectieve preventie volksgezondheid (WCPV) draagt de raad verantwoordelijkheid voor "de totstandkoming en de continuïteit van en samenhang binnen collectieve preventie alsmede de onderlinge afstemming tussen deze collectieve preventie en de curatieve gezondheidszorg". Gehoord de toenmalige raadscommissie hebben burgemeester en wethouders in 1993 het Samenwerkingsverband GVO Den Haag ingesteld; GVO is de afkorting van gezondheidsvoorlichting en -opvoeding. Het college koos voor de volgende structuur: - een stuurgroep, waarin zitting hebben vertegenwoordigers van (thans:) Stichting Thuiszorg, (thans:) Parnassia, de decentrale welzijnsorganisaties, AZIVO, NUTS, de GGD en een vertegenwoordiger van het Haags Onderwijs Beraad; - een onafhankelijk voorzitter; - vijf coördinatie-groepen (0-4 jarigen, 4-12 jarigen, 12-19 jarigen, ouderen en migranten/sociaal kwetsbaren). De coördinatiegroepen bestaan o.a. uit medewerkers van in de stuurgroep vertegenwoordigde én andere instellingen, voorgezeten door één van hen. Het secretariaat wordt vervuld door de betreffende GVO-functionarissen van de GGD. Inlichtingen bij: J. van Schaick Postadres: Postbus 12 600, 2500 DJ Den Haag Telefoon 070-353 3351 Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Fax 070-353 2210
OCW/2000.9319 2 De volgende werkwijze werd beoogd. Elke instelling, die deelneemt aan een coördinatiegroep, stelt jaarlijks een activiteitenplan op. De vijf coördinatiegroepen maken hier een totaal-plan van, onderscheiden naar genoemde doelgroepen. De stuurgroep sanctioneert dit teneinde het commitment van de belangrijkste organisaties te verkrijgen. Hiertoe zou de stuurgroep 2 à 3 keer per jaar bijeenkomen. Echter, de stuurgroep kwam na de instelling door een samenloop van omstandigheden slechts eenmaal bijeen. Deze situatie leidde o.a. tot - onduidelijkheid over de vraag of afspraken van medewerkers in de coördinatiegroepen gedekt worden door hun directies; - het niet of niet tijdig rond krijgen van de afzonderlijke instellingsplannen en het stedelijke plan; - het uitblijven van een adequate evaluatie van de plannen en programma's; - het niet verschijnen van jaarverslagen. In de afgelopen tijd heeft overleg plaats gevonden met de voorzitter en de (huidige in de) stuurgroep (vertegenwoordigde organisaties). Op basis hiervan heb ik mij beraden over een adequate verbetering. Alvorens mijn gedachten hierover te presenteren, schets ik de context waarin ik de verbetering wil plaatsen. De context: het gemeentelijk beleid collectieve preventie volksgezondheid In de WCPV is het begrip collectieve preventie omschreven als bewaking en bevordering van de volksgezondheid voor zover deze samenhangt met risico's met een collectief karakter. Artikel 2, tweede lid van de wet schrijft voor hoe de raad zijn verantwoordelijkheid in ieder geval dient vorm te geven, namelijk door: a. het verwerven van, op epidemiologische analyse gebaseerd, inzicht in de gezondheidssituatie; b. het bewaken van gezondheidsaspecten in bestuurlijke beslissingen met gevolgen voor het leefmilieu; c. het bevorderen van de hygiëne en de psycho-hygiëne; d. het bijdragen aan opzet, uitvoering en afstemming van preventieprogramma, met inbegrip van gezondheidsvoorlichting en -opvoeding. De aandacht die de gezondheidsvoorlichting en -opvoeding ook in uw commissie regelmatig krijgt, kan de indruk wekken dat het gemeentelijk beleid in het kader van de collectieve preventie hier de nadruk op legt. De feiten zijn anders. Immers, het gemeentelijke preventiebeleid behelst enerzijds ook de jeugdgezondheidszorg, de algemene infectieziektenbestrijding en de openbare gezondheidszorg (de meer "traditionele" GGD-taken) en anderzijds de "public health". Dit laatste laat zich vertalen als openbare gezondheidszorg, maar wordt zo genoemd (soms ook wel als "new public health") ter onderscheiding van de traditionele GGD-taken van de gemeente. Niettemin vormt de GVO-functie van de GGD een onmisbare schakel in het preventiewerk, ook in
OCW/2000.9319 3 relatie tot de andere preventietaken van de GGD. Teneinde mij te beperken tot de kern van deze notitie (zie d.) ga ik thans niet in op de punten hierboven genoemd onder b. en c. In afzonderlijke notities zal ik hier in het eerste kwartaal van het volgend jaar aandacht aan besteden. Het doel: een effectief en efficiënt werkend preventieaanbod De gemeentelijke taak ten aanzien van de preventieprogramma's is tweeledig. Enerzijds betreft deze het opzetten en uitvoeren van (de eigen) preventieprogramma's door de GGD. Sedert medio 1999 is hard gewerkt om een inhaalslag te maken met het eigen GVO-programma. In uw vergadering van 26 januari jl. is hieraan uitgebreid aandacht besteed. De voorbereidingen voor het programma 2001 zijn nagenoeg afgerond. Naast gegevens uit de gezondheidsmonitor en signalering van ontwikkelingen in de stad door de verschillende productgroepen van OCW worden hierbij ook de toen door u aangedragen opmerkingen meegenomen. Naar verwachting ontvangt u begin november a.s. het concept-programma. Voor de hoofdlijnen ervan verwijs ik u naar de commissoriale toelichting op gemeentebegroting die volgens plan 27 september a.s. in uw commissie aan de orde is. Anderzijds heeft het gemeentebestuur bij te dragen aan de afstemming van preventieprogramma's van de verschillende aanbieders, waaronder de eigen GGD. Daarbij is het primair van belang voor ogen te hebben welk doel moet worden nagestreefd. Ik ben van mening dat het beleid erop gericht moet zijn dat de aanbieders van GVO- en preventietaken een goed geïntegreerd aanbod van preventieactiviteiten bieden, uitgaande van de specifieke behoeften van de bevolking van onze stad. Een geïntegreerd aanbod betekent dat het preventieaanbod meer is dan de som van de afzonderlijke instellingsprogramma's. Concreet komt het er hierbij op neer dat de behoefte inzichtelijk wordt gemaakt en wordt gedekt door een al omvattend programma, dat de instellingen van elkaars expertise gebruik maken en dat zij komen tot een efficiënte inzet van voorlichters en financiële middelen. De gezondheidsmonitor moet tot een instrument uitgroeien waarop die preventieactiviteiten méde gebaseerd worden. De gezondheidsmonitor is de Haagse invulling van de hierboven onder a. gestelde verplichting. De afstemming moet naar mijn mening resulteren in een meerjarig stedelijke programma voor GVO en gezondheidspreventie. Mijn voorkeur gaat uit naar een cyclus die aansluit bij de zittingsperiode van de raad. Het programma kan dan aanhaken aan het gemeentelijk gezondheidsplan. Zoals bekend heeft de minister van VWS het voornemen de gemeenten een dergelijk vierjarenplan verplichtend op te leggen. Is het stedelijke programma er eenmaal, dan kunnen betrokken partijen op basis hiervan hun inzet c.q. hun aandeel bepalen. In feite gebeurt dit nu andersom. Ondanks het overleg in de z.g. coördinatiegroepen ontwikkelen initiatieven zich nog te vaak los van elkaar en bestaat er bij de afnemers van de preventieprogramma's zoals scholen, welzijnsorganisaties, kindercentra, opvoedsteunpunten geen eenduidig beeld van de mogelijkheden. De krachten zijn nog te weinig structureel gebundeld. Verlies aan doelmatigheid en doeltreffendheid kan het gevolg zijn. Tegen de achtergrond van de bovenbeschreven situatie stel ik mij het volgende voor.
OCW/2000.9319 4 Uitwerking Het Samenwerkingsverband GVO Den Haag is destijds opgericht vanuit de gedachte dat de gemeente verantwoordelijk is voor de afstemming van GVO- en preventieprogramma's. De ervaring heeft geleerd dat afstemming en samenwerking niet opgelegd kan worden, niet afdwingbaar is en dat wij dat ook niet moeten willen. De wens daartoe moet vanuit de betrokkenen zelf komen, op basis van hun visie. Daarom wil ik er naar toe dat het nieuwe samenwerkingsverband niet door de gemeente wordt geïnstalleerd, maar wordt overeengekomen op basis van een door (de meest) betrokken partijen te sluiten convenant. Feitelijk is dat ook in de geest van de WCPV. Deze zegt immers dat de raad zijn verantwoordelijkheid moet vormgeven door (...) het bijdragen aan (...) afstemming. De raad heeft dus niet de eindverantwoordelijkheid voor de afstemming; deze ligt bij de gezamenlijke aanbieders. De convenantgedachte past ook beter in deze tijd en komt overeen met de aan de regiovisie ten grondslag liggende gedachte, zoals aangegeven in de nota "Op uw gezondheid!" Het gaat om sturing door het faciliteren van instellingen. Het lijkt mij dat bij een eventuele aanpassing van de WCPV hiermee rekening wordt gehouden. Alsdan zal ik de minister van VWS dit onder de aandacht brengen. Tegen deze achtergrond kan het instituut Stuurgroep c.q. Samenwerkingsverband GVO Den Haag worden opgeheven. In de plaats hiervan komt -op basis van het convenant- een platform tot stand dat tot taak krijgt de preventie- en GVO-programma's van de afzonderlijke instellingen -op strategisch niveauop elkaar af te stemmen. Het gaat hierbij om de te bereiken doelgroepen, de efficiënte inzet van personeel en financiële middelen en om de kwaliteit en de resultaten van de gezondheidsvoorlichting en -opvoeding. Het platform rapporteert tussentijds op hoofdpunten over het resultaat van de afstemming aan het Kernoverleg Regiovisie. Dit is het bestuurlijke overleg tussen overheden, zorgverzekeraars, zorgkantoor AWBZ, RPCP en zorgaanbieders. Hierbij kunnen eventuele knelpunten die voor het volgend jaar of de volgende jaren worden voorzien aan de orde worden gesteld, zodat deze in de nieuwe productieafspraken tussen de financiers en de instellingen kunnen worden meegenomen. Samenstelling Platform Naast de GGD zijn Parnassia en de stichting Thuiszorg Den Haag de belangrijkste aanbieders van preventie en GVO als "product". Zij hebben hiertoe gekwalificeerd personeel in dienst. Ik ben van mening dat de kern van het overlegplatform -voorshands- tot deze drie beperkt moet blijven. Juist omdat het om de inhoudelijke afstemming gaat, vind ik het niet wenselijk dat organisaties die (gezondheids)preventie niet als primaire taak hebben op voorhand tot het platform toetreden. Ik wil het aan de drie genoemde organisaties overlaten hoe zij het overleg met die organisaties vorm geven. De coördinatiegroepen functioneren als zodanig goed. Deze coördinatiegroepen zullen het platform gaan voeden met input. Omdat Parnassia en Thuiszorg elk zijn eigen productieafspraken met zijn financier maakt, is het niet nodig dat deze in casu de zorgverzekeraars aan het platform deelnemen.
OCW/2000.9319 5 De portefeuillehouder Volksgezondheid neemt als 'financier' van de GVO-taken van de GGD ook geen deel aan het afstemmingsoverleg. Partijen kunnen knelpunten in het financiële vlak, zoals gezegd, in het bestuurlijke Kernoverleg regiovisies aan de orde stellen. Mede gelet op de betrokkenheid van de gemeente in de rol van de GGD als aanbieder náást Parnassia en Thuiszorg ligt het voor de hand dat partijen een voorzitter aanwijzen, al dan niet uit hun midden. De huidige voorzitter, de heer Bruning, oud-wethouder Volksgezondheid, heeft aangegeven om deze nieuwe start te helpen vormgeven. Ik ben bereid het secretariaat van het platform te laten uitvoeren door de GGD. Tot slot Op 22 augustus jl. heb ik met de huidige stuurgroepleden over deze beleidswijziging van gedachten gewisseld. Zij kunnen zich in de voorgestelde structuur vinden. Indien u zich in de geschetste uitwerking kunt vinden, zal ik burgemeester en wethouders voorstellen te besluiten tot opheffing van het Samenwerkingsverband GVO Den Haag en hen een concept-convenant in de geest van het voorgaande ter goedkeuring voorleggen. De voorzitter, Jetta Klijnsma