Startnotitie Nota Lokaal Gezondheidsbeleid

Transcriptie

1 Startnotitie Nota Lokaal Gezondheidsbeleid April 2008 Castricum

2 Inleiding Voor het tijdvak 2007 tot en met 2010 vraagt het ontwikkelen van de Nota Lokaal gezondheidsbeleid de aandacht. In bijgevoegde startnotitie wordt aangegeven wat er tot nu toe gebeurd is, wat er te gebeuren staat en wat er nog gedaan moet worden. De gemeente is bestuurlijk verantwoordelijk voor de collectieve preventie van de gezondheid van haar inwoners. Dit is geregeld in de WCPV (Wet collectieve preventie volksgezondheid). Vanaf 1 juli 2003 is elke gemeente verplicht is om zijn ambities, keuzes en prioriteiten op het gebied van volksgezondheid en preventie vast te leggen in een vierjaarlijkse gemeentelijke nota gezondheidsbeleid. Het doel van dit beleid is om de gezondheid van inwoners te beschermen, te bewaken en te bevorderen. Dit kan door een gezonde fysiek- en sociale omgeving voor burgers te creëren en een gezonde leefstijl te stimuleren. De eerste nota lokaal gezondheidsbeleid is vastgesteld door uw gemeenteraad op 27 november Dit betekent dat er opnieuw een vierjaarlijkse nota dient te worden vastgesteld voor de periode Aangezien 2007 inmiddels achter ons ligt zal het gaan om de periode Het kabinet is voornemens om de verantwoordelijkheden op het gebied van preventie onder te brengen in een nieuwe wet Publieke Gezondheid dat samenhang brengt in de infectieziektebestrijding. Op dit moment zijn de verantwoordelijkheden en bevoegdheden op het terrein van de infectieziektebestrijding nog geregeld in drie afzonderlijke wetten: de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid (WCPV), de Infectieziektewet en de Quarantainewet. Centraal in deze startnotitie staat de procedure voor de totstandkoming van een nieuwe nota (regionaal en lokaal) gezondheidsbeleid van de gemeente voor de periode 2008 tot en met

3 Hoofdstuk 1 - Doel en achtergronden van de WCPV In de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid (WCPV) zijn de taken en verantwoordelijkheden van de gemeente ten aanzien van collectieve preventie op het gebied van volksgezondheid vastgelegd. De gemeenten brengen de hieruit voortvloeiende werkzaamheden over het algemeen onder bij de GGD. De WCPV onderscheidt drie deelterreinen: collectieve preventie, infectieziektenbestrijding en jeugdgezondheidszorg. Collectieve preventie Burgemeester en wethouders bevorderen de totstandkoming en continuïteit van collectieve preventie. Daarnaast bevorderen zij de samenhang binnen de collectieve preventie en de afstemming tussen collectieve preventie en curatieve zorg. De taken van burgemeester en wethouders op dit terrein zijn in ieder geval: - Verwerven van inzicht in de lokale gezondheidssituatie van de bevolking; - Bewaken van gezondheidsaspecten in bestuurlijke beslissingen; - Bijdragen aan preventieprogramma's; - Bevorderen van medisch-milieukundige zorg; - Bevorderen van technische hygiënezorg; - Bevorderen van openbare geestelijke gezondheidszorg. Infectieziektenbestrijding Verder dragen burgemeester en wethouders zorg voor de uitvoering van de infectieziektebestrijding, waaronder in ieder geval wordt verstaan algemene infectieziektebestrijding, bestrijding van seksueel overdraagbare aandoeningen, waaronder aids, tuberculosebestrijding, bron- en contactopsporing bij vermoeden op epidemieën van infectieziekten, het beantwoorden van vragen uit de bevolking en het geven van voorlichting en begeleiding. Jeugdgezondheidszorg Burgemeester en wethouders dragen eveneens zorg voor de uitvoering van de jeugdgezondheidszorg. Taken op dit terrein zijn in ieder geval: - het op systematische wijze volgen en signaleren van ontwikkelingen in de gezondheidstoestand van jeugdigen en van gezondheidsbevorderende en -bedreigende factoren; - Ramen van de behoefte aan zorg; - Vroegtijdige opsporing en preventie van een aantal specifieke stoornissen en het aanbieden van vaccinaties voortkomend uit het Rijksvaccinatieprogramma; - Geven van voorlichting, advies, instructie en begeleiding; - Formuleren van maatregelen ter beïnvloeding van gezondheidsbedreigingen Vereiste: De gemeenteraad stelt voor 1 juli 2003 en vervolgens elke vier jaar een nota gemeentelijk gezondheidsbeleid vast, waarin zij tenminste aangeeft of door burgemeester en wethouders advies aan de GGD is gevraagd alvorens een besluit te nemen die gevolgen kan hebben voor de collectieve preventie. 3

4 Hoofdstuk 2 - Evaluatie van nota LGB De eerste nota lokaal gezondheidsbeleid is vastgesteld door uw gemeenteraad op 27 november Onderdeel van de nieuwe nota Lokaal Gezondheidsbeleid zal een evaluatie van de eerste nota Lokaal Gezondheidsbeleid zijn. Hierbij alvast een korte terugblik. De eerste nota Lokaal Gezondheidsbeleid is tot stand gekomen op basis van het bestaande gemeentelijke gezondheidsbeleid, het collegeprogramma en de uitkomsten van de gezondheidsenquête onder de doelgroep 20 tot 64 jaar die gehouden is in Dit heeft de grondslag geboden voor de zeven actiepunten in de nota Lokaal Gezondheidsbeleid : 1. Inventarisatie van en overleg met eerstelijnsgezondheidszorg; 2. aandacht voor alleenstaande ouderen; 3. Integrale jeugdgezondheidszorg 0-19 jaar onder gemeentelijke regie; 4. projecten drugs- en alcoholgebruik en voorlichting over seksueel overdraagbare aandoeningen; 5. aandacht voor bewegen en overgewicht; 6. inventarisatie van de voorzieningen op het terrein van de geestelijke volksgezondheid en in samenhang hiermee een nader onderzoek naar de geestelijke gezondheid van de inwoners; 7. omnibusonderzoek/enquête onder de jeugd van jaar. De volgende zaken zijn de afgelopen 4 jaar gerealiseerd ten aanzien van de bovenstaande actiepunten: 1. Inventarisatie van en overleg met eerstelijnsgezondheidszorg; Er is een deelnotitie Huisartsen Onder Eén Dak opgesteld (maart 2004). Begin 2007 is er een HOED gerealiseerd in de kern Castricum 2. aandacht voor alleenstaande ouderen; Er is in 2004 gestart met het doen van huisbezoeken om van inwoners van 75 jaar en ouder te informeren over mogelijke voorzieningen. 3. Integrale jeugdgezondheidszorg 0-19 jaar onder gemeentelijke regie; De integratie van de jeugdgezondheidszorg 0-19 jaar is nog niet gerealiseerd. De afgelopen 4 jaar is er gekozen voor de constructie dat de GGD hoofdaannemer is en de JGZ 0-4 jaar inkoopt bij de verschillende regionale aanbieders van JGZ. Voor Castricum zijn dat EVEAN en ViVa! Zorggroep. 4. projecten drugs- en alcoholgebruik en voorlichting over seksueel overdraagbare aandoeningen; Voorlichtingsprojecten (m.b.t. roken, alcohol en drugs en/of seksueel overdraagbare aandoeningen (soa) ) zijn in de zomer 2004 door de Brijderstichting op de campings in de regio gedaan, waaronder dus ook Castricum. Er is geen onderzoek gedaan naar mogelijkheden tot aanvullende beperkende bepalingen door de gemeente dan de Tabakswet. 5. aandacht voor bewegen en overgewicht; Er is aandacht gekomen voor bewegen en overgewicht met name bij de jeugd. Er is een aanvraag gedaan voor BOS projecten. Deze activiteiten zijn gestart in 2007 en lopen door tot 2011: bewegingsconsulenten basisonderwijs, jeugdsportpas, de klas beweegt, de vakantiecocktail. 6. inventarisatie van de voorzieningen op het terrein van de geestelijke volksgezondheid en in samenhang hiermee een nader onderzoek naar de geestelijke gezondheid van de inwoners; Nader onderzoek naar de geestelijke gezondheid van inwoners van Castricum is in 2005 gedaan door een omnibusonderzoek van de GGD in de regio Noord-Kennemerland naar 4

5 psychische gezondheid. Er was al sprake van een zogenaamd Noodteam, waarin verschillende organisaties informatie met elkaar uitwisselen. 7. omnibusonderzoek/enquête onder de jeugd van jaar. De GGD onderzoekt elke 4 jaar de gezondheidssituatie van de verschillende leeftijdsgroepen. In 2005 is er een jongerenonderzoek gehouden onder leerlingen van klas 2 en 4 van het voortgezet onderwijs. 5

6 Hoofdstuk 3 Uitgangspunten voor het gezondheidsbeleid De speerpunten van ministerie van VWS Op basis van de wetgeving waarop het Lokaal gezondheidsbeleid wordt gebaseerd, de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid, is het Ministerie verplicht om in het jaar, voorafgaand aan het tijdvak van de Nota Lokaal Gezondheidsbeleid, aan te geven welke zaken aandacht moeten krijgen in deze nota s. Dat gebeurt onder andere op basis van de Toekomstverkenningen Volksgezondheid, landelijke nota s, studies en rapporten. Door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport zijn voor het tijdvak 2008 tot en met 2011 de volgende vijf speerpunten aangegeven: - Roken; - Schadelijk alcoholgebruik; - Overgewicht (bewegen en voeding); - Diabetes; - Depressie (psychische gezondheid). Advies GGD Noord-Kennemerland De GGD heeft februari 2007 een advies opgesteld voor het lokale gezondheidsbeleid Zij adviseren de gemeenten in de regio Noord-Kennemerland om aan te sluiten bij de landelijke speerpunten en uit deze speerpunten een keuze van het lokale beleid te maken. De GGD ziet regionale samenwerking hierbij als een must. Dit omdat het volgens hen met name gaat om een gedragverandering op de genoemde speerpunten wat vraagt om een gecoördineerde inzet op nationaal, regionaal en lokaal niveau. Naast de al genoemde speerpunten kan de gemeente ook nog eigen speerpunten vaststellen. Echter de GGD beveelt ook aan om het aantal speerpunten niet te groot te maken. De GGD heeft de besluitvorming van de gemeente ten aanzien van de speerpunten en al dan niet inzetten op regionale samenwerking niet afgewacht en heeft alvast regionale aanbevelingen opgesteld per speerpunt. Onduidelijk is echter wat de GGD ten aanzien van de landelijke speerpunten gaat inzetten om de genoemde regionale doelstellingen te realiseren. Ook zijn de doelstellingen niet SMART geformuleerd, waardoor onduidelijk blijft hoe de gestelde doelen kunnen worden bereikt. Tenslotte zijn er veel regionale instellingen die een rol kunnen spelen bij de inzet op de speerpunten. Hier wordt door de GGD onvoldoende inzicht in gegeven. 3.2 Collegeprogramma Het college wil het volgende bereiken: In nauwe samenwerking met cliënten een kwalitatief goed zorgaanbod verzorgen Verbetering van de volksgezondheid en het wegwerken van gezondheidsverschillen tussen groepen van de bevolking in de gemeente. Onderzoek GGD Noord-Kennemerland De GGD heeft tot taak om inzicht te verwerven in de lokale gezondheidssituatie van de bevolking. Op basis hiervan wordt de gezondheid van de verschillende leeftijdsgroepen gemonitord. Deze onderzoeken moeten eens in de vier jaar worden herhaald. De afgelopen jaren zijn de volgende onderzoeken gehouden: 6

7 - In 2005 en 2006 is er een regionaal gezondheidsprofiel basisonderwijs Noord- Kennemerland opgesteld (leeftijdsgroep 4-12 jaar) - er is november 2006 een jongerenonderzoek gehouden onder leerlingen van klas 2 en 4 van het voortgezet onderwijs. - In 2006 is er een enquête gehouden onder volwassenen van 19 tot 65 jaar. - Er is in 2004 een ouderenonderzoek gehouden onder zelfstandig wonende 65 plussers. Daarnaast zijn er meer algemene rapporten over specifieke onderwerpen: - Er is een rapport over de sterftecijfers Noord-Kennemerland Er is een SOA rapport Noord-Kennemerland gedaan in er is een omnibusonderzoek in Noord-Kennemerland gedaan m.b.t. psychische gezondheid. Er is ook een gezondheidsprofiel Noord-Kennemerland opgesteld in Het gezondheidsprofiel biedt gemeenten een cijfermatige onderbouwing voor hun gezondheidsbeleid. Alle gegevens die de GGD uit onderzoeken heeft verzameld, zo ook de 4-jaarlijks terugkomende monitorgegevens, als wel relevante gegevens verkregen door andere partijen, worden opgenomen in het gezondheidsprofiel. De verwachting is dat het gezondheidsprofiel begin 2007 digitaal te raadplegen is. Dan zullen de eerste cijfers digitaal beschikbaar zijn. Een andere taak van de GGD is het bijdragen aan preventieprogramma s en het bevorderen van de openbare geestelijke gezondheidszorg. Dit komt met name tot uitdrukking in het lokale gezondheidsbeleid en WMO beleid, waarbij de nadruk ligt op preventie. Rol van de raad De gemeenteraad benoemt 3 speerpunten voor het lokale gezondheidsbeleid voor de periode Hierbij maakt men een keuze uit de 5 speerpunten die het ministerie van VWS heeft geformuleerd. En eventueel aangevuld met thema s/onderwerpen die door de lokale politiek als belangrijk worden aangemerkt. 7

8 Hoofdstuk 4 - Plan van aanpak De eerste nota Lokaal Gezondheidsbeleid is door de raad vastgesteld op september Er zal nu een nieuwe nota worden opgesteld voor de periode Hierbij staan we voor de uitdaging om het beleid op de terreinen van (gezondheids)zorg en welzijn in samenhang verder te ontwikkelen. De gemeente kan dit beleid in twee nota s vaststellen: - het beleidsplan Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). - de nota lokaal gezondheidsbeleid (in het kader van de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid ) Aangezien de nota Lokaal Gezondheidsbeleid evenals de beleidsnota WMO voor een periode van 4 jaar geschreven worden en er veel overlap is, is er gedacht aan de mogelijkheid van het samenvoegen van deze nota s. De Inspectie voor de Gezondheidszorg constateerde in 2005 dat gemeenten de laatste jaren weliswaar serieus werk hebben gemaakt van het lokale gezondheidsbeleid maar dat verbeteringen mogelijk zijn, bijvoorbeeld als het gaat om de samenhang van lokaal gezondheidsbeleid met andere beleidsterreinen. Door één nota te schrijven wordt hiermee al een stap in de goede richting gezet. Voor beide nota s geldt dat ze gericht moeten zijn op de lokale situatie. Dit betekent dat er voor de gemeente specifieke speerpunten in naar voren zullen komen. Dus lokaal bepalen wat er in elke gemeente gedaan moet worden en dan bekijken of dat op eigen lokale kracht kan of dat er andere instellingen en/of organisaties bij betrokken moeten worden. Dit kan tot regionale samenwerking leiden, maar dat zal dan moeten blijken. Er is echter ambtelijk voor gekozen om de 2 nota s niet te combineren in verband met de verschillende insteek voor het WMO beleidsplan en het gezondheidsbeleid. Hiermee worden de beide onderwerpen ook meer onder de aandacht gebracht. Net zoals het jeugdbeleid wat in een separate nota is vastgesteld. De activiteiten worden wel opgenomen in het WMO beleidsplan. De activiteiten uit de nota LGB , die nog niet zijn uitgevoerd of afgerond, kunnen indien nodig worden gecontinueerd in de nieuwe periode. Hierbij kan gedacht worden het speerpunt overgewicht (bewegen en voeding) waar het BOS arrangement voor wordt ingezet de periode specifiek voor de jeugd. Gemeenten, en dan met name de lokale raad neemt het voortouw. Wat willen we in Castricum met preventief lokaal gezondheidsbeleid bereiken, hoe, met wie en tegen welke kosten? De raad kiest een drietal speerpunten voor de periode Deze speerpunten zullen vervolgens in verschillende werkgroepen worden uitgewerkt tot uitvoeringsplannen c.q. activiteitenplannen. Stappenplan 1. Raadsactiviteit op 10 april Presentatie van de 5 landelijke speerpunten van het lokale gezondheidsbeleid door de GGD Hollands Noorden. 2. De startnotitie Lokaal Gezondheidsbeleid voorleggen aan de gemeenteraad en drie speerpunten voor de nota Lokaal Gezondheidsbeleid laten vaststellen in de raadscarrousel van 28 augustus 2008 en het raadsplein van 11 september Per speerpunt word er een werkgroep gestart. Deze lokale werkgroepen stellen plannen van aanpak (uitvoeringsplannen) op per speerpunt. Hierbij dienen de doelstellingen SMART te worden geformuleerd. 8

9 In de plannen van aanpak dienen de volgende aspecten te worden geformuleerd: o onderwerp o omschrijving van het thema of onderwerp (feiten, gegevens) o doelstelling(en) voor over 4 jaar o actie/interventie o tijdspad, start- en einddatum (globaal) en evaluatiedatum o uitvoerders en taken; wie is de eindverantwoordelijke o inschatting van de financiële consequenties en mogelijke dekking o evaluatiemiddel/wijze Betrokken personen Voor het opstellen van de nota Lokaal Gezondheidsbeleid word per gekozen speerpunt een ambtelijke werkgroep bijeen geroepen. Deze werkgroepen bestaan uit beleidsambtenaren op de verschillende betrokken beleidsterreinen zoals daar zijn gezondheidsbeleid, WMO beleid, sportbeleid, onderwijsbeleid, jeugdbeleid en Openbare orde en veiligheid. De werkgroepen zullen zich bezighouden met het opzetten van een lokaal activiteitenplan per speerpunt. Hiervoor zal in een korte tijd (ongeveer 2 maanden) een plan worden opgesteld. Hierbij zullen externe partijen zoals bijvoorbeeld gezondheids- en welzijnswerk, politie, sportverenigingen e.d. per speerpunt erbij kunnen worden betrokken. Benodigde tijdsinvestering Geschat wordt dat een ambtelijke tijdsinvestering van 140 uur vereist is voor het opstellen van de nota Lokaal Gezondheidsbeleid. Daarnaast worden ambtenaren van verschillende beleidsterreinen voor een korte periode ingezet om activiteitenplannen op te stellen. Participatie van organisaties Externe partijen, zoals o.a. welzijns-, zorg- en onderwijsinstellingen, maar ook politie, zullen betrokken worden bij het opstellen van uitvoerings c.q. activiteitenplannen. Mogelijk dat zij in de werkgroepen kunnen participeren. Communicatie Belangrijk onderdeel bij het opstellen van het beleid is het verkrijgen van draagvlak bij de betrokken welzijns- en zorginstellingen. Hierbij zullen zij geïnformeerd moeten worden over de gekozen speerpunten en hun rol in het geheel. Middelen Er is in de begroting 2008 een bedrag geraamd van in totaal 3.997,- voor de speerpunten uit het lokale gezondheidsbeleid. Dit bedrag is gering. Er kan dan ook gedacht worden aan het zonodig ophogen van het budget op basis van uitvoeringsplannen. Gezondheidsbeleid is zogenaamd facetbeleid. Het heeft linken met allerlei beleidsterreinen zoals jeugdbeleid, onderwijsbeleid, openbare orde en veiligheid, welzijnsbeleid, sportbeleid, sociale zaken, openbare ruimte en volkshuisvesting. Dit kan betekenen dat er binnen die beleidsterreinen mogelijk budget ingezet kan worden. 9

10 Tijdpad De nota Lokaal gezondheidsbeleid Castricum had eigenlijk al 1 juli 2007 vastgesteld moeten zijn. Raadsactiviteit: 10 april 2008 Presentatie van de 5 speerpunten door de GGD Voorstel naar de raadscarroussel 28 augustus Startnotitie LGB en - Keuze van 2-3 lokale speerpunten door de raad Besluitvorming gemeenteraad 11 september 2008 De lokale speerpunten voorleggen aan de (lokale) September - oktober 2008 gezondheidszorg- en welzijnsinstellingen Ambtelijke werkgroepen stellen per speerpunt lokale November januari activiteitenplannen op 2009 Activiteitenplannen per speerpunt gaan naar Februari-Maart 2009 college 10