Moslimvrijwilligers gezocht! Een onderzoek naar de motivatie van moslimjongeren voor vrijwilligerswerk Namen : Ozlem Yildiz & Hanane Yahia Studentennummer : 07059116 & 07037945 Opleiding : Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Academie : Academie voor Sociale Professies Studiejaar : 4 de De titel : Moslimvrijwilligers gezocht! De ondertitel : Een onderzoek naar de motivatie van moslimjongeren voor vrijwilligerswerk De opdrachtgever : Drs. Yassin Hartog, IHSAN Islamitisch Instituut voor Maatschappelijke Activering De docentbegeleider :Dhr. Lars van Lenteren Versie : 5 de versie Datum :06 december 2011
Inhoudsopgave Inleiding... 3 Korte omschrijving opdrachtgever... 4 Aanleiding van de opdracht... 5 Het formuleren van de vraagstelling... 8 Inhoudelijke oriëntatie op het onderzoeksonderwerp... 9 Onderzoeksontwerp... Error! Bookmark not defined. Stappenplan... 13 Eindproduct kenmerken... 16 Een literatuurlijst van relevante literatuur... 17 Samenwerkingsovereenkomst... 18 2
Inleiding Om de opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening met succes te kunnen afronden is het vereist een afstudeeropdracht uit te voeren in opdracht van een opdrachtgever. In ons geval wordt deze opdracht verstrekt door stichting IHSAN, het Islamitisch Instituut voor Maatschappelijk Activeringswerk, gevestigd te Den Haag. De opdracht wordt uitgevoerd door Hanane Yahia en Ozlem Yildiz. De hierna volgende beschrijving van de onderzoeksopzet vormt een leidraad voor de uitvoering van ons onderzoek. Onder meer wordt beschreven wat onze vraagstelling is. De vraagstelling is gericht op een doelgroep die wij interessant vinden om onderzoek naar te verrichten. Om onze vraagstelling nader te verfijnen hebben wij ook deelvragen geformuleerd. Tevens hebben wij een stappenplan gemaakt waarin een plan van aanpak is beschreven. 3
Korte omschrijving opdrachtgever IHSAN, het Islamitisch Instituut voor Maatschappelijk Activeringswerk, is een landelijke tweedelijnsorganisatie die zich richt op maatschappelijke activering van moslims. Hiertoe ondersteunt IHSAN besturen van islamitische organisaties bij het bevorderen en organiseren van maatschappelijke vrijwillige inzet van moslims. IHSAN werft dus niet zelf vrijwilligers, maar ondersteunt het kader van zelforganisaties van moslims bij het activeren van hun achterban. Momenteel voert IHSAN twee projecten uit. Het ene project betreft het bevorderen van de vrijwillige inzet van moslimjongeren ten behoeve van Jeugd en Gezin, terwijl het andere project gericht is op het bevorderen van vrijwillige inzet ten behoeve van Armoedebestrijding en Schuldhulpverlening. Teneinde het islamitisch kader (de besturen van moskeeverenigingen en aanverwante jongerenen vrouwenorganisaties) te kunnen ondersteunen bij het werven, aansturen en binden van moslimvrijwilligers, verzamelt IHSAN informatie en organiseert IHSAN trainingen voor moslimkaderleden. Daarnaast organiseert IHSAN in samenwerking met de islamitische zelforganisaties trainingen en cursussen voor moslimvrijwilligers op het terrein van Armoedebestrijding en Schuldhulpverlening, alsmede op het terrein van Jeugd en Gezin. Het doel van beide IHSAN-projecten is om jongeren met een islamitische achtergrond te activeren tot betrokken burgers, die goed en up-to-date geïnformeerd zijn en die adequaat worden begeleid bij hun vrijwillige maatschappelijke inzet. Binnen de islamitische gemeenschap bestaat er veel verborgen vrijwilligerswerk. Het betreft bijvoorbeeld inzet ten behoeve van familie of kennissen of incidentele inzet voor de moskee of een aanverwante vrijwilligersorganisatie. Tengevolge van o.m. gebrekkige kennis op het terrein van PR en communicatie, blijft deze vrijwillige inzet vaak verborgen, zowel voor de het eigen milieu als voor de rest van de samenleving. Jongeren, en moslimjongeren meer in het bijzonder, staan heden ten dage niet bepaald in de rij om vrijwilligerswerk te doen en maatschappelijke problemen zoals opvoedings- en inkomensproblematiek te helpen aanpakken. IHSAN wil de vrijwillige inzet van moslimjongeren ten behoeve van maatschappelijke doeleinden bevorderen. Daarom wil IHSAN meer bekendheid geven aan het islamitische gedachtegoed op het terrein van sociaal denken en handelen, en moslims aanspreken op islamitische kernwaarden, zoals rahma (barmhartigheid) en mas uliya (verantwoordelijkheid) en het je fi sabilillah (op Allah s weg) inzetten voor de ander (zonder daarvoor iets terug te verwachten). Tevens wil IHSAN het draagvlak voor vrijwilligerswerk in de moslimgemeenschappen vergroten en het vrijwilligerswerk van moslimjongeren zichtbaarder maken voor de samenleving als geheel. IHSAN doet dit door het jonge vrijwillige kader in islamitische kringen ten helpen bij het werven, trainen en behouden van vrijwilligers. IHSAN wil helpen om de jongeren uit de islamitische bevolkingsgroep te activeren tot betrokken burgers, die goed en up-to-date geïnformeerd zijn en bekwaam worden begeleid bij hun vrijwillige maatschappelijke inzet.(ihsan, 2009). 4
Aanleiding van de opdracht Met welk vraagstuk zit de opdrachtgever? IHSAN wil graag laten onderzoeken welke argumenten gebruikt kunnen worden om moslimjongeren te werven, te enthousiasmeren en te behouden voor vrijwilligerswerk. Hierbij valt te denken aan zowel seculiere als religieuze argumenten (bijvoorbeeld volgens de systematiek van nut, fun, plicht en deugd (genoemd in het onderzoek van Henk Meeuws meer nut dan fun ). Op welke waarden zijn moslimjongeren aanspreekbaar? Tevens wil IHSAN graag weten wat moslimjongeren die reeds als vrijwilliger actief zijn, nodig hebben om met plezier actief te blijven. Vragen als: Wat inspireert hen, wat geeft hen bevrediging en wat maakt ze enthousiast? Anderzijds wil IHSAN graag weten waar zij tegenaan lopen, bijvoorbeeld een gebrek aan professionele begeleiding, structuur, waardering of resultaat. Waar doet het vraagstuk zich voor? Het vraagstuk doet zich voor in de moslimgemeenschappen in Nederland, meer specifiek in zo n 475 moskeeën en ruim 500 aanverwante jongeren-, studenten- vrouwen- en ouderenverenigingen. Het onderhavige onderzoek beperkt zich tot de moslimgemeenschappen in de regio Den Haag. Waarom is het een vraagstuk en hoe is het ontstaan? Nederland telt meer dan 450 moskeeën en ruim 500 aanverwante jongeren-, studentenvrouwen- en ouderenverenigingen, 44 islamitische basisscholen en een school voor voortgezet onderwijs. Uit onderzoek (Canatan, Oudijk & Ljamai, 2003) naar de maatschappelijke rol van moskeeën, blijkt dat moskeeën belangrijke verzamel- en vindplaatsen zijn voor vrijwillig kader en voor vrijwilligers, onder wie veel moslimjongeren. Gemiddeld zijn er per moskee ruim 40 personen vrijwillig actief, waarvan bijna de helft uit jongeren bestaat. Bij al deze organisaties zijn in totaal duizenden vrijwilligers betrokken. Tevens is uit onderzoek ( vd Sar, Lombo-Visser, Boender, 2008) gebleken dat de activiteiten van moslimvrijwilligers bij moskeeën en zelforganisaties zoals het geven van huiswerkbegeleiding, het verzorgen van taallessen, het houden van een spreekuur voor administratieve zaken en het doorverwijzen naar officiële instanties een zeer aanzienlijk maatschappelijk rendement opleveren. Wanneer al de activiteiten van deze vrijwilligers zouden worden gekapitaliseerd, gaat het in totaal om een zeer aanzienlijk bedrag aan maatschappelijke inzet. Daarnaast gaat het om een groot sociaal potentieel. Als de vrijwilligers in de moskeeën en zelforganisaties up-to-date geïnformeerd zouden zijn (over maatschappelijke kwesties, de Sociale Kaart van hun omgeving en mogelijke samenwerkingspartners, etc.), goed zouden worden aangestuurd en zich zouden bezighouden met structurele activiteiten, dan zou dit de effectiviteit van hun activiteiten sterk ten goede komen. De vraag van de opdrachtgever is hoe meer moslimjongeren betrokken kunnen worden om vrijwilligerswerk te verrichten, m.n. ten behoeve van de thema s Armoedebestrijding en Schuldhulpverlening en Jeugd en Gezin. 5
Doel van het onderzoek Het doel van ons onderzoek is om moslimzelforganisaties te kunnen informeren over wat de motivaties van moslimjongeren zouden kunnen zijn om vrijwilligerswerk te doen. Aan de hand van deze informatie kunnen deze organisaties meer vrijwilligers uit de islamitische kring werven en behouden. Welke doelgroep is in het kader van de opdracht relevant? De primaire doelgroep van het onderzoek zijn de moslimjongeren tussen de 18 en 27 jaar in de regio Den Haag. Wie zijn directe of indirecte belanghebbenden? De direct belanghebbenden zijn de moslimjongeren zelf, de Haagse moslimgemeenschap en de opdrachtgever (IHSAN). De moslimjongeren kunnen door vrijwilligerswerk hun sociale contacten vergroten, zij kunnen uit hun vrijwilligerswerk voldoening halen en werken aan de ontwikkeling van hun talenten en competenties en aan zelfrealisatie. Door het uitbreiden van hun sociale netwerken, zullen deze jongeren minder snel in een isolement terechtkomen en in aanraking komen met milieus die ze eerder nog niet kenden. Tot de direct belanghebbenden uit de Haagse moslimgemeenschap behoren met name de leden van de moslimgemeenschap die aangesloten zijn bij de hierna genoemde organisaties en instellingen, die deel uitmaken van de islamitische sociale infrastructuur. Indirect belanghebbenden zijn de reguliere (welzijn-)organisaties die gebruik maken van vrijwilligers alsmede de specifieke moslimzelforganisaties die gebruik maken van vrijwilligers: de organisaties en instellingen die deel uitmaken van de islamitische sociale infrastructuur, zoals moskeeën en vrouwen- en jongerenorganisaties, die vrijwilligers uit islamitische kring (willen) betrekken bij het oplossen van maatschappelijke vraagstukken zoals uitsluiting en achterstelling in de islamitische gemeenschap en in de Nederlandse samenleving als geheel. Beschrijving van de opdracht De opdracht luidt dat onderzoek wordt verricht naar wat moslimjongeren motiveert om vrijwilligerswerk te doen. Korte omschrijving van het eindresultaat / praktische belang voor de opdrachtgever. Met het eindproduct worden IHSAN en haar doelgroep geinformeerd over de wijze waarop bestuurders van islamitische zelforganisaties de moslimjongeren het beste kunnen motiveren om vrijwilligerswerk te gaan doen en te blijven doen. De conclusies en aanbevelingen en de adviezen die worden uitgebracht op grond van het onderzoek kunnen IHSAN en de zelforganisaties van moslims gebruiken om meer vrijwilligers uit de islamitische kring te werven en te behouden. Aan de hand van de informatie die in dit verband wordt vergaard, moeten bestuurders van zelforganisaties van moslims gerichter moslimjongeren kunnen verleiden om vrijwilligerswerk te gaan doen, ze vervolgens adequaat kunnen aansturen en tenslotte ze als vrijwilliger weten te behouden. Vanuit de optiek van het begeleidende kader kan dit vertaald worden naar: Wat zijn de succesfactoren en wat zijn de bedreigingen? 6
Het vernieuwende karakter van het eindresultaat. Naar de motivaties van vrijwilligers zijn door tal van organisaties die met vrijwilligers werken reeds onderzocht (Movisie,2004 en Verwey Jonker, 2005). Er is echter nog niet eerder uitgebreid onderzoek gedaan naar de specifieke motivaties van moslimjongeren om vrijwilligerswerk te doen. Bekeken wordt onder meer in hoeverre de motivaties van moslimjongeren afwijken van de motivaties van jongeren in het algemeen. Maatschappelijke relevantie en actualiteit van het onderwerp. IHSAN wil, leunend op de islamitische theologie van sociaal handelen, met haar project de inzet van de jongeren uit islamitische achterban voor Jeugd en Gezin en Armoedebestrijding en Schuldhulpverlening bevorderen. Die vrijwillige inzet betreft de zorg voor elkaar in eigen kring, maar ook die voor de samenleving in het algemeen. Een positief bijeffect van deze sociale inzet zou kunnen zijn dat de acceptatie en waardering van moslims door de publieke - en beleidsomgeving gaat toenemen. De moslimgemeenschap lijkt tegenwoordig in de media in een negatief daglicht gesteld te worden. Mede hierdoor lijkt de moslimgemeenschap weinig positiefs voor de Nederlandse samenleving te kunnen betekenen. Juist in dat verband is het van belang voor de moslimgemeenschap om te laten zien waar hun sterke punten voor de Nederlandse samenleving liggen. Relatie met de opleiding en de bijdrage die opdracht levert aan de kwaliteitsverbetering van de beroepspraktijk. Door de jongeren aan te sporen om actief deel te nemen aan vrijwilligerswerk kunnen zij hun sociale netwerk vergroten en kunnen zij uit vrijwilligerswerk mogelijkheden tot persoonlijke groei en zelfvoldoening halen. Doordat hun sociale contacten worden vergroot, zullen deze jongeren minder snel in een isolement terecht komen. Waardoor zij minder snel hulp zullen zoeken bij een maatschappelijk werker. Tenslotte is voorkoming beter dan genezen. Het belang van het eindresultaat voor andere instellingen en/of doelgroepen. Met ons eindresultaat kunnen IHSAN en de zelforganisaties van moslims gebruiken om meer vrijwilligers uit de islamitische kring te werven. Reguliere (welzijn-)organisaties die gebruik maken van vrijwillige inzet kunnen bij hun werving gebruik maken van de uitkomsten van dit onderzoek. Dit kan middels de trainingen die IHSAN biedt aan kaderleden en de informatie die wordt gepubliceerd op de website van IHSAN. 7
Het formuleren van de vraagstelling Hoofdvraag: Welke (seculiere en religieuze) argumenten kunnen worden ingezet bij het motiveren van moslimjongeren (18 t/m 27jaar in Den Haag) om vrijwilligerswerk te gaan doen? Deelvragen: 1. Wat wordt verstaan onder moslimjongeren? 2. Wat wordt verstaan onder vrijwilligerswerk? 3. Wat wordt verstaan onder motivatie? 4. Vinden de moslimzelforganisaties dat er te weinig moslimjongeren als vrijwilliger actief zijn? Waarom vinden zij dit? 5. Welke faciliteiten/mogelijkheden bieden de zelforganisaties (waarmee IHSAN samenwerkt) aan de vrijwillige moslimjongeren? 6. Wat zijn de belangrijkste redenen van de moslimjongeren om actief deel te nemen aan vrijwilligerswerk? 7. Wat zijn de belangrijkste redenen van de (potentiële) jonge moslimvrijwilligers om NIET deel te nemen aan vrijwilligerswerk? 8
Inhoudelijke oriëntatie op het onderzoeksonderwerp Wat weet je al over het vraagstuk, en over de belangrijkste begrippen die daarbij aan de orde komen, uit wetenschappelijke literatuur en vakliteratuur? Voorafgaand aan de start van dit onderzoek heeft een uitgebreide inhoudelijke oriëntatie plaatsgevonden, om te komen tot een goed uitgangspunt, verdere verdieping en afbakening van het onderzoek. In dit hoofdstuk wordt een samenvatting gegeven van relevante literatuur en van de begrippen die betrekking hebben op het onderzoek. Opdrachtgever IHSAN heeft aangegeven dat moslimzelforganisaties moeite hebben met het werven en behouden van moslimjongeren voor het uitvoeren van vrijwilligerswerk. Zonder vrijwilligers kunnen de moslimzelforganisaties niet afdoende kunnen functioneren, omdat er door de verzakelijking van de samenleving een heleboel werk niet of niet goed zou worden gedaan. Vrijwilligers zijn belangrijk voor de samenleving, omdat de door hen verrichte werkzaamheden een aanvulling vormen op het werk dat wordt verricht door beroepskrachten, m.n. werk waar beroepskrachten niet aan toekomen en werk dat onbetaalbaar zou zijn wanneer het door beroepskrachten verricht zou (moeten) worden (Vlaardingerbroek & Beaumont, 2002). Het begrip moslimjongeren zijn jongeren die de islam als religie hebben. In deze onderzoek richten wij ons op moslimjongeren tussen 18 t/m 27jaar. Het begrip vrijwilligerswerk wordt doorgaans omschreven als werk ten behoeve van andere mensen, organisaties of de samenleving als geheel dat onbetaald, onverplicht en in georganiseerd verband wordt verricht. Onbetaald werk dat buiten georganiseerd verband wordt verricht, zoals hulp aan buren of bekenden, valt buiten deze omschrijving, ( Daal,1995 ). Vrijwilligers zijn geen beroepskrachten. Voor beroepskrachten zijn er allerlei wettelijke regelingen, voor vrijwilligers nauwelijks (Vrijwilligersovereenkomst, WA-verzekering). Vrijwilligers moeten het vooral hebben van hun eigen inzet en motivatie, niet van een goede betaling of een prima rechtspositie (Heinsius, 1992). Een belangrijk onderdeel van het vrijwilligersbeleid vormt op peil houden van de motivatie van vrijwilligers. Het begrip motivatie is een begrip dat afkomstig is uit de psychologie, criminologie en pedagogiek, en wordt omschreven als het bepaald zijn door motieven (van het gedrag), de bereidheid tot doelgerichte inspanning of enthousiasme voor een taak. Het begrip verwijst naar het geheel van factoren die maken dat iemand een bepaalde handeling uitvoert of nalaat ze uit te voeren. Motivatie is een term die in de psychologie gebruikt wordt voor de innerlijke gesteldheid waardoor iemand tot zekere activiteiten komt, de bereidheid heeft tot het ten toon spreiden van een bepaald gedrag. Belangrijke synoniemen van motivatie zijn beweegreden, motief en drijfveer. Al deze begrippen geven aan waarom iemand iets doet, of hij of zij gemotiveerd is tot het verrichten van bepaald gedrag in verschillende situaties. Het kan daarbij bijvoorbeeld gaan om een studie (bereidheid om te studeren om uiteindelijk een diploma te behalen), sport (de wil om te presteren en daarvoor te trainen) of relaties: "Ik heb niet de motivatie om nog te investeren in onze vriendschap." De motivatie van iemand is niet altijd even makkelijk te achterhalen. Van sommige motivaties zijn mensen zich ook niet bewust. Om die reden zijn studies over de motivatie ingewikkeld. (www.encie.nl) In zijn studie naar de motivatie van vrijwilligers, maakt Henk Meeuws een wat gedifferentieerder onderscheid. Hij heeft een aantal maatschappelijke trends gesignaleerd en tegenover elkaar gezet, zeg maar spanningspolen, waartussen de motivatie om vrijwilligerswerk te doen zich beweegt en waardoor deze wordt beïnvloed. Ten eerste benoemt Meeuws de toegenomen marktwerking, het grotere belang van de wetten van de economie. Dat roept tegelijkertijd haar tegenpool op, namelijk het sociaal optimaliseren, dat bijvoorbeeld vorm krijgt in het normen en waardendebat en in bewegingen als maatschappelijk verantwoord ondernemen. Profijtdenken 9
staat er tegenover de beleving van waarden. Horizontaal vinden we professionaliteit, de kenniseconomie, het belang van scholing en meedoen met de markt, tegenover de liefhebberij en de burger die zelf wel uitmaakt waar zij haar ziel en zaligheid vindt. Economisch maximaliseren / Profijtdenken / Instrumenteel NUT ( no problem ) Probleemoplossend werk FUN ( leuk toch? ) Aantrekkelijk werk PLICHT ( Gij zult! ) Normgestuurd werk DEUGD ( dit doet ons goed ) Zinvol werk Sociaal optimaliseren / Relationeel / Waardenbeleving NUT - no problem Wanneer Profijt en Professionaliteit samenkomen, heeft dit een type vrijwilligerswerk tot gevolg waarin het NUT centraal staat. Concrete probelemen worden effectief en efficiënt aangepakt. FUN - leuk toch? Profijtelijk denken maar zelfsturend en naar liefhebberij te werk gaan. Dit levert een type vrijwilligerswerk op waarin het individuele centraal staat. Het nut gaat over de vrijwilliger zelf: het is goed voor je CV, het verenigt zelfontplooiing met een zinvolle vrijetijdsbsteding, of is gewoon leuk om te doen. FUN dus. PLICHT Gij zult! Waardenbeleving en professionaliteit gecombineerd, levert een sociale verantwoordelijkheid op. Vrijwilligerswerk is iets wat moet. Goed burgerschap kent rechten en plichten, en het goed van allen staat hier op het spel. Hier wordt een moreel of religieus appèl gedaan: gij zult. DEUGD - dit doet ons goed In de ruimte tussen Waardenbeleving en Liefhebberij staat vrijwilligerswerk waarin het zoeken naar, en ervaren van goed, zinvol en deugdelijk samenleven centraal staat. Goed handelen is hier niet primair nuttig, efficiënt, effectief, of voortvloeiend uit een plicht, het is evenmin vooral leuk voor mijzelf. Het is werk dat alle betrokkenen deugd doet, een levensstijl van deugdzaam leven, denk maar aan een ingesleten, ingeoefende goede gewoonte die je je eigen hebt gemaakt. En die je tot mooi mens maakt. (www.rkdiaconie.nl) Uit het onderzoek van Canatan, Oudijk en Ljamai (2003) blijkt dat moskeeën belangrijke verzamel- en vindplaatsen zijn voor vrijwillig kader en voor vrijwilligers, onder wie veel moslimjongeren. Gemiddeld zijn er per moskee ruim 40 personen vrijwillig actief, waarvan bijna de helft uit jongeren bestaat. Bij al deze organisaties zijn in totaal duizenden vrijwilligers betrokken. De moskeebestuurders geven aan dat het aantal vrijwilligers in de moskee na verloop van tijd gelijk blijft. Een aantal besturen van Turkse moskeeën spreekt zelfs van een stijging, vooral van vrouwelijke vrijwilligers of studenten. Wel geven de besturen regelmatig te kennen meer vrijwilligers te willen hebben om meer activiteiten te kunnen ontplooien. 10
Uit onderzoek (van onder meer het Sociaal en Cultureel Planbureau en het Verwey-Jonker Instituut) blijkt dat veel autochtonen (41%) vrijwilligerswerk doen, terwijl dat bij allochtonen minder vaak het geval is: 22% van de Surinamers en 23 % van de Antillianen doen vrijwilligerswerk, en slechts 19 % van de Turken en 17% van de Marokkanen, meestal voor een organisatie uit de eigen etnische kring, zoals de moskee. Qua vrijwilligerswerk zijn er verschillen te constateren tussen etnische groepen. De Marokkaanse en Surinaamse moskeegemeenschappen doen relatief weinig maatschappelijke activiteiten en tellen daardoor relatief weinig vrijwilligers. De Marokkaanse en Surinaamse moskeeën hebben ook relatief weinig jongere en vrouwelijke vrijwilligers in huis. Tevens is uit onderzoek vd Sar, Lombo-Visser, Boender, 2008 gebleken dat de activiteiten moslimvrijwilligers bij moskeeën en zelforganisaties zoals het geven van huiswerkbegeleiding, het verzorgen van taallessen, het houden van een spreekuur voor administratieve zaken en het doorverwijzen naar officiële instanties een zeer aanzienlijk maatschappelijk rendement opleveren. Onder maatschappelijk rendement van moskeeën worden de kosten verstaan, die de rest van de samenleving (overheid, bedrijven, non-profit organisaties) uitspaart vanwege de activiteiten van die moskeeën uitspaart. 11
Onderzoeksontwerp In het kader van het hierboven geschetste vraagstuk wordt onderzoek verricht door middel van literatuuronderzoek, interviews met kaderleden en met name interviews met vrijwilligers. Op het terrein van onderzoek naar (motivaties betreffende) vrijwilligerswerk (onder allochtonen) is een schat aan literatuur beschikbaar. Daarnaast kunnen eventueel (ervaring-)deskundigen of experts op een bepaald kennisgebied worden ondervraagd, bijv. medewerkers van succesvolle organisaties die veelvuldig gebruik maken van (autochtone en allochtone) vrijwilligers. De techniek om data te verzamelen die wordt gebruikt voor het onderzoek is de gestructureerde vragenlijst. In de vragenlijst worden op gestructureerde wijze vragen gesteld aan moslimjongeren die deelnemen aan het onderzoek. Er wordt gebruik gemaakt van open en gesloten vragen betreffende de motivatie tot het verrichten van vrijwilligerswerk. Door deze techniek te gebruiken wordt snel informatie verzameld over een grote groep. En worden antwoorden gevonden op de vragen die de opdrachtgever en de onderzoekers belangrijk vinden voor het onderzoek. Er is voor gekozen om een inventariserend onderzoek te verrichten, teneinde in kaart te brengen wat de motivaties van moslimjongeren (zouden kunnen) zijn om actief deel te nemen aan vrijwilligerswerk. De afstudeergroep bestaat uit twee personen. Gekozen is om 30 personen te interviewen. Dit betekent dat eenieder 15 personen interviewt. Hierbij worden de moslimjongeren in twee groepen ingedeeld. De ene groep zal bestaan uit moslimjongeren die reeds vrijwilligerswerk uitvoeren of hebben uitgevoerd. Het ligt in de bedoeling om aan de hand van de ervaringen van deze groep een duidelijk beeld te verkrijgen over de motivaties van de moslimjongeren die reeds vrijwilligerswerk verrichten binnen moslimgemeenschap. De tweede groep zal bestaan uit moslimjongeren die (nog) geen vrijwilligerswerk doen / overwegen om vrijwilligerswerk te gaan doen voeren / geen behoefte hebben om vrijwilligerswerk te gaan doen. Deze moslimjongeren zullen worden ondervraagd over de redenen waarom zij geen vrijwilligers (willen) doen en wat hen eventueel zou motiveren om wel vrijwilligerswerk te (gaan) verrichten. 12
Stappenplan Om het onderzoek zo goed mogelijk te kunnen verrichten, wordt gebruik gemaakt van een stappenplan. Hierin wordt de werkwijze en de planning beschreven, die worden verdeeld in verschillende fasen. Per fase worden de te ondernemen activiteiten en de beoogde resultaten beschreven. Fase I Oriëntatie en ontwerp Stap 1: Zoeken naar een onderwerp van onderzoek. Stap 2: Afspraak met de opdrachtgever Fase II Voorbereiding Stap 1: Onderzoeksvoorstel Stap 2: Probleemomschrijving: hoofdvraag en deelvragen Stap 3: Plan van aanpak Fase III Uitvoering Stap 1: Informatie verwerven Stap 2: Interviews afnemen Fase IV Analyse en conclusie Stap 1: Informatie analyseren Stap 2: Beantwoorden van vragen Fase V Ontwikkeling/ advisering Stap 1:Conclusies en aanbevelingen Fase VI Presentatie Stap 1: Presentatie Fase I Oriëntatie en ontwerp Om te kunnen beginnen met het afstuderen zijn wij op zoek gegaan naar een voor ons relevant onderzoek. Wij zijn op zoek gegaan naar een geschikte opdrachtgever. Uit de verschillende onderzoeksvragen die wij bij de verschillende opdrachtgevers te horen hebben gekregen trok de bovengenoemde onderzoeksvraag ons het meest aan. Fase II Voorbereiding Tijdens de voorbereiding van dit onderzoek hebben wij een onderzoeksvoorstel opgesteld. Hierin hebben wij een korte omschrijving van de opdrachtgever, de aanleiding voor de opdracht, de probleemstelling, het verwachte eindproduct, de relevantie en bruikbaarheid van de opdracht en een voorlopige werkplan beschreven. Bovenstaande hebben wij met de afstudeercoördinator besproken, waarna wij een goedkeuring hebben gekregen om van start te gaan met het onderzoek. Ons is vervolgens een afstudeerbegeleider en beoordelaar toegewezen. Met de afstudeerbegeleider is afgesproken om van start te gaan met de onderzoeksopzet. 13
Plan van Aanpak Activiteiten Eindverantwoordelijke Informatie van Afronden voor: Aantal uren per week per persoon 1.Lezen van literatuur en documenten. Verzamelen van informatie 2. Het verwerken van de verzamelde informatie 3.Het bedenken van interviewvragen en het opstellen van een vragenlijst. Hanane Ozlem Ozlem Boeken/ literatuur, internet bronnen, Boeken/ literatuur, internet bronnen, Interviewmethoden, Literatuur Aantal uren in totaal 20 december 2011 15 uur N.V.T. 24 oktober 2011 30 uur N.V.T. 24 oktober 2011 N.V.T. 50 uur 4.Het afnemen van interviews en het bewerken hiervan. ( 15 interviews p.p.) 5.Het beantwoorden van deelvraag 1en2 6.Het beantwoorden van deelvraag 3 7.Het beantwoorden van deelvraag 4 en5 Hanane Ozlem Hanane Ozlem Interviews met respondenten. Boeken / literatuur, internetbronnen, Interviews Boeken / literatuur, internetbronnen, Interviews Documenten van IHSAN 23 januari 2012 300 uur 28 november 2011 50 uur 5 december 2011 50 uur 30 januari 2012 20 uur 8.Het beantwoorden van deelvraag 6en7 9.Conclusie en Aanbevelingen Hanane Boeken / literatuur, internetbronnen, Interviews 13 februari 2012 70 uur Ozlem Deelvragen 20 februari 2012 25 uur 10.Concept eindverslag Hanane en Ozlem Afstudeerdocument 27 februari 2012 10 uur 11.Om de 2 weken komen we Hanane en Ozlem Afstudeerdocument 2 uur met opdrachtgever bij elkaar Yassin Hartog 12.Om de 2 weken komen we Hanane en Ozlem Afstudeerdocument, 2 uur met de begeleider bij elkaar Lars van Lenteren. etc. 13.Definitieve eindverslag Hanane en Ozlem Afstudeerdocument, etc. 26 maart 2012 50 uur 14
Fase III Uitvoering In het kader van het in de onderzoeksopzet geschetste vraagstuk zullen wij onderzoek verrichten door middel van literatuuronderzoek, interviews met kaderleden en met name interviews met vrijwilligers. Daarnaast zullen wij (ervaring-)deskundigen of experts op een bepaald kennisgebied ondervragen, bijv. medewerkers van succesvolle organisaties die veelvuldig gebruik maken van (autochtone en allochtone) vrijwilligers. Gedurende het onderzoek zullen wij gebruik maken van de volgende bronnen: - literatuur - interviews - internet - documenten van IHSAN - respondenten - contactpersoon opdrachtgever - afstudeerproject docent Interviews: Hierbij zullen wij de moslimjongeren in twee groepen indelen. De ene groep zal bestaan uit moslimjongeren die vrijwilligerswerk uitvoeren of hebben uitgevoerd. Door middel van de ervaringen van deze groep hopen wij een duidelijk beeld te krijgen over de motivaties van moslimjongeren om vrijwilligerswerk te verrichten binnen moslimgemeenschap. De tweede groep zal bestaan uit moslimjongeren die geen vrijwilligerswerk verrichten / eraan denken om (eventueel) vrijwilligerswerk uit te voeren / moslimjongeren die geen behoefte hebben om vrijwilligerswerk uit te voeren. Wij zullen deze moslimjongeren ondervragen wat betreft de redenen waarom zij geen vrijwilligerswerk (willen) doen en wat hen eventueel zou motiveren om vrijwilligerswerk te (gaan) verrichten Fase IV Analyse en conclusie De verzamelde gegevens zoals interviews, aantekeningen van vraaggesprekken, planmateriaal, artikelen etc, gaan we ordenen per deelvraag in het verslag. Uitgebreide informatieteksten zoals literatuur en documenten van IHSAN gaan we in ons eigen woorden samenvatten, en uit grote tabellen of diagrammen trekken we conclusies. Met de conclusies die we afgeleiden uit de informatie, proberen we de deelvragen te beantwoorden. De antwoorden op alle deelvragen gaan ons uiteindelijk helpen om de hoofdvraag te beantwoorden. Tenslotte stellen we conclusies en aanbevelingen op ten behoeve van IHSAN. Fase V Ontwikkeling/ advisering Nadat we al de informatie hebben bestudeerd en bewerkt, gaan we per deelvraag conclusies trekken. Aan de hand daarvan stellen we aanbevelingen op. Fase VI Presentatie -Voor wie: docenten, opdrachtgever en studenten -Wanneer: Juni 2012 -Waar: Haagse Hogeschool -Hoe: Presentatie van het hele afstudeerproject, o.m. hoofdvragen, deelvragen, uitleg motivaties, conclusies en aanbevelingen, aan de hand van een PowerPoint presentatie. -Welke informatie wordt gepresenteerd: de opzet en de resultaten van het afstudeerproject. 15
Eindproduct kenmerken Wij willen met het eindproduct aanbevelingen bieden aan opdrachtgever IHSAN, die vervolgens deze aanbevelingen kan doorgeven aan moslimzelforganisaties. 16
Een literatuurlijst van relevante literatuur Canatan, K. Oudijk, C.H. & Ljamai, A. (Juni 2003) De Maatschappelijke rol van de Rotterdamse moskeeen. Centrum voor Onderzoek en Statistiek Daal, H.J.van (1995) Vademecum vrijwilligerswerk door allochtonen, Verwey Jonker instituut, Utrecht Heinsius, J. (1992), Werken met vrijwilligers, Centrum voor Ingebouwde Vorming, Utrecht Meeuws, H.(2006) Meer nut dan fun. Over het organiseren van levensbeschouwelijk vrijwilligerswerk. Amsterdam: Edmund Husserl- stichting Vlaardingerbroek, P. & Beaumont, C. ( 2002) Vrijwilligerswerk werkt.. zeker met een statuut! www.encie.nl, geraadpleegd 04 oktober 2011 17
Samenwerkingsovereenkomst Naam Email adres Telefoonnummer Hanane Yahia hanyahi@hotmail.com 06-44521075 Ozlem Yildiz ozlemyildiz@live.nl 06-46635294 Deze overeenkomst geldt voor Hanane Yahia en Ozlem Yildiz, die een onderzoek gaan doen naar de motivaties van moslimjongeren om vrijwilligerswerk te (gaan) doen. Deze overeenkomst is volledig in goed onderling overleg opgesteld. Ondergetekenden verklaren het eens te zijn met deze overeenkomst en zullen alles in deze overeenkomst naleven: Hanane Yahia Ozlem Yildiz Ondertekend op - -2011 Handtekening Begeleider: De opdrachtgever verklaart hierbij om deel te nemen aan het onderzoek en tot het einde van het onderzoek begeleiding te geven aan Hanane Yahia en Ozlem Yildiz HANDTEKENING opdrachtgever Contactpersonen Naam Email adres Telefoonnummer Lars van Lenteren L.vanlenteren@hhs.nl 070-44527728 Opdrachtgever y.hartog@ihsannet.nl 070 3310872 18