Economie Monitor Brabant Tweede kwartaal 2009 Brabant wordt zwaar getroffen door economische crisis 1 De Brabantse economie krijgt harde klappen door de economische crisis. De Brabantse economie krimpt harder dan landelijk en daarnaast begint de crisis nu duidelijk zijn weerslag op de arbeidsmarkt te krijgen. Daarnaast nemen minder mensen de stap om een bedrijf te starten en gaan er meer bedrijven failliet. Ook de Brabantse huizenmarkt is danig op slot geraakt als gevolg van de kredietcrisis. Verder in dit nummer: Gevolgen crisis op de arbeidsmarkt Conjunctuurontwikkeling Bedrijvendynamiek en woningmarkt Nieuwsberichten De Nederlandse economie is in het 1e kwartaal van 2009 gekrompen met 4,5% ten opzichte van een jaar eerder. Dit is de grootste krimp van de Nederlandse economie sinds de Tweede Wereldoorlog. Met name de export en de investeringen liepen flink terug. De groeiramingen voor Nederland gaan inmiddels uit van een negatieve economische groei van 4 à 5% in 2009. Voor Brabant wordt in 2009 een bovengemiddelde krimp van de economie verwacht (-5,8%). Dit komt vooral door de relatief sterke vertegenwoordiging van de conjunctuurgevoelige sectoren industrie en logistiek in Brabant. Binnen Brabant komt de klap met name hard aan in Zuidoost-Brabant vanwege de in hoge mate van exportafhankelijke industrieën in en rond Eindhoven en in West-Brabant waar de chemische industrie en transport & logistiek sterk vertegenwoordigd zijn. In Noordoost-Brabant is de landing vooralsnog iets zachter in verband met de relatief sterk aanwezige zakelijke dienstverlening en overheidssector. Deze sectoren hebben tot op heden minder te lijden van de economische recessie. De inkoopmanagersindex, de Industriemonitor en de Conjunctuurenquête Nederland, bevestigen het beeld dat de industrie en transportsector zware klappen te verwerken hebben. Ook de bouw heeft het moeilijk. Binnen de uitzendbranche, die in de regel voorop loopt in de conjuncturele ontwikkeling, zijn nog weinig tekenen van herstel zichtbaar. Het consumentenvertrouwen stijgt licht. Desondanks zijn de pessimisten nog altijd ruim in de meerderheid. Het vertrouwen van producenten blijft onverminderd laag. Grootste klappen op de arbeidsmarkt moeten nog komen Op dit moment is sprake van een ongekende dynamiek in zowel de economie als op de arbeidsmarkt. De werkloosheid neemt toe en het aantal openstaande vacatures daalt fors. De grootste klappen op de arbeidsmarkt moeten echter nog komen. Zeker wanneer half juni een grote groep schoolverlaters de arbeidsmarkt gaat betreden zal de werkloosheid naar verwachting snel gaan oplopen. Ondanks de snel oplopende werkloosheid staan er in Brabant per april nog altijd zo n 7.350 onvervulde vacatures open bij het UWV WERKbedrijf. Bedrijven hebben vooral moeite om aan voldoende productiemedewerkers, chauffeurs, schoonmakers en verzorgers/verplegers te komen. Er bestaat dus nog altijd een behoorlijke mismatch tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. De conjuncturele problemen op de korte termijn mogen niet de aandacht afleiden van lange termijn vraagstukken zoals de vergrijzende beroepsbevolking, die leidt tot een groeiende vervangingsvraag in bepaalde bedrijfstakken, zoals in de techniek. Daarnaast hebben we te maken met hogere kwalificatie-eisen van werkgevers en een lastige arbeidsmarktpositie van bijvoorbeeld laag opgeleiden en langdurig werklozen.
Economie monitor Brabant Bedrijvendynamiek op laag pitje De invloed van de economische recessie is duidelijk voelbaar en zichtbaar in de Brabantse economie. De bedrijvendynamiek laat een daling zien van het aantal starters en een explosieve stijging van het aantal verleende faillissementen. Woningmarkt zit op slot De economische crisis gaat evenmin voorbij aan de woningmarkt. Nagenoeg alle indicatoren wijzen in dezelfde richting. Het aantal verkochte woningen is fors gedaald, de periode dat woningen te koop staan wordt snel langer. Ten slotte stijgen de huizenprijzen niet langer. Arbeidsmarkt Vacaturegraad, Noord-Brabant en Nederland De vacaturegraad, die het aantal openstaande vacatures per 1.000 banen weergeeft, is fors gedaald ten opzichte van het 1e kwartaal van 2008: tot 6,3 vacatures per 1.000 banen. In het 4e kwartaal van 2008 was dit nog 7,0. Ten opzichte van het landelijk gemiddelde is het aantal vacatures in Brabant relatief hoog. Het werkloosheidspercentage in Brabant is ten opzichte van een jaar geleden met 0,2 %punt toegenomen tot 5,2%. Historisch gezien is de werkloosheid echter nog altijd laag. Ook ten opzichte van het landelijk gemiddelde (5,9%) scoort Brabant goed. Als gevolg van de krimpende economie verwacht het UWV dat de werkloosheid de komende tijd fors zal oplopen. Bekend is dat de werkloosheid met enige vertraging op de economische ontwikkeling reageert. Bovendien betreedt medio 2009 een grote groep schoolverlaters de arbeidsmarkt, waarvoor waarschijnlijk niet direct werk is. De toename van de werkloosheid wordt geschat op 135.000 (+32%) in 2009 en 174.000 (+32%) in 2010. Nog altijd onvervulde vacatures Ondanks de ongunstige economische ontwikkeling, staan er in Brabant nog altijd zo n 7.350 vacatures open. Bedrijven hebben vooral moeite om aan voldoende productiemedewerkers, chauffeurs, schoonmakers en verzorgers/verplegers te komen. Ook de agrarische sector heeft tekort aan seizoenswerkers en doen weer een beroep op arbeidsmigranten. Er is dus sprake van een tegenstrijdige mismatch tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Tegelijkertijd betekent dit dat er voor werklozen nog altijd volop kansen zijn. 8,5 8 7,5 7 6,5 6 5,5 5 4,5 4 9 8 7 6 5 4 Noord-Brabant Nederland 1e kw '06 1e kw '07 1e kw '08 1e kw '09 Bron: UWV WERKbedrijf * # openstaande vacatures per 1.000 banen (werkzame personen) Werkloosheid (nww*) als % van beroepsbevolking Noord-Brabant Nederland 1e kw '06 1e kw '07 1e kw '08 1e kw '09 Bron: UWV WERKbedrijf, CBS Openstaande vacatures en kortdurig nww-aanbod* naar beroepsgroep (top 5), Noord-Brabant (april 2009) Beroepsgroep openstaande vacatures kortdurig nww (<6 mnd) aantal % v. totaal aantal % v. totaal Productiemedewerkers 963 13,2 3.451 14,5 Chauffeurs 425 5,8 2.619 11,0 Hulpkrachten horeca en verzorging 410 5,6 859 3,6 Interieurverzorgers 346 4,7 892 3,8 Verzorgend personeel 330 4,5 539 2,3 Bron: UWV WERKbedrijf Openstaande vacatures en kortdurig nww-aanbod* naar beroepsgroep (top 5), Noord-Brabant (april 2009) * NWW staat voor Niet-werkenden werkzoekenden
Werkloosheid neemt fors toe De werkloosheid in Noord-Brabant is in het 1e kwartaal van 2009 fors toegenomen (+14,2%) ten opzichte van het vorige kwartaal. Het werkloosheidspercentage loopt daarmee op tot 5,2% van de beroepsbevolking. In Noord- Brabant is de werkloosheid sneller toegenomen dan landelijk gemiddeld (+10,5%). Zoals te verwachten was, zijn de gevolgen van de economische crisis voor de jeugdwerkloosheid nog ernstiger dan voor de totale werkloosheid. Ten opzichte van een kwartaal eerder nam in Noord-Brabant het aantal werklozen jonger dan 23 jaar toe met 722 personen ofwel +30,9%. Dit is in lijn met de landelijke ontwikkeling (+31,4%). Werkloosheid (nww-ers) in Noord-Brabant naar deelgebied Bron: UWV WERKbedrijf, bewerking ETIN Adviseurs gem. 1e kwartaal 2009 gem. 4e kwartaal 2008 totaal > 23 jaar totaal < 23 jaar abs in % van bb abs abs in % van bb abs Nederland 454.922 5,9 22.774 411.584 5,4 17.327 Noord-Brabant 58.825 5,2 3.059 51.506 4,5 2.337 Midden-Brabant 10.443 4,8 703 9.251 4,3 582 Noordoost-Brabant 14.007 4,7 687 12.353 4,2 590 West-Brabant 15.147 5,2 730 13.088 4,5 476 Zuidoost-Brabant 19.228 5,6 856 16.814 5,0 688 B5 Totaal 25.751 6,7 1.426 22.731 5,9 1095 Breda 5.170 6,1 223 4.685 5,6 164 Eindhoven 7.028 6,9 266 6.033 6,0 180 Helmond 3.780 9,4 227 3.384 8,5 175 s-hertogenbosch 3.822 5,6 186 3.405 5,1 150 Tilburg 5.951 6,1 523 5.223 5,4 426 Circa 29.000 schoolverlaters MBO In 2009 stromen naar verwachting grofweg 29.000 leerlingen vanuit de MBO-opleidingen naar de Brabantse arbeidsmarkt. Dit is 2,3% van het totale aantal werkenden. In economisch mindere tijden is het een veel voorkomend probleem dat jongeren met weinig of zonder werkervaring (grote) moeite hebben om een baan te vinden. Dit geldt in het bijzonder voor lager opgeleiden. Om te voorkomen dat deze jongeren aan de kant blijven staan, kan de overheid hen stimuleren verder te studeren. De overheid kan ook bedrijven stimuleren om ondanks de economische tegenwind toch extra werknemers in dienst te nemen, eventueel in de vorm van leerbanen en stageplaatsen. Hier zijn al afspraken over gemaakt tussen het bedrijfsleven (VNO-NCW en MKB NL), overheid en sociale partners. Aantal MBO (BOL + BBL)** leerlingen en schoolverlaters naar regio in Noord-Brabant, 2009 Totaal aantal MBO-leerlingen 2009 (BOL, BBL)* BBL BOL Totaal Bron: ROC s in Noord-Brabant/SER Brabant * BOL: Beroepsopleidende Leerweg, BBL: Beroepsbegeleidende Leerweg. ** Met en zonder diploma. Aantal MBO-schoolverlaters 2009** Eindhoven 7.241 9.938 17.179 Eindhoven 5.308 Helmond 1.525 2.485 4.010 Helmond 1.400 Totaal Zuidoost-Brabant 8.766 12.423 21.189 Totaal Zuidoost-Brabant 6.700 Den Bosch 4.770 6.852 11.622 Den Bosch 4.855 Oss, Uden, Veghel 2.442 4.202 6.644 Oss, Uden, Veghel 4.329 Totaal Noordoost-Brabant 7.212 11.054 18.266 Totaal Noordoost-Brabant 9.200 Tilburg 5.359 5.196 10.555 Tilburg 5.000 Totaal Midden-Brabant 5.359 5.196 10.555 Totaal Midden-Brabant 5.000 West-Brabant 9.277 9.637 18.914 West-Brabant 6.830 Overig MBO 3.000 Overig MBO 1.260 Totaal Noord-Brabant 30.614 38.310 71.924 Totaal Noord-Brabant 28.990
Economie monitor Brabant Bedrijvendynamiek en situatie in de industrie De bedrijvendynamiek reageert zichtbaar op de economische recessie. Het aantal startende ondernemingen is ten opzichte van het 1e kwartaal vorig jaar met 750 afgenomen (-15%). Veel aspirant-ondernemers kijken de kat vooralsnog dus uit de boom. Het aantal faillissementen in Noord-Brabant fors gestegen ten opzichte van hetzelfde kwartaal vorig jaar; met 120 oftewel +89%. Toch vormt het aantal faillissementen minder dan 10% van het totale aantal opheffingen. In veel gevallen stoppen Startende bedrijven, Noord-Brabant bedrijven ook vroegtijdig wegens slechte resultaten, maar laten ze het niet op een faillissement aankomen. Andere redenen om te stoppen zijn geen opvolging, ziekte, overlijden etc. De inkoopmanagersindex, een samengestelde index die een beeld geeft van de staat waarin de industrie verkeert, is fors gedaald ten opzichte van een jaar eerder: tot gemiddeld 35,9 over het 1e kwartaal van 2009. In februari Faillissementen, Noord-Brabant heeft de index de laagste waarde ooit bereikt (sinds het begin van de meting in 2001). De afname van de productieomvang in maart wordt vooral veroorzaakt door een sterke daling van het aantal nieuw ontvangen orders, zowel in binnen- als buitenland. De verkoopprijzen dalen in recordtempo. Oorzaken zijn de slechte markt, de felle concurrentie en de inkoopmacht bij grote afnemers. Inkoopmanagersindex*, Nederland 5.250 5.000 4.750 4.500 300 250 200 150 60 55 50 45 40 35 4.250 100 30 25 4.000 1e kw '07 1e kw '08 1e kw '09 50 1e kw '07 1e kw '08 1e kw '09 20 1e kw '06 1e kw '07 1e kw '08 1e kw '09 Bron: Kamer van Koophandel Bron: Kamer van Koophandel Bron: NEVI PMI * Samengestelde index: een score <50 geeft een daling van industriële activiteit aan, een score >50 duidt op een groeiende economie. Woningmarkt De huizenmarkt heeft duidelijk te lijden onder de huidige economische crisis. De prijsindex van bestaande koopwoningen is zelfs licht gedaald ten opzichte van hetzelfde kwartaal vorig jaar. Na jaren van stijgende prijzen is dit een zeer zeldzame situatie. Bovendien is het aantal verkochte woningen fors gedaald ten opzichte van een jaar eerder, van circa 1.920 tot 1.270 in het eerste kwartaal van 2009 (-34%). De daling van het aantal verkopen is het grootst bij vrijstaande (relatief dure) woningen (-44%), gevolgd door appartementen in de duurdere segmenten (-38%) en 2-onder-1-kap woningen (-37%). Woningen staan bovendien langer te koop dan voorheen. In het 1e kwartaal 2009 stonden huizen in Noord-Brabant gemiddeld bijna 127 dagen te koop voordat zij verkocht werden. Een jaar eerder was dit nog gemiddeld 101 dagen. In de B5 steden (103 dagen) was deze periode gemiddeld korter dan in de rest van de provincie (140 dagen). Prijsindex* bestaande koopwoningen, N-Br. en NL Aantal verkochte woningen naar type, Noord-Brabant Duur* te koop staan woningen, Noord-Brabant 1 1 5 1 1 0 1 0 5 N o o r d - B r a b a n t N e d e r la n d 2.4 0 0 2.0 0 0 1.6 0 0 1.2 0 0 o n b e ke n d 2 /1 kapw oning vrijs taand hoekw oning 1 6 0 1 4 0 1 2 0 1 0 0 B 5 O v e r ig N - B r. 1 0 0 8 0 0 4 0 0 a p p a r te m e n t tuss enw oning 8 0 6 0 9 5 0 4 0 1 e kw '0 6 1 e kw '0 7 1 e kw '0 8 1 e kw '0 9 1 e kw '0 7 1 e kw '0 8 1 e kw '0 9 1 e kw '0 7 1 e kw '0 8 1 e kw '0 9 Bron: Kadaster * 2005=100 Bron: Kadaster Bron: NVM * Looptijd in dagen
Ontwikkeling Conjunctuur Noord-Brabant Conjunctuurenquête Nederland (COEN) De economie in Noord-Brabant maakt in het 1e kwartaal van 2009 een forse duikeling. Drie van de vier indicatoren scoren negatief. Bovendien scoort het Brabantse bedrijfsleven op alle indicatoren onder het landelijk gemiddelde. De indicator voor de economische prestaties gaat van -20 naar -35. Er zijn steeds meer bedrijven die een afname melden van de omzet, de export en de personeelssterkte. Tegelijkertijd zijn er steeds minder bedrijven die op deze punten een verbetering verwachten. De verwachtingen voor het volgende kwartaal zijn iets minder negatief. De indicator voor economische prestaties verbetert naar verwachting tot -18. De indicator voor de concurrentiepositie is achteruit gegaan van -3 tot -9. Het betreft hier een verslechtering van de concurrentiepositie van Brabantse bedrijven op zowel de binnenlandse als buitenlandse markt. Ook ten aanzien van de productie en voorraad staan de seinen op rood. Ruim vier op de tien bedrijven melden dat de productie is afgenomen. Bovendien geven bedrijven in toenemende mate aan dat hun productiecapaciteit en voorraden momenteel te groot zijn. De indicator voor de orderpositie slaat het meest negatief uit. De indicator keldert tot -41. Of het nu gaat om het totaal aantal ingekomen orders, de orderpositie of de buitenlandse orders; er is sprake van een negatieve ontwikkeling. Dit is één van de indicatoren die normaliter het eerst reageert op een eventuele opleving van de economie. Voor het 2e kwartaal van 2009 verwachten de Brabantse bedrijven wel een verbetering van de orderpositie. Score* Noord-Brabant en Nederland op 4 hoofdindicatoren: economische prestaties, concurrentiepositie, productie & voorraad en orderpositie, 4e kwartaal 2008 en 1e kwartaal 2009 Economische prestaties 20 10 Toelichting 0-10 Hoe groter het web, des te groter is de economie. Duidelijk te zien is dat zowel de Nederlandse als Brabantse economie in het 1e kwartaal 2009 op alle onderdelen is gekrompen ten opzichte van het 4e kwartaal 2008. Ook liggen de prestaties van de Brabantse economie onder het landelijk gemiddelde. Orderpositie -20-30 -40-50 Concurrentiepositie Productie en voorraad Nederland 4e kwartaal 2008 Noord-Brabant 4e kwartaal 2008 Nederland 1e kwartaal 2009 Noord-Brabant 1e kwartaal 2009 Bron: Conjunctuurenquête Nederland, COEN-partners, bewerking ETIN Adviseurs
Economie monitor Brabant Uitkomsten BZW Wegener Enquête Dat Brabant zwaar onder de crisis te lijden heeft, blijkt ook uit de enquête die de Brabant-Zeeuwse Werkgeversvereniging (BZW) voor de derde keer onder haar leden heeft gehouden. Ten opzichte van de vorige meting heeft de crisis zich verdiept. Meer dan de helft van de bedrijven geeft aan erdoor getroffen te zijn. Meer dan driekwart boekt omzetverliezen, 60% heeft krimpende orderportefeuilles en steeds meer bedrijven ontslaan vaste medewerkers en stellen investeringen uit. De krimp in de omzet en orderportefeuille wordt inmiddels steeds vaker met dubbele cijfers geschreven. Toch zijn ondernemers optimistischer gestemd dan enkele maanden geleden. Het aantal ondernemers dat een langdurige recessie verwacht, is gehalveerd tot 25% nu. De rest gaat uit van herstel in de 2e helft van dit jaar of anders volgend jaar. Het zijn vooral de grote, veelal industriële bedrijven die het zwaar te verduren hebben. Het zwaarst getroffen worden de metaalsector en de bouw. Bijna 90% van de bedrijven in deze sectoren heeft te kampen met omzetverliezen en driekwart heeft de orderportefeuille zien dalen. Circa 30% heeft al bezuinigd op vast personeel. Zo n 45% verwacht dat in de rest van het jaar nog te moeten doen. 80 70 60 50 40 30 20 10 0 In welke mate heeft uw bedrijf last van de economische crisis? 44% 12% 7% Bron: BZW Wegener Enquête * in % van totaal aantal antwoorden (stand april 2009) 37% Geen Weinig Veel Impact economische crisis* naar hoofdsectoren Industrie Bouw Zakelijke diensten Bron: BZW Wegener Enquête * Percentage bedrijven dat aangeeft veel of heel veel last te ondervinden. Heel veel januari '09 april '09 Barometer Brabants Dagblad 7 In de bijlage De Ondernemer van het Brabants Dagblad geeft een panel, bestaande uit sleutelpersonen en economie experts, maandelijks een cijfer voor het economisch klimaat in Brabant. Deze individuele cijfers vormen tezamen een barometerscore voor de gehele Brabantse economie. Uit de verloop van de barometerscore is de economische recessie van het laatste jaar duidelijk af te lezen. In april 2009 is een einde gekomen aan een gestage neergang van de Barometer van een jaar. In mei 2009 neemt de Barometerscore toe tot 5,43. Het is echter nog onduidelijk of het diepste punt al bereikt is. Het is de verwachting dat Nederland pas in de loop van volgend jaar uit de recessie zal komen. 6,5 6 5,5 5 Bron: Brabants Dagblad, De Ondernemer
Nieuwsberichten over de conjunctuur Op basis van recente publicaties kunnen we een duidelijk beeld geven van de huidige conjuncturele ontwikkeling in Nederland. Waar mogelijk worden tevens de gevolgen van deze ontwikkelingen voor Noord-Brabant geschetst. Economie krimpt met 4½ % De Nederlandse economie is in het 1e kwartaal van 2009 gekrompen met 4½% (t.o.v. hetzelfde kwartaal vorig jaar). Dit is de grootste krimp van de Nederlandse economie na de Tweede Wereldoorlog. Met name de export en de investeringen liepen flink terug. Ten opzichte van het vorige kwartaal kromp de economie met 2,8%. Voor het eerst in jaren was ook de consumptie van huishoudens lager. De overheidsbestedingen namen nog wel toe. Het aantal banen was bijna 30.000 hoger dan een jaar geleden, maar lager dan in het vierde kwartaal van 2008. Conjunctuurbericht, CBS, mei 2009 CPB: Krimp Nederlandse economie 4¾% Op basis van de nieuwste CPB-prognose (juni 2009) krimpt de Nederlandse economie dit jaar naar verwachting met 4 %. Voor 2010 wordt een negatieve groei verwacht van -1/2%. Dit wordt vooral veroorzaakt door een scherpe terugval van de wereldhandel en het feit dat consumenten de hand op de knip houden. Door de fors terugvallende productie loopt de werkloosheid in hoog tempo op tot circa 5% in 2009 en stijgt naar verwachting verder tot 9 % in 2010. ING: zwaar weer verwacht voor Noord-Brabant Het ING Economisch Bureau voorspelt een krimp van 4,6% voor Nederland als geheel in 2009. Niet alle regio s in Nederland worden echter in dezelfde mate getroffen door de economische crisis. Naar verwachting worden vooral de zuidelijke provincies flink geraakt. Voor Noord-Brabant wordt een bovengemiddelde krimp verwacht van 5,8%. Die wordt vooral veroorzaakt door de relatief sterke vertegenwoordiging van de industrie. Deze sector heeft een hoge conjunctuurgevoeligheid en loopt bovendien voorop in de conjunctuurcyclus. Hierbij gaat het vooral om het high-tech cluster in en rond Eindhoven en het chemische cluster in West-Brabant. Ook de in Brabant relatief sterke transportsector heeft een conjunctuurgevoelig karakter. ING: Provinciale economie in het nauw, Regio, mei 2009 UWV Arbeidsmarktprognose 2009-2014; forse toename werkloosheid in 2009 en 2010 De op 16 juni j.l. verschenen Arbeidsmarktprognose voor de periode 2009-2014 van het UWV WERKbedrijf gaat in het middenscenario uit van een economische krimp van -3½ % in 2009 en -¼% in 2010. Dit heeft tot gevolg dat de werkgelegenheid met circa 210.000 zal afnemen in 2009 (-2,2%) en het aantal werklozen (nww) met 135.000 zal toenemen (+32%). In 2010 zal de groei van de werkloosheid in absolute termen nog groter zijn; +174.000 (+32%). Consumentenvertrouwen neemt toe, maar nog altijd negatief Consumenten waren in mei voor de tweede maand op rij minder somber. Het vertrouwen steeg van -28 naar -23. In april nam de indicator al met 6 punten toe. Desondanks zijn de pessimisten nog altijd ruim in de meerderheid. Consumenten zijn met name veel minder somber over de verwachte economische situatie in het komende jaar. De koopbereidheid van consumenten bleef echter onveranderd. CBS, Conjunctuurbericht, mei 2009 Producentenvertrouwen stabiel Ondernemers in de industrie zijn in mei even pessimistisch als een maand eerder. Het producentenvertrouwen is met -17,3 nagenoeg onveranderd gebleven, nadat het in de voorgaande twee maanden licht was gestegen. Over de toekomstige ontwikkeling van de werkgelegenheid in hun branche zijn ondernemers even pessimistisch als in april. De waarde van de orderontvangsten nam in de afgelopen drie maanden verder af. De index orderpositie daalde van 102,0 in april tot 100,7 in mei. Conjunctuurbericht, mei 2009 Industrie: omzet, productie en toegevoegde waarde nog altijd laag Industriële bedrijven behaalden in maart 20% minder omzet dan een jaar eerder. In januari en februari was de omzet al respectievelijk 25% en 27% lager dan het jaar daarvoor. De afname van de productie bedraagt nu al vier maanden op rij circa 12%. Deze afname gaat samen met een sterke terugval van de bezettingsgraad en de export. In het 1e kwartaal van 2009 is het volume van de bruto toegevoegde waarde van de industrie ten opzichte van een jaar eerder gekrompen met 14%. Alle industriële branches behaalden minder omzet dan in maart 2008. De aardolie-, chemische, rubber- en kunststofproductenindustrie kende de grootste teruggang van de omzet (-34%). Dit is vooral toe te schrijven aan lagere afzetprijzen. In de basismetaal- en metaalproductenindustrie en de transportmiddelenindustrie was de omzetdaling ook groter dan gemiddeld. De voedings- en genotmiddelenindustrie deed het met 5% minder omzet relatief het beste. CBS, Industriemonitor, mei 2009
Colofon De Economie Monitor Brabant geeft een integraal beeld van belangrijke, actuele ontwikkelingen in de Brabantse economie, waar mogelijk gespiegeld aan landelijke ontwikkelingen, op basis van diverse bronnen. De Economie Monitor Brabant is een uitgave van de provincie Noord-Brabant, in samenwerking met SER Brabant en de Kamer van Koophandel. Opdrachtgever Provincie Noord-Brabant Samenstelling ETIN Adviseurs Redactie Mercuur Communicatieadvies Vormgeving Cragt Communicatie & Creatie Contactadres ETIN Adviseurs Postbus 3255 5203 DG s-hertogenbosch info@etin.nl Voor meer informatie over de Economie Monitor Brabant en andere relevante documenten over de economie in Noord-Brabant: www.brabant.databank.nl