CadenzaLeS leergang schoolleiders Leergang Sturen op kwaliteit in de klas Thema Schoolleidersregister Kennis- en kwaliteitsontwikkeling Vraag gedeeltelijke vrijstelling aan met uw VHM-certificaat! herregistratie 1
V CadenzaVHM vaardigheidsmeters Sturen op kwaliteit in de klas Beter onderwijs ontstaat vaak waar het leerlingen, leraren, schoolleiders en bestuurders lukt om evaluaties te gebruiken om te behouden wat goed gaat en te verbeteren wat beter kan. inspecteur-generaal Monique Vogelzang (Inspectie van het Onderwijs) Bron: Speech bij de uitreiking van het Onderwijsverslag, 15 april 2015 In het bestuursakkoord 2014 en in de cao 2014-2015 staan professionalisering en een betere begeleiding van (startende) leraren centraal. Om tot een goede uitwerking van de cao te komen heeft de PO-Raad zichzelf op dit terrein het doel gesteld dat alle schoolbesturen in 2017 in hun HRM-beleid gebruikmaken van een gevalideerd instrument waarmee de didactische vaardigheden van de leraar in beeld gebracht worden, zoals de Cadenza VHM. Werkplekleren als uitgangspunt Schoolontwikkeling en persoonlijke ontwikkeling gaan hand in hand. Zoals voor leerlingen geldt dat ze het meest leren door realistische vraagstukken te onderzoeken in een betekenisvolle context, geldt voor de schoolleider dat hij het meeste leert door te werken aan een concreet vraagstuk in de eigen school. In deze leergang laten we zien hoe instructiegedrag van leerkrachten en de invloed ervan op de leeropbrengsten het aanknopingspunt vormt van een proces van kennis- en kwaliteitsontwikkeling. In de klas, in de interactie tussen leerkrachten en leerlingen en tussen leerlingen onderling vindt het echte leren plaats. Wat vraagt sturing geven aan dit primaire proces van de schoolorganisatie en van het leiderschap van de schoolleider? En hoe zie je of interventies op school- en/of leerkrachtniveau het beoogde effect hebben? Hoe leer je leerkrachten kijken naar leeropbrengsten in relatie tot het eigen handelen? Hoe leg je verantwoording af over geboekte resultaten en ingezette middelen naar stakeholders? En: hoe doe je dat op een transparante en overzichtelijke wijze? Vaardigheidsmeter instructiegedrag Het gebruik van een concreet ontwikkelingsinstrument als de vaardigheidsmeter instructiegedrag (Cadenza VHM) 1 is een sterk middel om de dialoog te voeren over de kwaliteit van het primaire proces en daarbij een onderzoekende houding van de leerkrachten en het gehele team te ontwikkelen. Door de VHM in te bedden in het integrale managementmodel van het Instituut Nederlandse Kwaliteit (INK) en de PDCA-kwaliteitscyclus 2 en schoolbrede conclusies te trekken over het instructiegedrag in relatie tot leeropbrengsten (opbrengstgericht werken) is het tevens een krachtig instrument om leiding te geven aan kennis- en kwaliteitsontwikkeling. Met de VHM kan hierover transparant verantwoording worden afgelegd aan stakeholders (ouders, bestuur, inspectie). De leergang Sturen op kwaliteit in de klas kent de volgende drieslag: Beknopte theoretische inleidingen, waarin theoretische kaders, recente wetenschappelijke inzichten en praktijkvoorbeelden worden gepresenteerd. Praktijkopdracht(en) waarin de cursist de theorie toepast op de eigen schoolorganisatie. Een parallel persoonlijk leertraject waarin de eigen leiderschapsvaardigheden in relatie tot de schoolontwikkeling worden uitgediept (afgesloten met een reflectieverslag). Met deze leergang dekt u het thema Kennis- en kwaliteitsontwikkeling van het Schoolleidersregister volledig af. 1. De vaardigheidsmeter instructiegedrag is een webbased instrument om de ontwikkeling van leerkrachtvaardigheden te volgen. Zie ook www.cadenza-oc.nl/vaardigheidsmeters. 2. Plan-Do-Check-Act-cyclus. 2 3
Doelgroep, instroomeisen en leerdoelen Doelgroep Schoolleiders die vorm- en leidinggeven aan het primaire proces in het primair onderwijs. Instroomeisen De cursist beschikt over basiskennis rondom activerende directe instructie en geeft leiding aan leerkrachten. Doelen van het opleidingstraject De kwaliteit van leraren is cruciaal voor de leerprestaties van kinderen in het primair onderwijs. Klassenobservaties, waarin leerkrachtvaardigheden worden gemeten, maken verschillen in kwaliteit zichtbaar. Een basisschoolleerling met in potentie vwo-niveau die twee jaar op rij een zwakke in plaats van een goede leraar krijgt toegewezen, kan daardoor wegzakken naar havoniveau. De beschikbare gegevens over de instructiekwaliteit van leraren uit deze observaties kunnen bijdragen aan verbetering van het personeels-, belonings- en ontwikkelingsbeleid op scholen. Bron: Samenvatting pilot Investeren in kwaliteit leraren 2011-2012, CPB. In deze opleiding leert u aan de hand van het onderwerp (onderzoeken van) instructiegedrag hoe u vormgeeft aan de deelthema s strategisch kwaliteitsmanagement, professionele leergemeenschap, onderzoeksmatig werken en verantwoording in hun onderlinge samenhang. Om dit te bereiken werkt u aan de verschillende leerdoelen. Leerdoelen Na het volgen van deze leergang kunt u: het INK-managementmodel als integraal model voor strategisch kwaliteitsmanagement duiden en het verbeteren van instructiegedrag en leeropbrengsten plaatsen in de cyclus van planvorming, uitvoering, evaluatie en bezinning (strategisch kwaliteitsmanagement); uw eigen visie op leren en goed instructiegedrag verwoorden en onderbouwen met wetenschappelijk onderzoek (professionele leergemeenschap); het instructiegedrag van uw teamleden observeren, waarderen en beoordelen en hierover een professioneel tweegesprek en teamgesprek voeren (professionele leergemeenschap); de beoordeling van pedagogische en didactische vaardigheden plaatsen in de gesprekkencyclus en de onderwijs-cao (start-, basis- en vakbekwaam) (professionele leergemeenschap); schoolbrede conclusies trekken over de kwaliteit van het instructiegedrag in relatie tot leeropbrengsten en andere schooldata (tevredenheidsonderzoeken, verzuimcijfers, ) en uw teamleden hierbij actief betrekken (onderzoeksmatig werken); een praktijkonderzoek uitzetten in en met uw team (onderzoeksmatig werken); conclusies vertalen naar concrete beleidsvoornemens en gerichte interventies (waaronder nascholing) op de beleidsdomeinen uit het INK-model (strategisch kwaliteitsmanagement); werkprocessen en afspraken borgen (strategisch kwaliteitsmanagement); naar stakeholders op een transparante en overzichtelijke wijze verantwoording afleggen over ambities, de inzet van (financiële) middelen en geboekte resultaten (verantwoording); op basis van een terugblik op het verbeterproces rond instructiegedrag conclusies trekken over het versterken van kennis- en kwaliteitsontwikkeling in uw schoolorganisatie gekoppeld aan de vier deelthema s (strategisch kwaliteitsmanagement, professionele leergemeenschap, onderzoeksmatig werken en verantwoording). reflecteren op uw eigen rol en persoonlijke ontwikkelpunten in het kader van het sturing geven aan kennis- en kwaliteitsontwikkeling. 4 5
Opbouw en organisatie herregistratie Thema Schoolleidersregister De leergang Sturen op kwaliteit in de klas valt onder het professionaliseringsthema voor formeel leren Kennis- en Kwaliteitsontwikkeling van het Schoolleidersregister. Met deze leergang dekt u dit thema volledig af. Duur De leergang heeft een duur van 108 SBU verdeeld over 12 uur zelfstudie, 16 contacturen, 40 uur praktijktraining (training Vaardigheidsmeter Instructiegedrag) en 40 uur voor de uitwerking van diverse opdrachten. Opbouw De leergang Sturen op kwaliteit in de klas is opgebouwd uit de volgende drie onderdelen: Theorie (met zelfstudie vooraf) Praktijk (inclusief training Vaardigheidsmeter Instructiegedrag) Afronding (reflectieopdracht) Vrijstelling Indien u de VHM-training al heeft gevolgd en gecertificeerd bent voor het gebruik van de VHM, kunt u vrijstelling aanvragen voor dit onderdeel van de leergang (40 SBU). Overzicht opbouw leergang Theorie: 28 SBU Zelfstudie (12 SBU) Onderwerpen: - Onderzoeksmatig werken - INK-managementmodel - Integraal en cyclisch werken - Professionele leergemeenschappen (PLG s) en gedeeld leiderschap Bijeenkomsten (2 dagen = 16 SBU): - Het primaire proces, het hart van strategisch management - Instructiegedrag in een professionele leergemeenschap - Onderzoeksmatig werken - Het school(jaar)plan als verantwoordingsdocument Praktijk: 72 SBU Uitvoeren praktijkonderzoek (8 SBU) VHM-training (40 SBU): - Voorbereiding m.b.v. e-learning - Training VHM in eigen team - Praktijktraining VHM Schrijven implementatieplan (8 SBU) Schrijven beleidsstuk borging en verantwoording (8 SBU) Schrijven verslag met conclusies over het proces van kennisen kwaliteitsontwikkeling (8 SBU) Afronding: 8 SBU Reflectieopdracht (8 SBU) U bereidt zich voor op deze opdracht met behulp van onze e-learningcursussen voor schoolleiders. Totaal leergang: 108 SBU 6 7
Inhoud leergang Deel 1: THEORIE Zelfstudie (12 SBU) Ter voorbereiding op de studiebijeenkomsten bestudeert u een reader met literatuur. U gebruikt deze literatuur tevens in de uitwerking en onderbouwing van uw praktijkopdracht en zelfreflectie. In de reader vindt u achtergrondinformatie over de volgende onderwerpen: - Onderzoeksmatig werken - INK-managementmodel - Integraal en cyclisch werken - Leergemeenschappen en gedeeld leiderschap Bijeenkomsten (2 dagen = 16 SBU) Dagdeel 1: Het primaire proces: het hart van strategisch kwaliteitsmanagement In dit dagdeel krijgt u een theoretische onderbouwing met betrekking tot het onderwerp strategisch kwaliteitsmanagement. We nemen het verbeteren van instructiegedrag als exemplarisch onderwerp voor het werken aan kennis- en kwaliteitsontwikkeling. Hoe pak je dit aan? We leggen de relatie tussen instructiegedrag, strategisch kwaliteitsbeleid en leeropbrengsten. Het meten van instructiegedrag is geen doel op zich, maar een krachtig middel om de kwaliteit van onderwijsleerprocessen bespreekbaar te maken en te verbeteren met als doel de leeropbrengsten van leerlingen te vergroten. In dit dagdeel bespreken we hoe u het meten van instructiegedrag inbedt in de kwaliteitscyclus van uw schoolorganisatie. We bespreken met behulp van het INK-model en de PDCA-cyclus de relatie tussen de negen deelgebieden van het INK-model en de plaats van sturing geven aan instructiegedrag daarin. Dagdeel 2: Instructiegedrag in een professionele leergemeenschap (PLG) Hoe maakt u leerkrachtgedrag bespreekbaar? Hoe zorgt u ervoor dat leerkrachten de dialoog over instructievaardigheden zien als manier om samen te leren en te onderzoeken wat werkt voor leerlingen? In deze bijeenkomsten wordt de theorie achter het meten van leerkrachtvaardigheden besproken, de techniek toegelicht en er wordt met behulp van een trainingsacteur geoefend op gesprekken (o.a. met weerstand). We leggen uit hoe u het bespreken van instructiegedrag en leeropbrengsten van leerlingen onderdeel maakt van de POP-cyclus en samen met uw team afspraken maakt over individuele en teambrede scholing en leren van en met elkaar in een teamontwikkelplan (denk bijvoorbeeld aan het volgen van e-learningcursussen, intervisie, samen lessen voorbereiden). Dit alles in de context van de nieuwe caoafspraken over deskundigheidsbevordering. 8 9
Dagdeel 3: Onderzoeksmatig werken Hoe vertaalt u resultaten uit wetenschappelijk onderzoek naar concreet handelen in de klas? Hoe legt u een verband tussen leeropbrengsten en instructiegedrag? In dit dagdeel wordt ingegaan op de schoolbrede analyse van de uitkomsten uit de VHM-afnames en de analyse van de leeropbrengsten. De laatste inzichten uit wetenschappelijk onderzoek naar de invloed van leerkrachten op de leeropbrengsten van leerlingen worden besproken en in verband gebracht met de eigen opbrengsten van uw school. Wat zeggen onderzoekers als Hattie en Marzano (en anderen) over het effect van verschillende leerkrachtvaardigheden op de leerprestaties van leerlingen? Hoe verhouden deze inzichten zich tot opbrengstgericht werken en tot de kenmerken van de eigen schoolpopulatie? Op basis van uw eigen schoolbrede analyses van leerkrachtvaardigheden, leeropbrengsten en andere schooldata maakt u een vertaalslag naar concrete schoolbrede interventies. Daarnaast leert u hoe u op basis van deze gegevens een concrete onderzoeksvraag neerlegt bij uw team (één van de afspraken die u vastlegt in een teamontwikkelplan). We behandelen de onderzoeksopzet volgens de wetenschappelijke methode. Dagdeel 4: Het school(jaar)plan als verantwoordingsdocument In dit dagdeel wordt ingegaan op de wijze waarop u verantwoording aflegt over ambities, middelen en resultaten. Welke stappen heeft u gezet en met welk doel en welke (financiële) middelen? Hebben zij geleid tot de gewenste resultaten? Aan welke eisen voldoet een goede nascholingsbegroting? Hoe legt u ambities en resultaten vast in een schooljaarplan? Hoe verhoudt dit plan zich tot het strategisch beleidsplan van uw school/bestuur? Hoe presenteert u resultaten overzichtelijk en inzichtelijk, zodat zij transparant zijn voor alle betrokkenen (medewerkers, ouders, bestuurders en inspectie)? Inhoud leergang DEEL 2: PRAKTIJK Uitvoeren van praktijkonderzoek (8 SBU) U doet onderzoek naar de leerkrachtvaardigheden en de leeropbrengsten van uw team. U analyseert de gegevens, betrekt waar zinvol aanvullende schooldata (bijvoorbeeld tevredenheidsonderzoeken onder personeel of ouders) en verwerkt uw conclusies in een onderzoeksverslag (onderzoeksopzet volgens de wetenschappelijke methode). VHM-training (40 SBU) V CadenzaVHM vaardigheidsmeters Om de VHM* op de juiste manier af te kunnen nemen maakt een praktijktraining onderdeel uit van het programma met praktijkobservaties en training on the job 3 4 : Teamtraining van een dagdeel, waarin de cursist in het bijzijn van de opleider doel en werkwijze omtrent de VHM toelicht aan zijn/haar team (incl. 2 dagdelen voorbereiding). Praktische training in 7 dagdelen in het observeren, scoren en nabespreken van de observaties onder begeleiding van een ervaren opleider. * Indien u de VHM-training al heeft gevolgd en gecertificeerd bent voor het gebruik van de VHM, kunt u vrijstelling aanvragen voor dit onderdeel van de leergang (40 SBU). 3. Na afronding van het volledige trainingstraject ontvangen de leidinggevenden een persoonsgebonden licentie om de VHM PO bij de eigen leerkrachten af te nemen en kunnen ze daarmee hun school opbrengstgericht managen. Iedere 2 jaar is er een verplichte trainingsbijeenkomst voor het verlengen van de licentie. 4. Ter ondersteuning kunt u drie leerkrachtcursussen uit de Cadenza Highschool volgen m.b.t. de drie normindicatoren Duidelijke uitleg, Taakgerichte werksfeer en Actieve betrokkenheid van leerlingen. De catalogus met alle cursussen vindt u op www.cadenza-oc.nl/e-learning/. 10 11
Inhoud leergang DEEL 3: AFRONDING Reflectieopdracht (8 SBU) Leidinggeven aan kennis- en kwaliteitsontwikkeling vraagt van de schoolleider een aantal leiderschapsvaardigheden. Bijvoorbeeld: Hoe bevordert u professioneel handelen? Hoe bevordert u samenwerken? Implementatieplan (8 SBU) Op basis van uw datarapportages op teamniveau stelt u een implementatieplan op. U beschrijft welke interventies nodig zijn op de beleidsdomeinen uit het INK-model. U beschrijft in een teamontwikkelplan de afspraken over scholing, (informeel) leren en onderzoek in de eigen lespraktijk, inclusief begroting van het scholingsbudget, en geeft hier uitvoering aan. Borging en verantwoording (8 SBU) U maakt een beleidsstuk waaruit blijkt op welke wijze u het werkproces rond instructiegedrag borgt. Daarnaast maakt u een verantwoordingsparagraaf t.b.v. het jaarverslag en de schoolgids waarin u verslag doet over ambities, geboekte resultaten en ingezette middelen. Conclusies over het proces van kennis- en kwaliteitsontwikkeling (8 SBU) Wat heeft het onderzoek naar instructiegedrag in relatie tot leeropbrengsten als wezenlijk, maar exemplarisch onderwerp voor het werken aan kennis- en kwaliteitsontwikkeling u opgeleverd? Welke conclusies kunt u trekken uit uw terugblik op het verbeterproces rond instructiegedrag gekoppeld aan de vier deelthema s strategisch kwaliteitsmanagement, professionele leergemeenschap, onderzoeksmatig werken en verantwoording? U verwerkt het antwoord op deze vragen in een kort verslag. Ontwikkeling Schoolleidersvaardigheden Na de eerste studiebijeenkomst maakt u een zelfinschatting op 16 schoolleidersvaardigheden 5 die in relatie staan met uw praktijkopdracht. Hiervoor ontvangt u een vragenlijst. U kiest op basis van deze zelfinschatting twee schoolleidersvaardigheden die u gedurende dit scholingstraject verder wilt ontwikkelen. U verwerkt uw leerervaringen na afloop van de scholing in een separaat persoonlijk reflectieverslag. 5. Ter ondersteuning van het maken van de praktijkopdracht en de reflectieopdracht kunt u een keuze maken uit 16 e-learningcursussen voor schoolleiders uit de Cadenza Highschool. De catalogus met alle cursussen vindt u op http://www.cadenza-oc.nl/e-learning/. Literatuur In deze leergang bestudeert u de volgende bronnen (de literatuur wordt behandeld tijdens de studiebijeenkomsten): Deci, E.L. & R.M. Ryan (eds.) (2002). Handbook of Self-Determination Research. Rochester: The University of Rochester Press. Carol S. Dweck, PH.D. (2006). Mindset, the new psychology of success. Hattie, J. (2012). Leren zichtbaar maken. Rotterdam: Bazalt Educatieve uitgaven. Jong, K. de, Jong, R. de & Zoest, C. van (2014). Kijken naar onderwijskwaliteit. Den Haag: Boom Lemma uitgevers. Lemov, D. (2011). Teach like a Champion. San Francisco: Jossey-Bass. Jensen, E. (2012). Krachtig onderwijzen. De principes van breinvriendelijk onderwijs. Rotterdam: Bazalt Educatieve uitgaven. Marzano, R.J. (2011). De kunst en wetenschap van het lesgeven. Een evidence-based denkkader voor goed, opbrengstgericht onderwijs. Rotterdam: Bazalt Educatieve uitgaven. Ponte, P. (2015). Onderwijs en onderzoek van eigen makelij. Onderzoek met en door leraren. Amsterdam: Boom Lemma. 12 13
Beoordeling De beoordeling bestaat uit drie delen: 1. Een werkplekbeoordeling van de VHM-afnames van de cursist op vier gebieden (professionele houding, uitleg over en volgen van de afnameprocedure, kwaliteit nagesprek en techniekbeheersing instrument). 2. Een beoordeling van een praktijkopdracht. De praktijkopdracht bevat de volgende elementen: een onderzoeksverslag met een analyse van leerkrachtvaardigheden en leeropbrengsten; een implementatieplan met een beschrijving van de interventies op de beleidsdomeinen uit het INK-model (waaronder een teamontwikkelplan en onderzoeksopdracht voor uw teamleden); een beleidsstuk waaruit blijkt dat de kwaliteit van het primaire proces is geborgd (bijvoorbeeld afspraken over de wijze waarop instructiegedrag en leeropbrengsten periodiek gemeten worden en een procedure voor de VHM-afnames in relatie tot de planning van de gesprekkencyclus); een verantwoordingsparagraaf t.b.v. jaarverslag en schoolgids waarin verslag wordt gedaan over geboekte resultaten en ingezette middelen; een terugblik op het voorgaande proces inclusief conclusies en aanbevelingen over het proces van kennis- en kwaliteitsontwikkeling in de eigen organisatie in de toekomst. 2. Een beoordeling van een reflectieopdracht waarmee de cursist laat zien op welke wijze hij of zij heeft gewerkt aan persoonlijke ontwikkelpunten in relatie tot het leidinggeven aan kennis en kwaliteitsontwikkeling. Start leergang en kosten De leergang Sturen op kwaliteit in de klas start in september en januari op verschillende locaties in Nederland. De locatie kiezen we zo dat we de reistijd voor de deelnemers zoveel mogelijk beperken. Incompany De opleiding kan ook incompany worden verzorgd. Prijsopgaaf op aanvraag. Docent(en) De opleiding wordt verzorgd door: drs. Mirelle Voskes, Cadenza Onderwijsconsult drs. Lianne Kodde, Cadenza Onderwijsconsult drs. Theo Wildeboer, Cadenza Onderwijsconsult Jaap de Jonge, MBA, Cadenza Onderwijsconsult Kosten VHM-training* u 4.500,- Theorie en afronding u 795,- Materialen u 75,- Totale kosten u 5.370,-** * Indien u al een licentie heeft voor de VHM, kunt u vrijstelling aanvragen voor dit onderdeel van de leergang. ** Voor de opleiding wordt geen btw gerekend. Na het afronden van deze leergang bent u gecertificeerd voor het gebruiken van de vaardigheidsmeter. De jaarlijkse bijdrage voor het gebruik van de VHM bedraagt u 85,- (excl. btw). Elke twee jaar is er een verplichte bijeenkomst om uw licentie te verlengen. De opleiding vindt doorgang bij minimaal 12 deelnemers. Prijswijzigingen onder voorbehoud. 14 15
Contact en inschrijving Voor meer informatie over onze leergangen kunt u contact opnemen met: Klaas Bellinga, scholingsadviseur E-mail k.bellinga@cadenza-oc.nl Telefoon 06 51 50 33 07 Het inschrijfformulier voor de leergang kunt u opvragen door een mail te sturen naar: info@cadenza-oc.nl Cadenza Onderwijsconsult Dr. Nassaulaan 10 9401 HK Assen Telefoon 0592-383 383 Meer weten? Kijk op www.cadenza-oc.nl