Studiereis De Koperen Tsjettel op 16 april 2011 De maanden april en mei van 2011 zullen de boeken ingaan als maanden met zeldzaam mooi, bij tijden zomers warm, weer. Zo ook zaterdag 16 april. We vertrokken met een delegatie van negen man keurig volgens schema als eerste naar brouwerij Kasparus (ondertitel: Liefde Smaakt ) te Nagele in de Noordoost polder. We werden ontvangen door een enthousiaste Kasper Katuin, die het druk had want elders was een bierfestival/-beurs, waar Kasparus ook acte de présence moest geven. Een enthousiaste man, die op aanstekelijke wijze her verhaal van zijn brouwerij vertelde. Een brouwerij die inmiddels al 20 jaar op de een of andere wijze bier produceert, aanvankelijk als hobbybrouwerij De Illegale Deze inmiddels al weer een aantal jaren commercieel uitgebate hobbybrouwerij heeft enkele kenmerken, die hem onderscheiden van de meeste brouwerijen in Nederland. Allereerst wordt er niet met mout maar met moutextracten (wélke moutextracten wordt overigens vriendelijk glimlachend in het midden gelaten) gebrouwen. De argumentering hiervoor was, als ik het goed heb meegekregen, samen te vatten als minder gedoe. Deze werkwijze maakt het mogelijk om kleine volumina te brouwen. Per brouwgang worden meestal drie brouwsels tegelijk gemaakt met een batchvolume variërend van 15 tot 45 liter. Dit vanuit de bedrijfsfilosofie: Verscheidenheid, geen concessies. Dus ook geen grote volumes, want het bedrijfsrisico wordt bij vergroten van de installatie navenant groter. Aldus doende is er de mogelijkheid om een groot aantal bieren in kleine batches op voorraad te hebben. Het totale palet van de biersoorten beslaat momenteel ongeveer 24 bieren. Hieronder een vrij groot aantal fruitbieren, met als belangrijk kenmerk, dat deze bieren met echt vers fruit worden bereid. De nadruk ligt op de fruitsmaak en niet op de zoetigheid. Alle bieren worden vergist bij 20 graden en kenmerken zich door de aanwezigheid van weinig esters, aldus Kasper. Behalve bier brouwen is Kasparus bekend om andere activiteiten. Er wordt veel gekookt, het proeflokaal is voor zover ik het goed begrepen heb ook een soort sociaal café voor de nabije omgeving. Gastheer Kasper Katuin. In de hoek de brouwketel, op tafel onder de doek Hongaarse room in wording Er wordt door de plaatselijke slager een aantal worsten gemaakt op recept van Kasparus (o.a. een Groninger worst, en het Nagelaartje, een dun breekworstje). We kregen worst te proeven, alsmede bierkoek bij de koffie, en het moet gezegd: de smaak was voortreffelijk. Andere producten uit de Kasparus stal: zelfgemaakte advocaat (suiker, eieren en alcohol 96%), kwark, Hongaarse room, en zo nog het een en ander. Vanwege de banden met Hongarije, onder andere door de Hongaarse levensgezellin van Kasper is er het een en ander uit dit land te koop: Hongaars bier, Hongaarse wijn en de culinaire avonturen in de keuken vertonen ook vaak Hongaarse trekjes.
Overigens valt er over smaak zeker wel te twisten: één van onze clubleden polste voorzichtig of de room die bij de koffie werd geserveerd niet bedorven was. Het bleek Hongaarse room te zijn. Hij vroeg voor de zekerheid toch maar om gewone melk. De bierproeverij bracht ons drie verschillende bieren: 1 e. Een tripel (hier consequent Trippel genoemd). 7,5% alcohol. Een fris en fruitig bier voor een tripel. De fruitsmaak die we er toch allemaal in proefden bleek afkomstig van het vat. Het bier kwam uit een vat waarin een kriek had gezeten. 2 e. De Rode Engel, volgens de website: Roodkleurig als vuur, een zacht smaakprikkeling op de tong en een hoog alcoholgehalte: een duivels bier. Naar mijn idee een amberkleurig bier, met in de geur iets van caramel. Op zich een prettig bier met in de smaak iets van bitter, iets van zoet, en een kruidigheid, o.a. van kardemom. De wijze waarop kruiden bij Kasparus worden gebruikt is door middel van alcoholische kruidenextracten. Op deze manier zijn kruidentoevoegingen beter te doseren dan bij het werken met verse kruiden. Wel 8,5 vol%. 3 e. De Klooster van Nakala, een donker bier met gebrande mout. In de smaak een duidelijke moutbitterheid. Ik meen dat het werd geïntroduceerd als een dubbel, maar ik zou het geloof ik meer als een strong porter benoemen. 7,6 vol% alcohol. Voorwaar een mooie serie bieren om op de vroege ochtend zo n studiereis mee te beginnen. De stemming zat er in. En er werd zoveel verteld en gepraat, niet in de laatste plaats door onze enthousiaste gastheer, dat we ondanks strenge aansporingen van onze voorzitter, tevens reisleider, hier al de eerste achterstand van een half uurtje op het schema opliepen. Voort ging het, naar brouwerij De Gulzige Gans in het Drentse vestingstadje Coevorden. Alice in Wonderland: In dit tuinhuisje bevindt zich de gehele en erg complete brouwerij. We werden allervriendelijkst ontvangen door onze gastheer, brouwer Bert Calkhoven. Hij stond al langs de straat klaar om ons naar binnen te loodsen. Zeer nuttig, want het enige kenmerk waaraan deze micromicro-brouwerij te herkennen was, was een klein bordje (zie vorige pagina) aan het tuinpad van wat een gewoon woonhuis in een gewone straat bleek te zijn. Nadat we in de tuin onder een stralend zonnetje op het terras waren neergestreken, kregen we tekst en uitleg over de brouwerij, en konden we gaan proeven, en na afloop nog wat bieren kopen voor de meeneem. Voor zover voorradig tenminste. In Coevorden werd duidelijk al gerekend op de Friezen De potten en pannen. Het gezelschap keek zijn ogen uit
Dit kopen van bier in deze kleinste brouwerij van Nederland (althans, dat zeggen ze zelf, Bert en zijn echtgenote Monique) gaat dan als volgt: in de keuken van het woonhuis sta je met je collega-hobbybrouwers wat te praten over de zojuist bezichtigde brouwerij. Je geeft je bestelling op aan de vrouw des huizes. Deze haalt uit de kelder wat besteld is. Vervolgens worden in de woonkamer de flessen van etiketten voorzien, en je rekent af. Kleinschaligheid in het kwadraat, maar prachtige bieren (Bert won ook het ONK als amateur al eens in de categorie A) en prachtige etiketten, alle thematisch in verband staand met Coevordenganzenstad. De zoon des huizes Martijn tekende de etiketten, die alle op karikaturale wijze iets met ganzen te maken hebben. Het gaat natuurlijk in de eerste plaats om de inhoud van de fles, maar de etiketten zijn vrolijkmakend, en bepalen naar mijn idee sterk de eerste indruk van het product. Maar goed, over de brouwerij zelf: in het tot brouwerij omgebouwde schuurtje in de tuin staat een installatie die een brouwcapaciteit van 100 liter per week toestaat. Een tweevaten systeem met ertussenin een lekbak van waaruit het wort in het brouwvat wordt gebracht. RVS gistingsvaten, cilindroconisch, in een temparatuurgecontroleerde aparte ruimte. Een prachtige compacte vulmachine met plaats voor drie flesjes tegelijk. Alles schoon en blinkend in deze zelf gebouwde brouwerij. Alle leidingen keurig weggewerkt, en, opvallend detail: alles strak in de lak. Het schilderwerk in de brouwerij was opvallend van frisheid. Geen wonder, want Bert is in het dagelijkse leven schilder. De bieren die we te proeven kregen waren in volgorde van uitserveren: 1 e. Snaterwater. Een blond bier, 6,5 vol% gemaakt met pilsmout en Münchener mout. Een aangename blonde 2 e. Spring in t Veld. Een tarwebier met 30% tarwe, verder cara- en pilsmout, met als kruiden koriander en lindebloesem. De hop is Cascade. 7 vol% alcohol. Ook al zo n smakelijk biertje 3 e. De tripel Waggel. Een vrij klassieke tripel met een stevig alcohol percentage : 9%. Pils- en tarwemout. Kandij. 4 e. Het pièce de resistance: de Kachel, een quadrupel met 10 vol% alcohol. Cara-, Münchener- en chocolademout. Bereid met kandij (uiteraard) en koriander. De gist zorgt voor belangrijke onderdelen van de smaakbeleving: er zitten elementen in van dadels en rozijnen. Een prachtig zwaar en complex bier. We mogen de brouwer dankbaar zijn dat hij voor ons clubje een paar flesjes achter had gehouden om te proeven. Dit is namelijk het bier wat voortdurend het eerste is uitverkocht. Zo ook nu. We konden het dus niet meenemen. 5 e. Als toegift kregen we nog de Kasteelheer. Nu eens geen gans maar een heus kasteel op het stijlvolle etiket. Een sterke blonde met 8,5 vol% alcohol. Pils- en tarwemout, kandij, koriander en kardemom, bepalen de smaak. Na deze uitgebreide proeverij, waarbij onze bewondering, of zo u wilt verwondering de compactheid en de netheid van deze brouwerij gold, was het reisschema van de dag inmiddels definitief om zeep. We vertrokken met een paar souvenirbieren, plus de bijdrage voor chauffeur en BOB, onze Hein, voor de laatste etappe van deze reis: het Bierfestival Groningen, georganiseerd door café De Toeter. Plaats van handeling: de Martinikerk te Groningen. En dan wordt er beweerd dat er tegenwoordig een leegloop uit de kerken is Het drankorgel Een groots opgezet spektakel, naar bleek. De locatie was fantastisch: een gebouw met een groot volume, en met een grote allure. In een studentenstad als Groningen is er ook voldoende publiek om een festival van deze omvang tot een succes te maken. Er waren 47 verschillende stands, rijp en groen door elkaar. De ABT, het Groningsch Bier- en Wijnmakersgilde, Brouwerij De Molen,
Christoffel, de Texelse Bierbrouwerij, PINT afdeling Noord, maar ook Klein Duimpje, Mommeriete, Whisky oet Grunn (kon je op intekenen, maar moet nog whisky worden), enzovoorts, enzovoorts. En, last but not least, de nieuwe brouwerij Maallust, met een paar bieren op tap, waaronder een vienna. En, ik meen, een Weizen. Met name de vienna is een biersoort, die vrij weinig wordt aangeboden. Gebrouwen met vienna mout, naar verluidt oorspronkelijk inderdaad gebrouwen in Wenen, een amberkleurig bier. 5 vol% alcohol, niet opdringerig van smaak. Ik vond het een zeer prettig biertje. Harmonieus, mooi in balans, met zijn moutsmaak en lichte hopbitterheid. Een blijvertje denk ik. De tap van Maallust. Dringen geblazen Overigens was de stand van Maallust kennelijk wel the-place-to-be, want wie zwermden allemaal rond deze stand? Natuurlijk Gert en Carina Kelder, maar ook Derek Walsh, op een gegeven moment in een diepgaand gesprek met Hans Warning verwikkeld, en ook Bert Calkhoven van De Gulzige Gans stapte hier rond (De Gulzige Gans had geen stand op het feest, ze hadden deze zaterdag namelijk een vereniging van Fries amateurbrouwers op bezoek. Een onderonsje, rechts op de rug gezien Jos Walstra van Pint Noord. Hij was al eens te gast op onze verenigingsavond Ik geloof dat ik her en der nog een paar biertjes geproefd heb, maar u zult het mij niet euvel duiden, dat ik niet meer kan reproduceren, welke dat zijn geweest. Na afloop van dit feest kon ons clubje aanschuiven aan de dis in eetgelegenheid De Buurvrouw waar de spareribs en andere stevige kost, vergezeld van een goed glas bier (welverdiend, na zo n zware dag), werden genuttigd. De huurbus werd weer opgezocht in de parkeergarage van het UMCG en terwijl Hans buiten de bus keek of het goed ging, chauffeerde Hein het voertuig behendig weer naar buiten. Toen we buiten stonden keek Hans zeer tevreden en constateerde dat het goed gegaan was. De antenne schraapte wat langs het plafond van de garage, maar overigens ging het ruim. Zelfs bij het knikje in de op- en afrit hadden we nog zeker wel een halve centimeter over (kan ook 7 mm zijn geweest) Op de agenda van deze dag stond: Thuiskomst: waarschijnlijk later dan gepland. Dat viel nog alleszins mee. Ongeveer 23.30 uur was ondergetekende al weer thuis in Bolsward.
Krap parkeren met al die buizen aan het plafond en de knik in de op- en afrit? Welnee. Eitje! Aan het eind van ieder goed verhaal is er natuurlijk weer een eenvoudige doch voedzame maaltijd Jan S