OVERZICHT De Ronde 31-03-2009 Aanvang: 21:15 Tijd Raadzaal 1.02 Molendijkzaal 0.01 21:15 UITGESTELD (naar 7 april 2009): Presentatie concept-ontwikkelingsvisie NV Utrecht 2015-2030 (Eindbalans Informatie Onderzoek 213a: programma Economie+Bereikbaarheid Informatie 1
De Ronde Datum: dinsdag 31 maart 2009 Aanvang: 21:15 UITGESTELD (naar 7 april 2009): Presentatie concept-ontwikkelingsvisie NV Utrecht 2015-2030 (Eindbalans Informatie
UITGESTELD (naar 7 april 2009): Presentatie concept-ontwikkelingsvisie NV Utrecht 2015-2030 (Eindbalans Informatie
De Ronde Datum: dinsdag 31 maart 2009 Aanvang: 21:15 Onderzoek 213a: programma Economie+Bereikbaarheid Informatie
Onderzoek 213a: programma Economie+Bereikbaarheid Informatie Reg.nr.: 3060813 Van: College van B&W Ambtelijk contact: Jutte (033 469 46 90) Portefeuillehouder: Hekman, Luchtenveld, Boeve Opsteller: Jutte Samenvatting: Bij het programma Economie en Bereikbaarheid is onderzoek gedaan naar de doelstellingen, indicatoren, mogelijkheden voor heroverwegingen en risico s. Daarbij zijn sommige doelstellingen geherformuleerd of toegevoegd, zijn meer effectindicatoren geformuleerd en is inzicht gegeven in de risico s en mogelijkheden voor heroverwegingen. De belangrijkste conclusies én aanbevelingen voor concrete doelstellingen en indicatoren staan in de oplegnotitie Reden van aanbieding: In 2007 is besloten om de cyclus van doelmatigheid en doeltreffenheidsonderzoeken (op grond van de verordening 213a) de komende jaren in te vullen door elk programma in de begroting door te lichten met als aandachtspunten : keuzemogelijkheden, formulering doelstellingen, prestatie-indicatoren, risico s. De onderzoekers hebben het tweede onderzoek in de reeks 213a-onderzoeken afgerond, namelijk programma Economie en Bereikbaarheid. Het eerste onderzoek naar Werk en Inkomen is in oktober 2008 met de raad besproken. Van de raad wordt gevraagd: Het bijgevoegde rapport te bespreken aan de hand van de vragen die in de oplegnotitie zijn genoemd. Op welke punten wilt u een inhoudelijke toelichting? Wat vindt u van de doelstellingen en indicatoren?voldoende sturingsinformatie? Op welke doelstellingen ligt bij Economie, gezien de teruglopende inkomsten de prioriteit? Welke geschetste (beperkte) bezuinigingsmogelijkheden zou u willen inzetten om zo ruimte te maken voor nieuw beleid? Vervolgtraject: De uitkomsten van het rondetafelgesprek over dit onderzoek worden vertaald in het programma Economie en Bereikbaarheid van de eerstvolgende programmabegroting, namelijk de programmabegroting 2010-2013. Doel activiteit: Informatie Soort activiteit: Rondetafelgesprek Soort verslag: Verslag Bijbehorende documenten: Rondetafelgesprek Doorlichting programma Economie en Bereikbaarheid (nr. /smartsite.shtml?ch=ter&id=204081)
: http://www.amersfoort.nl/docs/bis/college/besluiten/2009/week%2012/1010514-2-008%20eindrapportage%20eb%20amersfoort.pdf Eindrapportage Doorlichting programma Economie en Bereikbaarheid van KplusV (pdf)
Referentie Rapport Van Postbus 60055, 6800 JB Arnhem Velperplein 8, 6811 AG Arnhem Telefoon (026) 355 13 55 Fax (026) 355 13 99 info@kplusv.nl www.kplusv.nl Eindrapportage Doorlichting programma Economie en Bereikbaarheid Opdrachtgever Gemeente Amersfoort Arnhem, 4 februari 2009
Inhoud 1 Inleiding 1 1.1 Aanleiding 1 1.2 Doelstelling en resultaat 1 1.3 Verantwoording 2 1.4 Leeswijzer 2 2 Economie 3 2.1 Beleidsuitgangspunten 3 2.2 Voorstel doelstellingen en indicatoren 4 2.3 Risico's 7 2.4 Financiële ruimte 7 2.5 Heroverwegingsmogelijkheden 9 3 Bereikbaarheid 11 3.1 Beleidsuitgangspunten 11 3.2 Huidige doelstellingen en indicatoren 12 3.3 Voorstel doelstellingen en indicatoren 13 3.4 Risico's 16 3.5 Financiële ruimte 17 3.6 Heroverwegingsmogelijkheden 21 Bijlagen 1 Keuzes in het uitvoeringsprogramma 2 Geraadpleegde documenten 3 Geïnterviewde medewerkers
1 Inleiding 1.1 Aanleiding Op grond van artikel 213a van de Gemeentewet moet het college van Burgemeester & Wethouders onderzoek doen naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van het door hen gevoerde bestuur. De gemeente Amersfoort heeft in 2007 een vierjarige cyclus van 213a onderzoeken afgerond. De onderzoeken stonden in het teken van doelmatigheid. De komende drie à vier jaar wil de gemeente de programma's in de programmabegroting doorlichten op doelstellingen, indicatoren en mogelijkheden voor beleidskeuzes. De overwegingen die hier aan ten grondslag liggen zijn de volgende: naar aanleiding van de peiling 'permanente heroverwegingen' (najaar 2007) heeft de gemeenteraad besloten om met ingang van 2008 over te gaan tot een cyclisch proces van permanent heroverwegen en daartoe de verschillende programma's een keer per vier jaar door te lichten; uit de rapportage 'Alles w(m)eten maakt (niet) gelukkig(?)' komt naar voren dat raadsleden behoefte hebben aan concreet geformuleerde programmadoelstellingen en bruikbare indicatoren met zeggingskracht; het streven van de gemeente naar het verder stroomlijnen van de planning & control cyclus en dunnere verantwoordingsdocumenten; de wens tot verdere implementatie van risicomanagement. De gemeente wil hierbij meer zicht op de onzekerheden die het bereiken van de doelstellingen in de weg staan. De gemeente heeft KplusV organisatieadvies gevraagd de uitvoering van de doorlichting, van de twaalf programma's, voor de komende vierjarige cyclus van 213a te onderzoeken. Voor u ligt het eindresultaat van de tweede doorlichting: het programma Economie en Bereikbaarheid. 1.2 Doelstelling en resultaat De doelstelling van het onderzoek is als volgt geformuleerd: 'Licht het programma Economie en Bereikbaarheid door op doelstellingen, indicatoren en mogelijkheden voor beleidskeuzes.' De vragen die in de doorlichting aan de orde komen, zijn: Welke wettelijke verplichtingen kent het programma en wat is eigen beleid? Welke langdurige contractuele verplichtingen zijn er? Waar liggen, vanuit taken en budgetten, de keuzemogelijkheden voor eigen beleid? Wat zijn de doelstellingen en in hoeverre zijn die expliciet/concreet genoeg? Welke indicatoren kent het programma? In hoeverre zijn deze gekoppeld aan de doelstellingen en beleid? Welke informatie is nodig om indicatoren daadwerkelijk meetbaar te maken? Welke onzekerheden/risico's staat het bereik van de doelstelling in de weg? Pagina 1
Het eindrapport levert het volgende op: inzicht voor de raad in wat het programma omvat en daarmee de mogelijkheid om het programma periodiek diepgaander te behandelen; voorstel voor een set van heldere, concreet geformuleerde doelstellingen (op basis van bestaand beleid); inzicht in de risico's die het behalen van de programmadoelstellingen in de weg staan; voorstel voor indicatoren gekoppeld aan doelstellingen; inzicht in keuzemogelijkheden binnen het programma in het kader van heroverwegingen. 1.3 Verantwoording Bij de doorlichting is een algemeen format gehanteerd, dat wordt gebruikt voor de doorlichting van alle twaalf de programma's. Dit format is ingevuld voor het programma Economie en Bereikbaarheid. Hiertoe zijn documenten geanalyseerd en zijn medewerkers van de gemeente geïnterviewd. In de bijlage is een overzicht opgenomen van bestudeerde documenten en de geïnterviewde medewerkers. Het tussentijdse resultaat is inhoudelijk besproken in de projectgroep en de stuurgroep. In de rapportage wordt per programmaonderdeel een voorstel gedaan voor een nieuwe set van doelstellingen en indicatoren. Hierbij wordt iedere keer dezelfde tabel gehanteerd. De begrippen die in de tabel voorkomen worden hieronder kort toegelicht. Doelstelling Inzet Effectindicator Prestatieindicator Ambitie Actie Het beoogde resultaat. Hierin staan de belangrijkste instrumenten en regelingen die de gemeente Amersfoort inzet om de doelstelling te realiseren. Een effectindicator geeft een indicatie of de beoogde doelstelling is gerealiseerd. Bij een aantal doelstellingen is het niet mogelijk om het beoogde effect betrouwbaar te meten. In dat geval zijn indicatoren geselecteerd die een indicatie geven van het resultaat van de gemeentelijke inspanningen. Om het inzicht te vergroten zijn bij enkele doelstellingen zowel effect- als prestatie-indicatoren opgenomen. Voor zover de gemeente in de begroting reeds een ambitieniveau heeft geformuleerd ten aanzien van de voorgestelde indicatoren dan worden deze hier vermeld. De acties die de gemeente moet uitvoeren om ook daadwerkelijk de indicatoren te kunnen hanteren als sturingsmiddel staan hier vermeld. 1.4 Leeswijzer Het programma Economie en Bereikbaarheid bestaat uit het deelprogramma Economie en het deelprogramma Bereikbaarheid. Beide deelprogramma's worden in de navolgende hoofdstukken doorgelicht. De doorlichting kent per deelprogramma een vaste indeling: 1. beleidsuitgangspunten; 2. huidige doelstellingen en indicatoren; 3. voorstel doelstellingen en indicatoren; 4. risico's; 5. financiële ruimte; 6. heroverwegingsmogelijkheden. Pagina 2
2 Economie Een sterke economie is voor een gemeente van wezenlijk belang. De gemeente heeft hierbij vooral een stimulerende, randvoorwaardenscheppende rol en aanjaagfunctie. Een specifieke wettelijke bevoegdheid ligt hier niet aan ten grondslag. Desondanks (of juist daardoor?) wordt het economisch beleidsveld in het algemeen als een gemeentelijke kerntaak beschouwd. Binnen de uitvoering van deze taak is dus sprake van een grote mate van beleidsvrijheid. Typerend voor het beleidsveld is verder dat de directe sturingsmogelijkheden van de gemeente beperkt zijn en dat de afhankelijkheid van de conjunctuurontwikkeling groot is. 2.1 Beleidsuitgangspunten Het vigerende beleid is vastgelegd in het Plan van Aanpak Economie 'Amersfoort Werkt' (november 2004) en in deelnota's zoals het Innovatieprogramma Amersfoort 2008-2011 en de Nota Detailhandel. In 'Amersfoort Werkt' zijn de volgende prioriteiten benoemd: ontwikkeling nieuwe werklocaties; herstructurering verouderde werklocaties; versterken positie van de binnenstad; vergroten innovatief vermogen; actievere dienstverlening/marketing en acquisitie; vergroten veiligheid van ondernemen. Een overkoepelende, economische doelstelling is in 'Amersfoort Werkt' niet expliciet geformuleerd. Wel worden de volgende 'doelelementen' benoemd: stimuleren van economische groei (streven naar een bovengemiddelde economische groei), versterken van het ondernemingsklimaat en de juiste randvoorwaarden creëren. Dit sluit aan bij de geformuleerde missie in de programmabegroting waarin het volgende is aangegeven: 'het creëren van een uitnodigend investeringsklimaat dat bijdraagt aan het creëren van werkgelegenheid en goede commerciële voorzieningen.' Elementen uit deze missie komen (deels) terug in de programmabegroting geformuleerde doelstellingen. De gemeente beseft in het Plan van Aanpak Economie al dat een accentverschuiving nodig is: 'Voor de toekomst betekent dit een accentverschuiving in de economische focus: naast volumegroei zal economische groei meer door een stijging van de arbeidsproductiviteit bereikt worden. Van toenemend belang zijn de ontwikkelingsmogelijkheden van bestaande bedrijven, het vergroten van het innovatief vermogen van met name het MKB en het toenemen van het aantal kenniswerkers. Voor dit laatste is de verdere uitbouw van kennisintensieve bedrijvigheid vereist'. In de programmabegroting wordt het thema innovatie met nadruk genoemd, waarbij gewezen wordt op de samenwerkingsmogelijkheden met andere gemeenten in de Noordvleugel en op de subsidiekansen vanuit Pieken in de Delta en EFRO. Momenteel wordt gewerkt aan een nieuwe toekomstvisie op de Amersfoortse economie. Daartoe is een externe commissie opgericht. Op basis van het advies van deze commissie wordt de toekomstvisie naar verwachting in het eerste kwartaal van 2009 aan het College van B&W voorgelegd, waarna deze aan de Raad zal worden aangeboden. Pagina 3
Huidige doelstellingen en indicatoren In de programmabegroting van 2009 zijn de volgende doelstellingen opgenomen voor het programmaonderdeel Economie: 'We streven naar een gezonde economie, met: ruimte voor bedrijvigheid: aanbieden van voldoende en gevarieerde vestigingsruimte op diverse locaties; goede commerciële voorzieningen (detailhandel, horeca e.d.): versterken van de stadsbrede functie van de binnenstad; goede dienstverlening en acquisitie, zodat bedrijven zich welkom voelen in Amersfoort.' De bijbehorende indicatoren, kengetallen en streefwaarden zijn weergeven in onderstaande tabel. Effectindicatoren Actueel kengetal Streefwaarden Realisatie Jaar 2009 2010 2011 2012 Aantal arbeidsplaatsen in Amersfoort 67.700 2007 + 1-2% + 1-2% + 1-2% + 1-2% Bezoek stadscentrum door Amersfoorters Minimaal eens per week Minimaal eens per maand Prestatie-indicatoren Direct uitgeefbaar bedrijventerrein (minimum) Amersfoort Creatieve Stad aantal bezoeken website aantal netwerkbijeenkomsten aantal verschillende deelnemers Innovatie (cumulatief) aantal broedplaatsen aantal gevestigde bedrijven in broedplaatsen BreedNet Amersfoort 35% 89% 2006 2006 35% 89% 5 ha 2007 5 ha 5 ha 5 ha 5 ha 0 2007 1 5.000 5 250 aantal aansluitingen 106 2007 150 Samenwerkingsaanpak Veilig Ondernemen 1 2007 1 Bestuurlijk overleg bedrijfsleven (VAB, MKB, Horeca) 40 5.500 5 250 3 x 2 2007 3 x 2 3 x 2 3 x 2 3 x 2 Aantal bedrijfsbezoeken 21 2007 15 15 15 15 1 80 2.2 Voorstel doelstellingen en indicatoren De toekomstvisie op de Amersfoortse economie, die momenteel in voorbereiding is, biedt een uitstekend kader voor het aanscherpen van de economische doelstellingen en indicatoren. Vanuit het huidige beleid geredeneerd zouden de volgende kernbegrippen daarin een plek moeten krijgen: het versterken van de locale economie; welvaartsgroei van de Amersfoortse inwoners; behoud/groei van werkgelegenheid. Pagina 4
Op basis van deze kernbegrippen en rekening houdend met de aanjaagfunctie van de gemeente wordt voorgesteld om (op basis van het huidige beleid) de volgende overkoepelende doelstelling in de programmabegroting op te nemen. 'Het stimuleren van een uitnodigend ondernemersklimaat, zodat de lokale economie wordt versterkt.' De huidige drie doelstellingen die zijn opgenomen in de programmabegroting zijn de 'instrumenten' waarmee de gemeente de bovenstaande hoofddoelstelling wil bereiken. Hierbij is ook de inzet van de gemeente bij het stimuleren van innovatie van belang. In de onderstaande figuur is de samenhang weergegeven. Doel Stimuleren uitnodigend ondernemersklimaat Inzet Ruimte voor bedrijvigheid Goede commerciële voorzieningen Innovatie en Creativiteit Dienstverlening Om te kunnen meten of de gemeente het doel bereikt, wordt voorgesteld een drietal effectindicatoren op te nemen: de ontwikkeling van het bruto 'Amersfoorts' product (BBP), de ontwikkeling van het aantal arbeidsplaatsen en de waardering van het ondernemersklimaat door ondernemers. Zoals in de inleiding van dit hoofdstuk is aangegeven heeft de gemeente in dit veld vooral een aanjaagfunctie en is de directe beïnvloedingsmogelijkheid van de gemeente beperkt. Om zicht te houden op de inzet en keuzes van de gemeente, wordt voorgesteld om voor de vier 'inzet' gebieden een aantal prestatie-indicatoren op te nemen. In de onderstaande tabel is ten aanzien van ruimte voor bedrijvigheid, naast het aantal hectare direct uitgeefbaar bedrijventerrein, ook herstructurering van bestaande werklocaties als item toegevoegd. Op dit moment kent de gemeente nog weinig herstructureringsprojecten, maar dit thema zal de komende jaren naar verwachting in belang groeien. Ten aanzien van dienstverlening en goede commerciële voorzieningen wordt voorgesteld een waarderingscijfer op te nemen. Alhoewel dit feitelijk een effectindicator betreft, heeft deze meer zeggingskracht dan het opnemen van enkele prestatie-indicatoren. Om het resultaat van de inspanningen op het gebied van innovatie te meten, wordt voorgesteld om naast het percentage bedrijven dat is aangesloten op breednet, het aantal duurzame arbeidsplaatsen en bedrijven dat is gecreëerd met de innovatieprojecten als indicator op te nemen. Met het bovenstaande voorstel is gekozen voor indicatoren die zeggingskracht bieden ten aanzien van de resultaten die de gemeente wil bereiken in het economisch veld. In de huidige programmabegroting zijn enkele indicatoren opgenomen die inzicht geven in processtappen en concrete activiteiten. Deze geven niet direct inzicht in het resultaat dat de gemeente bereikt. Vandaar dat wordt voorgesteld om indicatoren, zoals het aantal bedrijfsbezoeken, niet als indicator in de programmabegroting op te nemen. Pagina 5
Vanzelfsprekend is het wel van belang om de voortgang van dit soort uitvoeringsactiviteiten te volgen. De huidige sectorplannen bieden hiervoor een uistekend kader. Doelstelling Inzet Effectindicatoren Prestatieindicatoren Ambitie Actie Het stimuleren van een uitnodigend ondernemersklimaat, zodat de lokale economie wordt versterkt. Aanbieden van voldoende en gevarieerde vestigingsruimte voor bedrijven. Stimuleren van een eigentijdse en gevarieerde, commerciële voorzieningenstructuur in het stadscentrum en op wijkniveau. Stimuleren van innovatieve bedrijvigheid. Goede dienstverlening en professioneel relatiebeheer de ontwikkeling van het bruto 'Amersfoorts' product (BBP); de ontwikkeling van het aantal arbeidsplaatsen in Amersfoort; algemene waardering van het ondernemersklimaat door ondernemers. Ruimte voor bedrijvigheid aantal hectare direct uitgeefbaar bedrijventerrein; aantal hectare gerevitaliseerd bedrijventerrein. Goede commerciële voorzieningen bezoekfrequentie van Amersfoorters van de commerciële voorzieningen in het centrum en in de eigen wijk. Innovatie aantal nieuw gecreëerde arbeidsplaatsen met door de gemeente (mede) ondersteunde innovatieprojecten (definitie EFRO); aantal gevestigde bedrijven in broedplaatsen; % bedrijven dat is aangesloten op breedband. Dienstverlening waardering gemeentelijke dienstverlening door ondernemers. In de programmabegroting 2009 is als ambitie een groei van het aantal arbeidsplaatsen opgenomen van 1 à 2 procent per jaar. Ook wil de gemeente jaarlijks minimaal 5 hectare bedrijventerrein direct kunnen uitgeven. Voor de overige indicatoren zal de gemeente nog een ambitieniveau moeten formuleren. Belangrijk bij de formulering van het ambitieniveau is dat het effect van de (landelijke) conjunctuurontwikkeling wordt uitgevlakt. Door het ambitieniveau relatief te maken, bijvoorbeeld door de Amersfoortse cijfers af te zetten tegen het gemiddelde van andere grote gemeenten, kan dit worden bereikt. De meeste indicatoren zijn redelijk gemakkelijk te meten of direct voorhanden. Zo wordt het ondernemersklimaat gemeten in het kader van het GSB-beleid. Aandachtspunt is wel dat het GSB in 2009 afloopt. Formuleren van een gedragen definitie omtrent gerevitaliseerd bedrijventerrein. In de praktijk bestaan hier namelijk verschillende beelden bij. De stadspeiling biedt een goed instrument om inwoners te vragen naar de bezoekfrequentie van commerciële voorzieningen. Voor de ontwikkeling van het bruto Amersfoorts product zal een aparte systematiek moeten worden ontwikkeld. Het CBS publiceert cijfers het BBP voor het stadsgewest Amersfoort. Het nadeel van deze cijfers is dat deze 2 jaar achterlopen. De cijfers van 2007 zijn in oktober 2009 bekend. Een grove indicatie van de cijfers is in een eerdere stadium te berekenen door de ontwikkeling van het aantal arbeidsplaatsen per bedrijfstak te vermenigvuldigen met de gemiddelde toegevoegde waarde per arbeidsplaats in die bedrijfstak. De ontwikkeling van het aantal arbeidsplaatsen is na 11 maanden beschikbaar bij het CBS. Over de ontwikkeling van de toegevoegde waarde in een bedrijfstak is op basis van landelijke cijfers een inschatting te maken. Pagina 6
2.3 Risico's De belangrijkste risico's die mogelijk een belemmering vormen voor het behalen van de doelstellingen zijn de volgende: diverse economische projecten worden gefinancierd vanuit GSB-middelen (tot en met 2009). Hiermee worden projecten onder andere op het gebied van innovatie, veilig ondernemen en breednetaansluitingen gefinancierd. Voor de periode daarna moeten voor dit soort projecten middelen worden gereserveerd of het ambitieniveau worden bijgesteld; Amersfoort is een stad met relatief veel zakelijke dienstverlening en ZZP'ers. Deze groepen zijn conjunctuurgevoelig en redelijk kwetsbaar in tijden van een economische recessie; de afdeling Economische Zaken vervult een rol als aanjager, zowel intern in de organisatie als naar buiten toe. De mate waarin zij met deze aanjagersrol ook daadwerkelijk verandering en effect kan realiseren hangt ook af van de bereidheid van haar partners om mee te veranderen. De directe invloed van de afdeling Economische Zaken is beperkt. 2.4 Financiële ruimte Op basis van de meerjarenbegroting 2009 is in de onderstaande tabel in kaart gebracht hoeveel budget de gemeente Amersfoort uitgeeft aan het deelprogramma Economie. 2009 2010 2011 2012 Lasten Markt en haven 309.000 315.000 320.000 319.000 Beleid en ontwikkeling 1.632.000 1.232.000 1.176.000 1.173.000 Totaal lasten 1.941.000 1.547.000 1.496.000 1.492.000 Baten Markt en haven 274.000 274.000 274.000 274.000 Beleid en ontwikkeling 500.000 0 0 0 Totaal baten 774.000 274.000 274.000 274.000 Netto lasten 1.167.000 1.273.000 1.222.000 1.218.000 Het budget van het deelprogramma Economie valt uiteen in twee onderdelen. Eén deel heeft betrekking op het ontwikkelen en uitvoeren van beleid. Het andere deel heeft betrekking op het in stand houden van de markt en de haven. De taken binnen markt en haven sluiten maar beperkt aan op de doelstellingen binnen het deelprogramma Economie. Budget markt en haven Gemeenten zijn niet wettelijk verplicht om een markt of een haven te onderhouden. Instandhouding van beide voorzieningen is een autonome keuze. Zoals uit de tabel is op te maken, dekken de opbrengsten voor bijna 90% de lasten van de gemeente. Dit betreft 220.000 aan marktgelden en 53.000 aan leges voor de haven. De lasten hebben allen betrekking op de instandhouding van de voorzieningen. Het grootste deel van de kosten ( 207.000 in 2009) betreft 4,37 fte personele inzet. De overige kosten hebben te maken met de organisatie van de markt ( 89.000 in 2009) en kleine onderhoudsuitgaven ( 13.000 in 2009) voor de haven. Er drukken geen investeringslasten van de haven op dit programmaonderdeel. Pagina 7
Binnen de budgetten voor markt en haven is er één meerjarige verplichting aangegaan. Met de RWA (Eemfors) is een dienstverleningsovereenkomst aangegaan, waar het schoonmaken van de marktpleinen onderdeel van uitmaakt. De overeenkomst is ingegaan op 1 januari 2007 en kent een looptijd van 5 jaar. Budget beleid en ontwikkeling Bij analyse van de budgetten voor beleid en ontwikkeling valt op dat de gemeente in 2009 meer uitgeeft, maar ook meer inkomsten verwacht dan in de jaren 2010, 2011 en 2012. De gemeente ontvangt komend jaar 500.000 vanuit het Rijk voor het Meerjarenontwikkelprogramma GSB 2005-2009. Het geld is bedoeld voor projecten gericht op het (digitaal) bedrijvenloket, kennis en innovatie en veiligheid. De GSB-gelden zijn 'geoormerkt' geld. Dit betekent dat de gemeenteraad niet kan besluiten dit geld voor andere doeleinden aan te wenden. Op dit moment is nog onduidelijk of er voor de periode vanaf 2010 ook gelden vanuit het Rijk beschikbaar worden gesteld. De verwachting is in ieder geval dat de omvang van de middelen zal worden beperkt. Indien er geen middelen beschikbaar worden gesteld, dan is een daling van het budget voorzien van circa 25%. Dit heeft hiermee ook consequenties voor het aantal projecten en de gemeentelijke aanjaagfunctie op economisch terrein. De geraamde lasten zijn uit te splitsen in 3 categorieën. Deze staan in de onderstaande grafiek weergegeven. Onderverdeling lasten begroting 2009 voor beleid en ontwikkeling Storting voorziening Uitvoeringskosten Aankoop niet-duurzame goederen 34% 52% 14% Storting voorziening Dit betreft de storting van de rijksbijdrage voor de GSB-projecten in een voorziening. Zoals hiervoor reeds aangegeven is dit geld niet vrij aanwendbaar. Ook bij de projecten die worden gefinancierd vanuit de voorziening zijn meerjarige verplichtingen aangegaan, die doorlopen tot de afronding van de projecten. Aankoop niet duurzame goederen Binnen het programma Economie heeft de gemeente in 2009 300.000 gereserveerd voor de aankoop van niet duurzame goederen. Hiermee worden de projecten uitgevoerd, die niet vanuit de GSB-gelden worden betaald. Het budget loopt na 2009 op tot 389.000 in 2010 en voor de jaren erna is een budget gereserveerd van 327.000. Pagina 8
Zoals reeds hiervoor is aangegeven, ligt er geen wettelijke plicht aan de uitgaven ten grondslag. Wel zijn er enkele meerjarige verplichtingen aangegaan. Deze zijn hieronder weergegeven. Verplichtingen die alleen voor 2009 zijn aangegaan of worden betaald uit de voorziening GSBprojecten zijn hierbij niet opgenomen. Product Omschrijving 2010 2011 2012 Detailhandel Abonnement verkooppunten 3.000 Bijdrage binnenstadmanagement 35.000 Dienstverlening Ondernemersacademie 10.000 Ondernemersplein 25.000 UIA 40.000 Overige 'kleine' verplichtingen 16.000 16.000 16.000 ICT Participatie immovator 12.000 Totaal 141.000 16.000 16.000 Daarnaast zijn ten aanzien van het budget toezeggingen gedaan. Deze 'zachte' meerjarige verplichtingen hebben betrekking op de volgende activiteiten. Product Omschrijving 2010 2011 2012 ACS 120.000 120.000 Innovatie Taskforce innovatie 50.000 50.000 50.000 Dienstverlening Trendrapportage vastgoed 35.000 35.000 Rode loper dagen 10.000 10.000 10.000 Starters Uitvoeringsplan 10.000 10.000 Totaal 225.000 190.000 95.000 Uitvoeringskosten Voor beleid en ontwikkeling op het gebied van economische zaken heeft de gemeente Amersfoort 6,84 fte beschikbaar. De doorberekende kosten zijn in 2009 782.000. De loonkosten en direct toe te rekenen overhead 1 is 583.000. Hiervan wordt 0,2 fte ( 17.000) gefinancierd uit de samenwerking met Solna. Solna is een Zweedse gemeente die initiatiefnemer is voor het Growth Cities Netwerk. Het netwerk brengt steden met een gelijksoortig economisch profiel bijeen. De samenwerking kent een looptijd tot en met 2010. Ten behoeve van de samenwerking is 0,2 fte ingezet. Tot het einde van 2010 is de formatie aan te merken als 'geoormerkt geld'. De overige formatie wordt niet ingezet voor (wettelijke) vastgelegde taken. De gemeente heeft hierbij bestedingsvrijheid. 2.5 Heroverwegingsmogelijkheden Het versterken van de economische structuur is van oudsher een taak die in alle gemeenten wordt uitgevoerd. Bij de uitvoering van deze taak is de gemeente niet gebonden aan wettelijke bepalingen. Dit betekent dat binnen het programmaonderdeel Economie er ruimte is om de ingezette middelen te heroverwegen. 1 Hiervoor zijn de standaardbedragen gehanteerd die de gemeente Amersfoort gebruikt bij de begroting voor het berekenen van de kosten voor personeelsuitbreiding. Deze bedragen verschillen per functieschaal en worden verhoogd met een vaste opslag voor facilitaire voorzieningen en personeel en bureaukosten. Pagina 9
De bestedingsvrijheid van de gemeente heeft betrekking op de volgende productonderdelen: 2010 2011 2012 Markt en haven Kostendekkende tarieven 42.000 46.000 45.000 Beleid en ontwikkeling Aankoop niet duurzame goederen 248.000 311.000 311.000 Uitvoeringskosten 566.000 583.000 583.000 Totaal 856.000 940.000 939.000 De bestedingsvrijheid bij markt en haven is berekend door uit te gaan van kostendekkende tarieven. De lasten zijn 316.000 in 2010, de opbrengsten 274.000. Het verschil is 42.000 in 2010. Het budget voor aankoop van niet duurzame goederen, 389.000 in 2010, is verminderd met de budgetten die zijn bestemd voor de financiering van 'harde' meerjarige verplichtingen, 141.000 in 2010. De bestedingsvrijheid bij de uitvoeringskosten is berekend door de loonkosten en direct toe te rekenen overhead, te verminderen met de inzet ten behoeve van de samenwerking met Solna. Voor 2010 is dit: 583.000-17.000 = 566.000. De overeenkomst met Solna kent een looptijd tot en met 2010. Uit de tabel komt naar voren dat in de jaren 2010 tot en met 2012 mogelijkheden tot heroverweging toenemen. Hierbij dient wel te worden opgemerkt dat na 2009 het budget vanuit het Rijk voor GSB gelden vervalt. De ruimte om economische projecten op te zetten, neemt in de praktijk ten opzichte van 2009 dan ook af. Daarnaast is het budget voor de aankoop van niet duurzame goederen inmiddels grotendeels geclaimd, doordat de gemeente 'zachte' verplichtingen is aangegaan. Wel kan de raad deze 'zachte' verplichtingen heroverwegen. In de onderstaande tabel zijn de heroverwegingsmogelijkheden uitgedrukt in percentage van de totale financiële omvang van het programmaonderdeel Economie. 2010 2011 2012 Bestedingsvrijheid 856.000 940.000 939.000 Netto lasten Economie 1.273.000 1.222.000 1.218.000 Percentage 67% 77% 77% Pagina 10
3 Bereikbaarheid Bereikbaarheid is voor een stad als Amersfoort een kernthema waar vanuit de gemeentelijke organisatie veel aandacht naar uitgaat. Eigenlijk gaat het er vooral om Amersfoort bereikbaar te houden en om dat op zodanige wijze te doen dat: alternatieven voor de auto beter worden benut (fiets en OV), de verkeersveiligheid verbeterd, de leefbaarheid intact blijft (of liever nog verbeterd) en de parkeerproblematiek beheersbaar kan worden gehouden. Mobiliteit raakt veel andere beleidsterreinen. Mobiliteit staat enerzijds voor bewegingsvrijheid en ontplooiingsmogelijkheden maar anderzijds ook voor ruimtebeslag en aantasting van de leefomgeving. Op het gebied van de bereikbaarheid heeft de gemeente een belangrijke rol en een grote mate van beleidsvrijheid 2. In de Planwet Verkeer en Vervoer is bepaald dat het Rijk en de Provincies hun verkeers- en vervoersbeleid vast moeten leggen in een plan. Voor gemeenten geldt deze planverplichting niet, maar gemeenten worden wel geacht hun beleid op het terrein van verkeer en vervoer structuur te geven. Een verkeers- en vervoersplan is daarvoor een geëigend middel, waar veel gemeenten gebruik van maken. In de randvoorwaardelijke sfeer zijn er wel wettelijke regels en bepalingen waar in het verkeers- en vervoersbeleid rekening mee moet worden gehouden. Daarbij gaat het om regels ten aanzien van de verkeersveiligheid, geluidhinder (Wet milieubeheer) en luchtkwaliteit (besluit Luchtkwaliteit). Op het gebied van het stadsvervoer (bus, regiotaxi) is de provincie de concessieverlener. De gemeente heeft daarbij in de praktijk een belangrijke adviserende rol. 3.1 Beleidsuitgangspunten De gemeente Amersfoort volgt de centrale boodschap uit de Nota Mobiliteit: 'mobiliteit mag, maar wel veilig en leefbaar'. De mobiliteit groeit en de Rijksoverheid wil deze groei faciliteren. Het streven van het Rijk daarbij is de betrouwbaarheid van deur tot deur te verbeteren, zodat reizigers weten hoe laat zij aankomen. Dit betekent dat de nationale, regionale en locale netwerken meer in samenhang bezien dienen te worden. De regio(s) krijgen steeds meer verantwoordelijkheden doorgeschoven op het gebied van verkeer en vervoer. De Wet Brede Doeluitkering verkeer en vervoer (BDU) speelt daarop in en dwingt gemeenten tot samenwerking 3. In de programmabegroting van de gemeente Amersfoort wordt deze sterkere focus op regionale samenwerking als volgt omschreven: 'In de provincie Utrecht worden de gebruikers en het bedrijfsleven via NV Utrecht, de pakketstudies en platform Amersfoort bereikbaar nadrukkelijk betrokken bij het benoemen van de (oorzaken van) knelpunten, aandragen van oplossingen en participeren in de implementatie daarvan.' De gemeente Amersfoort investeert nadrukkelijk in deze regionale samenwerking en is trekker van de Pakketstudie Driehoek A1-A27-A28. De gemeentelijke bijdrage in de komende 10 jaar is 15 tot 20 miljoen. De totale regiobijdrage is circa 500 miljoen en het Rijk investeert 2,6 miljard. 2 Als beheerder van gemeentelijke wegen en infrastructuur heeft de gemeente ook een wettelijke zorgplicht. De uitgaven die samenhangen met deze zorgplicht worden verantwoord in het programma Stedelijk beheer en milieu. 3 De BRU gelden worden door de provincie ingezet voor de pakketstudie. Pagina 11