Brandweer Enschede Het Enschede-panel heeft een positieve indruk van de Brandweer Enschede. Het advies van de brandweer om onveilige situaties te voorkomen vinden panelleden erg belangrijk. Ook is er draagvlak voor een training om zelf te leren hoe bij brand te handelen. Preventie is erg belangrijk. Veel panelleden hebben thuis dan ook een rookmelder. Dit zijn enkele opvallende uitkomsten van de vijfde peiling van het Enschede-panel over de Brandweer Enschede. Via het Enschede-panel kunnen inwoners van Enschede gedurende één jaar tien keer hun mening geven over lokale kwesties. Aan het panel doen in totaal 423 inwoners van Enschede mee. Aan deze vijfde peiling, die plaatsvond tussen 26 februari en 7 maart, is door 235 panelleden deelgenomen. Via deze nieuwsbrief informeert I&O Research, die de peilingen in opdracht van de gemeente Enschede uitvoert, de panelleden, de gemeente Enschede en de pers over de resultaten van deze vijfde peiling. Het takenpakket van de brandweer is helder. Ook noemt het panel een aantal taken van de brandweer die in hun ogen geen taak van de brandweer is. Meest genoemd hierbij is het dichttimmeren van gevels bij een gebroken ruit (pagina 2). Ruim de helft van de panelleden heeft in de afgelopen twee jaar op een of andere wijze te maken gehad met de Brandweer Enschede. Een klein deel heeft telefonisch of schriftelijk vragen gesteld die snel en adequaat zijn beantwoord (pagina 3). Het overgrote deel van het panel heeft een positieve indruk van de Brandweer Enschede en is tevreden over de dienstverlening (pagina 4). De panelleden vinden het belangrijk dat de brandweer veiligheidsadviezen geeft bij de aanleg van woonwijken en bedrijventerreinen (pagina 5). De panelleden vinden de eigen buurt over het algemeen goed bereikbaar voor hulpdiensten. Een meerderheid is van mening dat de bereikbaarheid van hulpdiensten zo belangrijk is dat er geen verkeersremmende voorzieningen in de woonwijk mogen worden aangebracht (pagina 6). Ruim de helft van de panelleden heeft een rookmelder. De meeste bedrijven en instellingen waar de panelleden werken hebben brandblussers, een rookmelder en een vluchtplan (pagina 7). De nationale brandpreventieweek is nauwelijks bekend. Wel is bekend dat de brandweer gebruik maakt van vrijwilligers. De opkomsttijd is bij tweederde van het panel niet bekend. (pagina 8). Bij brand wordt vaak als eerste handeling 112 gebeld. Zo n veertig procent van de panelleden geeft ook aan zelf onvoldoende kennis en ervaring te hebben om een beginnende brand te blussen (pagina 9). Tot slot is de kennis met de brandweer door deze peiling veranderd (pagina 11). Uitgave: I&O Research Postbus 563 7500 AN Enschede tel. (053) 4825000 Nummer: 2004/26 Opdrachtgever: gemeente Enschede Redactie: Marlies Bongers, Gerben Huijgen, Rob van de Peppel, 1
Bekendheid en contact met de Brandweer Enschede Takenpakket duidelijk Naast het blussen van branden en het verlenen van hulp bij ongelukken vervult de Brandweer Enschede nog enkele andere taken. Wij vroegen de panelleden of zij nog enkele andere taken konden noemen. Vrijwel elk panellid wist wel andere taken van de Brandweer Enschede te noemen. Meest genoemd zijn het geven van advies, brandpreventie, controle op brandveiligheid en het redden van mensen en dieren. In opdracht van inwoners, bedrijven of instellingen verricht de Brandweer Enschede ook andere diensten, soms tegen vergoeding. Wij vroegen de panelleden wat eigenlijk geen taken zijn voor de Brandweer Enschede (figuur 1). Het dichttimmeren van gevels bij gebroken ruiten en het openen van deuren als bewoners sleutels kwijt zijn, zijn voor meer dan driekwart van de panelleden eigenlijk geen taken voor Brandweer Enschede. Figuur 1 Geen taken Brandweer Enschede (in procenten). het dichttimmeren van de gevel bij gebroken ruit. het openen van gesloten indien sleutels kwijt zijn onder water zetten van weilanden e.d.t.b.v. schaatsen ondersteuning van incidentele act. van verenigingen leegpompen van kelders als de waterleiding is gebroken zwembaden en/of vijvers van partic. vol/leeg pompen hulp bij een gevaarlijke activiteit in mijn bedrijf/instelling leerervarings- en stageplaatsen ondersteuning van evenementen 0% 25% 50% 75% 100% Helft panelleden had afgelopen twee jaar contact met Brandweer De panelleden is gevraagd op welke manieren men in de afgelopen twee jaar te maken heeft gehad met de Brandweer Enschede. Zo n 43 procent van de panelleden geeft aan in de afgelopen twee jaar niet te maken hebben gehad met de Brandweer Enschede. De meest genoemde redenen waarom men in de afgelopen twee jaar te maken heeft gehad met de Brandweer Enschede is een brand bij de eigen woning of bedrijf of een woning of bedrijf in de buurt. Ook geven relatief veel panelleden (12 procent) aan een brandveiligheidscontrole te hebben gehad op hun werk (tabel 1). 2
Tabel 1 Contact met Brandweer Enschede (%). manier % Ik heb in de afgelopen twee jaar geen contact gehad met de Brandweer Enschede. 43 Mijn woning of een andere woning of gebouw in de buurt stond in brand. 13 Mijn bedrijf of instelling of een ander bedrijf of instelling in de buurt stond in de brand. 12 Ik of mijn bedrijf of instelling heb/heeft een brandveiligheidscontrole van Brandweer Enschede gehad. 12 Ik heb gezien dat de brandweer in actie kwam na een zware storm of windhoos. 10 Ik of mijn bedrijf of instelling heb /heeft deelgenomen aan een door Brandweer Enschede verzorgde training bedrijfshulpverlening. Bij een ongeval ben ik door de brandweer geholpen of ik heb gezien dat de brandweer bij een ongeval hielp. 9 8 Ik heb gezien dat de brandweer het wegdek schoonmaakte. 8 Ik heb gezien dat de brandweer een brand in het struikgewas, het bos, de heide of een ander stuk natuur bluste. 6 Ik heb gezien dat de brandweer een brand in een container bluste. 5 Ik of mijn bedrijf of instelling heb/heeft een gebruiksvergunning aangevraagd. 5 Ik heb gezien dat de brandweer in actie kwam bij het leegpompen van kelders of straten na een wolkbreuk of andere langdurige zware regen. 4 Mijn auto of een auto van iemand stond in de brand en werd geblust door de brandweer. 3 Bij een ongeval met gevaarlijke stoffen heb ik gezien dat de brandweer hielp. 2 Ik, iemand anders van mijn gezin, bedrijf of instelling heb/heeft een telefonische, schriftelijke of e-mailvraag aan de Brandweer Enschede gesteld. 2 Ik heb gezien dat de brandweer in actie kwam met duikers. 1 Ik of mijn bedrijf of instelling heb/heeft een stookvergunning aangevraagd. 0 anders 12 Brandweer Enschede geeft snel antwoord op vragen Een klein deel van het panel (4 procent) heeft in de afgelopen 12 maande aan de Brandweer Enschede een telefonische of schriftelijke vraag gesteld. Driekwart van deze groep heeft snel antwoord gekregen. Tweederde kreeg een antwoord dat geholpen heeft bij het oplossen van het probleem. Huis aan huisblad belangrijkste mediakanaal voor Brandweer Wij vroegen de panelleden waar men onlangs enige informatie over de brandweer is tegengekomen (figuur 2). Ruim de helft geeft aan recentelijk geen informatie over de brandweer te zijn tegengekomen. Een kwart geeft aan informatie in het huis-aanhuisblad te hebben gelezen. Ruim een zesde leest informatie in de gemeentegids. Andere mediakanalen worden minder vaak genoemd. 3
Figuur 2 Informatie over de brandweer (in procenten). Huis aan Huisblad (Preventietips) Gemeentegids Gemeente Enschede ergens anders Brochure Brandweer Enschede Internetsite Gemeente Enschede Digitaal loket Gemeente Enschede geen informatie tegengekomen 0% 25% 50% 75% 100% Meer dan de helft van de panelleden (57 procent) weet niet of er voldoende en bovendien begrijpelijk informatie te vinden is over aandachtsgebieden, taken en organisatie van de Brandweer Enschede. Oordeel over brandweer positief De meeste panelleden hebben een positieve indruk van de brandweer. Bijna driekwart van het panel is het (zeer) eens met de stelling Ik heb een positieve indruk van de Brandweer Enschede. Ongeveer de helft geeft aan tevreden te zijn over de dienstverlening van de brandweer. Bijna de helft geeft hier neutraal aan vanwege het ontbreken van ervaringen met de brandweer. Figuur 3 Oordeel over de Brandweer Enschede (in procenten). 100% 75% 50% 25% zeer mee oneens mee oneens neutraal mee eens zeer mee eens 0% positieve indruk tevredenheid dienstverlening 4
Voorkomen van onveiligheid Advies van Brandweer Enschede erg belangrijk Tabel 2 Veiligheidsadviezen Bbandweer (%). stelling De Brandweer Enschede levert een actieve bijdrage aan het voorkomen van brand, ongevallen en rampen en zware ongevallen. De Brandweer Enschede brengt daarom de risico's in kaart en geeft adviezen aan andere diensten van de gemeenten, het gemeentebestuur en andere instanties. Veel onveiligheid kan worden voorkomen door er van tevoren over na te denken. Bijvoorbeeld door geen gevaarlijke stoffen in een woonwijk op te slaan. In dit kader is een drietal stellingen voorgelegd aan de panelleden (tabel 2). Een zeer groot deel van de panelleden vindt advies van de brandweer erg belangrijk. Ook vindt men dat het advies moet worden overgenomen om zo de veiligheid te vergroten, ook als dit betekent dat huizen bijvoorbeeld duurder worden. % (zeer) mee eens Ik vind het belangrijk dat de Brandweer Enschede, voordat de bouw van een nieuwe woonwijk of een nieuw bedrijventerrein begint, de risico's van branden, rampen en zware ongevallen in kaart brengt en een advies uitbrengt om mogelijk gevaarlijke situaties te voorkomen. Ik vind dat bij de aanleg van woonwijken en bedrijventerreinen rekening moet worden gehouden met de veiligheidsadviezen van de Brandweer Enschede, ook als dit betekent dat huizen, bedrijven en instellingen hierdoor duurder worden. Ik vind dat er teveel aandacht aan het voorkomen van branden, ongevallen en rampen wordt gegeven. 99 87 6 Bereikbaarheid woonwijken Bereikbaarheid over het algemeen goed De meerderheid van de panelleden (82 procent) vindt de buurt waarin hij/zij woont goed bereikbaar voor hulpdiensten (brandweer, ambulance, politie). Redenen waarom de buurt minder goed bereikbaar is voor hulpdiensten zijn te smal of teveel drempels. Minder drempels is het belangrijkste verbeterpunt. Ruim de helft (zestig procent) vindt de bereikbaarheid voor hulpdiensten belangrijk. Daarom mogen er geen verkeersremmende voorzieningen in de woonwijk worden uitgebracht. De rest vindt het belangrijk dat het verkeer in de wijk niet snel kan rijden en accepteert dat de brandweer (en ambulance en politie) daardoor later ter plaatse komen. 5
Figuur 4 Is uw buurt goed bereikbaar voor hulpdiensten (in procenten). nee 18% Preventie ja 82% Kwart panel noemt onveilige openbare gebouwen Voor sommige risicodragende activiteiten in gebouwen zoals horecazaken, bioscopen, grote winkels, scholen, zorginstellingen en ziekenhuizen moet worden voldaan aan de voorwaarden van een gebruiksvergunning. De Brandweer Enschede brengt ook brandveiligheidsadvies aan het gemeentebestuur uit bij de afgifte van milieuvergunningen voor bedrijven, instellingen en installaties die gevaarlijk kunnen zijn. Figuur 5 Onveilige gebouwen, activiteiten en bedrijven (in procenten). 50% 40% 30% 20% 10% Wij vroegen de panelleden of zij openbare gebouwen (café s, bioscopen, zalen, scholen, ziekenhuizen of buurthuizen) kennen die in hun ogen onveilig zijn. Een kwart noemt openbare gebouwen die onveilig zijn. Zo n zeven procent noemt onveilige openbare activiteiten (zoals de kermis of een evenement). Ongeveer 14 procent vindt dat in de buurt waarin men woont bedrijven, instellingen of installaties zijn gevestigd die in hun ogen onveilig zijn. 0% openbare gebouwen openbare activiteiten onveilige bedrijven 6
Meer dan helft panelleden heeft thuis rookmelder Figuur 6 Brandvoorzieningen thuis (in procenten). Wij vroegen de panelleden of zij voorzieningen in hun huis hebben aangebracht om brand te voorkomen, snel te ontdekken, bij brand veilig te kunnen vluchten of een beginnende brand te kunnen bestrijden (figuur 6). Bijna tweederde van de panelleden geeft aan thuis een rookmelder/koolmonoxide melder te hebben. Andere voorzieningen komen minder vaak voor. Ruim een kwart van het panel geeft aan geen voorzieningen in huis te hebben om brand te voorkomen of effectief te kunnen bestrijden. rookmelder brandblusser vluchtplan branddeken anders geen van deze voorzieningen 0% 25% 50% 75% 100% Bij helft van het panel is op het werk een brandblusser aanwezig Naast de vraag over voorzieningen thuis is ook gevraagd welke voorzieningen er zijn bij het bedrijf of instelling waar het panellid werkzaam is Figuur 7 Brandvoorzieningen op het werk (in procenten). (figuur 7). De meeste bedrijven hebben een brandblusser, rookmelder en een vluchtplan. brandblusser rookmelder vluchtplan branddeken anders geen van deze voorzieningen 0% 25% 50% 75% 100% 7
Nationale brandpreventieweek niet bekend, wel zinvol Slechts een beperkt deel van het panel (15 procent) is op de hoogte van de nationale preventieweek die elk jaar in oktober wordt gehouden. Bijna tweederde van de panelleden is van mening dat zo n nationale preventieweek zinvol of nuttig is. Het overgrote deel (94 procent) van het panel weet wel dat de brandweer gebruik maakt van vrijwilligers. Tweederde is daarentegen niet op de hoogte van de opkomsttijd (de tijd die verloopt tussen de melding van een brand en het moment dat de brandweer arriveert). Panel wil via internet geïnformeerd worden over brand- en veiligheidsrisico s In het kader van preventie is tot slot gevraagd hoe de Brandweer Enschede kan helpen mensen meer bewust te maken van brand- en veiligheidsrisico's in de directe woon-, werk- of leefomgeving en tevens beter kan helpen die risico's te verminderen (tabel 3). De panelleden willen vooral via internet (risicokaart en tips) geïnformeerd worden. Tabel 3 Informatie over brand- en veiligheidsrisico s (procenten). Ik wil op een kaart op de internetsite van de gemeente Enschede kunnen zien wat de belangrijkste brand- en ongevalrisico s in mijn buurt zijn. Ik wil op de internetsite van de gemeente Enschede tips kunnen lezen hoe ik zelf branden en ongevallen kan voorkomen en wat ik het beste kan doen als er een brand uitbreekt of ongeval plaatsvindt. Ik wil dat de Brandweer Enschede voorlichtingsbijeenkomsten bij mij in de buurt organiseert. Ik wil dat de Brandweer Enschede demonstraties verzorgt over hoe je bij voorbeeld een vlam in de pan zelf veilig kunt doven. Ik wil dat de Brandweer Enschede mijn woning, bedrijf of instelling controleert op brandveiligheid. percentage 65 54 12 30 24 anders 9 8
Brandbestrijding Bij brand wordt eerst 112 gebeld Wij legden het panel de volgende situatie voor: Stel, u woont met uw partner, zonder kinderen, in een rijtjeshuis in Enschede. Het is laat op de avond. U en uw partner willen net naar bed gaan. Op dat moment ziet u rookontwikkeling op de overloop op de eerste verdieping. Wat doet u? Het grootste deel van het panel (ongeveer 35 procent) belt eerst 112/Brandweer (figuur 8). Een kwart van de panelleden waarschuwt de medebewoners eerst. Figuur 8 Er ontstaat brand: wat doet u het eerst? 112/brandweer bellen medebewoners waarschuwen. zo snel mogelijk gebouw te verlaten. vlammen proberen te doven met water vlammen proberen te doven met een blusapparaat. deuren en ramen sluiten. vlammen proberen te doven met een blusdeken of natte doeken anders 0% 10% 20% 30% 40% 50% Groot deel panel heeft onvoldoende kennis en ervaring om beginnende brand te blussen Een aanzienlijk deel van het panel (39 procent) is van mening dat zij onvoldoende kennis en ervaring heeft om een beginnende brand veilig te kunnen blussen (figuur 9). Meer dan de helft van de panelleden heeft dan ook belangstelling om een korte training in het veilig vluchten bij brand en het blussen van beginnende branden te volgen. 9
Deze belangstelling daalt niet als er voor zo n training een kleine vergoeding zou worden gevraagd. Figuur 9 Heeft u voldoende vaardigheden om een beginnende brand te blussen? weet niet 23% ja 38% nee 39% Nazorg Gesprek na afloop goed initiatief De Brandweer Enschede vindt het belangrijk dat men tevreden is over de manier en het resultaat waarop de brandweermensen u van dienst proberen te zijn. Een brand, ongeval of een ramp is voor iedereen die daardoor wordt getroffen een aangrijpende gebeurtenis. De Brandweer Enschede kan helpen om gevaarlijke situaties of gedrag door onwetendheid, onzorgvuldigheid of onvoorzichtigheid in de toekomst te voorkomen. Na elke brandbestrijding of hulpverlening geeft de bevelvoerder daarom een kaartje af met enkele tips en een telefoonnummer dat u kunt bellen. Wij vroegen de panelleden wat ze ervan vinden als de Brandweer Enschede de mogelijkheid zou creëren om het bestrijden van een brand, het bestrijden van een ongeval waarbij de brandweer hulp heeft verleend en de mogelijke oorzaken van de brand of het ongeval na afloop te bespreken (figuur 10). De meeste panelleden (79 procent) vinden dit een goed initiatief. 10
Figuur 10 Wat vindt u van een gesprek na afloop? (in procenten). geen mening 15% niet nodig 6% goed initiatief 79% Kennis en mening over brandweer Kennis over brandweer toegenomen, mening beperkt gewijzigd Aan het eind van de vragenlijst is het panel gevraagd in hoeverre door het invullen van deze vragenlijst de kennis en mening over de dienstverlening van de brandweer is veranderd (figuur 11). De helft van het panel is van mening dat de kennis over de dienstverlening van de brandweer is veranderd. Een beperkt deel van het panel (veertien procent) vindt dat de mening over de dienstverlening door het invullen van de vragenlijst is veranderd. Zij geven allen aan dat die verandering positief is. Figuur 11 Is de kennis en mening over de dienstverlening veranderd? (in procenten). 100% 75% 50% 25% zeer mee oneens mee oneens neutraal mee eens zeer mee eens 0% kennis veranderd mening veranderd 11
Overzicht vijfde peiling Tabel 1 Overzichtstabel vijfde peiling. peilingnummer 5 week 9 en 10 onderwerp Brandweer Enschede aantal verstuurde e-mails 426 respons 235 Tabel 2 Beoordeling vragenlijst vijfde peiling. vindt lengte vragenlijst precies goed 78% vindt manier van enquête invullen precies goed 83% ondervond technische problemen 6% Tabel 3 Leeftijdsverdeling deelnemers Enschede-panel (percentages) deelnemers panel Enschede tot 29 jaar 29 40 30-49 jaar 48 29 50 en ouder 23 31 totaal 100 100 12