De Belgische arbeidsmarkt in 2012

1 De Belgische arbeidsmarkt in 2012 De Belgische arbeidsmarkt in 2012 1. Arbeidsmarktstatus van de bevolking van 15 jaar en ouder Iets minder dan de helft van de bevolking van 15 jaar en ouder is aan het werk De Belgische bevolking van 15 jaar en ouder bestond in 2012 uit 369.000 werklozen, volgens de definitie van het Internationaal Arbeidsbureau (IAB), 4.524.000 werkende personen en 4.296.000 inactieven. In procenten betekent dit dat 49,2% van de bevolking van 15 jaar en ouder aan het werk is, 46,7% inactief is en 4% werkloos is. Dat blijkt uit resultaten van de steekproefenquête naar de arbeidskrachten waaraan in 2012 een kleine 40.000 huishoudens en bijna 78.800 personen deelnamen. Het profiel van de drie groepen werkenden, werklozen en inactieven wordt hierna besproken. Zo blijkt onder meer dat mannen oververtegenwoordigd zijn in de werkende en werkloze bevolking, dat deeltijds werkende vrouwen eerder een halftijdse job hebben en hun mannelijke collega s vaker een vier vijfde job, dat 45% van de werklozen al minstens een jaar werkloos is, en dat meer dan de helft van de inactieven van 15 jaar en ouder laaggeschoold is. Personen met een betrekking zijn personen die gedurende de referentieweek minstens één uur werk verrichtten voor loon of salaris of voor winst, of die een baan hadden maar tijdelijk afwezig waren. Daar worden ook de meewerkende familieleden meegerekend. IAB-werklozen zijn personen die geen job hebben, actief op zoek zijn naar werk en beschikbaar zijn om binnen twee weken te beginnen werken. Inactieve personen verrichten geen betaalde arbeid en zoeken niet actief naar werk of zijn niet beschikbaar om te werken Grafiek 1: Bevolking van 15 jaar en ouder volgens arbeidsmarktstatus (in %)

2 De Belgische arbeidsmarkt in 2012 2. Profiel van de werkende bevolking in 2012 2.1. Socio-economisch profiel van de werkende bevolking Twee derde van de personen met een job is tussen 25 en 49 jaar oud Van de bijna 4.524.000 werkende personen in 2012 was 54,5% man. Ondanks het feit dat vrouwen nog steeds ondervertegenwoordigd zijn in de werkende bevolking, hebben ze de laatste decennia een grote inhaalbeweging gemaakt op de arbeidsmarkt. Twee derde van de personen met een job is tussen 25 en 49 jaar oud, 26,1% behoort tot de 50-plussers en 7,4% is jonger dan 25 jaar. 41,3% van de werkende bevolking heeft een diploma van het hoger onderwijs op zak, 39,2% bezit een diploma van het hoger secundair en 19,5% heeft maximaal een diploma van het lager secundair. Ongeveer 61% van de personen met een job woont in het Vlaamse Gewest, bijna 30% verblijft in het Waalse Gewest en 9,3% woont in Brussel. Wanneer we het socio-economisch profiel van de werkende bevolking van 15 jaar en ouder vergelijken met dat van de totale bevolking (zie pagina 18), zien we dat mannen, 25-49-jarigen, midden- en (vooral) hooggeschoolden en Vlamingen oververtegenwoordigd zijn in de werkende bevolking.

3 De Belgische arbeidsmarkt in 2012 Tabel 1: Socio-economisch profiel van de werkende bevolking (2012) Aantallen % Totaal aantal werkende personen 4.524.000 100,0% Geslacht Mannen 2.466.000 54,5% Vrouwen 2.058.000 45,5% Leeftijdsgroep 15-24 jaar 335.000 7,4% 25-49 jaar 3.010.000 66,5% 50 jaar en + 1.179.000 26,1% Onderwijsniveau Laaggeschoold 882.000 19,5% Middengeschoold 1.773.000 39,2% Hooggeschoold 1.869.000 41,3% Woonplaats (gewest) Brussels Hoofdstedelijk Gewest 420.000 9,3% Vlaams Gewest 2.756.000 60,9% Waals Gewest 1.348.000 29,8%

4 De Belgische arbeidsmarkt in 2012 2.2. Kenmerken van de job Twee keer zoveel mannen werken als zelfstandige dan vrouwen Van het totaal aantal personen met een job in België (meer dan 4,5 miljoen) werken 3.875.000 personen als loontrekkende en ongeveer 650.000 als zelfstandige. Mannen werken vaker als zelfstandige dan vrouwen: 17,6% van de werkende mannen is zelfstandig tegenover 10,5% van de vrouwen. In absolute cijfers zien we dat dubbel zoveel mannen een zelfstandige job hebben dan vrouwen. Tabel 2: Werkende bevolking: onderscheid loontrekkenden / zelfstandigen en geslacht (2012) Mannen Vrouwen Totaal Aantal % Aantal % Aantal % Loontrekkend 2.033.000 82,4% 1.842.000 89,5% 3.875.000 85,7% Zelfstandig 433.000 17,6% 216.000 10,5% 649.000 14,3% Totaal 2.466.000 100,0% 2.058.000 100,0% 4.524.000 100,0% Een kwart van de werkende vrouwen werkt in de gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening De grootste activiteitensector is de sector van de menselijke gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening. Er werkt 14,5% van de werkende bevolking. Concreet gaat het om 657.000 personen. De sector is vooral populair bij vrouwen: we vinden er bijna een kwart van de werkende vrouwen terug. De sector van de groot- en detailhandel; reparatie van auto's en motorfietsen komt op de tweede plaats. Het aandeel van deze sector bedraagt zowel bij mannen als bij vrouwen 13,4%. De industrie komt op de derde plaats, met 13,2% van de werkgelegenheid. Voor mannen is de industrie de belangrijkste activiteitensector. We vinden er 18,5% van de mannen met een job terug.

5 De Belgische arbeidsmarkt in 2012 Tabel 3: Werkende bevolking naar economische activiteit (2012) Mannen Vrouwen Totaal A Landbouw, bosbouw en visserij 1,6% 0,7% 1,2% B Winning van delfstoffen 0,2% 0,1% 0,2% C Industrie 18,5% 6,8% 13,2% D Productie en distributie van elektriciteit, gas, stoom en gekoelde lucht 0,8% 0,3% 0,6% E Distributie van water; afval- en afval-waterbeheer en sanering 1,1% 0,2% 0,7% F Bouwnijverheid 12,1% 1,3% 7,2% G Groot- en detailhandel; reparatie van auto's en motorfietsen 13,4% 13,4% 13,4% H Vervoer en opslag 8,3% 2,5% 5,6% I Verschaffen van accommodatie en maaltijden 3,4% 3,4% 3,4% J Informatie en communicatie 4,6% 1,8% 3,3% K Financiële activiteiten en verzekeringen 3,5% 3,5% 3,5% L Exploitatie van en handel in onroerend goed 0,6% 0,6% 0,6% M Vrije beroepen en wetenschappelijke en technische activiteiten 4,8% 4,6% 4,7% N Administratieve en ondersteunende diensten 4,0% 6,6% 5,2% O Openbaar bestuur en defensie; verplichte sociale verzekeringen 8,5% 9,6% 9,0% P Onderwijs 5,0% 14,0% 9,1% Q Menselijke gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening 6,1% 24,6% 14,5% R Kunst, amusement en recreatie 1,4% 1,5% 1,4% S Overige diensten 1,4% 3,0% 2,1% T Huishoudens als werkgever 0,1% 0,7% 0,4% U Extraterritoriale organisaties en lichamen 0,7% 1,0% 0,9% Totaal 100,0% 100,0% 100,0%

6 De Belgische arbeidsmarkt in 2012 Verkoper is het meest voorkomende beroep De meest voorkomende beroepen in België zijn verkopers en verkoopassistenten (1), administratief medewerkers (algemeen) (2), schoonmakers in hotels, kantoren en dergelijke (3), huishoudelijke hulpen en schoonmakers bij gezinnen (4), en leraren in algemene vakken in het secundair onderwijs (5). Bij mannen komt een job als magazijnier het vaakst voor. Bij vrouwen treffen we het meest het beroep van schoonmaakster in hotels, kantoren en dergelijke aan. Meest voorkomende beroepen (mannen + vrouwen) Meest voorkomende beroepen bij mannen Meest voorkomende beroepen bij vrouwen 1. Verkopers en verkoopassistenten 1. Magazijniers 1. Schoonmakers in hotels, kantoren en dergelijke accommodatie 2. Administratief medewerkers, algemeen 3. Schoonmakers in hotels, kantoren en dergelijke accommodatie 2. Vrachtwagenchauffeurs 2. Administratief medewerkers, algemeen 3. Verkopers en verkoopassistenten 3. Huishoudelijke hulpen en schoonmakers in particuliere huishoudens 4. Huishoudelijke hulpen en schoonmakers in particuliere huishoudens 5. Leraren in algemene vakken in het secundair onderwijs 4. Toezichthoudend personeel in de industrie 5. Administratief medewerkers, algemeen 4. Verkopers en verkoopassistenten 5. Verpleegkundigen

7 De Belgische arbeidsmarkt in 2012 Deeltijds werk is een vrouwenaangelegenheid Een kwart van de personen met een job werkt deeltijds. Het gaat vooral om een vrouwenaangelegenheid: 43,6% van de werkende vrouwen werkt deeltijds. Van hun mannelijke collega s werkt iets minder dan 10% deeltijds. Tabel 4: Werkende bevolking: onderscheid voltijds / deeltijds werk (2012) Mannen Vrouwen Totaal Voltijds 90,3% 56,4% 74,9% Deeltijds 9,7% 43,6% 25,1% Deeltijds werkende vrouwen hebben eerder een halftijdse job; hun mannelijke collega s een vier vijfde job Bij niet-voltijds werkende loontrekkenden zijn vooral de halftijdse (50%) en vier vijfde jobs in trek. Ze zijn samen goed voor 60% van de deeltijdse loontrekkenden. 13,7% van de deeltijds werkende loontrekkenden werkt minder dan halftijds en 13,4% werkt tussen de 51% en 74% van een vergelijkbare voltijdse job. Drie vierde jobs zijn goed voor een kleine 10 procent van de deeltijdse loontrekkenden en 3,2% is meer dan 80% van een voltijdse betrekking aan de slag. Deeltijds werkende vrouwen vinden we vaker terug in een halftijdse job (33,5%) dan in een vier vijfde job (26,4%). Bij mannen noteren we het omgekeerde: 34,2% van de deeltijds werkende mannen heeft een vier vijfde job en 26,7% een halftijdse job.

8 De Belgische arbeidsmarkt in 2012 Tabel 5: Percentage deeltijdse arbeid ten opzichte van een vergelijkbare voltijdse job (enkel loontrekkenden) (2012) Mannen Vrouwen Totaal < 50% 18,3% 12,6% 13,7% 50% 26,7% 33,5% 32,2% 51%-74% 12,0% 13,7% 13,4% 75% 6,3% 10,5% 9,7% 80% 34,2% 26,4% 27,9% 81%-95% 2,6% 3,3% 3,2% Totaal 100,0% 100,0% 100,0% 31% van de jonge loontrekkenden heeft een tijdelijke job Van alle loontrekkenden heeft bijna 92% vast werk. Daarmee wordt een arbeidsovereenkomst van onbepaalde duur of een statutair ambt bedoeld. Mannen treffen we iets vaker in een vaste job aan dan vrouwen. Het percentage tijdelijk werk daalt volgens de leeftijdsgroep. Zo heeft meer dan 31% van de loontrekkenden onder de 25 jaar een tijdelijk contract. In de leeftijdsgroep van 25 tot en met 49 jaar daalt het aandeel tijdelijk werk naar 7,1% en bij de 50-plussers heeft ongeveer 3% geen vaste job. Tabel 6: Soort contract van loontrekkenden (2012) Totaal Mannen Vrouwen 15-24 jaar 25-49 jaar 50 jaar en + Vast werk 91,9% 92,9% 90,7% 68,6% 92,9% 96,8% Tijdelijk werk 8,1% 7,1% 9,3% 31,4% 7,1% 3,2% Totaal 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%

9 De Belgische arbeidsmarkt in 2012 3. Profiel van de werkloze bevolking in 2012 Meer werkloze mannen dan vrouwen Net zoals bij de werkende bevolking zijn mannen oververtegenwoordigd in de werkloze bevolking: 55,3% van de werklozen is een man. In de jaren 80 en 90 waren vrouwen nochtans in de meerderheid. Bijna 63% van de werklozen is tussen 25 en 49 jaar oud, 22,3% van de werklozen is jonger dan 25 jaar en 14,9% behoort tot de 50- plussers. Hooggeschoolden zijn met een aandeel van 20,7% ondervertegenwoordigd in de werkloosheid. 40,4% van de werklozen is middengeschoold en 38,9% is laaggeschoold. Als we naar de woonplaats kijken, zien we dat 40,7% van de werklozen in Wallonië woont, 35,4% zijn/haar verblijfplaats in Vlaanderen heeft en 23,9% in Brussel woont. 45% van de werklozen is minstens een jaar werkloos Wanneer we het profiel van de werkloze bevolking vergelijken met het profiel van de totale bevolking van 15 jaar en ouder (zie bijlage, p. 18), zien we dat mannen, jongeren en 25-49-jarigen, middengeschoolden, Brusselaars en Walen oververtegenwoordigd zijn in de werkloze bevolking.

10 De Belgische arbeidsmarkt in 2012 Tabel 7: Profiel van de werkloze bevolking (2012) Aantallen % Totaal aantal werklozen 369.000 100,0% Geslacht Mannen 204.000 55,3% Vrouwen 165.000 44,7% Leeftijdsgroep 15-24 jaar 82.000 22,3% 25-49 jaar 232.000 62,8% 50 jaar en + 55.000 14,9% Onderwijsniveau Laaggeschoold 143.000 38,9% Middengeschoold 149.000 40,4% Hooggeschoold 77.000 20,7% Woonplaats (gewest) Brussels Hoofdstedelijk Gewest 88.000 23,9% Vlaams Gewest 131.000 35,4% Waals Gewest 150.000 40,7% Werkloosheidsduur < 1 jaar 202.000 54,7% 1 jaar of meer 166.000 45,0% Duur onbekend 1.000 0,3%

11 De Belgische arbeidsmarkt in 2012 4. Profiel van de inactieve bevolking van 15 jaar en ouder in 2012 57% van de inactieven van 15 jaar en ouder is laaggeschoold Van de in totaal bijna 4,3 miljoen inactieven van 15 jaar en ouder in ons land is 58% een vrouw. Twee derde van de inactieven is minstens 50 jaar oud. Laaggeschoolden zijn met een aandeel van 57% oververtegenwoordigd in de inactieve bevolking. 57,1% van de inactieven woont in Vlaanderen, 33,3% in Wallonië en 9,7% in Brussel. Wanneer we het profiel van de inactieve bevolking vergelijken met het profiel van de totale bevolking van 15 jaar en ouder (zie bijlage, p. 18), zien we dat vrouwen, jongeren en 50-plussers en laaggeschoolden oververtegenwoordigd zijn in de inactieve bevolking. Tabel 8: Profiel van de inactieve bevolking van 15 jaar en ouder (2012) Aantallen % Totaal aantal inactieven van 15 jaar en + 4.296.000 100,0% Geslacht Mannen 1.800.000 41,9% Vrouwen 2.496.000 58,1% Leeftijdsgroep 15-24 jaar 909.000 21,2% 25-49 jaar 509.000 11,8% 50 jaar en + 2.878.000 67,0% Onderwijsniveau Laaggeschoold 2.463.000 57,3% Middengeschoold 1.213.000 28,2% Hooggeschoold 620.000 14,4% Woonplaats (gewest) Brussels Hoofdstedelijk Gewest 415.000 9,7% Vlaams Gewest 2.451.000 57,1% Waals Gewest 1.429.000 33,3%

12 De Belgische arbeidsmarkt in 2012 462.000 huisvrouwen tegen 18.000 huismannen Meer dan de helft van de inactieven is ter beschikking gesteld voorafgaand aan het pensioen (TBS), op brugpensioen, op vervroegd pensioen of op pensioen. 20,5% van de inactieve bevolking van 15 jaar en ouder is leerling of student, 11,2% huisvrouw of huisman, 7,6% arbeidsongeschikt en 9,1% inactief maar bevindt zich in geen van bovenstaande categorieën. De verdeling bij mannen is anders dan bij vrouwen: 57,9% van de inactieve mannen is (brug)gepensioneerd, tegenover 47,1% van de inactieve vrouwen. Slechts 1% van de inactieve mannen is huisman, terwijl dat percentage bij de vrouwen 18,5% bedraagt. In absolute cijfers gaat het om 462.000 huisvrouwen tegen 18.000 huismannen. Tabel 9: Samenstelling van de inactieve bevolking van 15 jaar en ouder (2012) Mannen Vrouwen Totaal Aantallen % Aantallen % Aantallen % Leerling / student 425.000 23,6% 454.000 18,2% 879.000 20,5% Huisvrouw / huisman 18.000 1,0% 462.000 18,5% 480.000 11,2% Arbeidsongeschikt 151.000 8,4% 177.000 7,1% 328.000 7,6% Op (brug)pensioen, op 1.042.000 57,9% 1.176.000 47,1% 2.217.000 51,6% vervroegd pensioen, TBS Andere inactief 164.000 9,1% 228.000 9,1% 391.000 9,1% Totaal 1.800.000 100,0% 2.496.000 100,0% 4.296.000 100,0%

13 De Belgische arbeidsmarkt in 2012 Werkgelegenheid en werkloosheid in een Europees perspectief Om de arbeidsmarktprestaties van België te vergelijken met andere Europese landen, worden de werkgelegenheids- en werkloosheidsgraden afkomstig van de Labour Force Survey (Enquête naar de Arbeidskrachten) vergeleken. Elke EU-lidstaat voert immers een Labour Force Survey uit die gecoördineerd wordt door Eurostat. Door gebruik te maken van geharmoniseerde definities en methodes worden vergelijkbare resultaten verkregen. De werkgelegenheidsgraad geeft het percentage werkende personen in een bepaalde leeftijdsgroep weer. De werkloosheidsgraad geeft het percentage werklozen in de beroepsbevolking (werkende personen + werklozen) van een bepaalde leeftijdsgroep weer. Belgische werkgelegenheidsgraad van 20- tot 64-jarigen onder het Europese gemiddelde In België is 67,2% van de 20 tot 64-jarigen aan het werk. België scoort daarmee onder het Europese gemiddelde van 68,5%. Zweden heeft met 79,4% de hoogste werkgelegenheidsgraad. Onze buurlanden Nederland en Duitsland vervolledigen de top 3; daar zijn respectievelijk 77,2% en 76,7% van de 20- tot 64-jarigen aan de slag. Griekenland presteert het slechts met een werkgelegenheidsgraad van 55,3%. In het kader van de Europa 2020-strategie werd vastgelegd dat tegen 2020 75% van de Europeanen van 20 tot en met 64 jaar aan het werk moet zijn. België heeft zoals alle Europese lidstaten een nationale doelstelling vastgelegd. Die bedraagt 73,2%. Net zoals vele andere EU-lidstaten heeft België nog een lange weg af te leggen om die doelstelling te halen.

14 De Belgische arbeidsmarkt in 2012 Grafiek 2 : Werkgelegenheidsgraad 20-64-jarigen in Europa (2012)

15 De Belgische arbeidsmarkt in 2012 Weinig 55-plussers aan het werk in vergelijking met andere EU-lidstaten Een van de mogelijkheden om de Belgische werkgelegenheidsgraad op te krikken, is meer 55-plussers aan het werk krijgen. De Belgische werkgelegenheidsgraad van 55- tot 64-jarigen ligt immers laag, ondanks een sterke vooruitgang de laatste jaren. In België was in 2012 39,5% van de 55- tot 64-jarigen aan de slag. Alle buurlanden presteren hier beter, en het EU-gemiddelde bedraagt 48,9%. Grafiek 3 : Werkgelegenheidsgraad 55-64-jarigen in Europa (2012)

16 De Belgische arbeidsmarkt in 2012 Belgische werkloosheidsgraad onder het EU-gemiddelde De werkloosheidsgraad van personen van 15 t.e.m. 64 jaar in de Europese Unie schommelt tussen 4,4% (Oostenrijk) en 25,2% (Spanje) en bedraagt gemiddeld 10,6%. In België was in 2012 7,6% van de beroepsbevolking werkloos. Slechts zeven EU-lidstaten hebben een lagere werkloosheidsgraad dan België. Het gaat om Oostenrijk, Luxemburg, Nederland, Duitsland, Malta, Tsjechië en Roemenië. In Spanje en Griekenland worden de hoogste werkloosheidsgraden genoteerd. Daar is ongeveer een kwart van de beroepsbevolking werkloos. Grafiek 4 : Werkloosheidsgraad van personen van 15 t.e.m. 64 jaar in Europa (2012)

17 De Belgische arbeidsmarkt in 2012 Een vijfde van de Belgische beroepsbevolking onder de 25 jaar is werkloos De werkloosheidsgraad van jongeren onder de 25 jaar binnen de Europese Unie vertoont nog grotere verschillen. In Duitsland is de werkloosheidsgraad van jongeren met 8,1% het laagst. De Belgische jeugdwerkloosheidsgraad bedroeg 19,8% in 2012. België scoort daarmee beter dan het Europese gemiddelde van 22,8%. De werkloosheidsgraad van jongeren ligt in België en de buurlanden meer dan de helft lager dan in Spanje en Griekenland, waar de jeugdwerkloosheid de laatste jaren spectaculair toenam. In die twee landen was in 2012 meer dan de helft van de beroepsbevolking onder de 25 jaar werkloos. Grafiek 5: Jeugdwerkloosheidsgraad in België en een aantal Europese landen (2012)

18 De Belgische arbeidsmarkt in 2012 Bijlage: Socio-economisch profiel van de bevolking van 15 jaar en ouder naar arbeidsmarktstatuut (2012) Totale bevolking IAB-werklozen Werkenden Inactieven Totaal 9.189.000 369.000 4.524.000 4.296.000 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Geslacht Mannen 48,6% 55,3% 54,5% 41,9% Vrouwen 51,4% 44,7% 45,5% 58,1% Leeftijdsgroep 15-24 jaar 14,4% 22,3% 7,4% 21,2% 25-49 jaar 40,8% 62,8% 66,5% 11,8% 50 jaar en + 44,8% 14,9% 26,1% 67,0% Onderwijsniveau Laaggeschoold 38,0% 38,9% 19,5% 57,3% Middengeschoold 34,1% 40,4% 39,2% 28,2% Hooggeschoold 27,9% 20,7% 41,3% 14,4% Woonplaats (gewest) Brussels Hoofdstedelijk Gewest 10,1% 23,9% 9,3% 9,7% Vlaams Gewest 58,1% 35,4% 60,9% 57,1% Waals Gewest 31,9% 40,7% 29,8% 33,3%

Bezoek onze website www.statbel.fgov.be FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie Communicatieverantwoordelijke Stephan Moens statpress@economie.fgov.be WTC III - Simon Bolivarlaan, 30 B-1000 Brussel E-mail: statbel@economie.fgov.be ONDERNEMINGSNUMMER: 0314.595.348 VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: ANNIE VERSONNEN WTC III - SIMON BOLIVARLAAN, 30 B-1000 BRUSSEL