Aan de leden van de Provinciale Staten Nr.: 2004-13.353/21/A.13, W Groningen, 27 mei 2004 Behandeld door : K.C. Sikkema Telefoonnummer : (050) 316 4299 Bijlagen : 1 Onderwerp : Plan van Aanpak Bestrijding Wachtlijsten Jeugdzorg 2004-2007 Geachte dames en heren, Bij de behandeling van de Voordracht betreffende het Ontwerp Beleidskader Jeugdzorg 2004-2007 en het Uitvoeringsprogramma Jeugdzorg 2004 (nr. 2003-23.286, W) tijdens de Statenvergadering van 28 april jl., waarbij tevens onze brief 2004-06.492, W (Onderbouwing kosten bestrijding wachtlijsten in de Jeugdzorg) is besproken, zijn er een aantal vragen gesteld over preventiemaatregelen, verkorting van de wachtlijstnorm van 45 dagen bij de geïndiceerde zorgvormen en het voorkomen van eventuele wachtlijsten bij de Jeugdbescherming. Tevens hebben wij toegezegd u een Plan van Aanpak betreffende de bestrijding van de wachtlijsten in de Jeugdzorg te zenden. Door middel van deze brief gaan wij op de gestelde vragen in en komen wij onze toezegging na. Preventiemaatregelen Een van de taken van het Bureau Jeugdzorg is "het advies geven aan en, het bijdragen aan de deskundigheidsbevordering van en het onderhouden van contacten met algemene voorzieningen voor jeugdigen, waaronder in elk geval het onderwijs, ter versterking van deze algemene voorzieningen en ter bevordering van vroegtijdige signalering van problemen bij jeugdigen die tot (geïndiceerde) zorg als omschreven in de Wet zouden kunnen leiden" (art 10 lid 3 a). Daarnaast heeft het BJZ nog als taak het verlenen van (niet-geïndiceerde) ambulante jeugdzorg (in beperkte mate) (art 10 lid 3 b) en het door vrijwilligers per telefoon laten adviseren van jeugdigen over door hen telefonisch voorgelegde vragen of problemen (art 10 lid 3 c). Samengevat zou gesteld kunnen worden dat de provincie (het BJZ) met betrekking tot de voorliggende voorzieningen een stimulerende taak heeft. De gemeente is de instantie die als eerste verantwoordelijk is voor de financiering, planning en uitvoering. In de afgelopen jaren hebben wij met middelen uit de doeluitkering en uit provinciale welzijnsmiddelen fors geïnvesteerd in het adviseren en het bevorderen van de deskundigheid van de algemene voorzieningen. Wij noemen de volgende zaken:
-2- samenwerking tussen jeugdzorg en primair onderwijs; samenwerking tussen jeugdzorg en het voortgezet onderwijs; deelname van BJZ in diverse gemeentelijke netwerken; financiering van de kindertelefoon en opvoedtelefoon; verlenen van lichte ambulante hulp door het BJZ; op projectmatige basis financieren van Familieraad-/Eigen kracht conferenties (wordt vanaf 2004 structureel ingezet binnen het BJZ; begeleiding omgangsregelingen (bij echtscheiding); bestrijding huiselijk geweld (welzijnsmiddelen); samenwerkingsproject Vroege signalering, begeleiding en doorverwijzing risicojongeren en firstoffenders (welzijnsmiddelen). In totaal is voor de uitvoering van bovengenoemde zaken in 2004 ruim 1.047.000,- toegekend, waarvan 329.000,- welzijnsmiddelen. De inzet van deze middelen voor "preventieve doeleinden" heeft niet a-priori tot gevolg dat er minder cliënten de jeugdzorg binnenstromen. Soms is dat het geval als een cliënt helemaal geen jeugdzorg nodig heeft maar kan volstaan met eenvoudiger hulp maar soms is het resultaat dat een cliënt eerder, tijdiger instroomt. Zelfs kan het effect zijn dat kinderen, die anders nooit binnen het blikveld van de jeugdzorg waren gekomen nu wel geholpen worden (bij kindermishandeling bijvoorbeeld). Wij zullen, rekening houdend met de aan het BJZ toegedachte wettelijke taken, de daarvoor beschikbare middelen uit de doeluitkering jeugdzorg en de inzet van welzijnsmiddelen via het gebiedsgericht werken, al het mogelijke blijven doen ten behoeve van deze preventieve taken. Verkorten norm m.b.t. wachttijd De wachttijdnorm is enige jaren geleden vastgesteld door de Projectgroep Toegang en overgenomen door de Taskforce Kernindicatoren Wachtlijsten Jeugdzorg. Het Bureau Jeugdzorg heeft haar werkprocessen zodanig vormgegeven en de registratie daarop afgestemd dat het een extra belasting zou zijn om van de voorgestelde normen af te wijken. 1 ) Voor de bestrijding van de wachtlijst bij de pleegzorg (Base Groep) maakt het trouwens ook niet veel uit welke termijn hier wordt gekozen: met de in te zetten extra middelen is het streven om alle wachtenden van hulp te voorzien. Ons uitgangspunt is dat wij, liever dan te streven naar verkorting van de wachttijdnorm, bij voorkeur sturen op het verlagen van het aantal wachtenden zelf. Wachtlijsten Jeugdbescherming Door u is de vrees uitgesproken dat door de maatregelen van het Rijk in het kader van de bezuinigingen ook binnen de Jeugdbescherming wachtlijsten zouden ontstaan. Op dit moment is dat nog niet het geval. De Jeugdbescherming werkt namelijk al sinds jaren met bekostiging op basis van een zogenaamde p-x-q systematiek (prijs per cliënt) en kent op grond daarvan een openeind financiering. Dat betekent dat er in principe altijd middelen beschikbaar komen voor aangemelde cliënten. Indien de bezuinigingsmaatregelen door de Tweede Kamer voor 2005 niet worden teruggedraaid (zoals wel voor 2003 en 2004 ook is gebeurd), zullen de instellingen voor elke cliënt echter een lagere kostprijs ontvangen. In IPO-verband hebben wij deze problematiek al indringend onder de aandacht gebracht van het Rijk. 1 Voor 2004 wordt trouwens voor de geïndiceerde zorg op basis van de Afspraken Beleidsinformatie Jeugdzorg 2004 een andere norm gehanteerd. De definitie en de termijn is afwijkend.
-3- Plan van Aanpak bestrijding wachtlijsten -Algemeen Uitgangspunt van ons beleid is de voorwaarden te scheppen die nodig zijn om cliënten die op jeugdzorg zijn aangewezen zo snel mogelijk op een kwalitatief verantwoord niveau de noodzakelijke zorg te verlenen. Want niet alleen de tijd die verstrijkt nadat is vastgesteld dat een cliënt hulp nodig heeft (een besluit tot start onderzoek AMK, een besluit tot lichte ambulante hulp of een indicatiebesluit tot aanspraak op geïndiceerde zorg) telt, maar ook de weg ernaar toe (de doorlooptijd), de kwaliteit van een dergelijk besluit (is het een goed antwoord op de vraag van de cliënt) en de kwaliteit van de uitvoering (worden de gewenste doelen bereikt) zijn van belang. Indien wij ons dan ook fixeren op de bestrijding van de wachtlijsten geldt dit uitgangspunt, en de uitwerking daarvan, als basisvoorwaarde. -Welke maatregelen worden al genomen Het Bureau Jeugdzorg en de Base Groep hebben beiden aangegeven dat ze scherp zullen letten op mogelijkheden tot verbetering van de doelmatigheid binnen hun organisaties. Het BJZ naar aanleiding van de invoering van het Referentiewerkmodel (in het kader van de Wet op de Jeugdzorg) en de Base Groep door de uitvoering van het plan Nachtegaal (welk plan binnenkort zal worden gepresenteerd). Met betrekking tot de Daghulp hebben wij in 2004 aan de Base Groep ruim 43.000,- toegekend voor handhaving van het kwaliteitsniveau. Uit een onderzoek van de Inspectie Jeugdzorg is gebleken dat de werkprocessen m.b.t. het AMK een transparant en beheerst beeld vertonen. Het afgesproken beleid dat er gewerkt moet worden volgens het protocol van handelen bij vermoedens van kindermishandeling is in grote lijnen ook in de dossiers terug te vinden. In het voorliggend plan m.b.t. de bestrijding van de wachtlijsten bij het AMK heeft het BJZ als middel bij deze aanpak een verhoging van de caseload per hulpverlener ingebouwd van 20% gedurende de periode 2004 tot 2006. Tevens hebben wij u geïnformeerd over de voortgang inzake de sluitende aanpak van kindermishandeling (Brief 2004-12.467/18/A.20, W van 3 mei jl). Uitvoering van het in deze brief genoemd voorstel zal invloed hebben op de doorlooptijden binnen het AMK. -Welke wachtlijsten willen wij bestrijden? Zoals wij al in onze brief inzake de "Onderbouwing kosten wachtlijsten in de Jeugdzorg" (2004-06.492, W) hebben aangegeven leggen wij de prioriteit bij het AMK (BJZ), de Pleegzorg (Base Groep) en Ouderbegeleiding (CWZW Noord). Wij leggen de prioriteit bij het AMK omdat wij van mening zijn dat mishandeling van kinderen in welke vorm ook zo snel mogelijk moet stoppen en de gevolgen van mishandeling zo snel mogelijk moeten worden aangepakt. De keuze voor Pleegzorg is ingegeven op grond van de overweging dat deze vorm van hulp het dichtst bij de natuurlijke leefwijze van kinderen ligt. Het blijkt telkens weer dat dit tot goede resultaten leidt. De keuze voor Ouderbegeleiding is gebaseerd op de overweging dat CWZW Noord plannen heeft om haar huidige 24-uurshulp te vernieuwen. Wij hebben in het Uitvoeringsprogramma 2004 aangegeven dat deze vernieuwing, als gevolg van het ontbreken van extra middelen, door ombouw van bestaande capaciteit zou moeten worden gerealiseerd. Met behulp van deze middelen kan CWZW Noord deze vernieuwing gedeeltelijk realiseren zonder verlies van capaciteit. Prioritering geeft al aan dat wij niet de doelstelling (kunnen) hebben om alle wachtlijsten weg te werken. Tevens houdt deze prioriteitstelling in dat we, mochten de wachtlijsten bij bovengenoemde doelen sneller tot acceptabeler proporties zijn teruggedrongen, wij de toegekende extra middelen ook willen inzetten voor de bestrijding van andere wachtlijsten (zoals bijvoorbeeld bij de overige geïndiceerde zorgvormen).
-4- -Wat zijn de te bereiken doelen? --Algemeen Onderstaande te bereiken doelen zijn natuurlijk gebaseerd op bepaalde uitgangspunten m.b.t. de instroom, doorlooptijden, tijdig beschikbaar komen van extra hulpverleners en pleegouders etc. Wij zullen deze randvoorwaarden expliciet in de afzonderlijke beschikkingen opnemen. --AMK (Bureau Jeugdzorg Groningen) De problemen bij het AMK zijn hardnekkig. De wachtlijst die per 1 januari 2004 125 onderzoeken bedroeg is in de loop van 2004 nog verder opgelopen. Op basis van het voorliggende plan en de daaraan ten grondslag liggende vooronderstellingen zal deze wachtlijst per ultimo 2004, 2005, 2006 en 2007 respectievelijk 170, 65, 25 en 0 bedragen (langer dan 5 dagen). Dit proces is nauwelijks te versnellen omdat inzet van meer middelen in dit geval contraproductief zal werken. De verhouding tussen ervaren, vaste medewerkers en onervaren, tijdelijke medewerkers zal anders een knelpunt worden. Het eerste jaar, 2004, is vooral cruciaal. Door het inwerken van nieuw personeel is de productiviteit niet optimaal en zal het aantal wachtenden flink oplopen. De stijging van de wachtlijst kan door de inzet van extra middelen uit de reserve jeugdhulpverlening worden beperkt tot 170 wachtenden. In het daaropvolgend jaar zullen de effecten van de extra middelen zijn vruchten gaan afwerpen. Totale inzet middelen (reserve jeugdhulpverle ning, rijksmiddelen en provinciale middelen) over de periode 2004 t/m 2007 933.553,- (zie bijlage). --Pleegzorg (Base Groep) De Base Groep heeft in haar onderbouwing van de inzet van de extra middelen aangegeven dat zij in staat zal zijn om alle wachtlijsten bij de pleegzorg weg te werken namelijk als volgt: 2004 2005 2006 2007 Reguliere pleegzorg Begin 21 17 7 2 Eind 17 7 2 0 Deeltijdpleegzorg Begin 21 17 7 2 Eind 17 7 2 0 In het kader van de doelmatigheidsdiscussie heeft de Base Groep de Operatie Nachtegaal ontwikkeld, waarbij een van de doelen is het verlagen van de indirecte kosten. In de beleidsvoornemens 2005 zal de Base Groep hiervoor nadere voorstellen doen. Totale inzet middelen (reserve jeugdhulpverlening, rijksmiddelen en provinciale middelen) over de periode 2004 t/m 2007 770.515,- (zie bijlage) --24-uurshulp Ouderbegeleiding (CWZW Noord) CWZW Noord wil de kwaliteit en daarmee de doorstroming binnen haar 24-uurshulp verhogen doormiddel van het aanbieden van de module ouderbegeleiding aan twee van de hiervoor in aanmerking komende groepen. In de andere groep is in het verleden met succes deze module reeds ingevoerd. De kosten hiervan bedragen 93.600,- per jaar. Tevens kan men besparingen realiseren door 1 keer per maand de afdeling een weekend te sluiten hetgeen een bedrag van 48.000,- oplevert. Per saldo heeft CWZW Noord voor de invoering van deze module binnen de groepen 45.600,- per jaar nodig. Het verloop van de wachtlijst zal als volgt bedragen: 2004 2005 2006 2007 Begin 6 5 3 0 Eind 5 3 0 0 Totale inzet middelen (reserve jeugdhulpverlening, rijksmiddelen en provinciale middelen) over de periode 2004 t/m 2007 161.800,- (zie bijlage). -Voorwaardelijk beschikbaar te stellen middelen 2005-2007 300.000,- Aangezien de resultaten per ultimo van het jaar pas in het begin van het daaropvolgende jaar bekend zijn stellen wij voor deze middelen beschikbaar te stellen uiterlijk in het daaropvolgende jaar.
-5- De toekenning aan de instellingen vindt plaats indien ze de hierboven gestelde doelen hebben bereikt en zal naar rato van de inzet worden verdeeld. Deze middelen kunnen dan eventueel worden ingezet voor de bestrijding van de overige wachtlijsten (geïndiceerd ambulant, daghulp, 24-uurshulp). -Samenvattend Zoals al is opgemerkt verkeren de instellingen in een fase van ontwikkeling en aanpassing als gevolg van de invoering van de Wet op de Jeugdzorg. Tevens hebben de instellingen het voornemen om hun organisaties door te lichten op doelmatigheid en efficiëntie. Wij verwachten dat in samenhang met de gevolgen van deze operaties de nu door ons beschikbaar gestelde middelen een voldoende steun in de rug van de instellingen zijn om hun organisatie zo in te richten dat zij in staat zijn zo veel mogelijk cliënten zo snel mogelijk op een kwalitatief verantwoorde wijze te helpen. Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, Gedeputeerde Staten der provincie Groningen:, voorzitter., secretaris.