Horecastructuuronderzoek gemeente Barneveld. Arnhem, november 2010

Horecastructuuronderzoek gemeente Barneveld Arnhem, november 2010

Horecastructuuronderzoek gemeente Barneveld Uitgebracht aan: gemeente Barneveld Seinpost Adviesbureau BV drs. W. Nieuwenhuis drs. J. Wiersma Projectnummer: 30041 Seinpost Adviesbureau BV. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, op enigerlei wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Arnhem, november 2010

Inhoudsopgave 1 Aanleiding 1 2 Totaalbeeld gemeente Barneveld 3 2.1 Huidige situatie 3 2.2 Horeca-aanbod 4 3 Gebiedsomschrijvingen 9 3.1 Barneveld 9 3.2 Voorthuizen 12 3.3 Garderen 14 3.4 Kootwijkerbroek 16 3.5 Terschuur en Zwartebroek 17 3.6 Stroe 18 3.7 Kootwijk 19 4 Analyse 21 4.1 Algemeen 21 4.2 Draagvlakanalyse voor horeca 22 4.3 SWOT-analyse 23 Bijlagen Bijlage 1 Indeling Horecabranches 25 Bijlage 2 Referentiecijfers 26

1 Aanleiding De gemeente Barneveld wenst zich een helder beeld te vormen van de huidige stand van zaken met betrekking tot het actuele aanbod en de structuur van de horeca in de gemeente en de eventuele vraagstukken en dilemma s die daarbij spelen. Moet gedacht worden aan groei of juist afname? De gemeente heeft daarom Seinpost Adviesbureau gevraagd een horecastructuuronderzoek voor de gemeente Barneveld op te stellen. De gemeente Barneveld heeft een strategische visie opgesteld, waarin uitgegaan wordt van een groei van de gemeente en een strategische rol in de regio. Dat de gemeente deze groei ook op het terrein van voorzieningen wil faciliteren, blijkt uit de opgave die de gemeente in deze visie heeft geformuleerd: Detailhandel en voorzieningen moeten meegroeien met de omvang van de bevolking. Voor Barneveld geldt daarbij handhaving van de regionale verzorgingsfunctie. Voor Voorthuizen een adequaat aanbod voor zowel inwoners als bezoekers en voor de overige kernen een voldoende aanbod aan basisvoorzieningen. In deze visie is echter nog onvoldoende inzicht gegeven in de gevolgen van deze ontwikkelingen voor het aanbod aan voorzieningen, waaronder horeca. Is het huidige aanbod toereikend voor de verwachte groei of is er ruimte in het aanbod om uit te breiden en zich verder te versterken? Voor de kern Barneveld is recent een detailhandelsvisie opgesteld en voor de kern Voorthuizen is er een in voorbereiding. Daarnaast is er een Toeristisch Ontwikkelingsplan opgesteld. In deze notities worden zijdelings uitspraken gedaan over de horeca. Uit de detailhandelvisie van Barneveld blijkt bijvoorbeeld dat ondernemers kansen zien om de verblijfskwaliteit in het centrum te verbeteren door het toevoegen van horeca en terrassen (detailhandelsstructuurvisie kern Barneveld). Het horeca-aanbod wordt in verschillende notities aangestipt, maar er ontbreekt inzicht in de structuur van de horeca, de kwaliteiten en de eventuele lacunes. De kernen in de gemeente Barneveld verschillen onderling voor wat betreft aard en omvang. Vooral Garderen en Voorthuizen zijn toeristische kernen, waarbij de horeca een belangrijke rol speelt. De gemeente Barneveld heeft de ambitie om de toeristisch-recreatieve sector verder te ontwikkelen en te versterken door in te zetten op kwaliteit en samenwerking (Poort naar de Veluwe). Horeca kan hierbij een belangrijke verbindende rol vervullen. In de kern Barneveld is vooral sprake van winkelondersteunende horeca, terwijl in de overige kernen een basispakket aan horeca aanwezig lijkt. Er is momenteel nog onvoldoende inzicht in de mate waarin het horeca-aanbod in deze kernen past bij de ambitie en positie van deze kernen. De gemeente ziet het als een verkennend structuuronderzoek, waarmee de actuele stand van zaken in beeld komt. Tegen deze achtergrond ziet Seinpost de volgende centrale vraag: Welk horeca-aanbod is op dit moment aanwezig in de gemeente Barneveld in termen van aantal, omvang en kwaliteit en hoe verhoudt zich dit tot referentieplaatsen? 1

2

2 Totaalbeeld gemeente Barneveld 2.1 Huidige situatie Op dit moment telt de gemeente Barneveld 52.472 inwoners (1 januari 2010, bron: CBS). De grootste kern is Barneveld, met zo n 30.000 inwoners in het gehele postcodegebied Barneveld. De tweede kern is Voorthuizen, met 10.000 inwoners (inclusief directe omgeving). Kootwijkerbroek telt een kleine 5.000 inwoners. Overige kernen zoals Garderen, Zwartebroek en Terschuur, tellen elk 2.000 of minder inwoners. Tabel 2.1 Inwonertal per postcodegebied 2010 De gemeente verwacht in de komende 10 tot 20 jaar door te kunnen groeien naar zo n 65.000-70.000 inwoners, met name door de vestiging van economisch gebonden woningzoekenden en wil dat mogelijk maken door een grootschalige verstedelijking tussen Barneveld en Voorthuizen (Visie op wonen 2010-2020). De gemeente Barneveld wil deze bevolkingsgroei faciliteren, zodat de eigen inwoners in de gemeente kunnen blijven wonen en daarnaast huishoudens die een economische binding hebben met de gemeente een woning kunnen vinden. Het behoud van kwaliteit staat daarbij voorop. Figuur 2.1 Landmarks in Garderen en Kootwijk Inwonertal Postcodegebied Barneveld 30.027 3771, 3772, 3773 Voorthuizen 10.078 3781 Kootwijkerbroek 4.943 3774 Garderen 2.021 3886 Zwartebroek 1.260 3785 Terschuur 1.502 3784 Stroe 1.572 3776 De Glind 645 3794 Kootwijk 287 3775 TOTAAL 52.335 3

2.2 Horeca-aanbod De gemeente Barneveld telt per 1 juli 2010 in totaal 119 horeca- en cateringbedrijven, oftewel 22,7 bedrijven per 10.000 inwoners. In de provincie Gelderland zijn dit 4.640 horecabedrijven oftewel 23,2 bedrijven per 10.000 inwoners. Dit is beide iets lager dan het Nederlands gemiddelde van 25,8 horecabedrijven per 10.000 inwoners. De Nederlandse horeca kan in een aantal sectoren worden onderverdeeld: de drankensector, de fastfoodsector, restaurants en hotels. De partycatering wordt als een aparte groep ingedeeld. In de gemeente Barneveld zijn bijvoorbeeld 35 restaurantbedrijven geregistreerd. Mutaties De Nederlandse horeca is altijd in beweging. Elk jaar komt er een groot aantal nieuwe horecabedrijven bij en er wordt ook een groot aantal weer opgeheven. In juli 1995 telde de gemeente Barneveld 103 horecabedrijven. Dit aantal groeide naar 122 in 2006, maar daalde in de economische terugval naar 119 in 2009 en 2010. Onder deze 119 vestigingen vallen ook kantines (paracommercie) en cateringbedrijven. Wanneer er puur naar café s, restaurants en hotels gekeken wordt, zijn er 100 vestigingen in de gemeente Barneveld. Het aantal vestigingen van fastfood en restaurants neemt toe, terwijl de drankensector afneemt. Onder dranksector vallen café s, maar ook terrassen en lunchrooms. Zie ook Bijlage 1. De cijfers in deze paragraaf zijn afkomstig van het Bedrijfschap Horeca en Catering. In Bijlage 1 is een lijst opgenomen met de indeling van de horecasectoren. Tabel 2.2 Horeca-aanbod gemeente Barneveld 2010 in vergelijking met de provincie Gelderland en Nederland Barneveld Gelderland Nederland Drankensector 42 35% 1.920 41% 17.492 41% Fastfoodsector 30 25% 1.174 25% 10.172 24% Restaurantsector 35 29% 1.117 24% 10.879 25% Hotelsector 9 8% 316 7% 3.005 7% Partycatering 3 3% 113 2% 1.280 3% TOTAAL 119 100% 4.640 100% 42.828 100% verkoopoppervlak 28.953m² 864.262m² 7.222.558m² Horecabedrijven per 10.000 inw 22,7 23,2 25,8 Tabel 2.3 Ontwikkeling horecabedrijven gemeente Barneveld 1995 2000 2005 2010 Drankensector 49 50 46 42 Fastfoodsector 18 21 29 30 Restaurantsector 24 28 33 35 Hotelsector 11 9 10 9 Partycatering 1 2 3 3 TOTAAL 103 110 121 119 Verkoopoppervlak 24.819m² 22.158m² 25.289m² 28.953m² Horecabedrijven per 10.000 inw 22,8 23,0 24,2 22,7 4

Figuur 2.2 Aantal horeca- en leisurebedrijven per 10.000 inwoners in verschillende referentiegemeenten Bron: Locatus Vergelijking met andere kernen Met de database van Locatus, waarin alle vestigingen van detailhandel, horeca & leisure, en dienstverlening zijn opgenomen, is een vergelijking te maken met andere kernen. Hierbij moet aangetekend worden dat onder horeca & leisure ook vestigingen vallen als een zwembad of tentoonstelling. Barneveld is in het bovenstaande staafdiagram tegen enkele andere gemeenten afgezet. Diagram 1 van figuur 2.2 (links) geeft acht gemeenten in/rondom provincie Gelderland weer, die als referentie voor gemeente Barneveld zouden kunnen gelden, qua inwonertal. De genoemde Gelderse gemeenten hebben grofweg zo n 40.000 inwoners, en een iets ruimer horeca-aanbod dan Barneveld. Ook per 10.000 inwoners gerekend, hebben plaatsen als Doetinchem, Zutphen, Tiel en Harderwijk meer te bieden dan Barneveld, met als uitschieter Winterswijk. Hier wonen zo n 30.000 mensen, maar het horeca en leisure-aanbod is iets lager dan in Barneveld (ruim 50.000 inwoners), waardoor Winterswijk verhoudingsgewijs veel meer aanbod heeft. Het middelste staafdiagram met nummer 2, bestaat uit gemeenten die per 10.000 inwoners ongeveer hetzelfde te bieden hebben als Barneveld. Dit zijn vooral middelgrote gemeenten in het noorden en oosten van het land. Barneveld wil graag doorgroeien naar zo n 70.000 inwoners. Het rechterdeel van de staafdiagram (met nummer 3) toont een aantal gemeenten in Nederland met zo n 60.000 tot 70.000 inwoners. Hierbij valt op dat er een behoorlijke bandbreedte is wat betreft het horeca- en leisure-aanbod in dergelijke gemeenten. Bergen op Zoom en Den Helder spannen de kroon, maar andere centrumgemeenten met een regionale functie zoals Alphen aan den Rijn of Assen, hebben minder aanbod. Gemiddeld zijn er in Nederland 25,8 horecabedrijven per 10.000 inwoners. In de staafdiagram afgezet is dit vrijwel zoveel als Doetinchem of Velsen. In bijlage 1 zijn de exacte cijfers te vinden waar de bovenstaande staafdiagram op gebaseerd is. Conclusie: De gemeente Barneveld heeft in vergelijking met gemeenten van dezelfde omvang een iets lager horeca- en leisureaanbod. 5

Figuur 2.3 Verspreiding van horeca in gemeente Barneveld Op deze kaart staan de horecalocaties van gemeente Barneveld. Grotere stippen representeren een concentratie van horecavestigingen. Bron: de database van Locatus en Google Maps. 6

Tabel 2.4 Verdeling horecabranches in 7 referentiegemeenten (bron: Kenniscentrum Horeca) Barneveld Zutphen Doetinchem Harderwijk Smallingerland (Drachten) Hardenberg Veenendaal Inwonertal 52.472 46.877 56.111 45.732 55.294 59.016 62.072 aantal % aantal % aantal % aantal % aantal % aantal % aantal % Drankensector 42 35% 42 40% 44 33% 33 31% 42 37% 70 52% 37 34% Fastfoodsector 30 25% 33 31% 48 36% 30 28% 30 26% 27 20% 40 37% Restaurantsector 35 29% 26 25% 32 24% 35 33% 31 27% 27 20% 22 20% Hotelsector 9 8% 4 4% 7 5% 7 7% 8 7% 10 7% 2 2% Partycatering 3 3% 0 0% 1 1% 1 1% 3 3% 0 0% 8 7% TOTAAL 119 100% 105 100% 132 100% 106 100% 114 100% 134 100% 109 100% Verkoopoppervlak m² Horecabedrijven per 10.000 inw. 28.953 18.191 18.837 15.829 20.533 43.407 12.249 22,7 22,4 23,5 24,1 20,6 22,7 17,6 Ligging en spreiding Verdeling verschillende branches Op de vorige pagina, figuur 2.3, is te zien hoe de horecavestigingen over de gemeente Barneveld zijn verdeeld. Grotere stippen staan voor een concentratie van vestigingen. In de gemeente zijn drie kernen te vinden die het grootste deel van de horeca voor hun rekening nemen. Dit zijn de kernen Barneveld, Voorthuizen en Garderen. Daarnaast zijn er langs de snelweg A1 verschillende wegrestaurants te vinden, zoals bij Stroe. Verspreid over de gemeente liggen solitaire horecavestigingen, de meeste in het toeristische gedeelte: de Veluwe. Dit betreft de omgeving van Voorthuizen (bij de campings), Garderen en in mindere mate Kootwijk. In de bovenstaande tabel 2.4 wordt Barneveld vergeleken met 6 referentiegemeenten in Nederland die in hoge mate op Barneveld lijken qua inwonertal, ligging, aard en omvang. Uit de tabel blijkt dat ook de verdeling tussen de verschillende horeca-sectoren niet erg verschilt. Barneveld scoort vrij gemiddeld ten opzichte van de anderen. Het aantal hotels en restaurants ligt enigszins hoger, terwijl het aantal café s en snackbars/fastfood een klein beetje lager ligt dan in de meeste referentiegemeenten. In deze cijfers is de leisurebranche weggelaten (tentoonstellingen, zwembad), daarom wijken de cijfers iets af van de staafdiagram in figuur 2.2. Zutphen bijvoorbeeld, heeft iets minder horeca dan Barneveld, maar wel veel meer leisure en cultuuraanbod. 7

8

3 Gebiedsomschrijvingen 3.1 Barneveld In de kern Barneveld zijn in totaal 42 horecavestigingen te vinden (cafés, restaurants). Deze liggen voornamelijk in het centrum van Barneveld. Overige wijken tellen 2 à 3 vestigingen, dit zijn meestal cafés en snackbars. In het centrum van Barneveld is het aanbod sterk gericht op lunch en diner. Er zijn vrijwel geen uitgaansgelegenheden (bars, dancings), alleen in een zijstraat (de Schoutenstraat) zijn twee traditionele cafés gelegen. De horeca is sterk geconcentreerd in het centrum van Barneveld. Het enige hotel dat Barneveld rijk is - Hotel-café Heidepark - ligt in het buitengebied. De uitstraling van de meeste horeca in het centrum van Barneveld is goed tot gemiddeld. Vooral het pleintje op de hoek Nieuwstraat Jan van Schaffelaarstraat heeft een aantrekkelijk verblijfsklimaat en een ruim keuzeaanbod. De Oranjerie is een voorbeeld van een bijzonder bedrijf. Overige horeca in het dorp is veelal niet erg onderscheidend en beperkt qua keuzemogelijkheden. Er mist aanbod met een bijzondere kaart en diversiteit in buitenlandse restaurants. Tabel 3.1 Branchering en locatie horeca Barneveld Café 5 Verspreiding Restaurant 8 Wijk/buurt aantal Café-Restaurant 5 Barneveld Centrum 31 Hotel-Restaurant 1 Harselaar 2 Fastfood 12 Norschoten 2 Pannekoeken 1 Staatsliedenwijk 3 IJssalon 1 Vogelbuurt 2 Lunchroom 8 Buitengebied 2 Partycentrum 1 TOTAAL 42 Figuur 3.1 Horecapleintje hoek Nieuwstraat Jan van Schaffelaarstraat, en de Oranjerie (geheel rechts) 9

Figuur 3.2 Barneveld t.o.v. referentieplaatsen Bron: Locatus Kern Barneveld in landelijk perspectief In de bovenstaande figuur wordt de kern Barneveld vergeleken met andere kernen van eenzelfde omvang, wat betreft horeca en leisure. Onder leisure valt ook een zwembad of tentoonstelling. In de bijlage is de tabel opgenomen waarop deze staafdiagram is gebaseerd. Barneveld heeft inclusief de leisurebranche 53 vestigingen, op zo n 30.000 inwoners. Dit is precies het landelijke gemiddelde voor plaatsen van 20.000 tot 30.000 inwoners. Omdat Barneveld bovenin deze categorie van inwonertal zit, is te concluderen dat er net iets minder horeca zit dan op basis van plaatsomvang te verwachten valt. Dorpen in de omgeving zoals Ermelo, Nijkerk en Putten hebben een vergelijkbaar absoluut aantal horeca- en leisurevestigingen, maar verhoudingsgewijs (per inwoner) wel meer aanbod. wat betreft de omvang van de horeca- en leisuresector. Afgezet per 10.000 inwoners hebben plaatsen als Dronten en Nieuw-Vennep nog minder aanbod, maar de meeste plaatsen van zo n 25.000 tot 30.000 inwoners (zoals de lijst in de staafdiagram), hebben een ruimer aanbod. Vooral kernen met een centrumfunctie voor de regio, zoals Winterswijk, Heerenveen en Meppel, hebben een flink ruimer aanbod. Uit deze cijfers lijkt naar voren te komen dat Barneveld geen regionale verzorgingsfunctie heeft, hooguit een bovenlokale. De conclusie dat Barneveld over het geheel op een iets benedengemiddeld niveau zit, vooral wat betreft avondhoreca, kan zijn oorzaak hebben in de leefstijlen en deels religieuze cultuur in Barneveld. Ook in plaatsen als Rijssen en Rhenen treffen we een dergelijk aanbod aan. Ook afgezet tegen kernen buiten de regio zit Barneveld op een iets benedengemiddeld niveau voor een plaats van een dergelijk inwonertal, 10

Figuur 3.3 Enkele horecavestigingen in de kern Barneveld met een wat middelmatige uitstraling en keuzemogelijkheden Een aantal panden/horecabedrijven met een vrij gemiddelde uitstraling Een aantal aantrekkelijke horecapanden Figuur 3.4 Enkele horecalocaties in de kern Barneveld met goede uitstraling en onderschap 11

3.2 Voorthuizen In Voorthuizen zijn 22 horecavestigingen te vinden. Een derde daarvan bevindt zich buiten de bebouwde kom. De restaurantsector is sterk vertegenwoordigd, er is geen hotel en er zijn twee cafés. Figuur 3.5 Verspreide horeca Voorthuizen Ten oosten van Voorthuizen ligt een groot aantal campings, aan de westrand van de Veluwe. Hier zijn een aantal faciliteiten, maar de vakantiegangers maken ook gebruik van het centrum van Voorthuizen. Ook het recreatiegebied Zeumeren zorgt voor veel toevloeiing naar Voorthuizen en omgeving. Jaarlijks trekt het recreatiegebied zo n 300.000 bezoekers, en heeft daarmee net als Edda Huzid een regionale aantrekkingskracht. Tabel 3.2 Branchering en locatie horeca Voorthuizen Type horeca aantal Verspreiding Café 2 Wijk/buurt aantal Restaurant 8 Voorthuizen- Café-Restaurant 5 Centrum 12 De Heuveltjes De Voortse Herberg Buiten het dorp liggen ondermeer pannenkoekenhuis De Heuveltjes, met een uitnodigende uitstraling en leuke aankleding, en verderop de Voortse Herberg. De Voortse Herberg ligt verscholen, het is niet meteen duidelijk dat hier gegeten kan worden. Ten westen van Voorthuizen ligt nog een opvallend pand: Buitenlust. Het is een restaurant met een nogal in het oog springende voorgevel. Een bijzondere positie neemt Edda Huzid in. Edda Huzid is een gecombineerd congres- party en zalencentrum met een golfbaan. Het ligt net buiten Voorthuizen. Figuur 3.6 Party, golf en congrescentrum Edda Huzid Hotel-Restaurant 0 Zeeheldenwijk 3 Fastfood 3 Buitengebied 7 Pannekoeken 1 IJssalon 2 Lunchroom 1 Partycentrum 0 TOTAAL 22 Bron: website Edda Huzid 12

Figuur 3.7 Horeca in het centrum van Voorthuizen In het centrum van Voorthuizen zijn diverse eetgelegenheden te vinden, uiteenlopend van chinees, tot snackbar, italiaanse en nederlands-franse keuken. Het centrum ziet er goed verzorgd uit, waarbij opvalt dat het grotendeels eenzijdige bewinkeling is. Figuur 3.8 Voorthuizen t.o.v. vergelijkbare kernen, in aantal horecavestigingen per 10.000 inwoners Voorthuizen in perspectief Voor een kern van 10.000 inwoners is 22 horecavestigingen gemiddeld. In feite functioneert Voorthuizen dus zo rond het Nederlands gemiddelde. Een duidelijk toeristische kern in de buurt, zoals Beekbergen, heeft met de helft van het aantal inwoners hetzelfde aanbod als Voorthuizen. Hoewel het horeca-aanbod dit niet duidelijk toont, is Voorthuizen wel degelijk een toeristische kern. Andere toeristische kernen rondom de Veluwe, zoals Hattem en Lunteren, scoren op gelijk niveau, terwijl Veluwse plaatsen als Eerbeek en Heerde lager scoren. Bron: Locatus, zie bijlage 2 13

3.3 Garderen In Garderen zijn 16 horecavestigingen te vinden. Het is duidelijk een toeristische kern, met een breed aanbod voor diner en overnachtingen. Van de horecavestigingen bevinden zich er 9 binnen de dorpskern, terwijl er 7 in het buitengebied liggen. Grote horecavestigingen zijn Speulderbos, Golden Tulip en Groot Heideborgh, met in totaal bijna 300 hotelkamers. Wat in Garderen opvalt is de drukke doorgaande straat, dwars door het dorp slingerend. Er is veel verkeer en het is niet in een oogopslag duidelijk waar de horeca zich bevindt. Deze is namelijk verspreid over verschillende locaties in het dorp. Een opvallend restaurant in Garderen is Camposing, een chinees restaurant, maar dan hip en aantrekkelijk vormgegeven. Figuur 3.9 Groot Heideborgh Tabel 3.3 Branchering en locatie horeca Garderen Type horeca aantal Verspreiding Café 0 Wijk/buurt aantal Restaurant 5 Garderen (dorp) 9 Café-Restaurant 3 Buitengebied 7 Hotel-Restaurant 5 Figuur 3.10 De Bonte Koe, de molen, en Camposing Fastfood 2 Pannekoeken 0 IJssalon 1 Lunchroom 0 Partycentrum 0 TOTAAL 16 14

Figuur 3.11 horeca in Garderen Tabel 3.4 Garderen in perspectief Aantal inwoners Vestigingen Horeca&Leisure Vestigingen per 10.000 inw. Garderen 2.021 16 79,2 Berg en Dal 1.949 15 77,0 Den Oever 2.171 12 55,3 Afgezien van chinees restaurant Camposing, is er weinig verrassends in Garderen te vinden. De Bonte Koe maakt een prettige indruk, maar verder is er vooral aanbod met een kleine kaart. In Garderen is zeer veel horeca aanwezig, in verhouding tot het inwonertal. Het laat zich het best vergelijken met Berg en Dal (regio Nijmegen). Een plaats als Hoenderloo is nog net iets toeristischer. Figuur 3.12 Garderen vergeleken (vestigingen per 10.000 inw.) Diever 2.090 14 67,0 Hulshorst 1.988 7 35,2 Harskamp 3.450 12 34,8 Otterlo 2.380 13 54,6 Renkum 4.622 18 38,9 Hoenderloo 1.670 18 107,8 Loenen (Gld) 3.170 13 41,0 Gem. 1.500 2.500 inwoners Gem. 2.500 3.500 inwoners Gem. 3.500 5.000 inwoners Gem. 5.000 7.500 1.500 2.500 6 2.500-3.500 8 3.500-5.000 11 5.000-7.500 15 60,0 26,7 25,9 24,0 15

3.4 Kootwijkerbroek In de kern Kootwijkerbroek zijn slechts 2 horecavestigingen te vinden, een café en een snackbar. Daarnaast is er een hotel-restaurant in het buitengebied van Kootwijkerbroek. Tabel 3.5 Branchering en locatie horeca Kootwijkerbroek Type horeca aantal Verspreiding Café 1 Wijk/buurt aantal Hotel-Restaurant 1 Kootwijkerbroek 2 Fastfood 1 Buitengebied 1 TOTAAL 3 Links in figuur 3.9 is kwalitaria Het Spinnewiel te zien. Het ziet er netjes uit, en heeft zeker voor een cafetaria een aantrekkelijke uitstraling en hip meubilair. Rechts café Wessel aan de Wesselseweg. Figuur 3.13 De horeca in Kootwijkerbroek In Kootwijkerbroek en de directe omgeving wonen zo n 5.000 mensen, en op zo n omvang is dit een zeer beperkt aantal horecavestigingen. Inclusief het buitengebied en inclusief de leisurebranche (tentoonstelling, attractie) zijn er 4 vestigingen in Kootwijkerbroek. Er zijn meer plaatsen in Nederland met een dergelijk beperkt aanbod, maar dit betreft over het algemeen de kleinere dorpen, van 500 tot 1.500 inwoners. Het Kulturhus in Kootwijkerbroek is een plek waar de inwoners van het dorp elkaar ook kunnen ontmoeten. Er kan ook wat gegeten en gedronken worden, waarmee het Kulturhus een aanvulling is op het beperkte horeca-aanbod in het dorp. Gemiddeld hebben plaatsen van 3.500 tot 5.000 inwoners in totaal 11 horeca en leisurevestigingen, terwijl de kleinste plaatsen tot 1.000 inwoners gemiddeld 3 vestigingen hebben. Waarschijnlijk is Kootwijkerbroek de grootste plaats in Nederland waar zo n klein aanbod te vinden is. De onderstaande staafdiagram, waarin andere agrarische, niet-toeristische plaatsen van 4.000-5.000 inwoners staan, ondersteunt dit. Figuur 3.14 Aantal horeca- en leisurevestigingen per 10.000 inwoners in Kootwijkerbroek en 7 vergelijkbare kernen 16

3.5 Terschuur en Zwartebroek Terschuur en Zwartebroek hebben elk 1 horecavestiging. In Terschuur is dat café Hans en Grietje, en in Zwartebroek is dit café-restaurant De Zaak. Daarnaast zijn er in het buitengebied/langs de snelweg A1 nog eens 3 vestigingen, onder andere McDonalds en de Goudreinet. Deze snelweg-georiënteerde horeca heeft een andere functie dan de meer recreatief-georienteerde horeca, en is nauwelijks aan het dorp gebonden. Tabel 3.7 NL gemiddelde horeca-aanbod per type kern Inwonersklasse Aantal vestigingen horeca 0 1.000 inwoners 3 1.000 1.500 inw. 5 1.500 2.500 inw. 6 Figuur 3.15 McDonalds langs snelweg A1 Tabel 3.6 Horeca-aanbod Terschuur, Zwartebroek en Stroe Type horeca aantal Verspreiding Café 1 Wijk/buurt aantal Restaurant 1 Terschuur 1 Café-Restaurant 1 Zwartebroek 1 Fastfood 2 Buitengebied/snel weg A1 3 TOTAAL 5 Terschuur telt zo n 1.500 inwoners, Zwartebroek 1.260. Afgezien van de vestigingen langs de snelweg A1, tellen de dorpen elk één horecabedrijf. Dit is minder dan het landelijk gemiddelde van 5 horecavestigingen, voor een kern van dergelijke omvang Ook al scoren Terschuur en Zwartebroek wat lager dan gemiddeld, er zijn in Nederland tientallen dorpen met 1.200 tot 1.500 inwoners, die het moeten stellen met slechts één café of restaurant. Deze zijn verspreid over het land te vinden, van Aagtekerke tot Zuidwolde. 17

3.6 Stroe In Stroe zijn 6 horecabedrijven gevestigd. Café-restaurant De Rotterdammer is in de dorpskern zelf gevestigd. Daarbuiten liggen langs de snelweg enkele restaurants, waaronder AC Stroe. Tabel 3.8 Horeca-aanbod Stroe Type horeca aantal Verspreiding Echter, slechts twee restaurants horen echt bij het dorp zelf. En daarnaast is er het dorpshuis. Dit aantal is niet heel ongebruikelijk, ook al is het enigszins benedengemiddeld. Een behoorlijk aantal andere dorpen in Nederland met eenzelfde omvang, hebben een vergelijkbaar horeca-aanbod. Figuur 3.16 AC Restaurant Stroe Restaurant 2 Wijk/buurt aantal Café-Restaurant 1 Stroe 2 Fastfood 1 Buitengebied/snel weg A 1 Pannekoeken 1 4 Lunchroom 1 TOTAAL Stroe telt bijna 1.600 inwoners. Gemiddeld hebben kernen van een dergelijk omvang 5 à 6 horecavestigingen. Wanneer de restaurants langs de snelweg worden meegeteld, komt Stroe op dit aantal uit. Bron: fastfoodweblog.nl 18

Figuur 3.17 Kootwijk: kerkje en horecavestigingen 3.7 Kootwijk In Kootwijk bevinden zich 5 vestigingen in de horecabranche. Twee hiervan, beide café-restaurants, zijn in het dorp zelf gesitueerd. De overige drie bevinden zich in het buitengebied. Dit zijn een vestiging van LandalGreenparks (met café-restaurant) en aan de Milligenseweg 53 zijn naast elkaar een café-restaurant en een snackbar te vinden. Tabel 3.9 Horeca-aanbod Kootwijk Type horeca aantal Verspreiding Vijf restaurants op 287 inwoners is veel. Vooral langs de Nederlandse kust komen zulke scheve verhoudingen ook voor. Eigenlijk is Kootwijk het tegenovergestelde van Kootwijkerbroek. Kootwijkerbroek is waarschijnlijk het grootste dorp met zo weinig aanbod, Kootwijk is bijna het kleinste (niet aan de kust gelegen) dorp in Nederland met zoveel aanbod. Alleen Rijs in Friesland telt eveneens 5 horecavestigingen, op een nog kleiner inwonertal. Bronkhorst in Gelderland telt 4 horecabedrijven, op 160 inwoners. Hoog Soeren heeft het meeste aanbod, met 7 horeca en leisurebedrijven op 255 inwoners. Figuur 3.18 Horeca- en leisurevestigingen per 1.000 inwoners Café-Restaurant 4 Wijk/buurt aantal Fastfood 1 Kootwijk (dorp) 2 Overig 0 Buitengebied 3 TOTAAL 5 De toeristische aantrekkingskracht van Kootwijk en omgeving verklaart dit ruime aanbod. Wat betreft natuurschoon en de rustige en aantrekkelijke dorpskern, is dit het pittoreske pareltje van de gemeente Barneveld. Het is kleinschalig, groen, en een stuk rustiger dan Garderen. 19

20

4 Analyse 4.1 Algemeen Omvang van het horeca-aanbod De ruim honderd horecavestigingen in gemeente Barneveld laten een vrij gemiddeld beeld zien. Zowel in aantal vestigingen (op basis van het inwonertal) als in de aard van de vestigingen. Voor Garderen en Kootwijk geldt dat ze een ruimschoots bovengemiddeld horeca-aanbod hebben, dankzij hun toeristische omgeving. Barneveld, Voorthuizen en de overige kernen hebben eerder iets minder dan gemiddeld te bieden. Zeker met de geplande bevolkingsgroei naar 70.000 inwoners, is de omvang van bepaalde horecabranches zoals cafés - beperkt. Uitstraling, onderhoud Over het algemeen zijn de panden goed onderhouden en hebben een traditionele uitstraling. Een voorbeeld daarvan is Gasterij Zondag, met een rieten dak, luiken, en luifels. Een uitzondering is bijvoorbeeld het pas geopende De Zith, wat er strak en modern uit ziet. Figuur 4.1 Gasterij Zondag en De Zith Ligging en spreiding Wat betreft de spreiding is de omgeving van Kootwijk en Garderen een populaire vestigingsplaats (de horeca is deels verspreid op knooppunten van fietsroutes) terwijl in de kern Barneveld vrijwel alle horeca in het centrum is te vinden. Rondom de hoek Nieuwstraat-Jan van Schaffelaarstraat is een concentratie van horeca aanwezig. Voorthuizen heeft zowel horeca in het centrum, als rondom de grote campingconcentratie ten oosten van het dorp. Mate van specialisatie De mate van specialisatie is gering. Er zitten weinig exclusieve dingen tussen, al is bijvoorbeeld Chinees-Kantonees restaurant Camposing in Garderen een leuke verrassing. Over het algemeen is het aanbod prima voor de fietsende dagjestoerist (veel lunchrooms en restaurants met Nederlands-Franse keuken). Barneveld kent een vrij doorsnee aanbod, en heeft wat minder keuzemogelijkheden in de avondhoreca. Ondernemerschap Over het algemeen zorgen de ondernemers voor een goede uitstraling, en een goede bereikbaarheid en vindbaarheid. Toch geldt dat niet voor alle. De Voortse Herberg bijvoorbeeld, is slecht vindbaar, al ligt het langs een doorgaande weg. Parkeren is over het algemeen goed geregeld. Zowel in het buitengebied, als in het centrum van Voorthuizen en Barneveld, was er tijdens het bezoek van Seinpost op vrijdagmiddag voldoende gelegenheid om in de buurt te parkeren. 21

4.2 Draagvlakanalyse voor horeca Methode Op basis van de voorgaande gegevens kan met het Seinpost Draagvlakmodel een inschatting gemaakt worden hoeveel geld er ongeveer omgaat in de horeca van Barneveld en hoeveel arbeidsplaatsen dit ongeveer betekent. Anno 2010 zijn er 119 horecabedrijven in Barneveld, waarvan 107 cafés, fastfoodvestigingen en restaurants, 9 hotels en 3 cateringbedrijven. Omdat hotels een zeer afwijkende omzet, oppervlak en werkgelegenheid hebben, kunnen in deze paragraaf vooral uitspraken gedaan worden over de cafés, fastfoodsector en restaurants. Voor de berekening wordt er vanuit gegaan dat de cafés, restaurants en fastfoodsector in de gemeente Barneveld op een voor Nederland gemiddeld niveau functioneren. Om tot 107 vestigingen te komen, wordt terug geredeneerd wat er aan binding (van inwoners aan de eigen gemeenten) en toevloeiing (inkomsten uit toerisme) nodig is om het huidige aanbod in stand te houden. Tabel 4.1 Horeca-aanbod Barneveld Barneveld NL gemiddeld bij 107 vestigingen Drankensector 42 37 Fastfoodsector 30 32 Restaurantsector 35 38 Hotelsector 9 Partycatering 3 TOTAAL 119 107 107 Resultaten Er is een redelijke binding aan de eigen gemeente nodig, zo blijkt uit de analyse. De inwoners van de gemeente Barneveld zullen in 70% tot 80% van de gevallen in de eigen gemeente blijven, wanneer zij uit eten gaan, naar het café gaan, of een lunchroom bezoeken. Daarnaast is er in een aantal kernen sprake van toerisme. Dit leidt tot toevloeiing van omzet van buiten (mensen van buiten de gemeente, die hier de horeca bezoeken). In Garderen bijvoorbeeld, zal een zeer groot percentage van de omzet uit toevloeiing van elders (toerisme) komen. In de kern Barneveld zal de toevloeiing iets lager zijn, met een hoge binding (80%). Gemiddeld over de hele gemeente, zal 30% tot 40% van de omzet van buiten komen, om het huidige aanbod in stand te houden. Op basis van het Nederlands gemiddelde, zijn 107 restaurants, cafés en fastfoodvestigingen goed voor zo n 40 tot 42 miljoen euro aan consumentenbestedingen op jaarbasis (inclusief BTW). Zo n 12 tot 16 miljoen zal door toeristen worden uitgegeven in restaurants en cafés. Dit alles is exclusief hotels. Wanneer uitgegaan wordt van landelijke gemiddelden zullen er ongeveer 900 personen werkzaam zijn in de restaurants, cafés en fastfood in de gemeente Barneveld. In het Toeristisch Recreatief Ontwikkelingsplan uit 2007 wordt melding gemaakt van bijna 700 arbeidsplaatsen in de horeca, een aantal dat s zomers een stuk groter wordt door de inzet van seizoenskrachten. Tabel 4.2 Draagvlakanalyse horeca gemeente Barneveld Minimaal Maximaal Binding 70% 80% Toevloeiing 30% 40% Consumentenbestedingen 40 miljoen 42 miljoen Waarvan toevloeiing 12 miljoen 16 miljoen Werkgelegenheid 850 950 22

Hotelsector In een hotel werken gemiddeld 25 mensen. Op basis van de 9 hotels die gemeente Barneveld rijk is, zijn dat nog eens 225 werkzame personen. In het Toeristisch Recreatief Ontwikkelingsplan uit 2007 worden dan ook 230 arbeidsplaatsen in de hotelsector gemeld. Gemiddeld wordt er 219 per hoofd van de bevolking aan hotelovernachtingen in Nederland uitgegeven. Marktruimte horeca De gemeente Barneveld heeft een vrij gemiddeld aanbod op basis van het eigen inwonertal. En dat terwijl er sprake is van toerisme in enkele kernen. De binding aan de eigen gemeente is redelijk, maar naar verwachting zullen inwoners ook in omliggende gemeenten naar horeca gaan. Uit eten of een avond uit kan ook in nabijgelegen plaatsen als Amersfoort, Apeldoorn of Ede. Het groeiende inwonertal biedt de mogelijkheid om meer horeca aan te brengen in bepaalde sectoren, zodat ook de bestaande inwoners vaker in eigen gemeente terecht zullen kunnen. Om de binding te verhogen kan gedacht worden aan meer aanbod in het uitgaanscircuit: café, dancing, discotheek, en aan verrassende restaurants met bijvoorbeeld een buitenlandse kaart. Een ondernemer met een goed plan voor een vernieuwend type restaurant wat nog niet in Barneveld te vinden is, of voor een discotheek of hippe bar, zal zeker een goede kans hebben om genoeg consumenten naar zijn of haar zaak te trekken, zonder dat het bestaande aanbod daar erg onder lijdt. 4.3 SWOT-analyse Tot slot volgt hier een totaaloverzicht van sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen, op basis van de in dit rapport gemaakte analyses en geïnventariseerde gegevens. Dit levert een goede integrale foto op van de actuele stand van zaken en de mogelijkheden die er zijn, inclusief de belemmeringen. De SWOT-analyse staat in de tabel hiernaast, en vormt de afsluiting van dit rapport. STERKTES -ligging nabij de Veluwe, toeristische omgeving -breed aanbod voor lunch en doorsnee diner -goede bereikbaarheid -behoorlijke werkgelegenheid -aantrekkelijk horecapleintje op de hoek Nieuwstraat-Jan van Schaffelaarstraat KANSEN -groeigemeente, stijgend inwonertal -marktruimte voor uitbreiding cafés, bar, dancing, discotheek -marktruimte aanwezig voor bijzonder type restaurant -binding zou wat hoger kunnen -het horecapleintje rondom Nieuwstraat kan hét horecagebied van de kern Barneveld worden -horeca-aanbod in Stroe, Kootwijkerbroek, Terschuur en Zwartebroek biedt ruimte voor uitbreiding -horeca zou meer kunnen bieden richting het toeristische potentieel -horeca als onderdeel van korte vakanties/arrangementen ZWAKTES -weinig aanbod café, dancing -beperkte keuze in restaurants, geen unique selling point (USP) -teveel doorsnee, te weinig bijzonder -horeca springt niet in het oog -horeca-aanbod in Stroe, Kootwijkerbroek, Terschuur en Zwartebroek beneden het gemiddelde voor kernen van dergelijke omvang BEDREIGINGEN -buurgemeenten plannen ook om flink te groeien -toerisme in eigen land is geen groeimarkt -bevolking in Nederland op lange termijn stabiel tot krimpend -gebrek aan vernieuwend ondernemerschap -volksaard en religie kunnen een belemmering vormen voor bepaalde typen horeca en hun ontplooiingskansen-zonder toevoeging van diversiteit kan de toevloeiing teruglopen 23

24

Bijlage 1 Indeling Horecabranches Bron: Kenniscentrum Horeca Drankensector Café/bar Discotheek Coffeeshop Kiosk Horeca bij recreatiebedrijf Horeca bij sportaccommodatie Strandbedrijf Ontmoetingscentrum Zalen-/partycentrum. Fastservicesector IJssalon Snackbar Fastfoodrestaurant Shoarmazaak Lunchroom Crêperie (hieronder vallen ook de pannenkoekenhuizen en poffertjeszaken) Restauratie Spijsverstrekker n.e.g. (Hieronder vallen met name afhaalbedrijven die (beperkt) zijn ingericht voor verbruik ter plaatse. Denk hierbij aan toko's en afhaalchinezen.) Restaurantsector Bistro Restaurant Café-restaurant Wegrestaurant. Hotelsector Hotel-garni Hotel-café Hotel-restaurant Hotel-café-restaurant Pension. 25

Bijlage 2 Referentiecijfers De tabellen in deze bijlage zijn het bronmateriaal van figuur 2.1, waarin de gemeente Barneveld wordt vergeleken met: Andere NL gemeenten met een vergelijkbaar aanbod Andere Gelderse gemeenten van vergelijkbare omvang Plaatsen in Nederland met 60.000-70.000 inwoners, het ambitieniveau van de gemeente Barneveld Tabel 1. gemeente Barneveld t.o.v. andere gemeenten Gemeenten met een vergelijkbaar aantal horecavestigingen Aantal inwoners Aantal vestigingen Horeca & Leisure Aantal vestigingen per 10.000 inwoners Sneek 33.427 110 32,9 Gorinchem 34.621 112 32,4 Heerenveen 43.391 113 26,0 Waalwijk 45.756 119 26,0 Utrechtse Heuvelrug 48.792 122 25,0 Woerden 49.342 106 21,5 Smallingerland (Drachten) 55.294 120 21,7 Hardenberg 59.016 131 22,2 Veenendaal 62.072 124 20,0 vervolg Tabel 1. gemeente Barneveld t.o.v. andere gemeenten Aantal inwoners Enkele Gelderse gemeenten Aantal vestigingen Horeca & Leisure Aantal vestigingen per 10.000 inwoners Barneveld 52.472 117 22,3 Zutphen 46.877 133 28,4 Kampen (OV) 50.073 91 18,2 Doetinchem 56.111 155 27,6 Wageningen 37.332 99 26,5 Harderwijk 45.732 119 26,0 Winterswijk 29.026 100 34,5 Tiel 41.240 111 26,9 Enkele gemeenten van circa 60.000 inwoners Almelo 72.621 155 21,3 Alphen a/d Rijn 72.577 139 19,2 Assen 66.874 155 23,2 Bergen op Zoom 65.908 219 33,2 Den Helder 57.454 179 31,2 Katwijk 60.930 97 15,9 Veenendaal 62.072 124 20,0 Velsen 67.371 182 27,0 Zeist 60.272 145 24,1 26

Tabel 2. Kern Barneveld t.o.v. andere kernen Aantal inwoners Vestigingen Horeca&Leisure Vestigingen per 10.000 inw. Barneveld 30.027 53 17,7 Baarn 24.364 57 23,4 Best 28.943 49 16,9 Culemborg 27.493 51 18,6 Dronten 27.254 38 13,9 Emmeloord 25.269 43 17,0 Ermelo 26.261 57 21,7 Haaksbergen 24.482 58 23,7 Heemstede 26.060 57 21,9 Heerenveen 28.500 93 32,6 Meppel 27.841 88 31,6 Nijkerk 24.900 47 18,9 Putten 23.610 59 25,0 Stadskanaal 20.160 54 26,8 Venray 29.900 76 25,4 Volendam 22.100 55 24,9 Tabel 3. Kern Voorthuizen t.o.v. andere kernen Aantal inwoners Vestigingen Horeca&Leisure Vestigingen per 10.000 inw. Voorthuizen 10.078 26 25,8 Bennekom 14.810 24 16,2 Breukelen 9.590 35 36,5 Dalfsen 7.736 26 33,6 De Bilt 10.465 22 21,0 Dedemsvaart 12.044 25 20,8 Dieren 14.842 21 14,1 Doorn 10.052 31 30,8 Eerbeek 10.161 22 21,7 Hattem 11.797 32 27,1 Heerde 10.329 21 20,3 Lunteren 12.660 31 24,5 Oosterbeek 11.138 25 22,4 Staphorst 10.020 19 19,0 Twello 13.500 22 16,3 Vaassen 12.719 18 14,2 Vught 24.649 55 22,3 Winterswijk 23.690 82 34,6 Zevenaar 31.890 56 17,6 gem. 7.500 10.000 inw. gem. 10.000 15.000 inw. 7.500-10.000 22 10.000-15.000 31 25,1 24,8 Gem. 20.000-30.000 inw. 20.000-30.000 53 21,2 Gem. 30.000-50.000 inw. 30.000-50.000 97 24,3 27