Overzicht van Bijlagen Bijlage 1: Schematich overzicht van de bewonersgegevens 99 Bijlage 2: Selectie van de respondenten met de sneeuwbalmethode 101 Bijlage 3: Vragenlijst voor deskundigen 102 Bijlage 4a: Vragenlijst voor de oorspronkelijke bewoners 107 Bijlage 4b: Vragenlijst voor de nieuwkomers 110 Bijlage 4c: Vragenlijst voor de bewoners met een laag inkomen 112 Bijlage 5: Kaart van Vlissingen naar wijk en buurt 115 Bijlage 6: Kaart van Paauwenburg na de vernieuwing 116 Bijlage 7: Kaart van Paauwenburg voor de vernieuwing 117 Bijlage 8: Foto s van het gedifferentieerde Paauwenburg Zuid-Oost 118 98
99
100
101
Bijlage 3 Vragenlijsten voor de Deskundigen Dit interview wordt gehouden om een beeld te krijgen van de reële fysieke en sociale veranderingen in Paauwenburg. En, vervolgens, wat is de invloed van deze veranderingen op de sociale integratie in de buurt en op de maatschappelijke positie (levenskansen) van de buurtbewoners? Algemene vragen, te stellen aan alle instanties A. Kunt u iets vertellen over deze organisatie en uw functie daarbinnen? - werkterrein van organisatie - omschrijving functie respondent - duur van dienst bij organisatie - werkdruk veranderd sinds buurtvernieuwing B. Kunt u iets vertellen over de buurt en de vernieuwing? - hoe staat/stond Paauwenburg bekend - klopt dit beeld met de werkelijkheid - wat vindt/vond respondent van Paauwenburg - feitelijke sociale veranderingen (vandalisme etc.) - contactuele sociale veranderingen (sociale cohesie etc.) - fysieke veranderingen - verschuiving fysieke problemen naar andere wijken? - verschuiving sociale problemen naar andere wijken? C. Wat is uw visie omtrent de invloed van de buurtvernieuwing op het leven van de oorspronkelijke buurtbewoners wat betreft: - wooncarrière - arbeidsmogelijkheden - opleidingsmogelijkheden - maatschappelijke rechten - stigmatisering - sociaal gedrag - normen en waarde - maatschappelijke houding - houding t.o.v. de buurt - manier van leven/bestaansstrategieën - sociale contacten binnen en buiten de buurt 102
1. Wijkopbouwwerk, instantie gericht op het sociaal functioneren van buurten (gesprek gevoerd met wijkopbouwwerker en coördinator van adviesgroep P20) De volgende vragen gaan over de al dan niet veranderde houding en wekwijze van de instantie ten opzichte van het vernieuwde Paauwenburg en de bewoners. Ook gaan deze vragen over de eventueel veranderde houding van de bewoners ten opzichte van de instantie. Is het beleid en de aandacht van het opbouwwerk voor Paauwenburg veranderd door de herstructurering? - aandacht voor Paauwenburg - contacten met bewoners (intensiteit; betrokkenheid) - intermediaire functie (tussen gemeente en Paauwenburg) - informeel toezicht/sociale controle - activiteiten organiseren - activiteiten stimuleren - cursussen/opleidingen stimuleren - werkervaring (binnen Paauwenburg) stimuleren - voorzieningen realiseren - sociale cohesie stimuleren (oude - nieuwe bewoners) - contacten stimuleren (oude - nieuwe bewoners) - inzet van tijd, geld en aantal opbouwwerkers - wijkcontactpunten voor bewoners - werkervaring (binnen Paauwenburg) stimuleren - lobbyen voor Paauwenburg bij gemeente Is de houding van de buurtbewoners t.o.v. het opbouwwerk veranderd sinds de herstructurering? Is er een verschil in houding tussen de verschillende bewonersgroepen? - welke bewoners maken vooral gebruik van de diensten - type vragen, problemen en wensen - mondigheid/opkomen voor eigen belangen - verwachtingen van opbouwwerk - vertrouwen in opbouwwerk - gebruik maken van opbouwwerk 2. Wijkwinkel, gemeentebeleid (gesprek gevoerd met de wijkbemiddelaar) De volgende vragen gaan over de al dan niet veranderde houding en wekwijze van de instantie ten opzichte van het vernieuwde Paauwenburg en de bewoners. Ook gaan deze vragen over de eventueel veranderde houding van de bewoners ten opzichte van de instantie. Is het gemeentebeleid t.o.v. Paauwenburg veranderd door de herstructurering? - bewoners betrekken bij besluitvorming (door kennis van hun wensen) - contacten met bewoners - aandacht voor klachten, suggesties en problemen - aard van gemeentesubsidies 103
- toewijzing van gemeentesubsidies - speciaal wijkbeleid - speciale wijkambtenaren - aanbieden/stimuleren van opleidingen en scholing - voorlichting en creëren van werkgelegenheid Is de houding van de bewoners t.o.v. de wijkwinkel veranderd sinds de herstructurering? Is er een verschil in houding tussen de verschillende bewonersgroepen? - welke bewoners maken het meest gebruik van gemeentelijke diensten - mondigheid/opkomen voor eigen belangen - vragen en problemen van bewoners - vertrouwen in gemeentebeleid - betrokkenheid met gemeentebeleid - participatie en betrokkenheid met de buurt en met Vlissingen 3. Sociale dienst, gemeentebeleid (gesprek gevoerd met beleidsmedewerker) De volgende vragen gaan over de al dan niet veranderde houding en wekwijze van de instantie ten opzichte van het vernieuwde Paauwenburg en de bewoners. Ook gaan deze vragen over de eventueel veranderde houding van de bewoners ten opzichte van de instantie. Is het beleid en de aandacht van de dienst t.o.v. Paauwenburg veranderd door de herstructurering - buurtgerichte benadering - verstrekking van uitkeringen - verstrekken van kredieten - stimuleren van scholing - stimuleren van arbeidsmotivatie - benaderen van cliëntèle - communicatie met cliëntèle - (on)begrip voor cliëntèle Is de houding van de cliëntèle t.o.v. de dienst veranderd sinds de herstructurering? - aantal uitkeringsaanvragen - aantal kredietaanvragen - vertrouwen/moedeloosheid m.b.t. eigen leefsituatie - interesse voor scholing en werk - oordeel over de uitkeringssituatie - mondigheid/opkomen voor eigen belangen - communicatie met de dienst - (on)begrip voor de dienst 104
4. Wijkagent, politie De volgende vragen gaan over de al dan niet veranderde houding en wekwijze van de instantie ten opzichte van het vernieuwde Paauwenburg en de bewoners. Ook gaan deze vragen over de eventueel veranderde houding van de bewoners ten opzichte van de instantie. Is door de herstructurering van Paauwenburg ook het politiebeleid t.o.v. de buurt veranderd? - wijkgerichte aanpak - speciaal wijkbeleid - betrokkenheid van bewoners stimuleren - stimuleren van sociale buurtcohesie - surveillance - optreden tegen overtredingen - aanpak van problemen - snelheid van optreden - serieus nemen van meldingen - communicatie/contact met bewoners - Signaleert u een veranderde houding van de bewoners t.o.v. de buurt en de politie? Is er een verschil in houding tussen de verschillende bewonersgroepen? - betrokkenheid bij openbare orde en veiligheid - melden van criminaliteit en vernielingen - sociale buurtcohesie - verwachtingen van het politiebeleid - vertrouwen in het politiebeleid - type vragen, klachten en problemen - mondigheid/opkomen voor eigen belangen 5. Buurtbasisschool, educatie (gesprek gevoerd met de directeur) De volgende vragen gaan over de al dan niet veranderde houding en wekwijze van de instantie ten opzichte van het vernieuwde Paauwenburg en de bewoners. Ook gaan deze vragen over de eventueel veranderde houding van de bewoners ten opzichte van de instantie. Beïnvloedt de herstructurering het functioneren van de school en is daardoor een verandering opgetreden in de lesmethoden en in de contacten met ouders en kinderen? - contacten met ouders en kinderen - betrokkenheid bij ouders en kinderen - ouderavonden - activiteiten voor ouders en kinderen - tempo van leerstof - motiveren tot leren - aandacht voor creativiteit - grootte van de klassen - aantal klassenaantal leraren 105
Is het type ouders en kinderen dat zich aanmeldt veranderd sinds de herstructurering? Is de houding van de ouders en kinderen t.o.v. de school veranderd? Is er een verschil in leerresultaten en houding tussen de verschillende bewonersgroepen? - gezinsachtergrond van de kinderen - leerresultaten - doorstroming naar middelbare school - interesse in leerresultaten - stimuleren van goede leerresultaten - stimuleren van schoolgang - interesse voor de school - contact zoeken met docenten - openheid en belangstelling voor de school - hoogte van eisen die ouders aan school stellen - verwachtingen t.o.v. de school - mondigheid 106
Bijlage 4a Vragenlijst voor de oorspronkelijke bewoners In dit vraaggesprek kan de respondent vertellen wat zijn gezin van Paauwenburg vindt (de vergelijking tussen het oude en het nieuwe Paauwenburg is van belang), hoe het gezin de vernieuwing van de buurt ervaart en hoe deze vernieuwing van invloed is op de kwaliteit van het gezinsleven. Door middel van dit interview wordt de persoonlijke geschiedenis, de bestaansgeschiedenis en de buurtgeschiedenis van het gezin in kaart gebracht. 1. Kunt u iets vertellen over uw gezin en over de woonsituatie van uw gezin in deze buurt? Met betrekking tot de woonsituatie en woongeschiedenis van uw gezin - woonduur in Paauwenburg - waarom gaan wonen in Paauwenburg (vrienden/familie/noodzaak) - wooncarrière binnen Paauwenburg - beschrijving woonruimte (huur/koop; laag/hoogbouw; aantal kamers; balkon, tuin; nieuw/ oudbouw al dan niet gerenoveerd) - waardering voor woning - huursubsidie - veranderde woonsituatie door vernieuwing De volgende vragen gaan over u zelf en uw gezin - opbouw gezin (hieruit volgt vanzelf het aantal leden) - leeftijd gezinsleden - geboorteland gezinsleden - woonduur Nederland - opbouw gezinsinkomen - ontwikkeling gezinsinkomen door de tijd - opleidingsniveau gezinsleden 2. Kunt u vertellen wat er door de vernieuwing in Paauwenburg is veranderd Met betrekking tot de fysieke omgeving en voorzieningen - woonomgeving (buurtopbouw; leegstand) - woningvoorraad (laag/hoogbouw; huur/koopwoningen) - groen en speelvoorzieningen - winkels (aantal; kwaliteit en prijs van goederen) - scholen - kinderopvang - buurthuis - openbare gelegenheden - overige voorzieningen Met betrekking tot de sociale vernieuwing - bevolkingssamenstelling (gezinssamenstelling; allochtonen; werklozen) 107
- sociaal-economische samenstelling - buurtbetrokkenheid bewoners - sociale cohesie - veiligheid/overlast (criminaliteit; vandalisme; vervuiling; druggebruik) - imago buurt - verschuiving sociale problemen naar andere wijken 3. Hebben de fysieke en sociale vernieuwingen in Paauwenburg het leven van uw gezin feitelijk veranderd? Hoe ervaart uw gezin de buurtveranderingen? Met betrekking tot de beroepscomponent: Scholing en werk - opleidingsmogelijkheden - werkgelegenheid Sociale rechten Is de houding, de diensten, de klantvriendelijkheid van de volgende instellingen veranderd: - banken - woningbouwvereniging - overheidsinstellingen (sociale dienst; gemeente) - politie; wijkopbouwwerkers etc. - stigmatisering door omwonenden - stigmatisering op arbeidsmarkt - stigmatisering door officiële instanties - verlening van sociale toeslagen; subsidies; belastingkwijtscheldingen Met betrekking tot de sociale component: Voorzieningen binnen Paauwenburg - toegankelijkheid - gebruik door gezin Voorzieningen buiten Paauwenburg - kwaliteit - toegankelijkheid - gebruik door gezin (af- toegenomen) Sociale contacten - buurtbewoners - oorspronkelijke bewoners (ook buiten Paauwenburg) - nieuwe bewoners - mensen buiten Paauwenburg - waardering contacten - mening over nieuwe bewoners - activiteiten met buurtbewoners - wederzijdse burenhulp 108
- sociale buurtcontrole - informele informatie werkgelegenheid - sociale netwerken binnen en buiten Paauwenburg (uitgebreid/ingekrompen) Wijze van leven, 'staan in de wereld', normen en waarden - plek van buurt in gezinsleven - beïnvloedt buurt wijze van leven - beïnvloedt buurt levensvisie en normen en waarden - mening over scholing en arbeidsparticipatie - beïnvloedt buurt plaats in maatschappij (aangepast/buitenstaander) - identificatie met buurt - verbondenheid met buurt 109
Bijlage 4b Vragenlijst voor de nieuwkomers In dit vraaggesprek vertelt de respondent waarom zijn gezin een woning in Paauwenburg heeft gekocht, wat het gezin van de buurt vindt, wat het gezin van de medebuurtbewoners en sociale buurtcontacten vindt en of de wijk van invloed is op het gezinsleven. Het interview begint met enkele vragen over de persoonlijke geschiedenis, de bestaansgeschiedenis en de buurtgeschiedenis van het gezin. 1. Kunt u iets vertellen over uw gezin en over de woonsituatie van het gezin in deze buurt? Met betrekking tot de woonsituatie en woongeschiedenis in Paauwenburg - woonduur - waarom huis gekocht in Paauwenburg - wooncarrière binnen Paauwenburg - beschrijving woonruimte - waardering voor woning De volgende vragen gaan over uzelf en over uw gezin - opbouw gezin (hieruit volgt het aantal leden) - leeftijd gezinsleden - geboorteland gezinsleden - woonduur in Nederland - opbouw gezinsinkomen - ontwikkeling gezinsinkomen door de tijd - opleidingsniveau gezinsleden 2. Wat vindt het gezin van Paauwenburg? Met betrekking tot de fysieke omgeving - woonomgeving (buurtopbouw) - woningvoorraad (laag/hoogbouw; huur/koopwoningen) - groen en speelvoorzieningen - winkels (aantal; prijs en kwaliteit van goederen) - scholen - kinderopvang - buurthuis - openbare gelegenheden - overige voorzieningen Met betrekking tot de sociale omgeving - bevolkingssamenstelling - sociaal-economische samenstelling - buurtbetrokkenheid bewoners - sociale cohesie 110
- veiligheid/overlast (criminaliteit; vandalisme; vervuiling; druggebruik) - imago buurt 3. Hebben het fysieke en sociale karakter van Paauwenburg naar uw idee invloed uw leven en op de relatie van uw gezin met de maatschappij? Met betrekking tot de beroepscomponent: Scholing en werk - opleidingsmogelijkheden - arbeidsmogelijkheden Sociale rechten Hoe zijn de houding, de diensten en de klantvriendelijkheid van de volgende instellingen: - banken - overheidsinstellingen - politie wijkopbouwwerkers - stigmatisering door omwonenden - stigmatisering op arbeidsmarkt - stigmatisering door instanties Met betrekking tot de sociale component: Voorzieningen in de buurt - toegankelijkheid - gebruik door gezin Sociale contacten - buurtbewoners algemeen - oorspronkelijke bewoners - nieuwe bewoners van portiekflats - bewoners van de koopwoningen (Cirkel èn Strip) - mensen buiten Paauwenburg - waardering contacten - mening over de drie typen bewoners - identificatie met de andere bewoners - activiteiten met buurtbewoners - wederzijdse burenhulp - sociale buurtcontrole - sociale netwerken binnen en buiten Paauwenburg Wijze van leven, 'Staan in de wereld', normen en waarden - plek van buurt in gezinsleven - beïnvloedt buurt wijze van leven - beïnvloedt buurt levensvisie en normen en waarden - mening over scholing en arbeidsparticipatie - beïnvloedt buurt plaats in de maatschappij (aangepast/buitenstaander) - identificatie met de buurt - verbondenheid met de buurt 111
Bijlage 4c Vragenlijst voor de bewoners met een laag inkomen In dit vraaggesprek vertelt de respondent waarom zijn gezin naar Paauwenburg is verhuisd. Wat vindt het gezin van de buurt en van de medebuurtbewoners en de sociale buurtcontacten? Is de buurt van invloed op het gezinsleven? Een vergelijking met de vorige woonbuurt is gewenst om te kunnen achterhalen wat aan Paauwenburg specifiek is. Indien het gezin al voor de vernieuwing in Paauwenburg woonde, is de vergelijking tussen het oude en het nieuwe Paauwenburg van belang. Het interview begint met enkele vragen over de persoonlijke geschiedenis, de bestaansgeschiedenis en de buurtgeschiedenis van het gezin. 1. Kunt u iets vertellen over uw gezin en over de woonsituatie van het gezin in deze buurt? Met betrekking tot de woonsituatie en woongeschiedenis in Paauwenburg - woonduur in buurt - waarom gaan wonen in Paauwenburg? - wooncarrière binnen Paauwenburg - beschrijving woonruimte - waardering voor woning - huursubsidie - verschillen met woning in de vorige buurt (zie bovenstaande items) De volgende vragen gaan over uzelf en over uw gezin - opbouw gezin (hieruit volgt vanzelf het aantal leden) - leeftijd gezinsleden - geboorteland gezinsleden - woonduur Nederland - opbouw gezinsinkomen - ontwikkeling gezinsinkomen door de tijd - opleidingsniveau gezinsleden 2. Wat vindt het gezin van Paauwenburg? Hoe komt Paauwenburg overeen met de vorige woonbuurt? Met betrekking tot de fysieke omgeving - woonomgeving (buurtopbouw; leegstand) - woningvoorraad - groen en speelvoorzieningen - winkels (aantal; kwaliteit en prijs van goederen) - scholen - kinderopvang - buurthuis - openbare gelegenheden - overige voorzieningen 112
Met betrekking tot de sociale omgeving - bevolkingssamenstelling - sociaal-economische samenstelling - buurtbetrokkenheid van bewoners - sociale cohesie - veiligheid en overlast (criminaliteit; vandalisme; vervuiling; druggebruik) - imago buurt 3. Hebben het fysieke en sociale karakter van Paauwenburg naar uw idee invloed op de relatie van uw gezin met de maatschappij? Met betrekking tot de beroepscomponent: Scholing en werk - opleidingsmogelijkheden - arbeidsmogelijkheden Sociale rechten Hoe zijn de houding, de diensten en de klantvriendelijkheid van de volgende instellingen: - bankinstellingen - woningbouwvereniging - overheidsinstellingen (sociale dienst, politie; wijkopbouwwerkers etc.) - stigmatisering door omwonenden - stigmatisering op de arbeidsmarkt - stigmatisering door instanties - verlening van sociale toeslagen; subsidies; belastingkwijtscheldingen Met betrekking tot de sociale component: Voorzieningen - toegankelijkheid - gebruik door gezin Sociale contacten - buurtbewoners algemeen - oorspronkelijke bewoners - bewoners van de koopwoningen - bewoners van de (eigen) portiekflat(s) - mensen buiten Paauwenburg - waardering contacten - mening over de drie typen bewoners - identificatie met de andere bewoners - activiteiten met buurtbewoners - wederzijdse burenhulp - sociale buurtcontrole - sociale netwerken binnen en buiten de buurt 113
Wijze van leven, 'staan in de wereld', normen en waarden - plek van buurt in gezinsleven - beïnvloedt buurt wijze van leven - beïnvloedt buurt levensvisie en normen en waarden - mening over scholing en arbeidsparticipatie - beïnvloedt buurt plaats in de maatschappij (aangepast/buitenstaander) - identificatie met de buurt - verbondenheid met de buurt 114
Bijlage 5 Kaart van Vlissingen naar wijk en buurt 115
Bijlage 6 Kaart van Paauwenburg na de vernieuwing 116
Bijlage 7 Kaart van Paauwenburg voor de vernieuwing 117
Bijlage 8 Nieuwbouw aan de Van Bossestraat grenzend aan de portiekflats aan de Van Hallstraat. Hoek Alexander Gogelweg en Troelstraweg. Aan de linkerzijde van de straat de Strip en aan de rechterzijde gerenoveerde portiekflats. 118
Schaepmanstraat, uitzicht op de westzijde van de Cirkel. Op de achtergrond de portiekflats aan de Troelstraweg Speelveldje aan het Vondelingplein in het binnenste van de Cirkel 119