7 oktober 2015 Beatrixtheater Jaarbeurs Utrecht LERAAR IN PLEZIERIG WERKKLIMAAT INCLUSIEF TABLET ALS ACTIEVE DAG- PROGRAMMA Als ik met goede ideeën kom, dan krijg ik alle ruimte en zelfs financiële ondersteuning van mijn directie. Dit maakt mij enthousiast om een rol te spelen in alle verbeteringen. LERAAR IN PLEZIERIG WERKKLIMAAT Vakblad voor bedrijfsvoering in het onderwijs magazine nummer 5 mei 2015 Verbindend leiderschap Inspiratiecongres voor het onderwijs Met visie en passie samen vorm geven aan de onderwijsorganisatie Onderdeel van Nationale Onderwijsweek Eric van t Zelfde Leraren maken het verschil! Hét professionaliseringsevent De Superschool Victor Mids Erben Wennemars Directeur Superschool Illusionist Wereldkampioen schaatsen Alexander Rinnooy Kan Felix Rottenberg (dagvoorzitter) Eric van t Zelfde Jessica van Wingerden Arnold Bakker Guus Pastijn 30 september 2015 Erasmus paviljoen Er heerst rust op de school. Dat geeft mij de mogelijkheid om meer aandacht te geven aan de leerlingen die dat nodig hebben. ONDERDEEL VAN HET INTER- Zet jouw professionaliseringsbudget voor schooljaar 2015-2016 in voor hét professionaliseringsevent van het jaar! TRAINING Van school naar Superschool in 1 dag! > Lerarentekort komt nu snel dichtbij > De gewijzigde ketenregeling: externe oplossingen > Professionaliseringsaanbod voor uw leraren: De Superschool
Speciaal voor u: Het Collectief Verzekeringsplan Bonusgarantie Bescherming van uw no-claim bij schade. Garantie tegen onderverzekering Uw inboedel en woonhuis nooit meer onderverzekerd. Goed verzekerd op reis Overal ter wereld. Zekerheid U en uw gezinsleden goed beschermd. Het Collectief Verzekeringsplan is speciaal voor u samengesteld door tussenpersoon Mandema & Partners en verzekeringsmaatschappij Allianz Nederland in samenwerking met Dyade. U profiteert hiermee van vele voordelen en scherpe premies voor een groot aantal schadeverzekeringen en een uitstekende service! Voor informatie en een vrijblijvende offerte belt u met de medewerkers van Allianz Nederland: (010) 45 41 777. Of ga naar www.anvp.nl De logincode is: 8350 Wachtwoord: T41400 (denk aan de hoofdletter)
C O L O F O N Dyademagazine is een uitgave van Dyade. Dyademagazine verschijnt elf maal per jaar. Redactie Frank Cannegieter Marianne Groen Harry Klein Obbink Frank Tromp Herman de Wild (hoofdredacteur) Met medewerking van Willemien Bakker Bianca Brouwer Hanneke Leening Wilbert Mulder Rob Scheerboom Anton Versantvoort Redactie-adres Postbus 5040 3502 JA Utrecht redactiedyade@dyade.nl 14 In dit nummer: Column : de aftrap 4 Stop met veranderen! 5 Lerarentekort komt nu snel dichtbij 19 24 Abonnementen Klanten van Dyade ontvangen een exemplaar van het Dyademagazine per bevoegd gezag plus een exemplaar per school. Voor niet- klanten en extra abonnementen kost het Dyademagazine E 39,95 per jaar, exclusief btw. Voor opgave van abonnementen en adreswijzigingen kunt u contact opnemen met uw Dyade vestiging. Advertentie-informatie Herman de Wild Tel. (030) 630 56 26 Hoewel aan de productie van Dyademagazine veel zorg wordt besteed, kan het voorkomen dat iets aan onze aandacht ontsnapt. De Stichting Dyade Dienstverlening aanvaardt geen aansprakelijkheid voor de eventuele gevolgen van drukfouten, onjuist heden of onvolledigheden in de gepubliceerde informatie. Vormgeving designgenerator, Arnhem Eindredactie Hanneke Leening, Dyade Illustraties Mieke de Haan, Gouda Drukkerij Nivo, Delfgauw 8 De gewijzigde ketenregeling: externe oplossingen 12 Al uw personeelsdossiers digitaal met Dyade TAS 14 Bankmutaties elektronisch verwerken 16 Het beste personeel voor goed onderwijs In de spotlight 19 Leren is nooit klaar Even voorstellen 23 Samen optrekken - Rob Scheerboom 24 Hét professionaliseringsevent: Leraren maken het verschil! 27 Kort Nieuws 28 Dyade Academy 30 Dyade Voordeelservice 31 Kalender 31 Waar vindt u ons? Dyademagazine nummer 5 mei 2015 3
DE Aftrap... Stop met veranderen! Frank Tromp Algemeen directeur Dyade Dienstverlening Onderwijs frank.tromp@dyade.nl Anders is niet altijd beter, maar beter is wel altijd anders René Gude heeft ooit gepleit om het woord verandering te vervangen door het woord verbetering. Verandering kan namelijk nooit een doel op zich zijn. Verandering is een middel om, hopelijk, een verbetering te realiseren. Toch zien we mensen hard werken om veranderingen te realiseren zonder dat ze de verbetering in het oog houden. Organisatiestructuren worden aangepast zonder dat er nog zicht is op de verbetering die dit zou moeten brengen. Daarmee ontstaat het risico dat de verandering wel en de verbetering niet gerealiseerd wordt. Pragmatische verbeteraanpak Laten we daarom steeds weer spreken over de verbetering die we realiseren. Door dit in gezamenlijkheid te doen, vergroten we de kans dat er goede ideeën ontstaan die gericht zijn op de verbetering. Dat pleit dan ook voor een pragmatische aanpak waarin de manier van verbeteren continu wordt aangepast aan de wijzigende omstandigheden of omdat er nieuwe en betere ideeën zijn ontstaan. Dat levert uiteindelijk meer op dan het werken vanuit een rigide visie met theoretische modellen. Doel niet bereikt, wel een verbetering Verandertrajecten bereiken zelden het doel dat beoogd wordt, maar leiden in het gunstigste geval wel tot een verrassende verbetering, een onverwachte verbetering die niet wordt beoogd maar wel welkom is. Zo wilde Microsoft met haar nieuwe hypermoderne pand op Schiphol laten zien dat flexwerken en thuiswerken met Microsoftproducten goed mogelijk is. Daarmee wilde ze de verkoop van deze producten stimuleren. Men wist met het thema het nieuwe werken grote aantallen nieuwsgierige bezoekers in het pand te trekken. De verkoopresultaten bleven echter uit. Wat bleek? Door de moderne manier van werken, was Microsoft wel in korte tijd de meest aantrekkelijke werkgever geworden. De veranderingen hadden niet geleid tot verbetering van de verkoop, maar wel tot verbetering van de positie als werkgever. Helaas moet ik u mededelen dat onze collega Arnold Struijs op 24 maart jl. is komen te overlijden. Op 30 maart hebben we samen met zijn familie afscheid van hem genomen. Arnold werkte sinds 2007 bij ons. Hij leefde en werkte vanuit een sterke betrokkenheid met zijn gezin, zijn collega's en zijn klanten. Arnold wist wat er in de organisatie leeft en zette zich op zijn eigen wijze in tot hij het goed en rechtvaardig vond. Daarbij kon hij zijn ideeën verrassend creatief en scherp onder woorden brengen. We hebben Arnold leren kennen als een deskundige, nauwgezette collega die veel van zichzelf gaf en ook van anderen vroeg. Collegialiteit, tijd, kennis en informatie. We zullen hem missen. 4 Dyademagazine nummer 5 mei 2015
KO PO VO MBO HBO Lerarentekort komt nu snel dichtbij Wat eerst nog een ver-van-het-bedshow leek, komt nu snel dichtbij. In het basisonderwijs gaan komende jaren veel oudere leerkrachten met pensioen en dreigt er een lerarentekort te ontstaan dat oploopt tot tienduizend leraren in 2025. In het voortgezet onderwijs lopen de tekorten aan vakleerkrachten op dit moment al hard op. Rond 2016 zijn er naar verwachting 1700 leraren te weinig in het VO. door Frank Cannegieter Binnen de totale Nederlandse beroepsbevolking is het aandeel 55-plussers ongeveer vijftien procent. Onder de leraren in het primair onderwijs ligt dit percentage tien procent hoger. In het voortgezet onderwijs is deze groep nog groter. Van deze lerarengroepen gaat een aanzienlijk gedeelte op korte termijn met pensioen en verlaat het onderwijs, waardoor een lerarentekort ontstaat. Beginnende leerkrachten In het primair onderwijs wordt een deel van het lerarentekort opgevangen door het meekrimpende leerlingenaantal. Ook door het verhogen van het aantal leerlingen per klas of het combineren van groepen is het lerarentekort in 2015 nog nauwelijks voelbaar. Maar de verhouding verschuift, waardoor er op korte termijn een tekort ontstaat. Dit biedt voor beginnende leerkrachten eindelijk de kans om aan het werk te komen. De afgelopen jaren is het aantal werkloze (beginnende) onderwijzers verdubbeld tot 13.000. Dit houdt in dat één op de tien pabo ers werkloos is. Het lerarentekort biedt deze groep een grotere kans op werk. Het is echter de vraag of deze werkloze onderwijzers nog behoefte hebben aan een baan in het onderwijs. Een deel van hen is inmiddels immers omgeschoold en heeft in andere sectoren werk gevonden. Dat de startende leerkrachten die wel in het onderwijs werkzaam zijn de basis vormen van uw toekomstige personeelsbestand is evenmin een zekerheid. Zo blijkt uit cijfers dat bijna de helft van de beginnende leraren overweegt te stoppen. De beperkte carrièremogelijkheden en de hoge werkdruk zijn hier de voornaamste oorzaak van. Daarnaast klagen zij over het gebrek aan begeleiding en voelen zij zich onvoldoende voorbereid op de dagelijkse praktijk. Verkeerde keelgat In dit kader kan het voorkomen dat de nieuwe cao niet altijd positief wordt >> Dyademagazine nummer 5 mei 2015 5
>> ontvangen onder (beginnende) leraren. Dat het onderhandelaarsakkoord CAO PO volgens Hugo Levie (onderhandelaar namens de PO-Raad) winst is voor iedereen: werknemer, werkgever en leerling, kan in tegenstrijd zijn met het gevoel dat (beginnende) leerkrachten ervaren bij het horen van de cao-wijzigingen. Bijvoorbeeld de extra dagen waarin fulltimers in vakantietijd terug dienen te komen op school schiet bij veel van hen in het verkeerde keelgat. Een aantal reacties van een beginnende leraar op wijzigingen in de cao: > Hoe krijg ik mijn werk af in veertig uur? Ik werk nu veel meer uren per week om mijn werk te goed te doen. > Er wordt van mij als leerkracht steeds meer aan administratie gevraagd (groepsplannen, leerlingvolgsysteem), maar ik moet het in minder uren per week gaan doen. > De werkdruk verlagen? Ze nemen mij wel een deel van mijn vakantie af. > Nemen ze mij mijn compensatieverlof ook nog af. Dat verlof is juist zo fijn om (even) op adem te komen. Maar ook: > Goed dat ze aan de startende leerkracht hebben gedacht: veertig uren (duurzame inzetbaarheid) extra. Iemand die mij gaat coachen, niet op waar ik de pennen en potloden leg, maar echt op de inhoud van mijn werk als leerkracht. Het ministerie van Onderwijs heeft de laatste jaren al tientallen miljoenen euro s uitgetrokken om jonge leraren aan het werk te houden. Zoals Paul Rosemöller, voorzitter van de sectororganisatie voor het voortgezet onderwijs, al eerder benoemde, is dit geld hard nodig. De werkdruk is flink toegenomen, met alle risico s van dien. Volgens Rosemöller moeten schoolleiders en bestuurders er alles aan doen om jonge docenten intensief te begeleiden. Dat is cruciaal, zeker in tijden van een lerarentekort. Bijna de helft van de docenten ervaart momenteel echter een gebrekkige begeleiding en voelt zich in het diepe gegooid. Aantrekkelijk Is het beroep nog wel aantrekkelijk genoeg? Niet alleen voor (beginnende) leraren, maar ook voor jongvolwassenen die op het punt staan een vervolgopleidingskeuze te maken. De lerarenopleidingen zijn de belangrijkste bron voor nieuwe leraren. Cijfers over de instroom en het rendement van de lerarenopleidingen leveren hierbij belangrijke informatie op voor de toekomstige onderwijsarbeidsmarkt. Het aantal studenten dat start met de lerarenopleiding basisonderwijs is tussen 2005 en 2012 met bijna 38 procent gedaald. Daarbij daalde het studierendement licht met enkele procentpunten. Of het aantal studenten dat start met een lerarenopleiding (en deze afrondt) op korte termijn flink zal toenemen is nog maar de vraag. Een van de speerpunten van het ministerie van Onderwijs is namelijk Wie wordt onze meester/juf? 6 Dyademagazine nummer 5 mei 2015
het verbeteren van de onderwijskwaliteit door hogere eisen te stellen aan leerkrachten en daarbij ook aan de lerarenopleidingen. Dit betekent onder andere dat de opleidingen strengere toelatingseisen (een hogere vooropleiding) zullen gaan hanteren. Uitdaging Schoolbesturen in het primair en voortgezet onderwijs staan dus voor een enorme uitdaging. Voor het PO laat de recente arbeidsmarktraming voor onderwijspersoneel een naar verwachting oplopend lerarentekort zien voor de periode vanaf 2016. Het aantal pabo-afgestudeerden zal dan niet langer de uitstroom van oudere docenten compenseren. Het lerarentekort in het PO komt, zonder maatregelen, in 2020 ruim boven de drieduizend fte s uit; een tekort van zo n vier procent. Het tekort neemt volgens deze raming na 2020 toe, uitkomend op een tekort van acht tot elf procent in 2025. Het voortgezet onderwijs heeft alleen op korte termijn (2014-2017) met tekorten te maken. Daarna ziet de raming er voor het VO anders uit dan voor het PO. Door de afnemende leerlingenpopulatie wordt het lerarentekort vanaf 2020 in het VO verwaarloosbaar. Maar hoe zorgen we nu voor voldoende en geschikte leraren? Een financiële injectie van de overheid om (beginnende) leerkrachten aan het werk te helpen en te houden werpt vruchten af, maar slechts een klein beetje, schrijft het Centraal Planbureau (CPB). Het CPB verwacht meer van het uitdelen van bonussen aan fulltimers, zodat parttimers geprikkeld worden om hun baan uit te breiden. Een andere oplossing die het CPB noemt, is een arbeidsmarkttoeslag of welkomstbonus voor tekortvakken als bijvoorbeeld wiskunde in het voortgezet onderwijs. Hoe ziet Dyade het lerarentekort? Wij constateren inderdaad dat de vergrijzing toeslaat in het onderwijs. Uit veel meerjarenperspectieven in bestuursformatieplannen komt naar voren dat de komende jaren een groot aantal onderwijs gevenden met pensioen gaat. Door het opschuiven van de pensioenleeftijd gebeurt dat later dan in eerste instantie werd verwacht. Veel startbekwame leerkrachten komen van de PABO zonder uitzicht te hebben op een baan in het onderwijs. Dat gaat de komende jaren veranderen. Wat kunnen oplossingsrichtingen zijn voor besturen voor het lerarentekort? > Besturen/scholen dienen (verder) vooruit te kijken. Wat gebeurt de komende jaren met mijn personeelsbestand? > Gaan er bijvoorbeeld collega s met pensioen? Moet ik die startbekwame leerkracht nu al inzetten en opleiden tot een goede leerkracht voor mijn school? > Investeren voor de toekomst! Het lerarentekort zorgt er samen met bezuinigingen, terugloop van leerlingen en de introductie van functiemix voor dat creatieve oplossingen gezocht moeten worden voor het inrichten van het personeelsbeleid. De langere termijn wordt belangrijker. Dyade heeft specialisten op het gebied van personeelsmanagement. Dit betekent sturen op kwantitatieve en kwalitatieve doelstellingen op personeelsvlak door gerichte inzet van instrumenten en beleid. Door de kennis van het heden te combineren met de vooruitzichten voor de toekomst, geeft personeelsmanagement schoolbesturen een beter en gewenst resultaat. Wij kunnen u helpen bij: > Werving en selectie (procedure, maar ook aanboren netwerken of er nog (geschikte) kandidaten zijn); > Adviseren bij ontwikkeling/totstandkoming van beleid met betrekking tot introductie en begeleiding van (startbekwame) leerkrachten; > Begeleiden herintreders/zij-instromers. Dyade kan u ook van dienst zijn bij het doorlichten, trainen in, begeleiden bij, adviseren, implementeren van de volgende instrumenten: > Functiebouwwerk > Functiemix > Competentiemanagement > Gesprekkencyclus > Taakbeleid > Scholingsbeleid > Beloningsbeleid > Mobiliteitsbeleid > Verzuim- en arbobeleid > Leeftijdsbewust personeelsbeleid > Beleid vervangers, deeltijdbeleid > Starters en bevlogenheid Heeft u vragen of opmerkingen naar aanleiding van dit artikel? Stuur vrijblijvend een e-mail naar info@dyade.nl Dyademagazine nummer 5 mei 2015 7
KO PO VO MBO HBO De gewijzigde ketenregeling: externe oplossingen Eerder bespraken we in Dyademagazine de gevolgen van de gewijzigde ketenregeling, en gingen we in op mogelijke oplossingen voor de problematiek. De nieuwe ketenregeling houdt in dat werkgevers hun werknemers drie tijdelijke opvolgende arbeidsovereenkomsten in maximaal twee jaar kunnen aanbieden. Bij het vierde contract of bij overschrijding van de twee jaar, ontstaat een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. In de nieuwe ketenregeling per 1 juli 2015 wordt een contract als opeenvolgend gezien indien er zes maanden of minder tussen zitten. De keten van opeenvolgende contracten wordt derhalve pas doorbroken bij zes maanden en een dag, nu is dit nog drie maanden en een dag. De belangrijkste wijziging is echter dat van de cao nog slechts beperkt mag worden afgeweken per 1 juli 2015. Naast de reeds besproken voorbeelden van interne flexibiliteit (zie kader), kunnen mogelijk ook oplossingen gevonden worden in externe flexibiliteit, zoals uitzendarbeid, payroll, detachering van een medewerken vanuit een ander schoolbestuur en ZZP-ers. door Bianca Brouwer, juriste Dyade Advies De uitzendovereenkomst is een arbeidsovereenkomst waarbij een werknemer door de werkgever, in het kader van de uitoefening van het beroep of bedrijf van de werkgever, ter beschikking wordt gesteld van een opdrachtgever (lees schoolbestuur). De regeling van uitzendarbeid blijft grotendeels ongemoeid onder de Wet Werk en zekerheid. Op de uitzendovereenkomst is de ABU CAO van toepassing. De ketenregeling treedt pas in werking na 78 weken, en dan kan er nog maximaal 4 jaar van worden afgeweken onder deze cao. Derhalve ontstaat er pas na vijf en een half jaar een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd met de uitzendorganisatie. De regering achtte de langer bestaande inkomensonzekerheid die als gevolg hiervan zou blijven bestaan bij uitzendmedewerkers toelaatbaar, vanwege het bijzondere karakter van uitzendwerk. De allocatieve functie, de bemiddelingsfunctie, op de arbeidsmarkt brengt mee dat partijen bij een uitzendovereenkomst meer vrijheid krijgen bij het aangaan en beëindigen van de arbeidsovereenkomst. De ABU CAO verplicht het uitzendbureau de uitzendkracht te belonen op dezelfde wijze als werknemers in dienst van het schoolbestuur. Dit heeft alleen betrekking op het salaris, niet op overige arbeidsvoorwaarden. Daarnaast wordt in de verschillende onderwijscao s bepaald dat uitzendarbeid alleen mogelijk is in geval van vervanging wegens ziekte of buitengewoon verlof, activiteiten van kennelijk tijdelijke aard en kennelijke onvoorziene omstandigheden. Uitzendarbeid is dus uitermate geschikt om kortdurende vervanging op te lossen, zonder dat er arbeidsrechtelijke verplichtingen tegenover de uitzendkracht ontstaan. Payroll Een andere vorm van uitleen is payroll, feitelijk een bijzondere vorm van een uitzendovereenkomst. Alleen de bemiddelingsfunctie ontbreekt bij de payroll. Het schoolbestuur werft en selecteert de werknemer, vervolgens neemt het payrollbedrijf Mogelijke oplossingen voor kortdurende (ziekte) vervanging Als mogelijke oplossingen voor kortdurende (ziekte)vervanging in relatie tot de nieuwe ketenregeling zijn in Dyademagazine eerder genoemd de vervangingspools, de tijdelijke taakuitbreiding1 voor vast en tijdelijk personeel in het primair en voortgezet onderwijs en het nul-urencontract. Voor het primair onderwijs is in verband met de minimale benoemingsomvang van 0,2 vanaf 1 augustus 2015 wel een oproepovereenkomst mogelijk maar dan het zogenoemde min-max contract, met een minimale benoemingsomvang van 0,2. Voor het voorgezet onderwijs is wel het nul-urencontract mogelijk, omdat daar niet een minimale benoemingsomvang geldt, met dien verstande dat er wel een minimale benoemingsomvang geldt van 0,5 voor reguliere betrekkingen. Een vervangingsbetrekking is echter geen reguliere betrekking. Van de site van Dyade is de oproepovereenkomst te downloaden, beide varianten worden genoemd, zowel het min-max contract als het nul-urencontract. De oproepovereenkomst is een overeenkomst voor bepaalde tijd, zodat deze niet kan worden aangegaan na 1 juli 2015 indien het het vierde contract betreft, dan wel indien de termijn van 24 maanden wordt overschreden. (1) Het MBO en HBO vallen wel onder ketenbeding, tenzij de werktijdfactor boven de 1.0 uitkomt. 8 Dyademagazine nummer 5 mei 2015
de werknemer in dienst en stelt het de werknemer exclusief en in beginsel langdurig ter beschikking aan de opdrachtgever. Payroll is in het nieuwe ontslagbesluit gedefinieerd. In de lagere rechtspraak wordt op verschillende wijzen over payrolling geoordeeld. In sommige gevallen wordt een arbeidsovereenkomst aangenomen met de opdrachtgever. In die gevallen wordt langs payrolling gekeken en geldt niet de payrollorganisatie als werkgever maar de opdrachtgever. In recente gevallen wordt echter op basis van de door partijen gemaakte contractuele afspraken geoordeeld dat de werknemer een arbeids- of uitzendovereenkomst met de payrollorganisatie heeft. Hierbij is van belang dat de payrollorganisatie invulling geeft aan het feitelijk werkgeverschap, zoals bijvoorbeeld bijhouden van vakantiedagen, het voeren van functionerings- en beoordelingsgesprekken, scholing, re-integratieverplichtingen en herplaatsing. Uit de memorie van toelichting bij de Wet Werk en Zekerheid zou kunnen worden afgeleid dat het kabinet een plaats ziet voor payroll binnen de bestaande arbeidsrechtelijke relaties, zolang voor de werknemer duidelijk is dat het payrollbedrijf zijn werkgever is en mits de ontslagbescherming gelijkwaardig is aan die van de werknemers die rechtstreeks in dienst zijn bij de opdrachtgever. Vanwege die gelijkwaardige positie zijn de ontslagregels van UWV aangepast voor payroll. In het nieuwe Ontslagbesluit is aan de hand van vier punten bepaald of een werkgever als payrollwerkgever wordt gezien: 1) de werkgever, die op basis van een overeenkomst met een derde, 2) welke niet tot stand is gekomen in het kader van het samenbrengen van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt, 3) een werknemer ter beschikking stelt om in opdracht en onder toezicht en leiding van die derde arbeid te verrichten, 4) waarbij de werkgever, die de werknemer ter beschikking stelt, alleen met toestemming van die derde gerechtigd is de werknemer aan een ander ter beschikking te stellen. Voor 1 januari 2015 hoefde de payrollorganisatie slechts aannemelijk te maken dat de opdrachtgever de opdracht heeft beëindigd. Met ingang van 1 januari 2015 wordt in het ontslagbesluit bepaald dat voor de beoordeling van een voorgenomen ontslag door een payrollorganisatie de omstandigheden bij de opdrachtgever bepalend zijn. Er moet dan worden bekeken of, bij het beëindigen van de overeenkomst tussen de opdrachtgever en de payrollorganisatie, bij de opdrachtgever sprake is van zodanige omstandigheden dat hiervoor >> Dyademagazine nummer 5 mei 2015 9
>> toestemming kan worden verleend. Dit betekent dat wanneer een schoolbestuur een overeenkomst opzegt omdat er bijvoorbeeld onvoldoende werk is, aannemelijk moet worden gemaakt dat het vervallen van de arbeidsplaats noodzakelijk is voor een doelmatige bedrijfsvoering. De opdrachtgever moet dan op basis van de eigen ontslagregels bij formatief ontslag, bewijzen dat er onvoldoende werk is voor de payrollwerknemer. Hierbij geldt ook dat de opdrachtgever niet binnen 26 weken na de bekendmaking van de toestemming van het UWV voor ontslag een werknemer in dienst mag nemen voor dezelfde arbeid. De payrollwerknemer moet dan eerst in de gelegenheid worden gesteld zijn vroegere werkzaamheden bij de opdrachtgever onder de gebruikelijke voorwaarden te hervatten, al dan niet door tussenkomst van de payrollwerkgever. De meest veilige oplossing is de uitzendovereenkomst maar ook de meest kostbare oplossing... De wijzigingen van het ontslagbesluit zijn van toepassing indien de ingangsdatum van de arbeidsovereenkomst tussen de payrollwerkgever en payrollwerknemer ligt op of na 1 januari 2015. Vanaf 1 juli 2015 gaan de wijzigingen ook gelden voor alle lopende arbeidsovereenkomsten die zijn afgesloten tussen de payrollorganisatie en de werknemer. Let op: de wijzigingen voor het ontslagbesluit hebben alleen betrekking op werknemers die een dienstverband voor onbepaalde tijd met de payrollorganisatie hebben, en waarbij de payrollorganisatie een ontslagvergunning moet aanvragen bij het UWV, en op de situatie dat de opdrachtgever tussentijds het payrollcontract wenst te beëindigen. Het geldt dus niet voor contracten voor bepaalde tijd die de payrollorganisatie met de payrollwerknemer heeft. Het is dan ook van belang om te weten of er tussen payrollorganisatie en payrollwerknemer een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd of onbepaalde tijd bestaat. Naar aanleiding van vragen van onze kant heeft Randstad PayrollSolutions aangegeven dat klanten van Dyade dit risico niet lopen, omdat Randstad alleen maar arbeidscontracten met werknemers aangaat voor bepaalde tijd. Arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd lopen immers van rechtswege af. Wel is het risico aanwezig bij een contract voor bepaalde tijd dat tussentijds wordt opgezegd. Ook dit risico zou bij de payrollorganisatie moeten liggen. Payroll voorziet in de behoefte aan flexibele schil en zal vooral dienen te worden ingezet bij vervanging wegens ziekte of buitengewoon verlof, activiteiten van kennelijk tijdelijke aard of indien er sprake is van kennelijk onvoorziene omstandigheden. In het onderwijs geldt dat naast flexibiliteit het eigenrisicodragerschap voor de WW een belangrijke reden is om personeel op basis van een arbeidsovereenkomst met een payrollbedrijf te werk te stellen. Wel is van belang om te weten op welke wijze contractueel de risico s zijn geregeld. Detachering van een medewerker van een ander schoolbestuur Een andere mogelijkheid is detachering van een medewerker vanuit een ander schoolbestuur. In de respectievelijke onderwijscao s is bepaald dat een werknemer op zijn verzoek of met zijn instemming voor bepaalde tijd bij een andere instelling of instellingen dan wel buiten het onderwijs kan worden ingezet. Via de detacheringsconstructie kunnen schoolbesturen overtollig personeel uitlenen en personeel dat zij te weinig hebben inlenen bij een collega-schoolbestuur. Indien partijen het goed regelen kan hiervoor BTW-vrijstelling gelden. ZZP-er De ZZP-er in het onderwijs is geen optie voor kortdurende, dan wel langdurende vervanging van een leerkracht, vanwege het feit dat deze relatie voldoet aan alle kenmerken van de arbeidsovereenkomst, persoonlijk, gedurende zekere tijd, loon en er wordt een gezagsrelatie aangenomen. In de jurisprudentie wordt aangenomen dat er een gezagsrelatie bestaat, er is sprake van een vast lesprogramma, worden bepaalde vereisten gesteld, leidt op voor een bepaald diploma. Derhalve is er geen mogelijkheid om hier eigen invulling aan te geven. Dit is slechts anders voor bepaalde bestuursof directiefuncties en staffuncties. Concluderend: Er zijn oplossingen om de kortdurende vervanging op te lossen. De meest veilige is de uitzendovereenkomst maar tevens ook de meest kostbare oplossing. Detachering vanuit een ander schoolbestuur is ook een goede oplossing, indien partijen zaken goed regelen. Zelfs kunnen schoolbesturen onder omstandigheden onder de onderwijsvrijstelling voor de BTW vallen. Ook voor payroll is een rol weggelegd nu het kabinet een plaats ziet voor payroll binnen de bestaande arbeidsrechtelijke relatie, wanneer de ontslagbescherming gelijkwaardig is aan die van een werknemer rechtstreeks in dienst van de werkgever. Het is nu wel van groter belang dat invulling wordt gegeven aan feitelijk werkgeverschap door de payrollorganisatie, hierbij kan worden gedacht aan bijhouden van vakantiedagen, scholing, mogelijkheden tot herplaatsing onderzoeken etc. Wenst u meer informatie op dit gebied? Neem vrijblijvend contact op met Bianca Brouwer via bianca.brouwer@dyade.nl. 10 Dyademagazine nummer 5 mei 2015
Payroll Solutions de oplossing voor een optimaal formatieplan Exclusief voor klanten van Dyade: zeer scherpe tarieven Wist u dat payroll een prima oplossing is voor een opti maal formatieplan? En dat vele schoolbesturen al gebruikmaken van deze dienst van Randstad? Met Payroll verzorgt u zelf de werving en selectie, maar het juridische werkgeverschap nemen wij van u over. Zo houdt u controle over uw grootste kostenpost, personeel, en kunt u gemakkelijk meebewegen met onverwachte veranderingen. Voordelen payroll uitsluiten van arbeidsrechtelijke risico s maximale flexibiliteit op basis van de ABU cao eerste 78 gewerkte weken onbeperkt aantal contracten niet gebonden aan herbenoemingsverplichting risicovermindering bij tijdelijke contracten Waarom Randstad Payroll Solutions scherpe tarieven voor klanten van Dyade betrouwbare partner en specialist in onderwijs payrollmedewerkers werken volgens uw cao wij staan voor goed werkgeverschap Informatie & contact Op www.dyade.nl>voordeelservice>payroll vindt u meer informatie over onze dienstverlening. U kunt ook direct contact opnemen met Randstad Payroll Solutions op (020) 569 52 02 of info@payrollsolutions.nl.
KO PO VO MBO HBO Al uw personeelsdossiers digitaal met Dyade TAS Met Dyade TAS (Toegang Archivering Salarisdossier) kunnen alle documenten van het medewerkersdossier digitaal toegankelijk worden gemaakt voor zowel de medewerker als zijn leidinggevenden. Niet alleen het zogenaamde administratieve dossier maar ook alle overige documenten zoals het POP en beoordelingsgesprek kunnen in het digitale systeem worden opgeslagen. door Anton Versantvoort Voorheen werd de specificatie pas nadat de betaling had plaatsgevonden aan de medewerker verzonden. Binnen TAS kunnen medewerkers direct na de verwerking van de salarissen de salarisspecificatie inzien, opslaan of uitprinten. Indien gewenst signaleert TAS wanneer de specificatie in het digitaal dossier is gepubliceerd. De werkgever bepaalt welke zaken wel en welke niet zichtbaar zijn voor personeelsleden. Zo kunt u ervoor kiezen dat medewerkers alleen salarisspecificaties kunnen inzien. De werkgever bepaalt welke zaken wel en welke niet zichtbaar zijn voor personeelsleden. Zo kunt u ervoor kiezen dat medewerkers alleen salarisspecificaties kunnen inzien. TAS kan ook gefaseerd worden ingevoerd, waarbij de autorisatie voor de medewerkers op een later tijdstip, na inrichting en actualisatie van het digitaal dossier wordt afgegeven. Gegevens zelf doorgeven Met ESS (Employment Self Service) krijgen medewerkers binnen TAS de mogelijkheid om zelf een aantal gegevens direct door te geven. Denk bijvoorbeeld aan adreswijziging, wijziging in burgerlijke staat en declaraties van dienstreizen. Nadat de mutatie door de medewerker is ingediend krijgt de leidinggevende de mutatie in zijn Youforce-omgeving te zien. Nadat hij akkoord heeft gegeven voert Dyade de mutatie door. Door de medewerker zelf de mutatie te laten indienen is de kans op fouten minder en dit komt de kwaliteit van administratieve gegevens ten goede. Voor de medewerker verandert er dus wel het een en ander na implementatie van TAS, voor de werkgever zijn de veranderingen minder groot. Gebruikers van TAS dienen alle documenten aan te leveren via Youforce. Dyade zorgt ervoor dat de documenten, voorzien van de juiste kenmerken worden opgenomen in het digitale dossier. Documenten zoals een beoordelingsgesprek kan de klant zelf toevoegen door gebruik te maken van PAXS. Met deze eenvoudige tool is het mogelijk de juiste kenmerken toe te voegen en het document te uploaden naar het digitale dossier. Uw voordelen met de uploadtool PAXS Het uploaden van documenten in TAS vindt plaats met PAXS, een tool die Dyade heeft ontwikkeld. Door het gebruik van deze tool is het eenvoudig om documenten te doorzoeken. Zoekt u bijvoorbeeld op dyslexie dan wordt een overzicht gegenereerd van alle documenten waarin dit woord voorkomt. Ook kan inzichtelijk worden gemaakt welke documenten ontbreken. 12 Dyademagazine nummer 5 mei 2015
Door de medewerker zelf de mutatie te laten indienen is de kans op fouten minder en dit komt de kwaliteit van administratieve gegevens ten goede De voordelen van het digitaliseren van dossiers voor uw schoolorganisatie Het opschonen en digitaliseren van alle bestaande dossiers is tijdrovend, maar eenmalig. Daarna levert het u veel tijdwinst en gemak op. Het vinden van een bepaald document gaat aanzienlijk sneller. Het zoekraken van documenten is verleden tijd, en gebruik van het digitaal dossier biedt ook voordelen tijdens controles van de accountant of het Vervangingsfonds. Dyade kan voor u de papieren dossiers schonen en alle actuele relevante documenten digitaliseren en voorzien van de juiste kenmerken en uploaden in het digitale dossier. Dit kan ook bij u op locatie. Eerder is dit verzorgd door Stichting Ons Bedrijf. Lees het artikel hierover in het Dyademagazine van januari 2015. Wilt u meer weten over TAS of een vrijblijvende offerte? Neem dan contact op met uw klantenteammanager. Dyademagazine nummer 5 mei 2015 13
KO PO VO MBO HBO Bankmutaties elektronisch verwerken Het voeren van de financiële administratie is al decennialang aan veranderingen onderhevig. Door geautomatiseerde verwerking met allerhande hulpmiddelen moet de groeiende stroom van mutaties volledig, juist en tijdig verwerkt worden. Ieder proces wordt daarbij steeds tegen het licht gehouden. Het boeken van bankmutaties is voortvarend door Dyade opgepakt. door Wilbert Mulder Door de ontwikkelingen op het gebied van SEPA is de gegevensuitwisseling met banken verbeterd en verdergaand aan het standaardiseren. De markt voor het leveren van oplossingen hiervoor is sterk in beweging. Dyade volgt deze ontwikkelingen actief en onderzoekt de toepasbaarheid van deze oplossingen. Een aantal voorbeelden hiervan is: 1. Gegevensuitwisseling in het kader van automatische incasso s is op dit moment nog sterk in ontwikkeling. Weliswaar is deze gegevensuitwisseling gestandaardiseerd binnen SEPA, maar binnen die standaard hebben banken nog heel wat vrijheid om te variëren. Banken interpreteren de processen die eraan ten grondslag liggen verschillend. Vaak wordt dit uiteraard begrensd door de uiteenlopende systemen die banken gebruiken ter ondersteuning van deze processen. Dit leidt ertoe dat banken verschillende tijdstippen hebben waarop aanpassingen plaatsvinden in hun systemen. Dyade zorgt er samen met haar leveranciers voor dat er steeds een juiste verwerking kan plaatsvinden, zodat u daar geen hinder van ondervindt. 2. Het geautomatiseerd aanbieden van betaalopdrachten aan banken is een andere ontwikkeling waar Dyade zich in overleg met banken en andere partijen regelmatig over laat informeren. De prijsmodellen die partijen hanteren lopen nog sterk uiteen. De verwachting is dat dit zal stabiliseren. 14 Dyademagazine nummer 5 mei 2015
Doordat straks meer digitaal zal worden bewaard is informatie sneller en eenvoudiger te raadplegen. 3. Banken ondersteunen gegevenslevering van elektronische bankafschriften op steeds meer wijzen. Dat leidt ertoe dat het opportuun wordt om met name dit proces nu onder de loep te nemen. Pilot verwerken van elektronische bankmutaties In november 2014 is een pilot gestart voor het verwerken van elektronische bankmutaties. Het boeken van mutaties vanaf papieren bankafschriften die verzameld worden in bankmappen is daarmee verleden tijd aan het worden. In de pilotfase zijn de aanwezige functionaliteiten in WebFinancieel in de praktijk getest en geoptimaliseerd, processen beschreven en handleidingen bijgewerkt door de Dyademedewerkers. Het is daarbij de bedoeling dat het oude proces wordt uit gefaseerd en er een nieuw digitaal proces voor in de plaats komt. De bankafschriften worden ingelezen in WebFinancieel en geautomatiseerd verwerkt. De bankmutaties met betrekking tot inkoopfacturen, betaalbestanden, verkoopfacturen en incasso s worden automatisch gecombineerd met het betreffende boekstuk. Door middel van zogenaamde matchregels worden overige zaken die regelmatig terugkeren, automatisch voorzien van de juiste boeking. Het overige deel wordt handmatig voorzien van een boeking. De bankmutaties worden vervolgens verwerkt naar het grootboek nadat een controle heeft plaatsgevonden. vastgelegd in het nieuwe proces vele malen groter is dan voorheen het geval was waardoor er meer gegevens zijn waarop kan worden gekoppeld en informatie kan worden onderscheiden. Het tijdig aanleveren van uw stukken zal altijd aandacht vragen. Er wordt geen besparing g erealiseerd bij de verwerking van bankmutaties. Op termijn is minder fysieke archiefruimte benodigd. Doordat straks meer digitaal zal worden bewaard is informatie sneller en eenvoudiger te raadplegen. Waarom doet Dyade dit dan? Het elektronisch verwerken van bankmutaties is een stap in de verbetering van het bankproces. De volgende stap is het optimaliseren van het geautomatiseerd verkrijgen van de elektronische bankmutaties. Op deze manier verbeteren de processen, houden we de kostenontwikkeling in de hand en is de informatie actueel. Ook onderzoekt Dyade hoe het betaalproces als onderdeel van het bankproces verder geoptimaliseerd en geautomatiseerd kan worden. Hiervoor zijn verkennende gesprekken met banken en diverse leveranciers gevoerd. Per april 2015 is de nieuwe werkwijze breed beschikbaar gesteld, zodat de klantenteams in staat zijn om dit zelf voor u in te regelen. Wat verandert er voor u? Op zich weinig. Op termijn zal de verwerking van bankmutaties in overleg meer frequent worden uitgevoerd, waardoor de gegevens dagelijks worden bijgewerkt. Daarbij komt dat het aantal gegevens dat wordt Dyademagazine nummer 5 mei 2015 15
KO PO VO MBO HBO Het beste personeel voor goed onderwijs Voor goed onderwijs heeft uw organisatie het beste personeel nodig. Maar wat is het beste personeel? En wat goed is voor de ene organisatie hoeft niet per se goed te zijn voor de andere organisatie. In geval van werving en selectie van nieuw personeel is het van belang om stil te staan bij de specifieke situatie van en ontwikkelingen binnen uw organisatie om te bepalen welke mix van kennis en vaardigheden er nodig is om de vacante functie te vervullen. Op basis van deze informatie kan dan vervolgens een passende profielschets worden opgesteld en als afgeleide daarvan de vacaturetekst. door Willemien Bakker, adviseur Dyade Advies Zeker als het gaat om het vervullen van directie- of bestuursfuncties is het aan te raden om aan dit proces voldoende tijd en aandacht te geven. Dit zijn immers de vaandeldragers van uw organisatie die een voorbeeld zijn voor het overige personeel. Het vertrek van een medewerker met kennis en ervaring is vaak een verlies voor de organisatie. Tegelijkertijd kan het vertrek van een medewerker ook aangegrepen worden om veranderingen door te voeren die eerder niet mogelijk waren. Als een directeur of bestuurder vertrekt of met pensioen gaat, is het daarom van belang dat op een effectieve en efficiënte manier een competente vervanger wordt gevonden en aangenomen. Dyade Advies heeft de juiste kennis en expertise in huis om uw sollicitatiecommissie te ondersteunen in dit traject. In het onderwijs is het gebruikelijk om een sollicitatie en/of benoemingsadviescommissie in te richten voor het vinden van een geschikte kandidaat. Over het algemeen worden deze commissies gevormd door een of twee bestuursleden of leden van de Raad van Toezicht, een afvaardiging vanuit de scholen, de MR en eventueel vanuit het bestuursbureau. De leden van deze commissies kunnen al de nodige ervaring hebben met het selecteren van geschikte kandidaten en het voeren van sollicitatiegesprekken, maar dit is zeker niet altijd het geval. Dyade Advies heeft de juiste kennis en expertise in huis om uw sollicitatiecommissie te ondersteunen in dit traject. 16 Dyademagazine nummer 5 mei 2015
????? Wij kunnen de volgende werkzaamheden voor u uitvoeren: > Het opstellen van een wervingsprofiel en vacaturetekst in overleg met verschillende belanghebbenden > Het uitzetten van de vacature op diverse websites, via de social media en in het netwerk van Dyade > Het verzorgen van trainingen selecteren van CV s en brieven en het voeren van selectiegesprekken > De begeleiding van sollicitatiecommissies bij en advisering over de keuze van de kandidaten waarmee zij in gesprek willen gaan > De begeleiding van benoemingsadviescommissies bij het formuleren van hun advies > Optreden als onafhankelijk voorzitter bij de verschillende gesprekken > Het organiseren van een assessment voor de voorgedragen kandidaat > Ondersteuning of begeleiding bij arbeidsvoorwaardengesprekken Ervaring opdrachtgever bij ondersteuning werving en selectietraject: Deze opdracht is prima ingevuld. De adviseur heeft een initiatiefrijke aanpak en is goed georganiseerd. Daarnaast is de adviseur prettig in de omgang, helder in taalgebruik en heeft een can do en finish mentaliteit. Verder is zij punctueel en communicatief sterk. Het organiseren van sollicitatiegesprekken met bijbehorende documentatie en tot do list gaat haar makkelijk af. Afspraken die gemaakt worden, zijn adequaat nagekomen en afgerond. De procesbegeleiding tijdens de commissievergaderingen en sollicitatiegesprekken was prima met als voorbeelden tijdbewaking en afspraken over vooraf bepaalde vraagstukken die aan bod zouden moeten komen tijdens de gesprekken. Door haar professionele bijdrage zijn de gesprekken zo verlopen dat een goed vergelijk tussen de kandidaten mogelijk was. Graag gaan wij met u in gesprek om te bezien wat de exacte wensen vanuit uw organisatie zijn, zodat wij u een passend voorstel kunnen doen. Voor meer informatie of een vrijblijvend gesprek kunt u contact opnemen met Willemien Bakker. Dyademagazine nummer 5 mei 2015 17
Exclusief voor klanten van Dyade: zeer scherpe tarieven To simplify life at work! Levering de volgende werkdag Persoonlijk en direct contact ISO gecertificeerd Uitgebreid assortiment Telefoon 088 60 32 001 Online bestellen www.lyreco.nl
IN DE SPOTLIGHT Leren is nooit klaar Een interview met de winnaar van de Bestuursbokaal Het is al weer een paar maanden geleden dat José Vosbergen, bestuurder van de Stichting Surplus uit Schagen, de Bestuursbokaal overhandigd kreeg van de voorzitter van de jury, Hubert Visser (partner KPMG en secretaris werkgroep Nieuwe Richtlijnen Jaarverslaglegging Onderwijs). Dyade vroeg de winnende organisatie naar de rol van het bestuursverslag in de bedrijfsvoering en de visie op de toegevoegde waarde daarvan voor de onderwijsorganisatie. door Herman de Wild Heeft u naar aanleiding van het winnen van de Bestuursbokaal veel reacties ontvangen? Ja, dat heeft ons eigenlijk best wel verrast. Dat heeft ons als organisatie ook veel goed gedaan. Het is nadrukkelijk erkenning vanuit het werkveld voor de energie die we in het verslag hebben gestoken en de kwaliteit die we daarin hebben nagestreefd. Het juryrapport heeft dat gedetailleerd aangegeven. Maar daarnaast helpt het ons ook zeer bij het versterken van ons imago als gepassioneerde onderwijsorganisatie waarbij de ontwikkeling van kinderen centraal staat. Ik zie het als een prijs voor onze organisatie, onze medewerkers en de betrokkenheid die zij elke dag weer tonen om het beste uit kinderen te halen. >> Stichting Surplus is een collectief van 32 scholen die intensief samenwerken. Surplus betekent meer. Meer kansen voor leerlingen en medewerkers. Meer onderwijs dat werkt. Meer talentontwikkeling. Meer resultaat. Op de scholen van Surplus krijgen groot en klein alle kansen om te ontdekken waar zij goed in zijn. Alle kansen om de wereld te onderzoeken. Alle kansen om te leren zelf antwoorden en oplossingen te vinden Dyademagazine nummer 5 mei 2015 19
IN DE SPOTLIGHT >> Kunt u aangeven voor welke structuur u hebt gekozen en waarom? Zeker. De inhoudsopgave weerspiegelt onze planning & control-cyclus. Deze cyclus geeft structuur, tijdsvolgorde en verantwoordelijkheden aan. Dat geeft helderheid en is in feite een jaarlijks terugkerend proces, waarbij we telkens de onderwijsopbrengsten maximaliseren. Belangrijk daarbij is om je als organisatie telkens weer te realiseren dat er voortdurend algemeen maatschappelijke ontwikkelingen zijn die invloed hebben op de organisatie. Daar begint zo n jaarcyclus mee. Ik noem het politieke klimaat qua normen en waarden, ontwikkelingen in de wetenschap en technologie, demografische ontwikkelingen en actuele thema s zoals duurzaamheid. Deze ontwikkelingen hebben invloed op alle vlakken. Kunt u benoemen welke vlakken dat zijn? De ontwikkelingen hebben invloed op de doelstellingen van het onderwijs: 21ste-eeuwse vaardigheden zijn geen luxe maar noodzaak. Maar ze veranderen ook de inhoud van het onderwijs. Maatschappelijk relevante inhoud is geen optelsom van afzonderlijke vakken, maar is ontleend aan de maatschappelijke werkelijkheid van kinderen, waarin gezondheid en duurzaamheid, wetenschap, technologie en mediawijsheid belangrijke leerlijnen worden. Daarnaast veranderen ze de pedagogisch didactische aanpak en daarmee ook de professie van de leerkracht. Is uw organisatie daardoor niet te veel in beweging en sluit het verandervermogen van uw organisatie daar op aan? Wij hebben als organisatie al een aantal jaren dezelfde speerpunten waar we in geloven. Natuurlijk evalueren we jaarlijks de speerpunten, maar in de kern zijn deze stabiel. Dat geeft rust met oog voor relevante ontwikkelingen. De praktijk is dat speerpunten slechts op onderdelen behoeven te worden aangepast en dat onze organisatie vooralsnog voldoende verander vermogen heeft om hier adequaat en enthousiast op te kunnen inspelen. Daar ben ik best trots op en wil de credits daarvoor bij deze ook aan mijn team geven. Wij hebben als organisatie al een aantal jaren dezelfde speerpunten waar we in geloven. De jury bestaat uit: > Hubert Visser (juryvoorzitter, partner KPMG en secretaris werkgroep Nieuwe Richtlijnen Jaarverslaglegging Onderwijs) > Jet Weigand-Timmer (oud-voorzitter Ouders & COO, thans Ouders van Waarde) > Reinier Goedhart (beleidsadviseur bekostiging PO-Raad) > Gert-Jan van den Berg (adviseur bedrijfs voering VO-raad) > Maarten Schoon (bestuurslid Vereniging voor Toezichthouders in Onderwijsinstellingen VTOI) Kunt u de speerpunten benoemen? Ja, het zijn er zeven. Opbrengstgericht werken, kindgericht onderwijs en ict, passend onderwijs, professionalisering van medewerkers, reflectie en onderzoek, partnerschap met ouders en regionale verankering. Ik zal er willekeurig één voor u beschrijven en daarbij een koppeling maken naar het bestuursverslag. Wij hebben voor regionale verankering als speerpunt gekozen om dat wij geloven dat de verbinding van onderwijs en opvoeding alleen werkt met een Surplus als open organisatie, die kansen benut om (ondanks krimp) een dekkend aanbod aan onderwijsvoorzieningen in de lucht te houden. Daarbij gaan de scholen de verbindingen aan met bijvoorbeeld het bedrijfsleven en sport- en cultuurinstellingen. Samen met kinderopvang willen wij de leeromgeving verrijken. Het zal duidelijk zijn dat het samenwerken met zoveel andere organisaties afhankelijk is van een goede communicatie. Een goed bestuursverslag helpt daarbij zeer. In het bestuursverslag wordt immers verantwoording afgelegd over 20 Dyademagazine nummer 5 mei 2015