Diabetes & Eetstoornissen Een uiterst gevaarlijke combinatie Prof. Dr. M. Vervaet - Universiteit Gent - Centrum voor Eetstoornissen
GEZOND EN ZIEK Lichamelijke Gezondheid Diabetes: somatische aandoening Mentale gezondheid Eetstoornissen: psychiatrische aandoening Sociale gezondheid Stigmatisatie en Gezondheidszorg
EETSTOORNISSEN ZIJN PSYCHIATRISCHE AANDOENINGEN
Beschrijvende kenmerken van eetstoornissen als psychiatrische diagnose Overmatige bezorgdheid over het eigen gewicht en/of uiterlijk gekoppeld aan Disfunctioneel eetgedrag Restrictief eten (lijnen-diëten) en vasten eetbuien (> 2 x week/3m) compensatiegedrag (zelf-opgewekt braken, misbruik laxativa & diuretica, overmatige lichaamsbeweging) myriam.vervaet@ugent.be
Anorexia Nervosa BMI < 17,5 Restrictief eetpatroon (lijnen, vasten) Bewegingsdrang Eetbuien (subjectief) & compensatiegedrag
Bulimia Nervosa 18 < BMI < 27 Eetbuien compensatiegedrag
Eetbuistoornis BMI > 30 Continue eetbuien Weinig tot geen compensatiegedrag
Diversiteit binnen categoriën
Prevalentie Leeftijdcategorie 10-30 jaar 3,7 % AN 3,8 % BN 4,4 % BED 6,8 % EB 10,3 % ED (Preti et al., 2009)
Verklarende diagnostiek: gemeenschappelijke kern Angstige Persoonlijkheid Perfectionisme Sociaal psychologische kwetsbaarheid Perceptie van weinig sociale support & lage status Body dissatisfaction/ low selfesteem (preoccupatie met lichaam) Disfunctioneel eetgedrag (inhibitie-desinhibitie) (Daniels, 2000; Ghaderi & Scott, 2000; Lieberman et al., 2001; Okine, 2000; Gerner & Wilson, 2005; Paxton et al., 1999; Stice et al., 2002; Ricciardelli & McCabe, 2004; Fairburn, 2003; Vervaet et al., 2005)
Vermijden van negatieve emoties & (sociale) conflictsituaties & rigide eetpatroon ANOREXIA NERVOSA Ontsnappen uit negatieve emoties & conflictsituaties & heel fluctuerend eetpatroon BULIMIA NERVOSA / EETBUISTOORNIS
ALS PSYCHISCHE PROBLEMEN SAMENGAAN MET LICHAMELIJKE PROBLEMEN OORZAAK GEVOLG NAAST ELKAAR
Probleemstelling: ES x DM Weinig relevante studies (& vooral bij jonge meisjes) & controversiële resultaten over al dan niet verhoogde prevalentie Wel zekerheid over verhoogde medische complicaties & mortaliteit bij combinatie Gevaar dat ES verwaarloosd wordt wegens nadruk op behandeling diabetes (somatische en psychiatrische diagnose) (Nielsen et al., 2002; Rodin et al., 2002; Powers et al., 2011)
Behandelvoorschriften bij DM als mogelijke uitlokkende factor voor ES Nadruk op relatie eetgedrag en gezondheid Focus op voeding en tellen van koolhydraten & snacks Checken van glucose spiegels voor elke maaltijd Nadruk op lichaamsgewicht Wordt soms omschreven als diabulimia (Shaw & Favazza, 2010; Hasken et al., 2010)
ES x DM-T1 ES x DM-T2 Noodzaak van gewichtsverlies Sociale stigmatisatie Medische problematiek waardeloosheid hopeloosheid hulpeloosheid
Specifieke kenmerken bij ES & DM-T1 Zowel volwassenen als adolescenten, zowel BMI-range: 10-45 50% verklaart gereduceerde insuline toediening om gewichtsverlies te bekomen of eetbuien ongedaan te maken Zijn psychologisch gezonder vergeleken met typische ES (Powers et al., 2011)
Specifieke kenmerken bij ES & DM-T2 ES vaak voorafgaand en causaal BMI vaak > 30 Meer psychopathologie vergeleken met typische ES met nadruk op depressieve symptomen (Herpertz et al., 2000)
Aandacht bij diagnostiek Let op gewichtsverlies, uitgesproken dorst en frequent plassen, weinig energie, nausea en geur van adem (tanden poetsen) Let op overslaan van maaltijden of zich afzonderen om te eten Wees attent op indirecte signalen Let op negatief lichaamsbeeld, weinig zelfvertrouwen, perfectionisme, signalen voor depressie en angst
Aanbevelingen bij behandeling Nadruk op gezonde voeding en regelmatige beweging (niet op specifiek gewicht) Leren omgaan met de diagnose Leren omgaan met emoties (kwaadheid) Probleem-oplossend gedrag Betrekken van familie en bevorderen van interpersoonlijke communicatie
Aandacht voor regelmatig en toereikend eetgedrag Stoppen met compensatie-gedrag Correcte dosering van insuline stoppen met braken, laxeren, overmatig bewegen Aanpakken van restrictief gedrag Eerst Regelmatig: 3 hoofdmaaltijden en 2 tot 3 tussendoortjes Dan Voldoende eten: voorlichtingsbrochures over gezonde voeding, werk met porties en gevarieerd Stoppen met eetbuien myriam.vervaet@ugent.be