Zorgstandaard Eetstoornissen

Transcriptie

1 Zorgstandaard Eetstoornissen TAMARA BERENDS, VERPLEEGKUNDIG SPECIALIST ANNEMARIE VAN ELBURG, KINDER- & JEUGDPSYCHIATER MIRJAM LAMMERS, KLINISCH PSYCHOLOOG

2

3 Inleiding Elke zorgstandaard begint met eenzelfde hoofdstuk.: visie op zorg, gezondheid als perspectief Daarna de inleiding: Een zorgstandaard geeft vanuit het perspectief van patiënten met een bepaalde stoornis, een op actuele en zo mogelijk wetenschappelijk onderbouwde inzichten gebaseerde functionele beschrijving van de noodzakelijke onderdelen van de multidisciplinair georganiseerde individuele zorg. Dan volgen patiënt- en familieparticipatie, samenhang met generieke modules en tot slot bij Uitgangspunten de eerste eetstoornis specifieke zin: Gebaseerd op de Royal Australian and New Zealand College of Psychiatrists clinical practice guidelines for the treatment of eating disorders!

4 Inleiding Dan volgt een hoofdstuk specifieke omschrijving eetstoornissen waar in de 4 meest voorkomende eetstoornissen in het kort worden beschreven. Prevalentie: beetje rommelig helaas AN 1-4%, BN 1-2% BED 1-3% ARFID niet bekend Allemaal korte stukjes volgen; over herkenning, risicofactoren, doelgroep, psychiatrische en somatische comorbiditeit en behandeling, worden in latere hoofdstukken uitgewerkt

5 Inleiding In Zorg om eetstoornissen vind je de adviezen tav diagnostiek terug En in Individueel zorgplan de behandeling Daar staan ook specifieke en generieke aanwijzingen tav zelfmanagement en autonomie en dwang. Herstel, participatie en re-integratie: algemeen hoofdstuk Generieke modules: dwang en drang mn Organisatie van zorg Kwaliteitsindicatoren: proces-, uitkomst- en structuurindicatoren. Proces- indicatoren: maat voor de uitvoering van het individuele zorgproces uitkomstindicatoren weerspiegelen de uitkomst van het zorgproces, zowel ziektespecifiek als generiek. Structuurindicatoren: maat kwaliteit van de ketenorganisatie, zowel intra- als transmuraal.

6 Inleiding Achtergronddocumenten! O.a. verslag van de Focusgroep (achterbanraadpleging) Alle aanbevelingen!! Tot slot het belangrijkste hoofdstuk voor wie echt meer wil weten: VERDIEPING!

7 Anorexia Nervosa (AN)

8 Anorexia Nervosa (AN)

9 Boulimia Nervosa (BN)

10 Eetbuistoornis (BED)

11 Vermijdend restrictieve voedselinnamestoornis (avoidant restrictive food intake disorder = ARFID) 1. Sensorisch bepaalde: bijv. bij ASS 2. Angstige constitutie: allerlei angsten/angstst. 3. Traumatische ervaring: bijna stikervaring, medische ingreep etc

12 Prognose

13 Prognose Een gedeelte van de mensen met BN herstelt zonder actieve behandeling. Natuurlijk beloop BED? Behandeling van eetstoornissen leidt bij ongeveer de helft van de patiënten tot volledig herstel.

14 Risico factoren Erfelijke kwetsbaarheid Specifieke psychologische factoren Algemene psychologische risicofactoren Sociaal-culturele factoren

15 Diagnostiek Anamnese Lichamelijk onderzoek Lab

16 Anamnese Eetpatroon (regelmatig, voldoende, gevarieerd) Eetbuien Braken, laxeren, plaspillen,.. Beweging Lichaamsbeeld Preoccupatie met eten, lichaamsvorm en -gewicht Relatie tussen zelfwaardering en (controle over) eten, lichaamsvorm en gewicht Gewichtsbeloop door de jaren heen Gewichtsbeloop over de afgelopen weken/maanden

17 Lichamelijk onderzoek

18 Lichamelijk onderzoek Lengte en gewicht (herhaaldelijk) Bloeddruk en pols (herhaaldelijk) Raadpleeg: Achtergronddocumenten

19 Lab

20 Lab

21 Somatische comorbiditeit Acute complicaties: Hypoglykemie Hart- en Vaatafwijkingen Stoornissen in maagdarmkanaal Complicaties aan de nieren Stoornissen in vocht- zuurbase- en electrolythuishouding Lange termijn complicaties Groeiachterstand Amenorroe Verstoorde botstofwisseling Mogelijk effect op het groeiende en zich ontwikkelende brein

22 Comorbiditeit

23 Decision tool

24 Zelfmanagement Belangrijk onderdeel herstelondersteunende zorg MAAR: ontkenning speelt een grote rol! DUS: respecteren autonomie tegenover wilsbekwaamheid! In het begin ben je alleen maar in paniek en weet je het echt niet meer. Maar ik denk dat als je op een gegeven moment in een bepaalde fase zit, dat je heel goed beseft wat je zou moeten doen. Op een gegeven moment moet je de regie gaan pakken, ook over jouw proces, en moet jij weer die stap maken naar de buitenwereld. Dat is heel spannend, maar ook heel mooi.

25 Individueel zorgplan en behandeling : AN Doel behandeling AN: 1) herstel van de lichamelijke conditie en het normaliseren van het eetgedrag en compensatiegedrag (bijvoorbeeld purgeren en overmatig bewegen) 2) daarnaast gericht op het verminderen van de overwaardering van de controle over lichaamsvorm, gewicht en eten & 3) het verbeteren van psychosociaal functioneren en zelfbeeld. Indien volledig herstel niet haalbaar: bereiken van een zo goed mogelijke kwaliteit van leven, met zo min mogelijk belemmering door eetstoornisklachten

26 Individueel zorgplan en behandeling: AN jeugd Ambulante behandeling is eerste keuze voor kinderen en adolescenten met AN. Voor de meeste kinderen en adolescenten met AN is FBT (family based therapy), of een andere systeemtherapie zoals meergezinstherapie de behandeling van eerste keuze. Overweeg individuele therapie voor oudere adolescenten met AN (EBRO II), bijvoorbeeld Cognitieve gedragstherapie of Adolescent focused therapy (EBRO II), indien systeemtherapie ongeschikt is of niet effectief blijkt. Wees vanwege somatische bijwerkingen terughoudend met het voorschrijven van anxiolytica, antidepressiva of andere medicatie. Wees uiterst voorzichtig met het (off label) voorschrijven van antipsychotica. Schrijf antipsychotica (olanzapine) alleen voor na consultatie van een kinder- en jeugdpsychiater werkzaam in de gespecialiseerde ggz op een eetstoornisbehandelafdeling. Betrek het systeem indien opname van het kind geïndiceerd is. Zorg voor lange termijn nazorgcontacten, omdat herstelpercentages laag en terugvalpercentages hoog zijn. Maak terugvalpreventie tot standaard onderdeel van het behandelprogramma. Gebruik bijvoorbeeld de bestaande richtlijn Terugvalpreventie Anorexia Nervosa/module terugvalpreventie. Bespreek met de patiënt en de behandelaar of en zo ja, hoe vaktherapeutische interventies in het bijzonder lichaams- en bewegingsgerichte interventies door PMT gericht op lichaamsbeleving, bewegingsgedrag en emotieregulatie - opgenomen kunnen worden in het zorgplan. Roep waar passend advies van in eetstoornissen gespecialiseerde diëtisten in. Let erop dat duidelijk is (bijvoorbeeld bij FBT) waar in de behandeling de regie over dieet keuzes ligt.

27 Individueel zorgplan en behandeling: AN volw Eerste voorkeur van behandeling : interventies met duidelijk omschreven behandelprotocol gegeven door hiervoor opgeleide therapeuten (meeste wetenschappelijke ondersteuning) Overweeg 1 van de behandelingen met duidelijk behandelprotocol :CBT-E, MANTRA, SSCM Behandeling AN met BMI lager dan 18 langere CBT-E dan bij BN en BED

28 Individueel zorgplan en behandeling

29 Behandeling BN en BED Farmacotherapie (SSRI s) kan ondersteunend werken. Fluoxetine in een hoge dosis (60 mg/dag) heeft de sterkste onderbouwing voor volwassenen met BN.

30 Behandeling BN en BED FBT, of een andere vorm van systeemtherapie zoals MGDB, is de eerste keus bij kinderen en jeugdigen. Een goede tweede keus is CGT, aangepast voor kinderen en jongeren (groep/individueel). Hoe jonger het kind, hoe meer van belang de ouders te betrekken.

31 Individueel zorgplan en behandeling: ARFID Sluit in de diagn. fase medische oorzaken van ondergewicht uit. Bepaal in de diagn. fase kans en de ernst gezondheidsschade door ondergewicht. Laat patiënten door een ggz professional behandelen. Samenwerking met ouders/verzorgers is essentieel bij de behandeling van kinderen en jongeren. Behandel de op angst lijkende klachten met cognitieve gedragstherapie, in het bijzonder exposure. Roep advies in van een diëtist bij het bepalen van de benodigde intake van voedsel om het kind of de jongere voldoende te laten groeien. Geef voorlichting over gezonde voeding. Overweeg logopedie: vooral relevant bij motorische problemen of als er in aanloop naar de klachten problemen in het mondgebied bestonden. Voer CGT uit zoals deze behoort uitgevoerd te worden!

32 Uitdagingen Behoefte aan betekenisverlening Herstel-ondersteunende visie Vragen naar complementaire behandelvormen Herstel, participatie, re-integratie

33 Generieke modules Drang en dwang E-health Samenwerking en ondersteuning naasten Diagnostiek en behandeling suïcidaal gedrag Herstelondersteuning Comorbiditeit Landelijke GGz Samenwerkingsafspraken Vaktherapie Psychische stoornissen en een lichte verstandelijke beperking (ZB/LVB)

34 Organisatie van zorg Echelonering en gepast gebruik Knip somatiek - psychiatrie en tussen jeugd en volwassenen Regiebehandelaar LGA Bij vermoeden eetstoornis, denk/consulteer SGGZ!

35 Werkgroep Zorgstandaard

36 Adviesgroep

37