Een kernkwadrant laat jezelf en de ander heel» Francine Craeghs

Een kernkwadrant laat jezelf en de ander heel» Francine Craeghs

De positieve psychologie: grondlegger Martin Seligman. Psychologie is volgens hem veel te eenzijdig gericht op het onderzoeken van problemen en psychische stoornissen. De positieve psychologie bestudeert fenomenen als geluk, talent, positieve emoties, optimisme en hoop.

Positieve psychologie Je focust niet op tekorten en op doelstellingen maar probeert de kernkwaliteiten van de ander te versterken. Je focust op de kwaliteiten van de patiënt. Het is belangrijk om je als hulpverlener bewuster te worden van je kwaliteiten zodat je ze nog meer en bewuster kunt inzetten.

5 + 7 = 12 18 + 27 = 35 43 + 57 = 100 2 + 5 = 7 45 + 17 = 62 12 + 33 = 45 16 + 65 = 71

GAP benadering (tekortenperspectief): we kijken wat we moeten kunnen, wat we nog moeten leren, welke doelstellingen er moeten gemaakt worden, welke problemen er zijn. versus

Deze benadering gaat ervan uit dat iedereen talenten en kwaliteiten heeft en dat deze verder ontwikkelen fundamenteel is in kader van empowerment. Focus ligt niet op tekort maar op de rijkdom die er reeds is, bij onszelf, bij de ander.

Ontstaan vanuit de positieve psychologie. Je focust niet alleen op tekorten en op doelstellingen maar probeert de kernkwaliteiten van de ander te versterken. Je focust op de kwaliteiten van de patiënt. Je focust op je kwaliteiten als diabeteseducator. Tegelijkertijd ben je niet blind voor de valkuilen van de ander en jezelf.

Je gebruikt het kwadrant om stil te staan bij de kwaliteiten en de kracht van de patiënt/jezelf ( ipv focus op tekorten) Je gebruikt het kwadrant om stil te staan bij je eigen functioneren als begeleider en collega. Je gebruikt het kernkwadrant voor het geven van feedback. Je gebruikt het kernkwadrant om te kijken naar allergieën en stil te staan bij eigen aandeel.

Kernkwaliteit Zorgzaamheid Loyaliteit Valkuil Betutteling Allergie onverschilligheid Uitdaging loslaten

Kernkwaliteit Creativiteit Flexibiliteit Valkuil Chaos Allergie Rigiditeit Uitdaging Structuur

Kernkwaliteit Optimisme Valkuil Naïviteit Allergie Scepticisme Negativisme Uitdaging Kritisch Realisme

Is een positieve eigenschap, iets wat wezenlijk bij iemand past. Het is een kracht die iemand kan inspireren en bezielen. Hebben we bij de geboorte meegekregen of gaandeweg verder ontwikkeld. Sommige kwaliteiten leiden een sluimerend leven. Is niet hetzelfde als aangeleerde vaardigheden die moeizamer verlopen.

Wat ik in mezelf gewoon vind Wat de anderen in mij waarderen Wat ik bij anderen als vanzelfsprekend verwacht

Je kan samen met je patiënt gaan kijken naar al de kwaliteiten die hij kan inzetten om zijn doelstellingen te bereiken (empowerment). Bijv. lijst kwaliteiten. Vanuit de valkuil, uitdaging of allergie (zie verder) kan je op zoek gaan naar de kwaliteiten van de patiënt.

Binnen het team is het belangrijk om oog te hebben voor elkaars kwaliteiten. Het is als begeleider belangrijk om zicht te hebben op je eigen sterktes.

Ga op zoek naar eigenschappen die je in jezelf bijzonder waardeert Op welke manieren zet je deze kwaliteiten momenteel in als diabetes educator? Hoe kan je deze in de toekomst nog meer inzetten?

Het eenzijdig inzetten van kwaliteit kan maken dat we vast komen te zitten. Andere talenten blijven onvolgroeid bijv. zorg wordt betutteling, vertrouwen wordt naiviteit, carpe diem wordt nonchalantie, Bij stress en bij confrontratie : vlugger in onze valkuil schieten Achter iedere valkuil zit een kwaliteit.

Wat anderen mij verwijten Wat ik bij anderen bereid ben door de vingers te zien Wat ik geneigd ben om bij mezelf te rechtvaardigen

Op de afdeling is Rita opgenomen, een diabetespatiente die zich slecht verzorgt en die zich erg afhankelijk opstelt. De VK Fien, heeft met haar te doen, voelt zich geroepen om goed voor haar te zorgen. Ze wordt aangesproken door een collega die zegt dat ze kan zien hoe goed dat Fien heel goed voor Rita zorgt maar dat het belangrijk is dat ze Rita ook kan leren hoe sterk ze eigenlijk zelf is en welke mogelijkheden ze zelf heeft.

Je merkt op dat Jef het niet zo nauw neemt met zijn inspuitingen en zijn voedingsschema. Hij houdt zich ook niet altijd aan de afspraken. Jef geeft aan het niet zo fijn te vinden alles te moeten plannen en maakt zich ook niet teveel zorgen. Carpe Diem is zijn devies. Belangrijk is dat je hier ook aandacht kunt geven aan de kwaliteit van de patiënt die hij zeker niet wil verliezen mn zorgeloosheid,. Als hij echter te onbezonnen omgaat met zijn schema s komt hij in zijn valkuil terecht.

Stil staan bij eigen valkuilen als begeleider bijv. betutteling versus zorgzaamheid, einzelganger versus zelfstandigheid, naïveteit versus vertrouwen Stil staan bij valkuilen van patiënt en op zoek gaan naar kwaliteiten erachter bijv. Nonchalantie versus carpe diem, afhankelijk versus hulp durven vragen, chaos versus creativiteit of flexibiliteit.

Ook bij collega s kijken we naar de kwaliteiten achter de valkuil bijv. structuur achter rigiditeit. Als we elkaar aanspreken op onze kracht is er erkenning. In dit klimaat ontstaan er meer groeimogelijkheden en ruimte om elkaar feedback te geven.

Zoek in de lijst enkele valkuilen op die je herkent bij jezelf. Wat zijn de kwaliteiten achter deze valkuilen? Zoek een valkuil van een patiënt waar je het moeilijk mee hebt. Wat is de kwaliteit van deze patiënt achter deze valkuil? Idem voor collega s.

Kun je beschouwen als een leerdoel (voor jezelf, voor de patient) Is positief tegenovergesteld van de valkuil Uitdaging is een eigenschap die de kernkwaliteit in balans houdt en een goed evenwicht bevordert. Ze maakt dat je minder in je valkuil terechtkomt.

Wat ik in mezelf mis Wat ik in anderen bewonder Wat anderen mij toewensen

Een patiënt die vaak in de chaos (valkuil) komt heeft als kwaliteit bijv. creativiteit maar heeft mogelijk meer structuur (uitdaging ) nodig. Als begeleider kan je hier samen met je patiënt rond werken. Als je vaak in de betutteling komt (valkuil) kan jouw uitdaging loslaten zijn zodat de patiënt de kans krijgt om zijn eigen krachten aan te boren.

Soms focussen we zo op uitdagingen en doelstellingen dat we niet meer zien welke kwaliteiten en krachten er er allemaal aanwezig is. Collega die overal kritiek op heeft. Uitdaging is mogelijks mildheid. Belangrijk is dat je hier ook kunt zien dat kritisch zijn op zich ook een kwaliteit is.

Welke kwaliteit zou een uitdaging voor jou kunnen zijn als diabeteseducator? Cfr lijst Denk aan een patiënt met wie je rond bepaalde uitdagingen werkt bijv. meer structuur. Welke kwaliteit van de patiënt zit hierachter?

Je allergie speelt op als mensen dingen doen waar je haren rechtop van gaan staan. De ander heeft teveel van iets waar jij te weinig van hebt. Wij kunnen hier iets leren van de ander. Leren kijken naar eigen aandeel bijv. zeer kritische, rigide collega s.

Bij confrontratie met allergie schieten we dikwijls in eigen valkuil (Polarisering) bijv. Kritisch versus naief In confrontatie met allergie geven we dikwijls weinig erkenning. Je kan het meest leren van de mensen voor wie je allergisch bent, zij hebben teveel van iets dat jij nodig hebt: het zijn je leermeesters

Als we in minachting blijven steken tijdens het begeleiden van patiënten kunnen we deze begeleiding onmogelijk nog goed doen. Het klimaat van veiligheid en vertrouwen is dan weg. Idem voor onze collega s. Het geven van erkenning voor de kwaliteiten die achter die valkuilen zitten is heel belangrijk.

Wat ik in anderen minacht Wat ik in mezelf zou verafschuwen Wat anderen mij aanraden te relativeren

Je bent iemand die van nature zeer daadkrachtig is en je begeleidt Loes. Zij is een patiënte die zeer bedachtzaam en geduldig overkomt en veel tijd nodig heeft om in actie te schieten. Je merkt op dat dit je begint te irriteren en dat je al op voorhand zucht als je weer een afspraak hebt met trage Loes. Belangrijk is hier om naar eigen aandeel te kijken. Geduld is een kwaliteit die je hier ook kunt leren van de patiënt.

Belangrijk is om als begeleider naar eigen aandeel te kijken. Ook patiënten hebben hun allergieën bijv. betuttelende, drammerige, rigide verpleegkundigen.

Voor welke valkuilen ben jij als begeleider allergisch? Wat zegt dit over jouw uitdagingen? Voor welke valkuilen van collega s ben jij allergisch?

Al de elementen van kernkwadrant van Ofman worden als zelfstandige naamwoorden omschreven en niet als eigenschappen. Bijv. daadkrachtigheid ipv daadkracht. We vallen niet samen met onze kernkwaliteiten maar hebben bepaalde kwaliteiten. Niet "ik ben daadkrachtig" maar" ik heb de kwaliteit daadkracht". Of Niet ik ben chaotisch maar ik kom soms in mijn valkuil chaos terecht.

De kwaliteit of vervorming moet vanuit drie richtingen moet kloppen. Zo moet passiviteit zowel een teveel zijn van geduld én het (negatief) tegenovergesteld van daadkracht én het andere uiterste van drammerigheid. Het kwadrant moet kloppen.

Van uit de kwaliteit vb Wat de anderen in mij waarderen Van uit de valkuil vb Wat anderen mij verwijten Van uit de uitdaging vb Wat ik in anderen bewonder Van uit de allergie vb Wat ik in anderen minacht

HOE: Vanuit de twaalf richtvragen Vanuit een formulier dat je eventueel ook zelf kunt maken. Vanuit de verschillende kwaliteiten en valkuilen die op de grond liggen. (kernkwadrantenspel) Je kunt met een lijst werken waar alle kwaliteiten en valkuilen op vermeld staan (zie cursus)

Je mag zijn, zoals je bent om te worden wie je bent, maar nog niet kunt zijn en je mag het worden op jouw manier en in jouw tijd.

In begeleiding zijn we soms teveel gefocust op doelstellingen en werkpunten. Empowerment door focus op kwaliteit (de patient/onszelf) en niet alleen op valkuil. Instrument voor het geven van feedback. Het belang van het ontwikkelen van acceptatie van valkuil. («Kun je toelaten dat dit momenteel moeilijk loopt, dat je doelstelling nog niet bereikt is?»)

Soms worden valkuilen en kwaliteiten verward bijv. Perfectionisme, impulsiviteit, Patienten die blij zijn met hun kwaliteit kunnen bij een teveel ook hun valkuil ervan zien. Bijv. Ik ben nu eenmaal zelfstandig. Toch is het belangrijk dat ik kan leren om hulp te vragen indien nodig. Vermindert weerstand voor verandering. Uitdaging en kwaliteit kunnen naast elkaar blijven bestaan.

Een allergie heb je voor iemand die teveel heeft van datgene dat jij te weinig hebt. (eigen aandeel) Via de kernkwadranten (zie superkwadrant) kunnen begeleiders stilstaan bij hun eigen allergie mbt patiënten en collega s. Handig werktuig om te gebruiken in het team. Geven van erkenning en feedback.

Hoe meer we, patiënten enkel confronteren met wat er mis is en wat ze dus moeten veranderen hoe meer we hen de boodschap geven dat ze niet OK zijn zoals ze zijn. Voortdurende (zelf)veroordeling is geen goede basis voor groei.

Werk per twee een kwadrant uit van jezelf Werk een kwadrant uit van een patiënt waar je het moeilijk mee hebt, vertrekkende vanuit je allergie of vanuit zijn valkuil.

Je kunt ook een kwadrant opstellen vertrekkende van jouw allergie. ( cfr patient of collega die jou niet ligt) Hierbij maak je een kwadrant van jezelf op in combinatie met een kwadrant van een collega of een patient met wie het minder klikt. (zie schema s) Leert je om ook te kijken naar eigen aandeel. Terug leren om elkaar te leren zien in de kwaliteiten en niet alleen in de valkuilen.

Kwaliteitenspel Peter Gerrickens. http://www.kwaliteitenspel.nl/index.php?option=com_conte nt&task=view&id=2&itemid=4 Kernkwadrantenspel van D. Ofman Bezieling en kwaliteit in organisaties (ISBN-10: 9021583461) door D. Ofman Hé, ik daar (ISBN 9789021583563) (2007) Ofman Kwaliteiten, een verfrissende kijk op eigenaardigheden (ISBN 9789074123020)P Gerrickens

http://www.talententoolbox.nl/filmpjes/ http://www.youtube.com/watch?v=2lxh2n0a Pyw