Normen We raken er niet over uitgepraat 14-12-2015 1

Normen We raken er niet over uitgepraat 14-12-2015 1

Geen norm 1929 en 1989 Bij toepassing van nieuwe technologie ontstaat al gauw de behoefte bij een opdrachtgever om eisen te stellen aan de nieuwe installatie. 1929 formuleerde politie-inspecteur Bos in Amsterdam een eisenpakket voor het plaatsen van de eerste verkeersregelinstallatie. 1929 Nieuwe verkeersregeling van de Leidsestraat 1989 plaatsen Selectief Toegang Systeem Zaanstad 1989 Verzinkbaar element geplaatst op een doorgaande weg in Zaanstad. Er werden verkeerslichten geplaatst voor signalering t.b.v. een veilige passage. Ondanks dat het geen verkeersregelinstallatie was, hebben we door ontbreken van een norm de NEN 3384 toegepast voor de verkeersafhandeling. 14-12-2015 2

De eischen van de heer Bos 1929 inzake de verkeersregeling op wegkruisingen door middel van lichtsignalen 14-12-2015 3

Verkeerstellingen / Verkeerslicht Verkeerstellingen Leidseplein 1930 Leidsestraat 110-98 1934 14-12-2015 4

Nieuwe technologie 1933 14-12-2015 5

Hier is geen norm tegen bestand 1945 14-12-2015 6

Verkeerslichtenclub in een later stadium omgedoopt tot Contactgroep Verkeersregeltechnici Nederland 1969 Pioniers van het eerste uur Peter Hakkesteegt Frits van Eek B.W. Quist Henny Berkhout Bas de Hoop Ton van den Hout Wout Sambler J. Dolaard M van Dosselaar A.F.M. de Graaf J.D. Spaargaren P. Venema Willem Erica 14-12-2015 7

14-12-2015 Overzicht Normen, regelgeving en onderzoek 1972 NEN 3322. 1977 TNO onderzoek akoestische signalering. 1978 brief naar alle gemeenten van Nederland standaardisering akoestische signalering. 1982 NEN 3384. 1982 TNO onderzoek naar achtergrondschilden en geblokte mast 1986 Regeling Verkeerslichten In de regeling Verkeerslichten 1986 wordt de NEN 3384 van 1982 voor het eerst voorgeschreven voor nieuwe installaties. 1989 N.a.v. de conceptnorm NEN 3384 ontstaat discussie t.a.v. de bewaking of reactietijden. TNO doet onderzoek. 1991 NEN 3384 reactietijden op basis van TNO onderzoek. 2000 NEN 3322. 2003 NEN 3384. 2006 NEN 3384/C2 correctieblad. 2010 NEN 3322. 2015 NEN 3322 Ontw.

NEN 3322 De eisen aan het straatmeubilair werden vastgelegd. 1972 14-12-2015 9

Akoestische signalering 1977 Gewenste standaardisatie en normering. Welk signaal is het meest geschikt. Niet alleen voor blinden, grote groep ouderen met b.v. staar. Signaal moet goed hoorbaar zijn (ouderen horen geen hoge tonen b.v. piepsignaal). 1977 Instituut voor zintuigfysiologie TNO brengt een rapport uit IZF 1977- C18. 1978 Ministerie van Verkeer en Waterstaat verzend een brief naar alle gemeenten van Nederland en verzoekt deze om de aanbevelingen toe te passen. 2005 CVN produceert een programma van eisen voor een veilige en gestandaardiseerde akoestische signalering. Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Zaanstad geven opdracht tot ontwikkeling en productie aan een Energiebedrijf. 14-12-2015 10

NEN 3384 en TNO onderzoek 1982 NEN 3384 Verkeersregeltoestellen. Discussie over het nut van achtergrondschilden en zwart wit geblokte masten leidt tot een onderzoek door instituut voor zintuigfysiologie TNO. Conclusie: Het achtergrondschild verhoogt de opvallendheid van de installatie met een factor 2. De geblokte mast blijkt weinig bij te dragen. 14-12-2015 11

Regeling Verkeerslichten 1986 1986 Regeling Verkeerslichten. De regeling Verkeerslichten is een ministeriële beschikking. Verkeersregelinstallaties moeten wettelijk voldoen aan de omschrijving in deze regeling. In de regeling Verkeerslichten 1986 wordt de NEN 3384 van 1982 voor het eerst voorgeschreven voor nieuwe installaties. 14-12-2015 12

Concept norm NEN 3384 1989 Het concept van een aangepaste NEN 3384. Discussie ontstaat over de reactietijden van de bewaking. In de norm van 1982 werd geen onderscheid gemaakt tussen de typen bewaking. Bewakingstijd was 100 ms. In het concept worden vier typen bewaking onderscheiden: Type bewaking Voorstel in concept Na onderzoek TNO Conflictbewaking 150ms 100ms Roodlichtbewaking 200ms 200ms Ontruimingsfasebewaking 300ms 100ms meer kleuren tegelijkertijd 150ms 150ms In 1991 worden de door TNO vastgestelde tijden opgenomen in de nieuwe NEN3384. 14-12-2015 13

Overzicht Regeling Verkeerslichten soort aanpassing datum een 2 e datum is de dag van publicatie in de Staatscourant ingangsdatum versie-aanduiding i.h.k.v. deze notitie integrale tekst bij AVV beschikbaar belangrijkste kenmerken 13 februari 1970 nee niet meer relevant wijziging op versie 70 5 mei 1977 nee niet meer relevant geheel nieuwe versie 4 juni 1986 20 juni 1986 1 juli 1986 86 nee algehele herziening NEN 3322 van 1972 NEN 3384 van 1982 nieuwe uitgave i.v.m. nieuw RVV 28 juni 1991 12 juli 1991 1 november 1991 91 ja introductie van: geel knipperen i.p.v. rood bij voetgangers en rechtsaf vrij voor fietsers grote wijziging op versie 91 14 december 1994 16 december 1994 nieuwe uitgave i.v.m. notificatie EG 15 december 1997 19 december 1997 wijziging op versie 97 22 september 1999 30 september 1999 wijziging op versie 97-99 20 maart 2001 5 april 2001 wijziging op versie 97-01(1) 28 augustus 2001 3 september 2001 1 januari 1995 91-94 ja NEN 3384 van 1991 diverse verbeteringen 21 december 1997 97 ja inhoudelijk niet gewijzigd 2 oktober 1999 en werkt terug tot 15 september 1999 97-99 nee wijz. i.v.m. scheiding fietsers en bromfietsers 1 mei 2001 97-01(1) nee NEN 3322 van 2000 nieuw overgangs-artikel 1 augustus 2001 en werkt terug tot 1 mei 2001 97-01(2) ja herstel van tekstuele fouten 14-12-2015 14

Nieuwe technische ontwikkeling en toepassing 2006 Op 3 maart 2006 rijden vier treinen voorbij door sneeuwval niet zichtbare, stoptonende seinen LED armaturen. Sneeuw smelt niet. Geen afscherming ( zonnekap ). Advies: Bij invoeren van nieuwe technologie altijd een risicobeoordeling / analyse Bron Onderzoeksrapport Rapportagedatum Versie 25 oktober 2006 Definitief Onderzoeksnummer RV-06U0152 14-12-2015 15

Normen verkeersregelinstallaties 2015 Huidige norm ingangsdatum Vervangt opmerking NEN-EN 50556 Maart 2011 NEN-HD 638 CROW vermeldt nog steeds de HD 638 NEN-EN 12675 November 2000 NEN-EN 12675:2015 Ontw. NEN3384:2003 Juni 2003 De Regeling Verkeerslichten vermeldt nog steeds de NEN 3384 1991 NEN3384/C2 November 2006 Correctieblad toegevoegd aan uitgave juni 2003 NEN-EN 12368:2015 2015 NEN-EN 12368:2006 NEN 3322 2010 2000 De Regeling Verkeerslichten vermeldt nog steeds de NEN 3322 zoals deze luidt op 31 oktober 2000 NEN3322:2015Ontw 2015 NEN3322: 2010 NEN-EN50293 2012 NEN- EN50293 2001 14-12-2015 16

Selectieve Toegang Systemen uitgevoerd met een beweegbaar element De volgende definities zijn van toepassing: a) machine : een samenstel, voorzien van of bestemd om te worden voorzien van een aandrijfsysteem maar niet op basis van rechtstreeks gebruikte menselijke of dierlijke spierkracht; van onderling verbonden onderdelen of componenten waarvan er ten minste één kan bewegen, en die samengevoegd worden voor een bepaalde toepassing; Machinerichtlijn Nr.: 2006/ 42/EG. EMC Richtlijn NR.: 2004/108/EG. Laagspanningsrichtlijn NR.: 2006/95/EG. Drukvaten van eenvoudige vorm Richtlijn 87/404/EEG (bij toepassing van een hydraulische aandrijving). 14-12-2015 17

Enkele normen welke van toepassing zijn bij een beweegbaar element 2010-2015 Norm Nederlandse titel NEN-EN-ISO 12100:2010 nl Veiligheid van machines - Algemene ontwerpbeginselen Risicobeoordeling en risicoreductie NEN-EN-IEC 60204- Veiligheid van machines - Elektrische uitrusting van machines 1:2006/C11:2010.nl Deel 1: Algemene eisen NEN-EN-ISO 13849-1:2008/C1:2009 Veiligheid van machines - Onderdelen van besturingssystemen met een en veiligheidsfunctie - Deel 1: Algemene regels voor ontwerp NEN-EN-ISO 13849-2:2012 en NEN-EN-IEC 62061:2015 nl NEN-EN-IEC 60947-4-1:2010 /A1:2012 en NEN-EN-IEC 61508-6:2010 en NEN-EN-IEC 61131-1:2003 en NEN-EN-IEC 60204-1:2006/C11:2010 en Veiligheid van machines - Onderdelen van besturingssystemen met een veiligheidsfunctie - Deel 2: Validatie Veiligheid van machines -Functionele veiligheid van veiligheid gerelateerde elektrische, elektronische en programmeerbare elektronische besturingssystemen Laagspanningsschakelaars - Deel 4-1: Schakelaars en aanzetters voor motoren - Elektromagnetische schakelaars en aanzetters voor motoren Functionele veiligheid van elektrische/elektronische/programmeerbare elektronische systemen verband houdend met veiligheid - Deel 6: Richtlijnen voor de toepassing van IEC 61508-2 en IEC 61508-3 Programmeerbare besturingen - Deel 1: Algemene informatie Veiligheid van machines - Elektrische uitrusting van machines - Deel 1: Algemene eisen 14-12-2015 18

Vaststellen van veiligheidsniveau 2010-2015 Voor ieder type installatie is een risicobeoordeling verplicht NEN-EN-ISO 12100:2010 nl. Via b.v. een Risicograaf ISO-13849-1 kan het Performance Level (PLr) worden vastgesteld. Validatie van onderdelen van het besturingssysteem met een veiligheidsfunctie wordt uitgevoerd conform NEN-EN-ISO 13849-2:2012. Aandachtspunt: Gebruik maken van een verkeersregeltoestel of speciaal voor dit doel ontwikkelde besturingselektronica is uitsluitend toegestaan indien de machinebesturing, bewaking en de signalering voldoen aan de vereiste SIL classificatie of Performance Level (Pl a t/m Pl e). Veiligheidscomponenten dienen gekeurd te zijn door een notified body. 14-12-2015 19

Regelgeving en normen altijd in discussie en beweging De regelgeving en normen worden regelmatig aangepast. Op zich een goede zaak, omdat op deze wijze technische ontwikkelingen niet geremd worden. Maaaaaar!!!!!!!!!!! Wanneer in publicaties van bijvoorbeeld een kenniscentrum zoals CROW of bijvoorbeeld in de wet de Regeling Verkeerslichten vervallen normen blijven staan, dan wordt het voor fabrikanten, leveranciers, bestekschrijvers en gebruikers wel heel moeilijk. Mogelijke oplossing. In verwijzende of voorschrijvende documenten geen uitgave versie opnemen maar verwijzen naar de vigerende regelgeving en normen. 14-12-2015 20

Documenten aanpassen Regeling Verkeerslichten: NEN 3384 1991 aanpassen aan vigerende norm. NEN 3322 2000 aanpassen aan vigerende norm. CROW website: NEN 3384:2003 nl vervangen door NEN 3384:2003/C2:2006 nl. HD 638 vervangen door NEN-EN 50556:2011 en. Toevoegen NEN-EN 50293:2012 en. NEN-EN 12368:2000 en vervangen door NEN-EN 12368:2015. NEN 3322:2000 nl vervangen door NEN 3322:2010 nl (2015 in ontwikkeling). Toevoegen NPR-CLC/TS 50509:2007 en. Gebruik van LED verkeerslantaarns in verkeersregelinstallaties. CROW Publicatie 268 Selectieve toegang en doseren, februari 2009 met spoed aanpassen aan de eisen welke gesteld worden in de Machine Richtlijn, deze is verplicht. De NEN 3384 en 3322 zijn geen verplichte normen in deze installaties. 14-12-2015 21

Tot slot Verzoek aan NEN, CROW, CVN, IVER, fabrikanten en leveranciers COMMUNICEER REGELMATIG OVER AANPASSINGEN EN HOUD PUBLICATIES ACTUEEL WANT DAAR MOET DE GEBRUIKER OP KUNNEN VERTROUWEN. Deze gebruiker heeft geen last van normen. Bedankt voor uw aandacht. 14-12-2015 22

Nederlands Normalisatie Instituut. CROW Website Verkeer. CROW Publicatie 268. Rijkswaterstaat Peter de Jong. Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Bronvermelding Instituut voor zintuigfysiologie TNO rapport IZF 1977-C18. Instituut voor zintuigfysiologie TNO rapport IZF 1982-C22. Instituut voor zintuigfysiologie TNO rapport IZF 1989-C22. Gemeente Amsterdam DiVV gehoorzaamt de signalen. Gemeente Archief Amsterdam foto s 1929 t/m 1945. Regeling Verkeerslichten d.d. 28 augustus 2001. Inspectie Verkeer en Waterstaat onderzoeksrapport RV-06U0152 d.d. 25 oktober 2006. In verband met eventuele rechten op fotomateriaal en documenten is het niet toegestaan deze presentatie voor andere bijeenkomsten te gebruiken. Deze presentatie is samengesteld voor de gebruikersdag van Vialis op 10 november 2015. 14-12-2015 23