Woerden sterk door en voor cultuur De wil tot samenwerking en de noodzaak van een krachtige, algemeen gedragen visie
Inhoud Inhoud 1. Inleiding... 12 1. 2. Inleiding Aantrekkelijk... Woerden 23 2. 3. Aantrekkelijk Culturele infrastructuur: Woerden... samenhang en verbondenheid 34 5. 3. 4. Culturele Samen sterker: infrastructuur: ambitie en in samenhang Woerden: verder onderzoek slank en verbondenheid en... effectief...5 124 5. 6. Samen Tot slot: sterker: samen ambitie voor een en krachtige verder onderzoek cultuursector... 12 13 11 6. Tot slot: samen voor een krachtige cultuursector... 13 12 Woerden, Maart 2014 Woerden, Maart 2014 1 1
1. Inleiding Het culturele aanbod in Woerden is rijkgeschakeerd en neemt in het dagelijkse leven en werken van de Woerdenaar een belangrijke plek in. Het maakt Woerden tot een aantrekkelijke en onderscheidende gemeente. Dit levendige culturele klimaat heeft zich sterk kunnen ontwikkelen door de aanwezigheid van cultuurinstellingen als Het Klooster, KUVO (Kunst Educatie Scholen Woerden), de regiobibliotheek Het Groene Hart, het Stadsmuseum Woerden en het Cultuurplatform Woerden (CPW). Met elkaar waarborgen zij een creatieve voedingsbodem, bieden faciliteiten, expertise en kwaliteit, waardoor vele culturele initiatieven ontstaan en blijven bestaan. De gemeente heeft in de periode 2011-2014 een bezuiniging moeten doorvoeren van ruim 10 procent op de cultuurbegroting. Dit heeft een zware wissel getrokken op de culturele sector. Er zijn medewerkers ontslagen, locaties gesloten en met minder mensen wordt ernaar gestreefd het kwaliteits- en serviceniveau op peil te houden. Om toch een krachtige en bloeiende cultuursector voor Woerden te behouden, hebben wij de handen ineengeslagen. In de afgelopen periode is een steeds intensievere samenwerking tussen de vijf hierboven genoemde instellingen tot stand gekomen. Het spreekt vanzelf dat elke instelling haar eigen doelstelling heeft en een specifieke functie vervult. Maar samen staan wij sterk(er), en wij zijn ervan overtuigd dat deze bundeling van krachten een belangrijke meerwaarde voor de Woerdense gemeenschap oplevert. In de volgende hoofdstukken verwoorden wij de ambities waaraan wij samen willen werken. We geven aan hoe wij, ondanks de krappe budgetten, onze doelstellingen willen realiseren. Naast samenwerking in de uitvoering van activiteiten betekent dat ook durven kijken naar de eigen organisaties en zoeken naar mogelijkheden om nog meer efficiency te bereiken door samenwerking in en buiten Woerden. Eventuele verdere kortingen zouden onverbiddelijk tot een ernstige verschraling van het culturele aanbod en activiteitenniveau in Woerden leiden en tot een aanzienlijke kapitaalvernietiging van al het moois dat de afgelopen jaren op cultureel gebied in onze stad is opgebouwd. Ons uitgangspunt is dat de rijkdom en diversiteit van het culturele aanbod en activiteitenniveau behouden moeten blijven. Immers, zij dragen in belangrijke mate bij aan de aantrekkelijkheid van de stad en zorgen voor een creatief klimaat en een dynamische leefomgeving. Wij roepen daarom de nieuwe raadscoalitie op samen met ons een krachtige visie op kunst en cultuur te ontwikkelen om op die manier met elkaar een volgende stap te zetten in het belang van het culturele leven in Woerden en daarmee van de stad als geheel. 12
2. Aantrekkelijk Woerden De aantrekkelijkheid van een gemeente om in te wonen, in te werken of een bedrijf in te vestigen, wordt in belangrijke mate bepaald door de aanwezigheid van het voorzieningenniveau. Een culturele infrastructuur die zorgt voor een creatief klimaat en een dynamische leefomgeving vormt daarbij een belangrijke factor. Cultuur stimuleert economie De econoom Gerard Marlet heeft in zijn proefschrift De aantrekkelijke stad (2009) aangetoond dat de aanwezigheid van cultuur in een gemeente positieve en langdurige effecten heeft op de plaatselijke economie. Een hoogwaardige culturele infrastructuur leidt tot een nieuwe bevolkingssamenstelling, omdat mensen het prettig vinden om in een cultureel aantrekkelijke stad te wonen, zelfs als ze daar niet zelf actief gebruik van maken. Cultuur trekt hoogopgeleide bewoners aan die creatief en productief zijn en hun geld ook weer in de stad investeren. Ook lager opgeleide bewoners profiteren van de toenemende werkgelegenheid en bedrijvigheid. Dat heeft een positief effect op de leefbaarheid en de sociale problemen. Marlet: Cultuur is zo een van de knoppen waaraan beleidsmakers kunnen draaien om de economie te bevorderen. In een recessie is het dan ook onverstandig om te bezuinigen op cultuur. Een culturele agenda om trots op te zijn De identiteit van Woerden wordt mede bepaald door de aanwezigheid van een groot aantal initiatieven, festivals en projecten. Evenementen als de Woerdense VakantieWeek, Historische Spelen Woerden, Nachtcultuur, Straattheaterfestival, Night of The Proms, Taptoe Woerden, Akoestival, Klassendag, Atelierroute, Septembermarkt en tal van andere activiteiten brengen veel mensen op de been. Het zijn dragers van het positieve gevoel en samen met de historische plekken van de stad vertellen zij Het Verhaal van Woerden en de Woerdenaar. Het zijn díe initiatieven en voorzieningen die mensen trots maken op Woerden, redenen waarom zij hier graag blijven wonen en waarom zij zich maatschappelijk voor de gemeente willen inzetten. Zij zorgen voor samenhang in de stad, voor een levendige en aantrekkelijke binnenstad en voor dynamiek in de kernen en wijken. Deze culturele bedrijvigheid zou niet zijn ontwikkeld en niet kunnen blijven voortbestaan zonder de aanwezigheid van de cultuurinstellingen, die zorgen voor de creatieve voedingsbodem, faciliteiten, expertise en kwaliteit. De cultuurinstellingen zetten hun kennis, ervaring en creatief vermogen zo breed mogelijk in voor de inwoners van Woerden, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Zij organiseren hun activiteiten meer en meer in samenwerking met instellingen en partners uit aanverwante en andere sectoren. 23
3. Culturele infrastructuur: samenhang en verbondenheid De vijf instellingen vertegenwoordigen kunst en cultuur in brede zin en in allerlei vormen, uitingen en disciplines: beeldende kunst, muziek, dans, theater, literatuur, media, architectuur. De expertise, infrastructuur en activiteiten, zowel fysiek als digitaal, strekken zich uit van bibliotheekwerk tot kunsteducatie en van amateurkunst tot professionele kunst. Er zijn lijnen en verbanden tussen de culturele instellingen en met vrijwel alle verenigingen, kunstenaars en culturele initiatieven in Woerden. De culturele instellingen hebben elk een onmisbare rol en zorgen gezamenlijk voor een creatief klimaat waarbinnen talenten worden aangeboord en autonoom denken wordt gestimuleerd. De kracht van de driehoek educatie, amateurkunst en professionele kunst Kunsteducatie zorgt voor kennismaking, onderscheidingsvermogen, reflectie en verbeelding. Amateurkunst brengt talenten naar boven, geeft zelfvertrouwen, plezier en saamhorigheid. De professionele kunst geeft een impuls aan het niveau van de kunstbeoefening en zorgt voor nieuwe inzichten, voorbeelden, ontspanning, ontroering en inspiratie. Deze drie pijlers vormen in samenhang de kracht van de culturele infrastructuur in Woerden. De kracht van de driehoek lezen, leren en informeren Toegang tot literatuur en kennis biedt de mogelijkheid om informatie te verwerven en te consumeren. Ook worden mensen uitgedaagd om de verkregen informatie in context te plaatsen en toe te passen. De investeringen in taal- en leesonderwijs, en daarmee in de waardering van literatuur en poëzie, dragen bij aan het vormen van een mening en aan de ontwikkeling van de persoonlijkheid van mensen. Dit alles bij elkaar helpt mensen een bredere kijk op de wereld te krijgen. Als culturele instellingen in Woerden onderschrijven wij de visie van minister Bussemaker, die zij als volgt verwoordt in een brief aan de Tweede Kamer, met de titel Cultuur beweegt - De betekenis van cultuur in een veranderende samenleving: Cultuur heeft artistieke, maatschappelijke en economische waarden. Cultuur is noodzakelijk voor de vorming van onze identiteit, voor de ontplooiing van mensen en voor de ontwikkeling van creativiteit. Cultuur verbindt, biedt plezier en draagt bij aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. De cultuursector is een sector met een duidelijk economisch belang. Ik zie cultuur als onderdeel van een maatschappelijke agenda. Het bestaansrecht van kunstenaars en culturele instellingen ligt niet zozeer in de sector zelf maar in de verbinding met de samenleving. Ik kies daarom voor een beleid dat prioriteit geeft aan de maatschappelijke waarde van cultuur en aan het belang van creativiteit. Maatschappelijke vraagstukken op bijvoorbeeld het gebied van zorg, maatschappelijk verantwoord ondernemen, energie- en voedselvoorziening, krimp of vergrijzing worden steeds complexer. Voor de aanpak van deze vraagstukken groeit het belang van creativiteit en innovatie. Cultuur en cultuuronderwijs leveren daaraan een belangrijke bijdrage. Goed cultuuronderwijs is van cruciaal belang voor individu en samenleving. Het draagt eraan bij dat kinderen hun creatieve vermogens aanboren en hun talenten en vaardigheden ontwikkelen. 43
Het doel van de minister is dat álle kinderen en jongeren een startkwalificatie meekrijgen voor een rijk, inspirerend en betekenisvol leven. Zij voegt daaraan toe dat zij talentontwikkeling ziet als een investering in onze samenleving. Innovatie en verbeelding zijn essentieel om een nieuwe wereld vorm te geven. Dat geldt niet alleen voor het talent dat tot een kunstenaar uitgroeit en ons met zijn of haar werk inspireert. Ook advocaten, leraren en de bakker om de hoek zetten creativiteit in om hun vak én zichzelf verder te brengen. Kunstbeoefening in de klas, op de muziekschool of op professioneel niveau draagt bij aan ontwikkeling van zelfvertrouwen en vindingrijkheid. Het helpt vaardigheden te ontwikkelen die we nodig hebben in een innovatieve, creatieve samenleving. 45
4. Culturele infrastructuur in Woerden: slank en effectief Met het motto slanke overheid, sterke samenleving kiest de huidige raadscoalitie van Woerden voor een transitie van een beleidsintensieve naar een meer regisserende en faciliterende gemeente. Zij wil als goed opdrachtgever samen met de culturele sector de kwaliteit en toegankelijkheid van kunst en cultuur op peil houden en uitbouwen. Onderdeel van de transitie naar het nieuwe beleid vormt een forse bezuiniging op het cultuurbudget in de jaren 2011-2014 van 400.000. In uitvoeringsovereenkomsten is de gemeentelijke visie vertaald naar ambitieuze prestatieafspraken met de verschillende instellingen die met fors minder subsidie moeten worden gerealiseerd. De organisaties hebben in de afgelopen jaren flink bezuinigd op de kosten. De formatie van de instellingen is aanzienlijk gekrompen en op de vaste lasten is sterk bezuinigd. Hierna lichten wij dit per organisatie toe, waarbij eerst (in een kader) een beschrijving wordt gegeven van wie wij zijn en wat wij doen, gevolgd door een weergave van hoe de instelling er (financieel) voor staat. Cultuur Platform Woerden Het Cultuur Platform Woerden (CPW) draagt bij aan het toegankelijk maken van alle vormen van Woerdense (amateur)kunst en cultuur door het verstrekken van subsidies (via Loket Culturele Zaken) en het bieden van een podium aan uitvoerende kunstenaars. Het CPW ondersteunt de Woerdense (amateur)kunst zowel met advies als met financiële middelen en stimuleert daarbij cultureel ondernemerschap. Het CPW activeert de Woerdense bevolking tot deelname aan culturele activiteiten. Ook bevordert het de samenwerking tussen de instellingen, verenigingen en initiatieven op cultureel gebied. Het organiseert hiertoe vier CultuurCafés per jaar en diverse andere activiteiten, waaronder het KunstPark. Ook coördineert het CPW de werving en verkiezing van een Woerdense stadsdichter. De activiteiten van het CPW worden voornamelijk uitgevoerd door vrijwilligers. De financiële ondersteuning die de instelling van de gemeente krijgt wordt voor het overgrote deel besteed aan het verstrekken van subsidies aan het culturele veld. Het CPW heeft geen eigen gebouw. Wel wordt het CPW bij de uitvoering van zijn taken ondersteund door KUVO, zowel op het inhoudelijke als op het administratieve vlak. Voor deze ondersteuning is in 2014 echter 50 procent minder subsidie beschikbaar, waardoor vrijwilligers van het CPW nog meer taken (zowel cultureel als administratief) op zich hebben moeten nemen. 65
KUVO Kunst Educatie Scholen Woerden KUVO verzorgt de kunst- en cultuureducatie voor leerlingen van 4-18 jaar op de scholen in de gemeente Woerden en werkt hierbij samen met tientallen culturele partners. Met de scholen is gekozen voor een gezamenlijke aanpak die iedereen in staat stelt mee te doen: laagdrempelig, op basis van kwaliteit, kwantiteit en betaalbaarheid. Op deze manier worden structureel ruim 10.000 leerlingen bereikt. KUVO ondersteunt scholen zowel bij de inrichting als bij de uitvoering van kunst- en cultuureducatie, borgt samenwerking tussen cultuur en onderwijs en stimuleert cultuurparticipatie. De instelling realiseert jaarlijks een programma van professionele kunstuitingen voor het onderwijs, alsook een uitgebreid facultatief programma met lokale partners. Daarnaast levert zij tevens een coördinerende bijdrage aan het naschoolse activiteitenprogramma cultuur. KUVO laat kinderen en jongeren kennismaken met instellingen en personen die zich bezighouden met het produceren van kunst en cultuur in hun nabije omgeving. Ook brengt KUVO hen in contact met cultureel erfgoed en dragen de georganiseerde activiteiten bij aan vergroting en ontwikkeling van het historische besef. Het KUVO-programma is verbreed; de activiteiten staan niet meer uitsluitend in het kader van kennismaking met (podium)kunsten, maar hebben steeds vaker een actief maatschappelijk of cultureel karakter. Ze vormen een basis voor de kunstzinnige vorming voor kinderen en jongeren in de gemeente Woerden. Er wordt door de gemeenschap belang gehecht aan het feit dat iedereen mee kan doen in onze cultuur ; KUVO maakt dit mogelijk en geeft blijvende bagage mee. Onontbeerlijk in de voorbereiding van de jeugd op een snel veranderende, innovatieve samenleving. KUVO realiseert dit alles tegen zeer lage subsidiekosten per leerling (de gemeentelijke subsidie bedraagt 4 procent van het totale cultuurbudget). KUVO realiseert 80 procent van de begroting uit bijdragen van de scholen en eigen inkomsten. Daarnaast blijft KUVO zoeken naar nieuwe inkomstenbronnen en mogelijkheden van kostenreductie. Een groter deel van de kosten wordt besteed aan activiteiten en de overhead is verminderd. Er werkt een klein team om honderden projecten te realiseren, daarbij ondersteund door vrijwilligers. Huisvestingskosten bedragen nog geen 4 procent. De omzet is de afgelopen drie jaar met 30 procent gestegen. Dit is voornamelijk gerealiseerd met projectfinanciering door derden. Recent heeft de Provincie een akkoord gegeven op cofinanciering van het project Versterking lokale cultuureducatie 2013-2016 van KUVO, dat in samenwerking met onder andere Het Klooster en het Cultureel Platform Woerden wordt uitgevoerd. 67
Het Klooster Het Klooster is het theater en centrum voor de podiumkunsten in Woerden. Het Klooster verzorgt een uitgebreid cursus- en lesaanbod in muziek, dans en theater en beschikt over een goed geoutilleerd podium waarop zowel professionele voorstellingen (80 per seizoen) als eigen producties en amateurvoorstellingen (80 per seizoen) worden gepresenteerd. Het Klooster bereikt per seizoen gemiddeld 21.500 theaterbezoekers en ruim 2.000 leerlingen en cursisten. In samenwerking met KUVO realiseert Het Klooster educatieprogramma s en activiteiten op het gebied van muziek, dans en theater voor het primair en voorgezet onderwijs. De combinatie van disciplines, professionals en amateurs maakt Het Klooster tot een dynamische plek. Recent is een nieuwe koers ingezet waarbij Het Klooster het pand en de faciliteiten openstelt voor bestaande en nieuwe samenwerkingspartners. Samen voor Woerden en de Volksuniversiteit zijn in Het Klooster getrokken en brengen nieuwe energie en inhoudelijke samenwerking. Het Klooster is de motor achter een groot aantal projecten en activiteiten, zoals Het Kloosterfestival, You ve Got Talent en Het Groot Woerdens Orkest. Leerlingen hebben hierbij, maar ook op andere podia en bij andere evenementen optredens verzorgd, zoals bij Nachtcultuur en tijdens de CultuurCafés. Het Klooster draagt bij aan bijzondere projecten zoals de Graskaasdag en de Historische Spelen. Het Klooster levert in de jaren 2011-2014 ruim 15 procent van zijn subsidie in, te weten 150.000. Om het wegvallen van deze subsidie op te vangen worden forse inspanningen geleverd, zoals uitbreiding van het aanbod voor nieuwe doelgroepen, gericht marketingbeleid, acquisitie voor zakelijke verhuur en sponsorwerving. Daarnaast is zoveel mogelijk bezuinigd op de materiële lasten. Bovengenoemde inkomstenverhoging en kostenbesparingen zijn echter onvoldoende gebleken om de bezuinigingen op de gemeentelijke subsidies op te vangen. Om de continuïteit van de organisatie niet in gevaar te brengen waren ingrepen in het personeelsbestand helaas onvermijdelijk. Het managementteam is teruggebracht van vijf naar drie personen en in de backoffice is een medewerker ontslagen. De taken en verantwoordelijkheden van de drie medewerkers zijn herverdeeld onder collega s. Ondanks deze inkrimping blijven de ambities en doelstellingen onverminderd groot. Er wordt een nog groter beroep gedaan op het team van Het Klooster en op de grote groep vrijwilligers die in Het Klooster werkzaam zijn (ruim 40). Met deze ontwikkeling mag Het Klooster landelijk met recht een van de meest efficiënt ingerichte theaters en centra voor de podiumkunsten worden genoemd. 87
Bibliotheek Het Groene Hart De kernfuncties van bibliotheek Het Groene Hart zijn afgeleid van de kernfuncties zoals die zijn vastgelegd in de nieuwe (concept-) bibliotheekwet: lezen, leren, informeren en ontmoeten en het faciliteren van een podium voor cultuur en debat. De bibliotheek heeft een centrale plek in de lokale gemeenschap, met vestigingen in Woerden, Montfoort en Oudewater en daarnaast servicepunten in Linschoten, Harmelen, Kamerik en Zegveld. De openingstijden/brede openstelling is mogelijk door de inzet van de vrijwilligers die tijdens de openingstijden de rol van gastheer/gastvrouw vervullen. Er zijn ook vrijwilligers actief bij activiteiten op de vestigingen, bv. voorlezen, en daarbuiten, bv. Bibliotheek aan Huis dienst. Daarnaast is er een digitale bibliotheek op internet: 24 uur per dag, 7 dagen per week. De bibliotheek heeft een groot bereik: 300.000 fysieke bezoekers per jaar, 100.000 digitale bezoekers per jaar, 700.000 uitleningen per jaar. Ruim 15.000 leden, meer dan 20 procent van de inwoners uit de vestigingsplaatsen is lid. Diensten als De Slimme Nieuwslezer, de Makkelijk Lezen Pleinen, de Bibliotheek aan Huis-dienst en Aangepast Lezen zorgen ervoor dat iedereen kan (blijven) deelnemen. Met de ontwikkeling van een doorgaande leeslijn 0-12 jaar wordt het (voor)lezen van en door kinderen gestimuleerd. Hierbij wordt samengewerkt met onder meer consultatiebureaus, kinderopvangorganisaties en basisscholen. Ook is er veel aandacht voor scholing van jongeren en volwassenen. Zo is er de HEMA-academie (waarbij bibliotheekleden gratis online-cursussen kunnen volgen) en bieden lokale digitale loketten toegang tot (specialistische) collecties van andere bibliotheken, hogescholen en universiteiten. Voorts zijn in de bibliotheekvestigingen loketten gevestigd op het gebied van welzijn (Vrijwilligersbanken van Woerden en Oudewater) en erfgoed (Historisch Informatie Punt). De bibliotheek heeft in 2012 en 2013 te maken gekregen met kortingen op de subsidies van de gemeenten Woerden ( 180.000), Montfoort en Oudewater. In 2013 werd voorts de provinciale subsidie stopgezet. In dezelfde jaren stegen de huisvestingslasten in diverse vestigingen als gevolg van nieuwbouw of renovatie en als gevolg van forse huurverhogingen. Deze stijgingen werden niet of slechts voor een deel gecompenseerd. De bibliotheek heeft deze bezuinigingen en kostenstijgingen opgevangen door het introduceren van zelfservice-uren in alle vestigingen, waardoor de openingstijden voor de klanten en bezoekers gehandhaafd konden blijven. Via natuurlijk verloop van personeel konden de personeelskosten structureel worden verlaagd. Ook werd in een aantal vestigingen vierkante meters ingeleverd en werd in de zomer van 2013 de vestiging Schilderskwartier gesloten. Daarnaast is hard gewerkt aan het vormen van samenwerkingsverbanden binnen en buiten de bibliotheekgebouwen (met als goed voorbeeld de samenwerking aan de Meulmansweg) gericht op het delen van ruimte en kennis. Projectgelden van derden hebben het mogelijk gemaakt om de doorgaande leeslijn 0-12 jaar verder te ontwikkelen. 89
Stadsmuseum Woerden Het Stadsmuseum Woerden is gevestigd in een monumentaal pand in het hart van Woerden. Er worden ongeveer vijf gevarieerde tentoonstellingen per jaar georganiseerd die zich richten op kunst en cultuurhistorie. Deze exposities trekken gemiddeld 8.600 bezoekers per jaar en worden bezocht door jeugd, Woerdenaren, dagjesmensen, binnenlandse toeristen en kunstkenners. Ongeveer drie keer per jaar worden aan een tentoonstelling extra activiteiten gekoppeld, zoals workshops, lezingen en rondleidingen. Samen met KUVO worden structureel educatieprojecten verzorgd op het gebied van de Romeinen, de vaste collectie en de geschiedenis van het oude gebouw. Daarnaast worden incidentele projecten ontwikkeld die zich richten op verschillende kunsttechnieken, kunstuitingen en cultuurhistorie. Het Stadsmuseum spant zich in om de cultuur- en kunsthistorie van de stad nog beter zichtbaar en beleefbaar te maken onder de overkoepelende naam Het Verhaal van Woerden. Dit gebeurt in samenwerking met de bibliotheek door een permanente cultuurhistorische expositie, met KUVO door cultuurhistorische onderwijsprojecten, door eigen exposities en door het beheer van een website en app. Om Het Verhaal nog meer inhoud te geven en aansprekender te maken, maakt het Stadsmuseum dankbaar gebruik van kennisbronnen als het Streekarchief Rijnstreek en de Stichts Hollands Historische Vereniging. In 2012 kreeg het Stadsmuseum te maken met een relatief klein bedrag aan gemeentelijke bezuinigingen. Er werd een korting van 4.241 opgelegd op de post cultureel ondernemerschap. Niettemin is een dergelijke kostenbesparing in een kleine organisatie als die van het Stadsmuseum zeer moeizaam op te brengen. Er is gekort op promotiekosten voor exposities en activiteiten. Een pijnlijke maatregel omdat deze regelrecht van invloed is op het aantal bezoekers en de inkomsten die zij genereren. Daarnaast is er bezuinigd op materiële lasten en kosten voor tentoonstellingen. Bezuinigen op personeelskosten bleek niet mogelijk: op dit moment zijn 35 vrijwilligers voor het museum werkzaam die samen 4.700 onbezoldigde uren per jaar investeren (2,25 fte). In vergelijking met de professionele krachten die samen 1,5 fte leveren, is het aandeel vrijwillige inzet in de organisatie erg groot. Er is tevens getracht de eigen inkomsten te verhogen door een lichte stijging van de prijzen voor museumtoegang, meer zaalverhuur en betaalde activiteiten als lezingen en workshops. Het Stadsmuseum heeft, mede dankzij de inspanningen van actieve bestuursleden, met succes fondsen kunnen werven voor nieuwe aanwinsten en projecten waarmee het museum, maar ook de stad Woerden zich positief kan afficheren. Een voorbeeld hiervan is de langdurende bruikleen van het schilderij Gezicht op de Vischbrug van Cornelis Springer (1817-1891). 10 9
Financieel overzicht Financiële gegevens van de 2013 van de vijf instellingen in k omzet eigen inkomsten gemeentelijke subsidie andere inkomstenbronnen Het Klooster 1.965 1.046 919 lesgeld, recette, foyerinkomsten, verhuur, sponsering, overig Bibliotheek Het Groene Hart 1 1.641 418 Totaal 1.223 Woerden: 835 Contributies, inkomsten diensten en producten, overige baten, fondsenwerving Stadsmuseum Woerden 258 38 220 Entreegelden, zakelijke verhuur, arrangementen Romeins Schip, rondleidingen, verkoop boeken KUVO 383 301 82 leerlingbijdrage scholen, fondsenwerving, dienstverleningsovereenkomsten Cultuur Platform 78 5 73 provincie Woerden Overige: RPL en 68 fanfares etc Totaal 2.197 1 De gegevens van bibliotheek Het Groene Hart hebben niet alleen betrekking op de gemeente Woerden, maar op alle bibliotheeklocaties in drie gemeenten. 11 10
5. Samen sterker: ambitie en verder onderzoek Uit het voorgaande blijkt dat de culturele sector in Woerden bestaat uit efficiënt georganiseerde instellingen met een groot rendement. Door de opgelegde subsidiekortingen hebben zij onderlinge samenwerking gezocht en zo nieuwe kansen gecreëerd. De samenwerking is gericht op het delen van faciliteiten en expertise en het beter bedienen van de verschillende doelgroepen. Multifunctionele locaties: optimaal gebruik faciliteiten De locaties en faciliteiten van Bibliotheek Het Groene Hart, Het Klooster en het Stadsmuseum hebben elk hun eigen kernfunctie maar lenen zich ook uitstekend voor activiteiten die door en/of met derden worden georganiseerd of die een maatschappelijke functie vervullen. De cultuurinstellingen delen hun gebouwen en faciliteiten met collega-instellingen die er hun kantoren en activiteiten onderbrengen. Hierdoor wordt de beschikbare ruimte intensiever gebruikt en komen inhoudelijke samenwerking en kruisbestuiving tot stand. Bibliotheek Het Groene Hart deelt locatie De Beuk met het Toeristen Informatiepunt Woerden, het kantoor van het Stadsmuseum, Stichting Groene Hart, Hart voor Woerden, de Kunstkring en Historisch Informatiepunt. Ook voor de locatie van de bibliotheek in Harmelen wordt onderzocht hoe ruimte gedeeld kan worden en er inhoudelijk kan worden samengewerkt. Het Klooster ontwikkelt zich meer en meer als Cultureel Centrum waar plek is voor ontmoeting en debat en waar naast het theater en het centrum voor de kunsten ook de Volksuniversiteit en Samen voor Woerden een ideale omgeving en uitvalsbasis hebben gevonden voor hun activiteiten. Groter bereik en naamsbekendheid door gezamenlijke activiteiten en het delen van bezoekersstromen Voorbeelden hiervan zijn het gezamenlijk organiseren en tot stand brengen van lezingen, workshops, rondleidingen en exposities. Kortingsacties voor elkaars leden, bezoekers, leerlingen en cursisten zorgen voor een grotere naamsbekendheid en bredere verspreiding en bereik. Versterking van de kunst- en cultuureducatie KUVO, Het Klooster, Stadsmuseum Woerden en Cultureel Platform Woerden werken intensief samen om cultuureducatie in het primair en voortgezet onderwijs te ontwikkelen en versterken. De bibliotheek werkt in alle kernen samen met het basisonderwijs op het gebied van lezen en informatievaardigheden. Sociaal-maatschappelijke binding In het kader van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) is Nu doen! gestart met het aanbieden van een dagprogramma op maat in de bibliotheek van Woerden. Medewerkers van zorgen welzijnsorganisatie Abrona voeren ondersteunende werkzaamheden uit in de bibliotheek. Het Klooster verzorgt de programmering van de lunchconcerten in het Zuwe Hofpoort Ziekenhuis en van een theatercursus voor allochtone jongeren in samenwerking met Stichting Dunya. Efficiency in de backoffice Het Klooster is formeel werkgever van de vaste medewerkers van het Stadsmuseum. Het verzorgt de personeelsadministratie. Het Cultureel Platform Woerden wordt bij de uitvoering van zijn taken ondersteund door KUVO, zowel op inhoudelijk als op administratief vlak. 12 11
Onderzoek naar verdere synergie, efficiency en kostenbesparing Zoals wij in de inleiding aangeven, zal in het belang van het culturele leven in Woerden en de continuïteit van de culturele infrastructuur een volgende stap moeten worden gezet. Deze stap betreft o.a. een onderzoek naar wat nog aan synergie, efficiency en kostenbesparing voor de organisaties te bereiken is. Inzet is het behoud en de uitbreiding van een infrastructuur waarin goede spreiding van faciliteiten beschikbaar blijft (nabij, toegankelijk, openbaar, vindbaar, betaalbaar en inspirerend). Centraal waar kan (backoffice), decentraal waar moet (frontoffice). Gestreefd wordt naar een zo mogelijk nóg efficiëntere bedrijfsvoering en daarmee naar een zo groot mogelijk rendement van de financiële investeringen in cultuur. KUVO en Het Klooster hebben dit traject inmiddels ingezet en voor de begeleiding van het onderzoekstraject een onafhankelijk adviseur aangetrokken. Primaire insteek betreft het optimaal gebruikmaken van de aanwezige expertise in de verschillende organisaties, de inhoudelijke samenwerking. Daarnaast komen zaken aan de orde als: financiële en personeelsadministratie, automatisering, huisvesting, marketing, projectorganisatie, receptiefunctie en beheerfunctie. Op alle relevante onderdelen worden de andere organisaties (Stadsmuseum Woerden, Cultureel Platform Woerden en bibliotheek Het Groene Hart) bij het onderzoek betrokken. In de maanden februari - mei 2014 zullen gesprekken plaatsvinden, gegevens verzameld worden en scenario s ontwikkeld, waarbij de partners en achterban worden betrokken. Eind juni 2014 zullen op basis van de onderzoeksresultaten keuzes worden gemaakt voor optimalisatie van de samenwerking, synergie en kostenbesparing. 6. Tot slot: samen voor een krachtige cultuursector Met de hierboven genoemde veranderingen, maatregelen en voortgaande samenwerking doen wij het maximale om met uiterst beperkte budgetten een krachtige cultuursector in stand te houden en hopen wij de subsidiekortingen van de afgelopen jaren grotendeels te kunnen opvangen. Nóg meer bezuinigen op cultuur zal leiden tot het verdwijnen van aanbod, van activiteiten en expertise, en direct van invloed zijn op het culturele, maatschappelijke én economische leven in Woerden. Denk aan het sluiten van bibliotheekvestigingen, het verdwijnen van het theater en verschraling van het cursussenaanbod bij Het Klooster, het schrappen van lokaal cultureel aanbod voor de binnenschoolse educatie door KUVO, minder tentoonstellingen, manifestaties, festivals en evenementen, minder mogelijkheden tot discussie en debat, minder betrokkenheid van inwoners, minder participatie van minderheidsgroeperingen, en een aanzienlijke daling van het bedrag dat de Woerdenaren jaarlijks besteden in hun eigen stad. Dit zou de ambities voor Woerden als een aantrekkelijke stad, sterk in cultureel en economisch opzicht, ernstig tekort doen. Wij roepen de nieuwe raadscoalitie op samen met ons een krachtige visie op kunst en cultuur te ontwikkelen om op die manier met elkaar een volgende stap te zetten in het belang van het culturele leven in Woerden en, daarmee, van de stad als geheel. 13 12
Februari 2014 - De rijkdom en diversiteit van het culturele aanbod en activiteitenniveau moet behouden blijven. Immers, zij dragen in belangrijke mate bij aan de aantrekkelijkheid van de stad en zorgen voor een creatief klimaat en een dynamische leefomgeving. Wij roepen daarom de nieuwe raadscoalitie op samen met ons een krachtige visie op kunst en cultuur te ontwikkelen om op die manier met elkaar een volgende stap te zetten in het belang van het culturele leven in Woerden en daarmee van de stad als geheel. Cultuur Platform Woerden Bibliotheek Het Groene Hart Het Klooster KUVO Stadsmuseum Woerden