Vereniging Nederlands Pensioenfonds voor de Sigarenindustrie en aanverwante Bedrijven (VNPS) Jaarverslag 2009 Dit jaarverslag is een uitgave van Vereniging Nederlands Pensioenfonds voor de Sigarenindustrie en aanverwante Bedrijven administrateur Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. Postbus 3183,3502 GD De Meern telefoon: (0900) 465 65 65 ( 0,05 p/m) datum 24 juni 2010 versie 2.0 (16-06-2010)
Jaarverslag 2009 VNPS pagina 2 92
Samenvatting Vereniging Nederlands Pensioenfonds voor de Sigarenindustrie en aanverwante Bedrijven (VNPS) Postbus 3183,3502 GD De Meern Telefoon: (0900) 465 65 65 ( 0,05 p/m) Internet: www.pensioenfondssigaren.nl E-mail: sigarenpensioen@interpolis.nl Leden Nederlandse Vereniging voor de Sigarenindustrie FNV Bondgenoten CNV Vakmensen De Unie, vakbond voor industrie en dienstverlening Bestuur De heer G.W. Hompe (werknemersvoorzitter) De heer M.H.J.M. Crijnen (werkgeversvoorzitter) De heer J.C. Dwarswaard De heer W.J.I. Vinken De heer R.J. Zwijnenburg De heer C.N.J.M. de Gooijer R.A.J.C. Rozemeijer (tot 1 maart 2010) De heer C.A. van Loon (plaatsvervanger) Mevrouw L.F.A.M. Jansen (plaatsvervanger) Mevrouw C. Dassen-Soons (plaatsvervanger) Verantwoordingsorgaan De heer A.P.M. Mens De heer J.C.M. Dankers De heer A.L.M. Geerts Uitvoeringsorganisatie Pensioenbeheer Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. Vermogensbeheer Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. Vastgoedbeheer Syntrus Achmea Vastgoed B.V. Adviserend actuaris De heer A.J.M. Jansen AAG (Towers Watson BV) Waarmerkend actuaris De heer H.J.W. van Gemert AAG (Towers Watson BV) Accountant De heer W.J. Thuss RA (Ernst & Young Accountants LLP) Compliance officer Mevrouw M. van der Werff (Ernst & Young Fraud Investigation & Dispute Services) Deelnemersraad De heer J.C.M. Dankers (voorzitter) De heer J. van de Klundert De heer A.A.H.W. Wijnen De heer A.L.M. Geerts Mevrouw M.J.J. van de Wiel Jaarverslag 2009 VNPS pagina 3 92
Ontwikkelingen De pensioenwereld is ook in 2009 niet in rustig vaarwater gekomen. De Vereniging Nederlands Pensioenfonds voor de Sigarenindustrie en aanverwante Bedrijven (VNPS) zag haar dekkingsgraad ten gevolge van de wereldwijde financiële crisis begin 2009 verder dalen. In tegenstelling tot de meeste andere pensioenfondsen hoefde echter geen herstelplan opgesteld te worden. In de tweede helft van het jaar heeft de dekkingsgraad een voorzichtig herstel laten zien. Omdat het nog te beperkt en onzeker was, is besloten om de pensioenen per 1 januari 2010 niet te indexeren. In overleg met DNB, Cao-partijen en deelnemersraad heeft het bestuur, tezamen met de adviserend actuaris een nieuwe financiële opzet afgesproken; door het wijzigen van de premiestelling, het toeslagenbeleid en de voorzieningen is het fonds weer toekomst-proof. Het bestuur heeft zich in 2009 prominent bezig gehouden met de toekomst van het fonds. Aanleiding hiervoor is dat het bestuur diverse ontwikkelingen constateert: een kleiner wordende sector, stijgende uitvoeringskosten en een grotere belasting van het bestuur. Daarnaast liep de administratieovereenkomst met Syntrus Achmea per 1 januari 2010 af. Het bestuur heeft in maart 2010 besloten een nieuwe administratieovereenkomst voor onbepaalde tijd (met een opzegtermijn van 12 maanden) af te sluiten, waarbij afgesproken is dat Syntrus Achmea het fonds zal ondersteunen bij initiatieven ten aanzien van samenwerking met andere fondsen. In hoofdstuk 2 wordt hier nader op ingegaan. Financieel beleid Doelstelling van het fonds is het verlenen van pensioenen aan deelnemers, gewezen deelnemers en hun nabestaanden met inachtneming van de statuten en reglementen. Om aan deze doelstelling te kunnen voldoen moeten er voldoende middelen aanwezig zijn en blijven om de huidige en toekomstige pensioenuitgaven te kunnen dekken. Het bestuur hanteert daarbij de volgende beleidsinstrumenten: het premiebeleid; het toeslagen- of indexatiebeleid; het beleggingsbeleid; de pensioenregeling. De verschuldigde premie voor 2009 is middels een continuïteitsanalyse in november 2008 berekend op 16%. Eind december 2008 besloot het bestuur om een premiekorting van 5% toe te kennen. Conform het in 2009 door het bestuur overeengekomen toeslagenbeleid (variant B uit de toeslagenmatrix), is er geen uitgewerkt plan om de pensioenen in de toekomst te verhogen. Jaarlijks beoordeelt het bestuur of de pensioenen verhoogd kunnen worden. Of en in hoeverre de pensioenen inderdaad worden verhoogd, hangt af van hoe het fonds er financieel voorstaat. Het is dus niet zeker óf de pensioenen in de toekomst worden verhoogd en ook niet met hoeveel. Voor verhoging is geen geld apart gezet. Het fonds ontvangt premies om de pensioenen in de toekomst te kunnen uitkeren. Om op de lange termijn aan deze verplichtingen te kunnen voldoen, belegt het fonds de premies in aandelen, obligaties en andere beleggingsvormen waarover rendement wordt behaald. Een belangrijk onderdeel hierbij is het beheersen van beleggingsrisico s. Het fonds moet continu overwegen welk totaal risiconiveau het fonds kan of wil accepteren. Vervolgens wordt dit risico zo ingezet dat het rendement van het vermogen wordt gemaximeerd. Het bestuur van het fonds bepaalt dit beleggingsbeleid. Hierbij wordt ook rekening gehouden met regelgeving, algemene uitgangspunten en de financiële positie van het fonds. Jaarlijks evalueert het fonds de beleggingsrichtlijnen en past zij, indien nodig, het beleid aan. De pensioenregeling kan worden gekenmerkt als een middelloonregeling met een standaard pensioenleeftijd van 65 jaar. Jaarlijks wordt een aanspraak op ouderdomspensioen opgebouwd van 1,75% van de in dat jaar geldende pensioengrondslag. De pensioengrondslag is gelijk aan het pensioengevend loon onder aftrek van een franchise. Tevens bestaat er recht op partner- en wezenpensioen. Deelname aan de regeling is verplicht vanaf de leeftijd van 21 jaar (vóór 1 januari 2008: 25 jaar), dan wel vanaf de datum van indiensttreding bij een werkgever in de bedrijfstak. In hoofdstuk 3 wordt nader op het financieel beleid ingegaan. Jaarverslag 2009 pagina 4 92
Kerncijfers Bedragen x 1.000 euro 2009 2008 Pensioenvermogen 130.220 116.872 Technische voorziening 105.518 101.178 Aanwezige dekkingsgraad 123% 116% Deelnemers 798 860 Gewezen deelnemers 8.088 8.682 Pensioengerechtigden 1.600 1.665 Werkgevers 13 13 Oordeel verantwoordingsorgaan Het verantwoordingsorgaan van de Vereniging Nederlands Pensioenfonds voor de Sigarenindustrie en aanverwante Bedrijven is van oordeel dat: - het bestuur afdoende informatie aan het verantwoordingsorgaan heeft verstrekt om zich een oordeel te vormen; - het handelen van het bestuur in 2009 in overeenstemming is geweest met de statuten en reglementen; - het bestuur in 2009 een consistent beleid heeft gevoerd, waarbij de belangen van alle betrokkenen afgewogen en geborgd zijn - het bestuur logische beleidskeuzes voor de toekomst heeft gemaakt. Advies deelnemersraad De deelnemersraad adviseert positief aan het bestuur ten aanzien van de vaststelling van het jaarverslag 2009. Vaststelling van het jaarverslag en de jaarrekening door het bestuur Het bestuur van de Vereniging Nederlands Pensioenfonds voor de Sigarenindustrie en aanverwante Bedrijven (VNPS) heeft het jaarverslag en de jaarrekening 2009 vastgesteld in de vergadering van 24 juni 2010. Vaststelling van het jaarverslag en de jaarrekening door de ledenvergadering De ledenvergadering van de Vereniging Nederlands Pensioenfonds voor de Sigarenindustrie en aanverwante Bedrijven (VNPS) heeft het jaarverslag en de jaarrekening 2009 goedgekeurd en vastgesteld in de vergadering van 24 juni 2010. Jaarverslag 2009 pagina 5 92
Jaarverslag 2009 pagina 6 92
Voorwoord Het bestuur van de Vereniging Nederlands Pensioenfonds voor de Sigarenindustrie en aanverwante Bedrijven (VNPS) geeft in dit jaarverslag inzage in de werkzaamheden, het beleid en de pensioenontwikkelingen gedurende het jaar 2009. Het bestuur verstrekt duidelijkheid over de financiële positie en resultaten van het fonds. Dit jaarverslag is opgesteld in overeenstemming met de richtlijnen voor de jaarverslaggeving. In hoofdstuk 1 leest u meer over de organisatie van het fonds en de kerncijfers over 2009 en de voorafgaande jaren. De daaropvolgende hoofdstukken bevatten het verslag van het bestuur, het gevoerde financieel en beleggingsbeleid en de uitvoering van de pensioenregeling. In de hoofdstukken 5 en 6 kunt u het verslag, oordeel en advies van het verantwoordingsorgaan en de deelnemersraad lezen, alsmede de reacties van het bestuur daarop. In hoofdstuk 7 komt de jaarrekening aan bod. Het jaarverslag wordt afgesloten met de verklaringen van de accountant en de waarmerkend actuaris. Graag bedanken wij iedereen die in het verslagjaar heeft bijgedragen aan het goed functioneren van het fonds. Met vriendelijke groet, namens het bestuur, G.W. Hompe Werknemersvoorzitter M.H.J.M. Crijnen Werkgeversvoorzitter Best, 24 juni 2010 Jaarverslag 2009 pagina 7 92
Inhoud 1 Het fonds 11 1.1 Inleiding 11 1.2 Over het fonds 11 1.2.1 Naam en vestigingsplaats 11 1.2.2 Doelstelling 11 1.2.3 Aangesloten werkgevers 11 1.2.4 Samenwerkende organisaties 12 1.2.5 Externe partijen 12 1.3 De leden 13 1.3.1 Samenstelling en taak 13 1.3.2 Vergaderdata 13 1.4 Het bestuur 13 1.4.1 Samenstelling en taak 13 1.4.2 Vergaderdata en studiedagen 14 1.4.3 Bestuurlijke commissie 14 1.5 Het verantwoordingsorgaan 14 1.5.1 Samenstelling en vergaderdata 14 1.5.2 Vergaderdata en studiedagen 14 1.6 De deelnemersraad 15 1.6.1 Samenstelling 15 1.6.2 Vergaderdata en studiedagen 15 1.7 De visitatiecommissie 15 1.8 Uitbesteding 16 1.9 Meerjarenoverzicht kengetallen 17 1.10 Meerjarenoverzicht financiële gegevens 18 2 Verslag van het bestuur 20 2.1 Ontwikkelingen financiële positie 20 2.2 Goed pensioenfondsbestuur 20 2.2.1 Transparantiedocument 21 2.2.2 Intern toezicht en verantwoordingsorgaan 21 2.2.3 Deskundigheidsbevordering 21 2.2.4 Gedragscode en compliance 22 2.3 Communicatie 23 2.4 Toekomst fonds 24 2.5 Toezichthouder AFM en DNB 24 2.5.1 Autoriteit Financiële Markten (AFM) 25 2.5.2 De Nederlandsche Bank (DNB) 25 2.6 Wet- en regelgeving 25 3 Financieel beleid 27 3.1 Inleiding 27 3.2 Premiebeleid 27 3.3 Toeslagenbeleid 27 3.4 Pensioenvermogen en voorzieningen 28 3.4.1 Samenvatting van de financiële positie van het fonds en ontwikkelingen gedurende het jaar 28 Jaarverslag 2009 pagina 8 92
3.5 Actuariële analyse 29 3.5.1 Analyse resultaat 29 3.5.2 Actuariële analyse 30 3.5.3 Uitkomsten van de solvabiliteitstoets 31 3.5.4 Oordeel van de waarmerkend actuaris over de financiële positie 31 3.6 Beleggingsbeleid 31 3.6.1 Terugblik economie en financiële markten 31 3.6.2 Gevoerd beleid 31 3.6.3 Hedgeportefeuilles 34 3.6.4 Verantwoord beleggen 35 3.6.5 Vooruitzichten 2010 35 3.6.6 Z-score 36 3.7 Risicoparagraaf 37 3.7.1 Risicobeheersingsbeleid 37 3.7.2 Beleggingsrisico s 37 3.7.3 Actuariële risico s 38 4 Uitvoering van de pensioenregeling 39 4.1 Inleiding 39 4.2 De pensioenregeling 39 4.3 Wijzigingen statuten en reglementen 41 4.3.1 Statuten 41 4.3.2 Pensioenreglement 41 4.3.3 Uitvoeringsreglement 41 5 Verantwoordingsorgaan 42 5.1 Verslag van het verantwoordingsorgaan 42 5.1.1 Algemeen 42 5.1.2 Verslag 2009 42 5.1.3 Bevindingen 43 5.1.4 Oordeel 44 5.1.5 Aanbevelingen 44 5.2 Reactie bestuur 44 6 Deelnemersraad 45 6.1 Verslag van de deelnemersraad 45 6.1.1 Algemeen 45 6.1.2 Verslag 2009 45 6.1.3 Bevindingen en Advies 46 6.2 Reactie bestuur 46 7 Jaarrekening 47 7.1 Balans per 31 december 2009 48 7.2 Staat van baten en lasten over 2009 49 7.3 Kasstroomoverzicht over 2009 51 7.4 Algemene toelichting 52 7.4.1 Inleiding 52 7.4.2 Overeenstemmingverklaring 52 7.4.3 Schattingswijziging technische voorziening voor risico fonds 52 Jaarverslag 2009 pagina 9 92
7.4.4 Presentatie 53 7.4.5 Grondslagen voor de waardering 53 7.4.6 Grondslagen voor de resultaatbepaling 58 7.4.7 Grondslagen kasstroomoverzicht 60 7.5 Toelichting op de Balans 61 7.5.1 Beleggingen voor risico fonds 61 7.5.2 Beleggingen voor risico deelnemers 66 7.5.3 Vorderingen en overlopende activa 66 7.5.4 Overige activa 67 7.5.5 Stichtingskapitaal en reserves 67 7.5.6 Technische voorziening voor risico fonds 68 7.5.7 Technische voorziening voor risico deelnemers 70 7.5.8 Overige schulden en overlopende passiva 70 7.5.9 Risicobeheer en derivaten 70 7.5.10 Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen 78 7.6 Toelichting op de staat van baten en lasten 79 7.6.1 Premiebijdragen risico fonds 79 7.6.2 Premiebijdragen risico deelnemers 79 7.6.3 Beleggingsresultaten risico fonds 80 7.6.4 Beleggingsresultaten risico deelnemers 80 7.6.5 Overige baten 80 7.6.6 Pensioenopbouw 80 7.6.7 Indexering en overige toeslagen 81 7.6.8 Rentetoevoeging technische voorziening 81 7.6.9 Onttrekking uit technische voorziening voor pensioenuitkeringen 81 7.6.10 Onttrekking uit technische voorziening voor pensioenuitvoeringskosten 81 7.6.11 Pensioenuitkeringen 81 7.6.12 Pensioenuitvoeringskosten 82 7.6.13 Aantal personeelsleden 82 7.6.14 Verbonden partijen 82 7.6.15 Bezoldiging bestuurders 82 7.6.16 Wijziging marktrente 83 7.6.17 Wijziging overige actuariële uitgangspunten 83 7.6.18 Overige wijzigingen in de technische voorziening 84 7.6.19 Saldo overdracht van rechten 84 7.6.20 Wijziging technische voorziening risico deelnemers 84 7.6.21 Overige lasten 85 7.6.22 Belastingen 85 7.6.23 Vaststelling van de jaarrekening door het bestuur 85 8 Overige gegevens 86 8.1 Statutaire regeling omtrent de bestemming van het saldo van baten en lasten 86 8.2 Gebeurtenissen na balansdatum 86 8.3 Actuariële verklaring 87 8.4 Accountantsverklaring 88 9 Bijlagen 89 9.1 Bijlage 1 Volumeveranderingen 89 9.2 Bijlage 2 Nevenfuncties bestuursleden 91 Jaarverslag 2009 pagina 10 92
1 Het fonds 1.1 Inleiding Vereniging Nederlands Pensioenfonds voor de Sigarenindustrie en aanverwante Bedrijven (verder: het fonds) heeft verschillende organen, zoals het bestuur, de deelnemersraad en het verantwoordingsorgaan. Daarnaast is een aantal externe partijen bij het fonds betrokken. In dit hoofdstuk stelt het fonds de bestuursorganen en externe partijen voor. Allereerst volgen de doelstelling en een aantal algemene gegevens van het fonds. Dit hoofdstuk wordt afgesloten met meerjarenoverzichten met diverse kengetallen. 1.2 Over het fonds 1.2.1 Naam en vestigingsplaats Vereniging Nederlands Pensioenfonds voor de Sigarenindustrie en aanverwante Bedrijven is opgericht op 11 januari 1933 en statutair gevestigd in Eindhoven. Het kantooradres van het fonds is Rijnzathe 10 3454 PV De Meern. Postadres is Postbus 3183 3502 GD Utrecht. Het fonds is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel Brabant onder nummer 40235301. De laatste statutenwijziging vond plaats op 26 januari 2010. Het fonds is aangesloten bij de Vereniging voor Bedrijfstakpensioenfondsen (VB). 1.2.2 Doelstelling Doelstelling van het fonds is het verlenen van pensioenen aan deelnemers, gewezen deelnemers en hun nabestaanden met inachtneming van de statuten en reglementen. Het fonds probeert dit doel te bereiken door premies te innen bij de aangesloten ondernemingen. De gelden worden belegd en beheerd en het fonds doet daaruit uitkeringen bij ouderdom, overlijden en arbeidsongeschiktheid. 1.2.3 Aangesloten werkgevers Agio Sigarenfabrieken N.V. in Duizel Deli-HTL B.V. Tabak Maatschappij in Eindhoven (vrijwillige aansluiting) Swedish Match Cigars B.V. in Valkenswaard Swedish Match Benelux Sales B.V. in Valkenswaard Scandinavian Tobacco Group Eersel B.V. in Eersel Ritmeester Cigars in s-hertogenbosch Tobacco Service Holland B.V. in Tubbergen Sigarenfabriek B.G. van t Veen B.V. in Grafhorst VCT B.V. in Cruquius Sigarenfabriek Hovens VOF in Tegelen Hoogeboom s Sigarenfabriek B.V. in Badhoevedorp Pronk Import B.V. in Diemen Sigarenfabriek De Olifant B.V. in Kampen Jaarverslag 2009 pagina 11 92
1.2.4 Samenwerkende organisaties De volgende organisaties benoemen leden in het bestuur, de deelnemersraad en het verantwoordingsorgaan: 1. Nederlandse Vereniging voor de Sigarenindustrie (NVS) Postbus 4076 5004 JB Tilburg telefoonnummer: (013) 594 41 24 website: www.sigaar.nl 2. De Unie, vakbond voor industrie en dienstverlening Postbus 400 4100 AK Culemborg telefoonnummer: (0345) 85 18 51 website: www.deunie.nl 3. FNV Bondgenoten Postbus 9208 3506 GE Utrecht telefoonnummer (0900) 9690 website: www.fnvbondgenoten.nl 4. CNV Vakmensen Postbus 2550 3500 GM Utrecht telefoonnummer: (0900) 77 00 770 website: www.cnvvakmensen.nl 5. Coördinatieorgaan Samenwerkende Ouderenorganisaties (CSO) Postbus 222 3500 AE Utrecht telefoonnummer: (030) 276 99 85 website www.ouderenorganisaties.nl 1.2.5 Externe partijen Het fonds werkt samen met de volgende externe partijen. Uitvoeringsorganisatie Pensioenbeheer Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. Vermogensbeheer Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. Vastgoedbeheer Syntrus Achmea Vastgoed B.V. Adviserend actuaris De heer A.J.M. Jansen AAG (Towers Watson B.V.) Waarmerkend actuaris De heer H.J.W. van Gemert AAG (Towers Watson B.V.) Accountant De heer W.J. Thuss RA (Ernst & Young Accountants LLP) Compliance officer Mevrouw M. van der Werff (Ernst & Young Fraud Investigation & Dispute Services) Jaarverslag 2009 pagina 12 92
1.3 De leden 1.3.1 Samenstelling en taak Leden van het fonds zijn de Nederlandse Vereniging voor de Sigarenindustrie, gevestigd in Tilburg; FNV Bondgenoten, gevestigd in Utrecht; CNV Vakmensen, gevestigd in Utrecht; De Unie, vakbond voor industrie en dienstverlening, gevestigd in Culemborg. De leden van het bestuur die gemandateerd zijn door de leden vormen samen de ledenvergadering. De ledenvergadering heeft onder meer tot taak (wijzigingen in) de statuten, reglementen, balans, rekening van baten en lasten en het jaarverslag goed te keuren en vast te stellen. 1.3.2 Vergaderdata De leden hebben in 2009 zeven keer vergaderd. De vergaderingen vonden plaats op 12 februari, 2 april, 4 juni, 24 juni, 11 september, 29 september en 4 december. 1.4 Het bestuur 1.4.1 Samenstelling en taak Het paritaire bestuur was op 31 december 2009 als volgt samengesteld: Leden werkgevers Benoemd tot Plaatsvervanger Organisatie M.H.J.M. Crijnen 1 januari 2011 C. Dassen-Soons NVS W.J.I. Vinken 1 januari 2011 C. Dassen-Soons NVS C.N.J.M. de Gooijer 1 januari 2011 C. Dassen-Soons NVS R.A.J.C. Rozemeijer 1 januari 2011 C. Dassen-Soons NVS Leden werknemers Benoemd tot Plaatsvervanger Organisatie G.W. Hompe 1 januari 2011 L.F.A.M. Jansen FNV Bondgenoten J.C. Dwarswaard 1 januari 2011 C.A. van Loon De Unie R. Zwijnenburg 1 januari 2011 vacature CNV Vakmensen vacature 1 januari 2011 L.F.A.M. Jansen FNV Bondgenoten In 2009 was de heer G.W. Hompe voorzitter van het fonds. De heer M.H.J.M. Crijnen was plaatsvervangend voorzitter. De samenstelling van het bestuur is in 2009 als volgt gewijzigd: Tot 1 februari was de heer A.M.P de Jong bestuurslid namens werkgevers; hij is per 1 februari opgevolgd door de heer R.A.J.C. Rozemeijer. Per 1 februari is mevrouw C. Dassen-Soons benoemd als plaatsvervangend bestuurslid namens werkgevers. De heer R.A.J.C. Rozemeijer is per 1 maart 2010 gestopt als bestuurslid. Het bestuur is belast met de leiding, het algemene beleid en het beheer van het fonds. Het bestuur of beide voorzitters samen mogen het fonds vertegenwoordigen, tenzij de statuten of het pensioenreglement dit anders regelen. Beide voorzitters samen bepalen het dagelijkse beleid van het fonds. Jaarverslag 2009 pagina 13 92
1.4.2 Vergaderdata en studiedagen Het bestuur heeft in 2009 zeven keer vergaderd. De vergaderingen vonden plaats op 12 februari, 2 april, 4 juni, 24 juni, 11 september, 29 september en 4 december. Op 12 februari en 4 december zijn tevens studie-ochtenden gehouden 1.4.3 Bestuurlijke commissie In 2009 bestond de volgende bestuurlijke commissie: Adviescommissie bezwaarschriften vrijstellingsbesluiten De Adviescommissie bezwaarschriften vrijstellingsbesluiten is in 2004 ingesteld. De commissie adviseert het bestuur in bezwaarschriftprocedures tegen vrijstellingsbeslissingen (waaronder gemoedsbezwaren). In 2009 zijn geen vrijstellingsbesluiten genomen of bezwaarschriften ontvangen. De adviescommissie heeft in 2009 dan ook niet bij elkaar hoeven komen. Per 1 januari 2010 is de commissie opgeheven. Het Adviescommissie was op 31 december 2009 als volgt samengesteld: Leden Benoemd tot Organisatie L.H. Blom (Voorzitter) 1 januari 2010 Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. G.W. Hompe 1 januari 2010 Bestuur E.L.M. de Bruijn 1 januari 2010 Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. 1.5 Het verantwoordingsorgaan 1.5.1 Samenstelling en vergaderdata Het verantwoordingsorgaan bestaat uit 3 leden: één namens deelnemers, één namens gepensioneerden en één namens werkgevers. De leden zijn benoemd door de onder 1.2.4. genoemde organisaties. Het verantwoordingsorgaan is op 1 januari 2008 ingesteld. Het verantwoordingsorgaan heeft de bevoegdheid een oordeel te geven over het handelen van het bestuur, het door het bestuur uitgevoerde beleid en de beleidskeuzes voor de toekomst. Het verantwoordingsorgaan legt zijn oordeel minimaal één keer per jaar schriftelijk vast. Dit oordeel en de reactie van het bestuur daarop worden gepubliceerd in het jaarverslag. Het verantwoordingsorgaan was op 31 december 2009 als volgt samengesteld: Leden Benoemd tot Organisatie A.P.M. Mens (namens werkgevers) 1 januari 2011 NVS J.C.M. Dankers (namens gepensioneerden) 1 januari 2011 werknemersorganisaties vacature (namens werknemers) 1 januari 2011 werknemersorganisaties De heer P.C.M. Verspeek was tot 1 juli lid namens werknemers, alsmede voorzitter. In januari 2010 is de heer A.L.M. Geerts benoemd als lid namens werknemers. 1.5.2 Vergaderdata en studiedagen Het verantwoordingsorgaan vergaderde in 2009 op 23 april en 15 juni. Op 24 juni is gezamenlijk met het bestuur vergaderd. Op 23 april is tevens een studie-ochtend gehouden. Jaarverslag 2009 pagina 14 92
1.6 De deelnemersraad 1.6.1 Samenstelling De deelnemersraad bestaat statutair uit zeven leden, namens deelnemers en namens gepensioneerden. De verdeling wordt gebaseerd op de verhouding deelnemers-gepensioneerden bij het fonds. De leden zijn benoemd door de onder 1.2.4. genoemde werknemersorganisaties en het CSO. De deelnemersraad adviseert het bestuur gevraagd en ongevraagd over zaken die het fonds aangaan. In ieder geval adviseert de deelnemersraad over voorgenomen besluiten tot statuten- en reglementswijziging, vaststelling van het jaarverslag en de actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN), het toeslagenbeleid en de jaarlijkse besluiten daarover. Naast het adviesrecht heeft de deelnemersraad in bepaalde omstandigheden het recht om beroep bij de rechtbank in te stellen. Hiervan is bijvoorbeeld sprake als het bestuur een advies van de deelnemersraad niet opvolgt. De deelnemersraad was op 31 december 2009 als volgt samengesteld: Leden deelnemers Benoemd tot Organisatie A.A.H.W. Wijnen 1 januari 2011 De Unie A.L.M. Geerts 1 januari 2011 FNV Bondgenoten M.J.J. van de Wiel 1 januari 2011 FNV Bondgenoten (in overleg met CNV) Leden gepensioneerden Benoemd tot Organisatie J.C.M. Dankers 1 januari 2011 De Unie J. van de Klundert 1 januari 2011 De Unie (in overleg met CNV) vacature 1 januari 2011 CSO vacature 1 januari 2011 FNV Bondgenoten In 2009 was de heer J.C.M. Dankers voorzitter van de deelnemersraad. De heren J.J.C. Wijnen en T.G.F. Bekx waren tot 1 juni werknemersleden namens FNV Bondgenoten. Per 1 juni is de heer A.L.M. Geerts benoemd als werknemerslid door FNV Bondgenoten. De heer P.C.M. Verspeek was tot 1 juli werknemerslid namens FNV Bondgenoten, alsmede plaatsvervangend voorzitter. De heer N.P.C.G. Smulders, gepensioneerdenlid namens het CSO, is in oktober gestopt. 1.6.2 Vergaderdata en studiedagen De deelnemersraad heeft in 2009 vier keer vergaderd. De vergaderingen vonden plaats op 23 april, 15 juni, 22 oktober en 10 december. Bij de vergaderingen van 23 april en 10 december waren de voorzitters van het bestuur aanwezig. Op 23 april en 22 oktober zijn tevens studie-ochtenden gehouden. 1.7 De visitatiecommissie Ten minste één keer in de drie jaar wordt het functioneren van het fonds en dat van het bestuur kritisch bezien door onafhankelijke deskundigen. In 2007 heeft het bestuur besloten hiervoor een visitatiecommissie in te stellen bestaande uit minimaal drie personen. Het bestuur heeft in 2009 de stichting Het Vak-VC opdracht gegeven om het functioneren van het fonds en zijn bestuur over 2008 te beoordelen. De bevindingen van de visitatiecommissie en de reacties van het bestuur en het verantwoordingsorgaan daarop zijn opgenomen in het jaarverslag 2008. Het functioneren van het fonds en zijn bestuur over 2009 is/wordt niet beoordeeld door een visitatiecommissie. Jaarverslag 2009 pagina 15 92
1.8 Uitbesteding Het bestuur heeft de uitvoering van het pensioenbeheer en het vermogens- en vastgoedbeheer uitbesteed aan Syntrus Achmea. Het bestuur heeft dit bedrijf gemandateerd voor de hieraan verbonden werkzaamheden. Syntrus Achmea bestaat uit drie rechtspersonen: Syntrus Achmea Pensioenbeheer N.V. (v/h Interpolis Pensioenbeheer B.V.) Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. (v/h Interpolis Pensioenen Vermogensbeheer B.V.) Syntrus Achmea Vastgoed B.V. (v/h Achmea Vastgoed B.V.) Het fonds en Syntrus Achmea hebben hun afspraken over uitbesteding vastgelegd in een vier-partijenovereenkomst. Bij deze vier-partijenovereenkomst zijn het fonds en de genoemde bedrijfsonderdelen van Syntrus Achmea partij. Nadere afspraken over de kwaliteit van de dienstverlening zijn vastgelegd in aparte dienstverleningsovereenkomsten (DVO s) voor pensioenbeheer, vermogensbeheer en vastgoedbeheer. Alle overeenkomsten bieden de mogelijkheid om de bestaande dienstverlening tussentijds aan te passen of nieuwe diensten toe te voegen. Het bestuur en de uitvoerder leggen eventuele nieuwe afspraken altijd contractueel vast. Jaarverslag 2009 pagina 16 92
1.9 Meerjarenoverzicht kengetallen 2009 2008 2007 2006 2005 Aantallen Werkgevers ultimo 13 13 12 12 14 Actieve deelnemers 666 709 679 641 740 Arbeidsongeschikte deelnemers 132 151 162 179 192 Deelnemers ultimo - totaal 798 860 841 820 932 Gewezen deelnemers (slapers) 8.088 8.682 9.337 9.930 10.473 Gepensioneerden 1.600 1.665 1.681 1.736 1.740 Gepensioneerden Ouderdomspensioen 960 984 1.003 1.034 1.015 Partnerpensioen 633 671 673 695 718 Wezenpensioen 7 10 5 7 7 Premie en opbouwpercentage Doorsneepremie 11,0% 10,5% 10,0% 9,5% 9,0% Opbouwpercentage per dienstjaar 1,75% 1,75% 1,75% 1,75% 1,75% Toeslag op pensioen en pensioenaanspraken Toeslag per 01-01-2010 Toeslag per 01-01-2009 Toeslag per 01-01-2008 Toeslag per 01-01-2007 Toeslag per 01-01-2006 Actieven 0,00% 3,00% 2,65% 1,25% 1,00% Gewezen deelnemers en gepensioneerden 0,00% 3,00% 1,00% 1,80% 1,60% Jaarverslag 2009 pagina 17 92
1.10 Meerjarenoverzicht financiële gegevens (Bedragen x 1.000) 2009 2008 2007 2006 2005 2004 Vermogenssituatie en solvabiliteit Pensioenvermogen (totaal activa -/- schulden) 1 130.220 116.872 129.947 132.939 126.441 107.295 Reserves 24.702 15.694 51.677 51.001 44.032 35.966 Technische voorzieningen 2 105.518 101.178 78.270 81.938 76.631 71.056 Aanwezige dekkingsgraad 123% 116% 165% 159% 145% 144% Vereiste dekkingsgraad 115% 112% 123% 125% 125% 128% Resultaat 9.008-35.983 789 7.318 8.476 4.237 Beleggingsperformance Beleggingsopbrengsten 3 15.898-10.575 499 8.565 15.400 7.248 Fondsrendement (incl. hedges) 13,8% -7,8% 0,4% 7,0% 14,8% 7,5% Gemiddeld rendement op beleggingen (exclusief 19,5% -19,3% 2,5% 7,0% 14,8% 7,5% hedges) Benchmark 18,0% -18,0% 2,7% 7,5% 14,5% 7,7% Z-score 0,66-0,62-0,08-0,29 0,21-0.09 Pensioenuitvoering Feitelijke premie 4 1.545 1.335 1.402 1.684 1.560 1.229 Kostendekkende premie 3.054 2.360 2.223 3.335 - - Gedempte premie 2.024 2.038 1.733 2.593 - - Uitkeringen 3.457 3.151 3.016 2.761 2.693 2.564 Pensioenuitvoeringskosten 829 831 742 712 552 551 Beleggingsportefeuille 5 Aandelen 53.615 33.552 54.460 57.938 52.675 44.574 Vastrentende waarden 49.681 49.912 54.485 55.895 45.772 44.019 Vastgoedbeleggingen 17.087 17.853 17.643 16.371 15.147 14.518 Derivaten 7.381 12.193 263 - - - Derivaten - schulden -661-1.691-747 - - - Overige beleggingen 3.695 5.008 3.564 1.617 8 8 Totaal belegd vermogen 130.798 116.827 129.668 131.821 113.602 103.119 1 Exclusief vermogen voor rekening en risico deelnemers 2 Exclusief voorziening voor rekening en risico deelnemers 3 Inclusief resultaat beleggingen voor rekening en risico deelnemers 4 Inclusief premie voor rekening en risico deelnemers 5 Inclusief beleggingen voor rekening en risico deelnemers Jaarverslag 2009 pagina 18 92
Toelichting meerjarenoverzicht Algemeen Alle bedragen in de overzichten zijn vermeld in duizenden euro s. De per jaar opgenomen cijfers zijn niet in alle gevallen volledig vergelijkbaar. Het in de Pensioenwet opgenomen Financiële Toetsingskader Pensioenfondsen stelt namelijk sinds 2006 nieuwe eisen aan de vaststelling van jaarcijfers. Dekkingsgraad De dekkingsgraad is een goede graadmeter voor de financiële positie van een pensioenfonds. Volgens het Financiële Toetsingskader is de dekkingsgraad gelijk aan het pensioenvermogen gedeeld door de technische voorziening. Beleggingen Het fonds haalde in 2009 een totaalrendement van 19,5% (de benchmark 18,0% ). Dit resulteerde in een z-score van 0,66. De beleggingsresultaten omvatten mede het resultaat op de renteafdekking via renteswaps. Een daling van de rente heeft een positief effect op de indirecte beleggingsopbrengsten, maar anderzijds een negatief effect op de waardering van de technische voorziening. De afdekking van het renterisico op de technische voorziening is geen doelstelling uit hoofde van vermogensbeheer. Het resultaateffect daarvan op de beleggingsopbrengsten telt daarom niet mee in de berekening van het gemiddelde rendement op beleggingen. Er bestaat dus geen directe samenhang tussen de opgenomen beleggingsresultaten en het percentage van het gemiddelde rendement op beleggingen. Jaarverslag 2009 pagina 19 92
2 Verslag van het bestuur 2.1 Ontwikkelingen financiële positie Vereniging Nederlands Pensioenfonds voor de Sigarenindustrie en aanverwante Bedrijven niet in onderdekking Evenals 2008 stond 2009 in het licht van de economische crisis als gevolg van de kredietcrisis. Aan het begin van 2009 waren er nog steeds forse verliezen op de beurzen. Daarnaast was sprake van een lage rente. Als gevolg hiervan verkeerden enkele honderden pensioenfondsen begin 2009 in onderdekking. Dat wil zeggen dat er onvoldoende financiële middelen waren om aan alle (toekomstige) verplichtingen te voldoen. In 2008 daalde de dekkingsgraad van het fonds van 165% naar 116%. Eind maart 2009 werd een dieptepunt bereikt van 112%. Omdat de dekkingsgraad vervolgens direct weer steeg, hoefde het fonds in tegenstelling tot de meeste andere pensioenfondsen geen herstelplan bij de toezichthouder DNB in te dienen. De dekkingsgraad per 31 december 2009 bedraagt 123%. Dekkingsgraad De dekkingsgraad is, kort gezegd, de verhouding tussen het vermogen van een pensioenfonds en de verplichtingen van een pensioenfonds op korte en langere termijn. De dekkingsgraad geeft aan hoeveel euro s het pensioenfonds in kas heeft tegenover de contante waarde van elke euro die het (straks) moet uitkeren. De Pensioenwet stelt regels voor het geval de dekkingsgraad van een pensioenfonds onvoldoende is. Pensioenfondsen zijn verplicht een onderdekking of reservetekort direct te melden bij De Nederlandsche Bank (DNB). Het fonds heeft een onderdekking als de dekkingsgraad lager is dan 104%, en een reservetekort als de dekkingsgraad lager is dan het vereist eigen vermogen (per 31 december 2009 115%). Herstel beurzen en beleggingen Vanaf het tweede kwartaal van 2009 herstelden de beurzen zich en dus ook de beleggingen van het fonds. Hierdoor steeg de dekkingsgraad en de waarde van de beleggingen van het fonds. Geen toeslag per 1 januari 2010 Het bestuur besloot eind 2009 om geen toeslagen per 1 januari 2010 te verlenen. Het bestuur oordeelde dat de financiële positie van het fonds nog niet sterk genoeg was en de stijging van de beurzen en de dekkingsgraad nog te broos en te kort. Ontwikkelingen in 2010 Begin 2010 heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) berekend dat de levensverwachting hoger is dan eerder gedacht. Omdat de mensen dus ouder worden, hebben alle pensioenfondsen meer geld nodig om alle pensioenen in de toekomst te kunnen uitkeren. Door het bestuur is besloten om met deze kennis reeds rekening te houden in het jaarverslag 2009 en de voorziening voor de toekomstige uitkeringen per 31 december 2009 te verhogen. Door dit besluit is de dekkingsgraad per 31 december 2009 met enkele procenten gedaald. 2.2 Goed pensioenfondsbestuur Het bestuur vindt het van groot belang om het fonds goed te besturen. In de afgelopen jaren zijn steeds meer richtlijnen en regels opgesteld om te zorgen dat pensioenfondsen hun taken daadwerkelijk goed uitvoeren. Zo publiceerde de Stichting van de Arbeid (STAR) in 2005 de Principes voor goed pensioenfondsbestuur. Deze principes bieden kaders voor zorgvuldig bestuur, intern toezicht, verantwoording, deskundigheid, openheid en communicatie. Maar ook andere regels spelen een rol: zo is de Code Tabaksblat van belang voor het beleggingsbeleid. Sinds 2007 zijn de Principes voor goed Pensioenfondsbestuur van de STAR Jaarverslag 2009 pagina 20 92