Handboek Familieopstellingen Hylke Bonnema
3 Handboek Familie Opstellingen Dit handboek word je aangeboden door de Academie voor Opstellingen. Dit handboek is bedoeld ter inspiratie en niet om direct beroepsmatig mee aan het werk te gaan. Om zelf opsteller te worden vinden wij het nodig dat je de Jaaropleiding familie- en organisatieopstellingen volgt. Meer informatie over onze jaaropleiding vind je op onze website: www.familieopstellingen.nl.
Introductie familieopstellingen 5 Introductie familieopstellingen Een familieopstelling dringt snel tot de kern van een probleem of patroon door en kan daardoor vele malen effectiever zijn dan jaren traditionele psychotherapie. Familieopstellingen helpen om te kunnen voelen en ervaren wat er werkelijk met je aan de hand is. Het is dan ook vooral deze hernieuwde kracht, die veel meer is dan alleen inzicht, die verlichting brengt bij allerlei uiteenlopende levensvragen. Met familieopstellingen worden de niet direct zichtbare relaties tussen familieleden en de eventuele knelpunten daartussen herkend en zo mogelijk weggenomen. Een opstelling kan gaan over allerlei uiteenlopende levensvragen of thema s die je in een nieuw daglicht wilt stellen, onderzoeken of waarin je wilt groeien. Opstellingen brengen beweging rondom thema s als ziekte, relaties, familie, kinderen, geld en loopbaan. Ook is het een krachtig middel om te gebruiken als iemand zich verloren, boos, depressief of angstig voelt. Door de diepe indruk en duidelijk merkbare effecten in het dagelijks leven hebben familieopstellingen zich de afgelopen 25 jaar over de hele wereld verspreid.
6 Handboek Familieopstellingen Bijna overal ter wereld wordt inmiddels gewerkt met familieopstellingen en daarvan afgeleide varianten zoals organisatieopstellingen, loopbaanopstellingen en ziekteopstellingen. Kortom, familieopstellingen is een methode die gebruikt kan worden door iedereen die zakelijk en/of privé vastloopt in terugkerende thema s en patronen, zonder echt te weten waardoor. Hoe werken familieopstellingen? Het bijzondere aan familieopstellingen is dat er gewerkt wordt met een lichamelijk, energetisch en emotioneel krachtenveld, dat zichtbaar gemaakt wordt door het opstellen van representanten, dit kunnen mensen zijn maar ook voorwerpen. Dit krachtenveld is een veld waar de mensheid al eeuwen gebruik van maakt.
Introductie familieopstellingen 7 Het nieuwe familieopstellen Als we kijken naar de ontwikkeling van familieopstellingen de laatste 25 jaar, dan zie je duidelijk drie verschillende fasen waarin een grote beweging wordt gemaakt van therapie naar een ceremonie, een geestelijke beweging. Deze geestelijke beweging houdt in dat het lerende onderscheid tussen opsteller en cliënt in de openbaring van het veld is weggevallen. Zowel de opsteller, de cliënt als de representanten zijn gezamenlijk aanwezig in het veld waarin ze samen op reis zijn en ook gezamenlijk leren. Het is nu een geestelijke ervaring van de stroom van bewustzijn. De zielsreis van onze school In onze school blijven we dichtbij de werkwijze van Bert Hellinger s Nieuwe familieopstellen. Wij noemen dit ook wel De zielsreis. In de diepte van de zielsreis die we maken samen met onze medereizigers in onze groepen zijn we één. In de reis zijn we gelijkwaardig. Alles wat naar boven komt in de groep toont zich omdat het iets over ons wil zeggen. Het hoort ook bij ons.
8 Handboek Familieopstellingen De ziel is kind van twee werelden. Ze laat zich in de tijd vallen, maar blijft ook engel van de eeuwigheid Herman Cools
Introductie familieopstellingen 9 Stilte Wij werken in stilte. Deze manier van werken is puur omdat onze persoonlijkheid het niet meer in woorden vertaalt. Hierdoor vermindert de kans dat er ruis ontstaat door gebruik van taal. Het is alsof we in plaats van snorkelen gaan duiken: we hoeven niet iedere keer naar boven te komen om weer lucht te happen, maar kunnen (met een zuurstoffles) in de diepte zakken.
10 Handboek Familieopstellingen
Thema s van de academie 11 Thema s van de academie De Academie voor Opstellingen onderscheidt drie werkgebieden, waarin wij verschillende producten aanbieden. Dat zijn de gebieden werk, liefde en ziekte. Werk Roeping We zien in onze opstellingen dat we naar de aarde gezonden worden met een bestemming. Een gave of talent dat er al is en dat door wil groeien, misschien wel in verschillende levens. Onze toegevoegde waarde gaat niet over wat wil ik van het leven, maar wat wil het leven van jou? Ben jij in staat dienstbaar te zijn aan die flow? Er is in Nederland veel moeheid doordat we zo enorm ons best doen. We weten soms niet waar we het vandaan moeten halen. Dit kost veel energie en maakt ons niet vrij van het emotionele kindje in onszelf. Vaak zitten we vast aan systemen en nemen niet de tijd om onze zielsbestemming te ontdekken. Hoe vaak roep je iets tegen jezelf wat jezelf klein houdt? Welke angst is hiervan de oorzaak? Wat trekt je weg uit je bezieling? Antwoorden op deze vragen geven de ziel rust.
12 Handboek Familieopstellingen Werk en liefde Uitreiken en doorgeven aan anderen heeft honderd procent te maken met uitreiken naar jezelf. Als jij ook maar een klein stukje bij jezelf naar binnen gaat, maak je meer verbinding met de buitenwereld. Doordat jij je eigen proces leeft, gaat de ander (klant, collega) met je mee. Werk is liefde zichtbaar gemaakt. En als je die liefde omarmt krijg je energie van werken. Collega s, managers en (potentiële) klanten herkennen deze liefdesenergie en verbinden zich met je door een dienst of product af te nemen. Geld Op deze manier kun je ook naar je eigen ondernemerschap kijken. In hoeverre volg jij dit pad in jouw carrière? Groeit jouw ondernemerschap in lijn met jouw pad? De uitdrukking van ons succes in ondernemen gaat met geld. Succesvol ondernemen betekent dat het geld stroomt. Is er een balans tussen wat jij wil bereiken en wat je verdient? Stroomt het geld?
Thema s van de academie 13 In onze workshops over geld verdienen en leiderschap werken we verder aan deze vragen. Liefde Het verlangen naar echte liefde is een groot thema. We zijn op zoek naar een partner, of we hebben een partner maar voelen ons alsnog alleen. Het is in wezen hetzelfde. Vaak zeggen we dat we heel graag een partner willen en dat we er voor open staan. Toch komen we de ware niet tegen, of blijven we teleurgesteld achter. Hoe kun je bewust die potentiële partner naar je toe trekken?
14 Handboek Familieopstellingen Relatie Het hebben van een relatie confronteert ons met onszelf. Ik raak mezelf kwijt in de relatie, is een vaak gehoorde klacht. Waarschijnlijk kunnen we in het dagelijks leven ook niet goed bij onszelf blijven, maar zijn we ons dat minder bewust. In je eentje lijkt alles kalm en in harmonie. Een relatie is het middel om diep geconfronteerd te worden met jezelf. Daardoor is het ook de manier om te groeien, in verbinding, met al onze emotionele, mentale en seksuele dingen die spelen. Voelen Het gaat om ruimte voor de echte ontmoeting. Dat zijn niet zozeer de rouwe emoties, maar het diepere, zachtere gevoel dat je in je buik en hart hebt. Gevoelens hebben te maken met onze organen en onze adem. Wanneer gevoelens door ons denken in ons geheugen worden verankerd, worden het emoties die niet langer verbonden zijn met het moment maar met het verleden. Gevoelens verharden zich tot emoties die ons de frisheid van het leven ontzeggen en de potentie tot vernieuwing en transformatie. Dit soort stagnerende emoties staan een heldere blik op wat werkelijk is in de weg.
Thema s van de academie 15 Emoties Diep van binnen heb je de kracht om je niet door je emotionele geschiedenis te laten belemmeren, maar het is goed je eerst bewust te worden van deze geschiedenis. Misschien ervaren we die geschiedenis niet en voelen we alleen dat we in het hier en nu geen relatie hebben. Familie opstellingen laten die emotionele geschiedenis zien. In de opstelling kun je door middel van representanten of voorwerpen iets uit de geschiedenis dat jou steeds blokkeert weghalen. We leggen het naast ons neer of geven het terug aan degene bij wie dat hoort. Zo ervaar je het leven een moment zonder die emotionele blokkade, en zal vanaf dat moment het gevoel dat daaronder leeft, gaan stromen. Er is ruimte voor de verbinding met de ander.
16 Handboek Familieopstellingen Ziekte Gezondheid heeft grote impact op alle facetten van ons leven. Klachten, vermoeidheid, (chronische) ziekten of ziekten die ons met de dood confronteren, kunnen ons leven compleet veranderen. In ons werk zien we ziekten en kanker als boodschappen van het systeem en is het doel van een opstelling om dat wat nog verborgen ligt achter/onder de ziekte zichtbaar te maken. Wat houdt je tegen in je verlangen om te leven? Wanneer je ontdekt dat je lichaam (jouw voertuig in dit leven) een ziekte in zich draagt, is een veel voorkomende (eerste) reactie het weg bewegen van de pijn en van de angst, door uit
Thema s van de academie 17 je lichaam en uit het voelen weg te gaan. In de opstellingen met ziekte die we begeleiden, merken we dat we het meeste kunnen bijdragen in het proces van de cliënt wanneer er een zekere mate van lichaamsbewustzijn is, en een bereidheid om werkelijk te zien wat zich in het systemisch veld wil ontvouwen. Dit laatste betekent ook dat je voor jezelf kunt erkennen hé er is iets in mij, een stukje in mij, dat niet voluit kan leven. Wat is het in mij dat loyaal is aan de doden, waar resoneert dat mee in de familiegeschiedenis? De Golven zijn de dagen de dagen van het jaar het lijkt of zij vertellen hoe het ons vergaat maar de onderstroom die niemand ziet bepaalt de richting op elk gebied... Stef Bos
18 Handboek Familieopstellingen Val niet weer in slaap De ochtendbries heeft geheimen en wil ze kwijt aan jou. Val niet weer in slaap. Vraag wat je werkelijk wilt. Val niet weer in slaap. Mensen lopen in en uit over de drempel waar de twee werelden elkaar raken. Daar is het gat van de deur, hij staat open voor jou. Val niet weer in slaap. Rumi
Oefening voor thuis in 7 stappen 19 Oefening voor thuis in 7 stappen In deze handleiding in 7 stappen leggen wij je uit hoe je zelf thuis met opstellingen aan de slag kunt via de blaadjes methode. Je hebt nodig: een ruimte waar je niet gestoord wordt, stiften en een pak papier. Stap 1 Stel je vraag, bepaal het thema dat je wilt onderzoeken of zoom in op een gevoel en/of een pijn waarover je meer helderheid wilt hebben. Welke elementen rondom jouw vraag/thema/gevoel/pijn herken je? Over welke personen gaat het? Je mag hierbij ook abstracte elementen gebruiken zoals geld, depressie, ziekte, pijn en/of droombaan. Het kan echter sterker werken om personen/ familieleden te benoemen. Maak dan voor ieder element en/of persoon een eigen blaadje, door met een viltstift op een A4tje groot het element en/of persoon op te schrijven. Maak er ook één met je eigen naam erop. Geef ook aan wat de kijkrichting is (zie het voorbeeld bij stap 2).
20 Handboek Familieopstellingen Stap 2 Begin door het blaadje met je eigen naam erop ergens middenin de ruimte te leggen, daar waar jij je opstellingen reis wilt beginnen. Ga hierop staan en concentreer je even op jezelf, je lichaam en je ademhaling. Stap 3 Neem het eerste blaadje waarop je vraag/thema/gevoel/pijn staat en leg dat, zonder al te veel nadenken ergens neer en ga erop staan. Neem tijd om te voelen, om te ervaren/waar te nemen hoe dat is. Ook in relatie met jezelf (jouw eigen blaadje) Denk hierbij aan jezelf en geld bijvoorbeeld, of jezelf en je pijn/
Oefening voor thuis in 7 stappen 21 ziekte/droombaan/partner/collega/klant/onzekerheid/verdriet of iets anders. Als je er moeilijk bij komt ga dan opnieuw even op jezelf staan en stel je open voor wat je voelt, waarneemt en/ of anderszins opvalt. Hierbij geldt dat hoe meer je echt bereid bent je te laten raken en te voelen, hoe beter het kan werken. Stap 4 Stel gaandeweg de volgende persoon en/of element erbij op door weer A4tje neer te leggen met betreffende naam erop. Denk niet te veel na waar de blaadjes moeten liggen. Als je twijfelt en lang ergens blijft staan omdat je het niet weet, is dat precies de plek waar het blaadje hoort te liggen.
22 Handboek Familieopstellingen Stap 5 Vanuit je vraag onderzoek je wat er allemaal nog meer bij hoort, welke elementen zijn er feitelijk verbonden met jouw vraag. Gebruik je intuïtie en denk ook verder terug in het verleden. Kijk, met betrekking tot jouw vraag, terug naar je ouders en naar hun generatie, vervolgens naar je grootouders, vervolgens naar je overgrootouders en zelfs je betovergrootouders en verder. Voor iedere persoon die je opstelt maak je een blaadje waar je op gaat staan en onderzoek je hoe ze zich voelen, maar ook welke impact het heeft op het geheel. Hiermee ga je door totdat je voelt dat het helderder wordt. Mocht het gaan over thema s die te maken hebben met het werk, ga dan op zoek naar alle historische elementen, die direct of indirect met de vraag verbonden zijn. Denk bijvoorbeeld aan de oprichters van het bedrijf, eerdere directeuren, oud-collega s etc.. Experimenteer hiermee. Stap 6 Naast het inbrengen van nieuwe personen en/of elementen mag je ook het veld haar werk laten doen. Je mag de andere blaadjes mee laten bewegen als je voelt dat ze willen bewegen. Doe dit alleen door erop te gaan staan en echt even te voelen.
Oefening voor thuis in 7 stappen 23 Het is hier niet de bedoeling om alles vanuit je hoofd even op zijn plaats te zetten. Het gaat er juist om even te voelen hoe er dingen niet op zijn plaats zijn. Sterker nog: als je kunt ervaren hoe zaken van vroeger, die niet orde waren een impact hebben op jou hier-en-nu situatie dan treedt vaak al meteen een verbetering op. Stap 7 Eindig door op je eigen plaats te gaan staan en alles goed door te nemen, vooral de veranderingen en het eindplaatje zijn belangrijk om in je hart op te nemen. Dit nieuwe perspectief geeft richting. Het kan ook zijn dat je je gewoon beter voelt, opgeruimd en schoner. Let er op dat je niet te veel blijft nadenken. Schrijf je bevindingen op en wees dankbaar voor wat het veld je heeft getoond en bedank jezelf voor het doen van de oefening. In deze oefening heb je kennis gemaakt met een opstelling via de blaadjes methode. Op de volgende pagina geven wij je een idee hoe je op onderzoek naar je familiegeschiedenis kunt gaan.
24 Handboek Familieopstellingen Genealogie Breng jouw familiegeschiedenis en stamboom (mogelijk tot 7 generaties terug) in kaart. Verzamel feiten van en over familieleden/de familiegeschiedenis zoals: huwelijken, eerdere/verloren liefdes, (buiten)echtelijke kinderen, doodgeboren, geaborteerde of afgestane kinderen, morning-after pillen, miskramen, (zelf)moord, oorlogsverledens (nsb/verzet), etc. Let hierbij vooral op dat wat niet bekend is, afgedekt is (familiegeheim), of waar mooiere verhalen over verteld worden, terwijl je voelt dat het anders is. Op zoek naar je wortels
De Academie voor Opstellingen 25 De Academie voor Opstellingen De Academie voor Opstellingen is opgericht door Hylke Bonnema. De academie bestaat uit diverse partners die zich in de loop van de tijd hebben verbonden aan zijn werkwijze. Wanneer je de jaaropleiding hebt voltooid, kun je partner worden. Je verbindt je aan het gedachtengoed van Hylke Bonnema en draagt inhoudelijk en financieel bij aan de organisatie. De academie biedt het volgende programma aan: Middag- avondworkshops bij partners door het hele land (zie de agenda op de site).
26 Handboek Familieopstellingen Kennismaking met onze werkwijze, met opstellingen. Er wordt gewerkt met groepsopstellingen. Dagworkshops met een thema. Begeleid door Hylke Bonnema en partners. Er wordt gewerkt aan een bepaald thema, we werken veel in deelopstellingen in kleinere groepen, af en toe doet Hylke een centrale opstelling met de hele groep. Voorbeelden van Dagworkshops zijn: Geld verdienen met je Roeping, of Leef de liefde. 8-daagse cursus Familieopstellingen De cursus is bedoeld voor iedereen die geïnteresseerd is in opstellingen en ook voor diegenen die eerst kennis willen maken met het vak als opsteller voordat ze besluiten om de jaaropleiding te gaan doen. In deze cursus maak je in vier blokken van twee dagen kennis met alle facetten van ons werk in de Academie. Maar jouw eigen innerlijke reis blijft centraal. Ook als je zelf geen opsteller wilt worden, kun je aan deze cursus deelnemen. Iedere cursist krijgt minimaal 1 grote opstelling met de hele groep. Je werkt aan je eigen ontwikkeling en start jouw reis naar binnen. Tegelijkertijd leer
De Academie voor Opstellingen 27 je het vak doordat je de basismethodiek krijgt aangereikt. Je oefent zelf als opsteller, zowel tijdens de contacturen als tijdens de intervisiebijeenkomsten. Deze cursus start 2 maal per jaar en wordt gegeven door Hylke Bonnema en partners. Jaaropleiding Familie en organisatieopstellingen De opleiding bestaat uit minimaal 14 dagen, verdeeld over 7 blokken. Wij bieden twee varianten aan. De interne opleiding, van 7 blokken van 3 dagen, met overnachting, en de opleiding in Amsterdam, van 7 x 2 dagen, zonder overnachting. De jaaropleiding is voor mensen met en mensen zonder ervaring. De opleiding richt zich op jou als opsteller. Je werkt aan je eigen proces en leert naar binnen te kijken en te voelen. De methodiek en de theorie achter opstellingen komt uitgebreid aan de orde in de blokken. Wij werken in de jaaropleiding in groepen van 15 tot 25 mensen. Dit is een fijn aantal om in grotere opstellingen de impact van de energie te beleven. Er wordt in kleinere groepen geoefend, zodat het zelf werken als opsteller ruim aanbod komt. Daarnaast is er intervisie, tussen de blokken door, waarin je met een aantal jaargenoten
28 Handboek Familieopstellingen opstellingen doet en je leerproces bespreekt. De jaaropleiding wordt gegeven door Hylke Bonnema en partners. In de jaaropleiding leer je hoe je jouw hart openstelt, je eigen kracht ontdekt en hoe je daarop kunt vertrouwen. Ons uitgangspunt is, dat alles ook altijd om je eigen proces gaat en dat je beseft dat je je levenlang in ontwikkeling blijft. Het is aan te raden in een eerdere cursus of workshop kennis te maken met de werkwijze van onze academie. In oorsprong is de jaaropleiding een zielreis, waarin je eigen ontwikkeling centraal staat. Je rondt de opleiding af met een eindproduct waarin je laat zien hoe je deze reis hebt gemaakt en wat het je gebracht heeft. Wanneer je in aanmerking wilt komen voor het certificaat als opsteller doe je ook een zelfstandige opstelling in een groep waarop je feedback ontvangt van de begeleider. Onze Jaaropleiding tot opsteller is gecertificeerd door de NObco en KTNO met 42 PE punten.
De Academie voor Opstellingen 29 Masterclass, door Hylke Bonnema. Deze 1 of meerdaagse masterclass gaat over een specifiek thema en is bedoeld voor opstellers die werken in de praktijk. De verdieping is op een thema met voorbeelden uit de opstellingspraktijk. Ruimte voor vragen uit je ervaringen als opsteller. Een voorbeeld van een masterclass is onze 6-daagse Masterclass Psychosomatiek en Opstellingen Deze Masterclass wordt gegeven door Hylke Bonnema in samenwerking met Henk Fransen.
30 Handboek Familieopstellingen Over Hylke Bonnema Hylke Bonnema is opgeleid door Bert Hellinger, de grondlegger van het Systemische Werk. Hellinger heeft hem zijn persoonlijke zegen gegeven om zijn werk in zijn traditie voor te zetten. Hylke onderzoekt en ontwikkelt het systemisch werk verder. In publicaties, films, webinars, workshops en individuele sessies deelt hij zijn inzichten met een groot publiek. Daarnaast verzorgt hij samen met partners al meer dan 10 jaar cursussen, opleidingen en masterclasses in systemisch werk. Bijzonder aan zijn manier van werken is dat hij met de klant samen op onderzoek gaat en zich open stelt voor wat zich aandient. Het enige dat je zeker weet in het werken met Hylke is, dat er meer van het verborgen potentieel, bezieling naar boven zal komen.
De intentie volgens Hylke Bonnema De intentie van dit werk is het bevorderen van de levensstroom, zodat het maximale wat er aan liefde en leven in iemand is, eruit kan komen. Dat je de liefde die je in je hebt, maximaal kunt leven in een relatie. Dat je de liefde maximaal kunt leven in je gezondheid. Dat je de liefde maximaal kunt leven in je werk. Dat alles goed daarin stroomt. Overtuigingen en dingen uit het verleden houden jou de hele tijd maar tegen zodat je niet maximaal kunt leven. De opstelling als medicijn is een manier van werken die past in het sjamanistische wereldbeeld. Het gaat dan over lichaamsbewustzijn, over energie. Inzichten kunnen zeker helpen, maar inzichten zijn niet de hoofdstroom. De hoofdstroom is het zichtbaar maken van de blokkades in het familiesysteem waardoor ze uit het hier en nu leven kunnen oplossen, en je meer van jezelf kan leven. Precies weten hoe het zit is niet altijd belangrijk.
32 Handboek Familieopstellingen Disclaimer Ondanks de constante zorg en aandacht die de makers van het Handboek Familieopstellingen aan de samenstelling van dit boek hebben besteed, is het mogelijk dat een aantal van de afbeeldingen die in dit boek worden gepubliceerd onder copyright van derden valt. Zoveel mogelijk hebben we de rechthebbende proberen te achterhalen. Indien u echter intellectueel eigendom van uzelf terugvindt binnen deze website gelieve dit te melden bij de auteur, wij zullen dit zo snel mogelijk corrigeren.