Jeugdbeleid Centrum voor Jeugd en Gezin Hoeksche Waard 2011-2014 Zorg doen we samen!
Voorwoord Voor u liggen de beleidsuitgangspunten jeugd 2011-2014. Deze notitie kwam tot stand met de ondersteuning van het Expertise Centrum voor Jeugd Samenleving en opvoeding JSO, het management van het Centrum voor Jeugd en Gezin in Oud-Beijerland en de ambtenaren jeugdbeleid in de Hoeksche Waard. Daarnaast gebruikten wij de input van onder andere het Tympaan Instituut. Deze notitie is een vervolg op het visiedocument Jeugdbeleid 2007-2010, wat in 2006/2007 door de gezamenlijke gemeenteraden in de Hoeksche Waard werd vastgesteld. Het jeugdbeleid stond en staat volop in de schijnwerpers. Dat geldt in het bijzonder voor die jeugd waarmee het minder of zelfs niet goed mee gaat. Gelukkig gaat het met het merendeel van onze jeugd in de Hoeksche Waard wel goed. Dat blijkt onder andere uit de rapportage van Tympaan. Voor 5-10 procent van onze jongeren is echter in meer of mindere mate zorg nodig. Het is de verantwoordelijkheid van de gemeente, vastgelegd in de Wet op de Jeugdzorg en de Wet maatschappelijke ondersteuning om er voor te zorgen dat voor onze jeugd die zorg nodig heeft, deze snel, efficiënt en effectief beschikbaar is. In deze notitie leg ik u de beleidsuitgangspunten voor. Omdat de jeugdzorg fors in beweging is, is het niet mogelijk om op alle onderdelen met concrete beleidsplannen te komen. Op de afzonderlijke onderdelen kom ik in de komende periode met de uitgewerkte plannen en voorstellen. In mijn optiek is het noodzakelijk om, voordat wij nieuwe beleidsuitgangspunten formuleren, u globaal de ontwikkelingen in de afgelopen jaren voor te leggen. In de nu voorliggende notitie geven wij u dan ook een opsomming van datgene wij in de afgelopen periode realiseerden. Vervolgens geven wij verdere richting aan de ontwikkeling van het jeugdbeleid, gericht op de zorg, in de Hoeksche Waard. Graag treed ik met u in overleg om de verschillende aspecten nader toe te lichten en of te bespreken Ad Herweijer Coördinerend wethouder jeugdbeleid 2
Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Waarom doen wij het? pagina 4 1.1 Kinderen mij een zorg!!! pagina 4 1.2 Missie en Visie jeugdbeleid Hoeksche Waard pagina 4 1.3 De wettelijke taken van de gemeente pagina 4 Hoofdstuk 2 Wat realiseerde de Hoeksche Waard? pagina 4 2.1 Centrum voor Jeugd en Gezin pagina 4 2.2 Uitvoering Jeugdgezondheidszorg pagina 4 2.3 De schakel met Bureau Jeugdzorg pagina 5 2.4 De schakel met het onderwijs pagina 5 2.5 De 5 preventieve WMO-functies pagina 5 2.6 Regierol gemeente pagina 6 Hoofdstuk 3 Beleidsuitgangspunten pagina 7 Hoofdstuk 4 Wat kost het Jeugdbeleid? Pagina 9 4.1 Regionale Agenda Samenleving pagina 9 4.2 Brede doeluitkering pagina 9 4.3 Kosten voor de gemeenten pagina 9 4.4 Rol gemeente Cromstrijen pagina 10 4.5 Overzicht kosten/ begroting pagina 11 4.6 Toelichting op het overzicht pagina 14 Hoofdstuk 5 Stelselwijziging pagina 13 Nawoord pagina 14 Bijlagen Bijlage 1: Bijlage 2: Bijlage 3: Bijlage 4: Bijlage 5: woordenlijst met gebruikte begrippen te vinden. weergave van de landelijke en lokale ontwikkelingen. het basismodel CJG stand van zaken doelstellingen uit het visiedocument Jeugdbeleid in de Hoeksche Waard presentatie 3
Hoofdstuk 1 Waarom doen wij het? 1.1 Kinderen mij een Zorg!!! In 2006 vond op initiatief van de toenmalige burgemeester van Oud Beijerland (mevrouw T. Nelenbos) de eerste bijeenkomst Kinderen mij een zorg? plaats. In die bijeenkomst deden 2 jongeren uit de Hoeksche Waard verslag van hun ervaring met de jeugdhulpverlening. Er vond in die periode een aantal ernstige incidenten plaats (het meisje van Nulde, de zaak Savane) waardoor de roep om een sluitende aanpak steeds luider klonk. Met de komst van een speciaal ministerie voor Jeugd en Gezin stond de ontwikkeling van het jeugdbeleid volop in de schijnwerpers. De belangrijkste doelstelling was (en is) om de verantwoordelijkheid voor de hulpverlening goed vast te leggen en te verankeren. Immers uit alle onderzoeken naar aanleiding van de incidenten werd meer en meer duidelijk dat vele hulpverleners bij de zaken betrokken waren, maar dat er geen samenhang was en er geen afspraken bestonden over de verantwoordelijkheid. Als iedereen verantwoordelijk is, Dan is uiteindelijk niemand verantwoordelijk!! Met ingang van 2007 stond het onderwerp ook nadrukkelijk op de politieke agenda in de Hoeksche Waard. Door middel van 2 vervolgbijeenkomsten Kinderen mij een Zorg ontwikkelde de Hoeksche Waard het Jeugdbeleid in de Hoeksche Waard waarin wij met elkaar de voornemens uit het visiedocument vorm en inhoud gaven. 1.2 Missie en visie jeugdbeleid Hoeksche Waard In het visiedocument Jeugdbeleid Hoeksche Waard 2007-2010 namen wij een missie en visie op. Deze zijn in onze optiek nog actueel en staan wat ons betref ook centraal in de periode 2011-2014. De missie luidt: Iedereen doet mee in de Hoeksche Waard. In de Hoeksche Waard groeien alle kinderen gezond en veilig op. De visie formuleerden wij als volgt: In de Hoeksche Waard is een op de vraag afgestemd voorzieningen aanbod. Daarnaast is er een adequaat, sluitend en kwalitatief zorg- en hulpverleningsaanbod. 1.3 De wettelijke taken van de gemeente De rol van gemeenten in het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) binnen de jeugdketen is de afgelopen jaren, gebaseerd op vastgesteld kabinetsbeleid, aanzienlijk uitgebreid. Het rijk ziet de gemeente als eerste aanspreekpunt voor de burger. Vanuit die functie krijgt de gemeente een sterk regisserende rol. Deze rol wordt de komende jaren, bij uitvoering van het regeerakkoord, alleen nog maar groter. Het kabinet heeft het plan alle taken op het gebied van jeugdzorg over te hevelen naar de gemeente. Er komt mogelijk één financieringssysteem voor het huidige preventieve beleid, de huidige vrijwillige provinciale jeugdzorg, de jeugd LVG (licht verstandelijk gehandicapten) en jeugd-ggz. De gemeenten worden in de plannen van het kabinet hier verantwoordelijkheid voor. Hoofdstuk 2 Wat realiseerde de Hoeksche Waard In het visiedocument 2007-2010 benoemden wij (de 5 gemeenten in de Hoeksche Waard) een groot aantal actiepunten. In dit hoofdstuk geven wij u kort de belangrijkste resultaten weer. Een volledig overzicht is als bijlage bijgevoegd. 2.1 Centrum voor Jeugd en Gezin Wij kozen in de Hoeksche Waard voor een Centrum voor Jeugd en Gezin als netwerkorganisatie, waarbinnen de GGD, Careyn en Bureau Jeugdzorg op basis van het samenwerkingsconvenant als zelfstandige organisaties participeren. Deze 3 kernpartners zijn, en dat is een groot voordeel, fysiek in het CJG in Oud Beijerland aanwezig. 4
Het CJG bestaat uit de 3 kernpartners: GGD, Careyn en Jeugdzorg Er is één hoofdvestiging in Oud-Beijerland Er zijn 9 satellietvoorzieningen in kernen en dorpen 20% van onze inwoners zijn 0 tot 19 jaar Een vestiging in iedere gemeente of kern is gezien de grootte van de dorpen/kernen geen reële optie. Daarom kozen wij voor één centrale vestiging in Oud Beijerland. Daarnaast zijn er 9 satellietvestigingen (voormalige consultatiebureaus) in de Hoeksche Waard. Tenslotte komen kinderartsen en wijkverpleegkundigen, als CJG medewerkers, frequent op alle scholen, peuterspeelzalen en de kinderopvang. 2.2 Uitvoering Jeugdgezondheidszorg Binnen het CJG voeren Careyn en de GGD de preventieve en locale zorg uit voor kinderen en de gezinnen, van vóór de geboorte (- 9 maanden) tot 19 jaar. Beide partijen werken intensief samen aangestuurd door één manager. Wij namen daarmee een voorschot op de ontwikkeling van de integrale Jeugdgezondheidszorg die ook in de regio Zuid Holland Zuid startte. Vanuit de Hoeksche Waard namen wij actief deel aan de discussies en de ontwikkelingen rond de integrale Jeugd Gezondheidszorg in het verband van Zuid Holland Zuid. De uitgangspunten die bij de uitvoering van de Jeugdgezondheidszorg centraal staan: 1) Het kind staat centraal, binnen de context van het gezin; 2) Laagdrempelig en preventief; 3) Regierol gemeente bij een integrale aanpak; 4) Samenwerking van bestaande voorzieningen; 5) Eén gezin, één plan en coördinatie van zorg. 2.3 De schakel met Bureau Jeugdzorg De schakel/verbinding leggen met bureau Jeugdzorg is één van de opdrachten (vanuit het ministerie) voor het Centrum voor Jeugd en Gezin. Bureau Jeugdzorg was vanaf het begin betrokken bij de ontwikkelingen in de Hoeksche Waard en zij ondertekenden mede de intentieverklaring en het samenwerkingsconvenant. Binnen het werkproces in het Centrum voor Jeugd en Gezin is de rol en de taak van Bureau Jeugdzorg beschreven en gaven wij daarmee de schakel met Bureau Jeugdzorg verder vorm. 2.4 De schakel met het onderwijs Een van de belangrijkste opdrachten is het leggen van de verbinding met het onderwijs. Dat sluit aan op het visiedocument jeugdbeleid Hoeksche waard 2007-2010 waarin wij stelden dat onderwijs de belangrijkste vindplaats is voor de problematiek onder jongeren. Om de essentiële schakel tussen onderwijs en Centrum voor jeugd en Gezin vorm te geven is zowel op het basis- als op het voorgezet onderwijs het Schoolmaatschappelijk werk geïntroduceerd. Binnen het voortgezet- en het basisonderwijs zijn de Zorg Advies Teams operationeel. In deze teams zitten partijen aan tafel om voornamelijk afspraken te maken over de zorgcoördinatie. Daarmee vervullen wij een tweede wettelijke opdracht die het Centrum voor Jeugd en Gezin van het ministerie meekreeg. 2.5 De 5 preventieve WMO-functies Jeugdbeleid is één van de prestatievelden van de Wet maatschappelijke ondersteuning. Voor de uitvoering van de Wmo is de gemeente verantwoordelijk. In prestatieveld twee (jeugd) zijn de 5 functies vastgelegd die binnen het Centrum voor Jeugd en Gezin aangeboden moeten worden. Met de start van het Centrum voor jeugd en Gezin realiseerden wij het aanbod van de 5 functies. Kort geven wij de stand van zaken weer. Functie 1: Informatie en advies geven Bij de uitvoering van de jeugdgezondheidszorg in het Centrum voor Jeugd en Gezin krijgen ouders tijdens een bezoek aan bijvoorbeeld het consultatiebureau gevraagd en ongevraagd laagdrempelig 5
advies en informatie. CJG medewerkers (artsen en verpleegkundigen) geven gevraagd en ongevraagd, tijdens de regulieren consulten en bezoeken, advies op scholen, peuterspeelzalen en kinderopvang. Daarnaast stellen ouders en/of jeugdigen, zij het nog beperkt, hun (meer specifieke) vragen rechtstreeks aan de medewerkers van het Centrum voor Jeugd en Gezin. Naast deze gevraagde en ongevraagde informatie ontwikkelden wij in 2010 een eerste folder die algemene informatie geeft over het Centrum voor Jeugd en Gezin in de Hoeksche Waard. Functie 2: (Vroeg)Signaleren van problemen De CJG medewerkers volgen de ontwikkeling van kinderen al voor de geboorte tot in de jeugdjaren (0-19). De medewerkers binnen het CJG zijn de eerste gesprekspartner van nieuwe ouders en opvoeders als het gaat om opvoed- en opgroeivragen. Samen met de ouder signaleert het CJG in een zo vroeg mogelijk stadium een eventuele stagnatie in de ontwikkeling van het kind. Daardoor zijn CJG medewerkers in staat snel en adequate hulp aan te bieden of te verwijzen. Met die vroegsignalering geven CJG medewerkers binnen de uitvoering van de jeugdgezondheidszorg invulling aan het beleidsuitgangspunt dat met preventie voorkomen wordt dat in een latere fase het kind gebruik moet maken van de veel kostbaardere tweedelijnszorg. Onderzoek heeft uitgewezen dat vroeg signaleren en direct starten met zorg/hulpverlening de kans op succes aanzienlijk vergroot. Functie 3: Mensen verwijzen naar het lokale en regionale hulpaanbod Er is veel geïnvesteerd in de samenwerking met zowel de interne als externe partners van het CJG. De organisaties maakten afspraken over het (vroeg)signaleren van problemen en de vervolgstappen die de zorgverleners moeten zetten na signalering. Het CJG zelf heeft veel Het MDT besprak in 2010 28 zaken. 28 zorgcoördinatie aangewezen 5 verwijzingen naar de raad/amk 16 hulpverlening afgerond 1 situatie opgeschaald 6 gevallen lopen door in 2011 preventief laagdrempelig zorgaanbod in huis en werkt daarnaast samen met externe partners (zoals leerplicht, AMK en geïndiceerde zorg). Het CJG heeft zicht op alle aanbieders van zorg en verwijst klanten naar het lokale en regionale hulpaanbod. Functie 4: De zorg voor jongeren en gezinnen coördineren De coördinatie van zorg voor multi-probleem-gezinnen (jongeren en gezinnen, waarbij meerdere zorgverleners zijn betrokken en waar preventie niet heeft gewerkt) ligt in de Hoeksche Waard in het CJG. Het Multi Disciplinair Team (MDT) is de ruggengraat van het CJG, waarin een vast team van zorgverleners complexe casuïstiek bespreekt. Niet gericht op de inhoud maar op het proces. Deze procesmatige aanpak (volgens de methodiek één gezin, één plan ) leidt er toe dat de coördinatie van zorg vastgelegd wordt. Met de bindende besluiten die het MDT neemt is de verantwoordelijkheid voor een casuïstiek formeel vastgelegd en zijn de organisaties die belast zijn met de coördinatie ook direct aanspreekbaar. In het MDT vult de gemeente haar regierol (als voorzitter van het MDT). De invoering van de lokale verwijsindex Zorg voor Jeugd gaat een belangrijke rol spelen bij de ondersteuning van dit proces. Daarbij kozen wij er voor de aansluiting zo breed mogelijk te realiseren. Zo sluiten wij het onderwijs, de peuterspeelzalen, kinderdagverblijven, jongerenwerkers, Careyn en de GGD aan op dit systeem. In een vervolgtraject willen wij ook huisartsen, verloskundigen en andere zorgaanbieders aansluiten op dit systeem. Functie 5: Licht pedagogische hulp bieden Een belangrijke rol van het CJG ligt in preventie en dus het aanbieden van licht pedagogische hulp. Uitgangspunt is dat licht pedagogische hulp in een vroeg stadium de toestroom naar Bureau Jeugdzorg op lange termijn verminderd. Vanuit het CJG bieden wij verschillende vormen van lichtpedagogische hulp aan. Op basis van eerste onderzoeken van het bureau Tympaan (jaar 2009) is de voorzichtige conclusie gerechtvaardigd dat deze aanpak werkt. 6
2.6 Regierol Gemeente Wij kozen in de Hoeksche Waard voor een regionale coördinatie. Een wethouder was in de afgelopen periode namens de vijf gemeenten in de Hoeksche Waard verantwoordelijk voor het jeugdbeleid. De wethouder werd ondersteund het ambtelijk overleg Jeugdbeleid en de regionaal medewerker jeugdbeleid. Wij kozen voor een regierol waarbij wij niet van achter het bureau vorm geven aan de uitvoering. In de afgelopen periode investeerden wij veel in het netwerk. Door de bijeenkomsten Kinderen mij een Zorg, en de frequente overleggen met bestuurders en management van alle betrokken partijen legden wij de basis voor het huidige grote draagvlak van alle partijen. Daarnaast pakt de gemeente haar regierol op door sturing te geven aan de coördinatie van zorg in het Multi Disciplinaire Team en in het managementoverleg van het CJG. Dat gaat overigens in goede samenwerking met de betrokken partijen binnen het CJG die daar allen uren voor beschikbaar stellen. Resultaat is dat er sprake is van een goede samenwerking tussen gemeente (als regisseur) en alle betrokken partijen. Daarnaast is er veel kennis ontstaan over de werkprocessen, de problematiek van burgers en de obstakels waar ook zorgaanbieders tegen aan lopen. Hoofdstuk 3 Wat zijn de beleidsuitgangspunten voor de periode 2011-2014? Om de ontwikkeling van het jeugdbeleid vorm te geven leggen wij u een aantal beleidsuitgangspunten voor. Omdat er nog veel onzeker is (denk aan de ontwikkeling integrale jeugdgezondheidszorg, stelselwijzigingen) zijn wij niet in staat om u geheel uitgewerkt plan voor te leggen. Er is immers sprake van een grote dynamiek in de ontwikkelingen op het gebied van de jeugdbeleid/zorg. Beleidsuitgangspunt 1 : Verstevigen positie Centrum voor Jeugd en Gezin Het eerste beleidsuitgangspunt is de versteviging van de positie van het Centrum voor Jeugd en Gezin. Duidelijk in de plannen van het kabinet wordt dat het Centrum voor jeugd en Gezin in de toekomst een meer en meer centrale rol gaat innemen bij de ontwikkeling en de uitvoering van het jeugdbeleid. In onze optiek is het daarom zaak het Centrum voor Jeugd en gezin in de komende periode verder te ontwikkelen en te versterken. Daarvoor leggen wij u een aantal concrete actiepunten voor. Beleidsuitgangspunt 2 : de (virtuele) bereikbaarheid Het CJG moet 24 uur per dag, laagdrempelig bereikbaar zijn voor jongeren, ouders en professionals. Bij het besluit om het CJG in Oud Beijerland te vestigen is tevens gesteld dat het CJG digitaal bereikbaar moet zijn. Daarvoor is een eigen website onontbeerlijk. In de afgelopen periode ontwikkelde marktpartijen verschillende vormen van virtuele CJG s. Wij leggen u in 2011 een voorstel voor om het virtuele CJG te realiseren. Uitgangspunt is dat een moderne organisatie niet meer kan zonder een eigen website. Daarbij, als het CJG vooral de jongeren wil bereiken, is een website onontbeerlijk. Beleidsuitgangspunt 3 : Communicatie De bekendheid/rol/positie van het CJG moet meer bij onze burgers bekend worden. Het CJG moet naamsbekendheid krijgen bij de burger en de burger moet bij de ontwikkeling betrokken zijn. Om dat te realiseren is een goede communicatie essentieel. Wij leggen u in 2012 een communicatieplan voor. De doelstelling die wij daarbij voor ogen hebben is dat burgers het Centrum voor Jeugd en Gezin, als van zelfsprekend, als eerste aanspreekpunt benaderen. Beleidsuitgangspunt 4: Registratie en monitoring Wat gebeurt er nu in een Centrum voor Jeugd en Gezin. Het rijk ontwikkelt op dit moment instrumenten om de registratie en de monitoring binnen het CJG vorm te geven. Registratie en monitoring zijn belangrijk om verder beleid te ontwikkelen. De resultaten van de rijksontwikkelingen implementeren wij, zodra deze bekend zijn, en integreren deze binnen de werkprocessen. We werken, op basis van nog verder door het rijk uit te werken indicatoren de registratie en monitoring binnen het CJG verder uit. De informatie gebruiken wij om het beleid verder vorm te geven. Beleidsuitgangspunt 5 : Uitbreiding netwerkorganisatie 7
Het Centrum voor jeugd en Gezin wordt op dit moment gevormd door de GGD, Jeugdzorg en Careyn. In onze optiek is het van belang om de netwerkorganisatie uit te breiden met tweedelijns zorgaanbieders. Tweedelijns zorgaanbieders zijn op dit moment actief in de geïndiceerde hulpverlening aan jongeren. Denk hierbij aan organisaties zoals Trivium Lindenhof of Lucertis. De zorg die aangeboden wordt aan jongeren speelt zich nog af buiten het gezichtsveld van het CJG. Om als gemeente de coördinatie van zorg verder te ontwikkelen en vorm te geven is het van belang dat ook deze organisaties binnen de netwerkorganisatie (Centrum voor jeugd en gezin) aansluiten. Door dat nu op te pakken nemen wij een voorschot op de komende stelselwijziging waarbij de gemeente ook de regie gaat voeren over de tweedelijn zorgaanbieders. Beleidsuitgangspunt 6 : Verbindende taak van het Centrum voor Jeugd en gezin Kerntaak van het Centrum voor Jeugd en Gezin is de verbinding met Bureau Jeugdzorg en onderwijs. Met de start van het CJG in 2010 legden wij de basis voor deze taak. In de periode 2011-2014 ontwikkelt het CJG deze kerntaak. De schakel met Bureau Jeugdzorg en onderwijs (wettelijke taak) is verder verstevigd. Daarnaast worden de verbindingen met de externe netwerken (0-4 jarigen, 19-23 jarigen, kraamzorg, verloskundigen, veiligheidshuis en huisartsen) ontwikkeld en geborgd door middel van convenanten. Beleidsuitgangspunt 6: Preventie Voorkomen is beter dan genezen. Met vroeg signaleren en tijdig ingrijpen is de kans op een succes vele malen groter. Zo maar een paar dat ook voor de gemeenten, met de stelselwijziging in het vooruitzicht, uitermate belangrijk zijn. Om die preventieve taak vorm te geven leggen wij u in de periode 2011-2014 concrete plannen voor. Doelstelling is om door middel van investering in preventie uiteindelijk te besparen op de kostbare tweedelijnszorg. Denk hierbij aan de verdere ontwikkeling van prenatale zorg, schoolmaatschappelijk werk, begeleiding risicogezinnen en opvoedbureau. Beleidsuitgangspunt 7: Verbeteren uitvoering Wmo taken Met de opening van het CJG in 2010 startte de uitvoering van de 5 Wmo taken. Die taken moeten zich in de komende periode verder verbeteren en ontwikkelen. Eén gezin één plan, is daarbij de doelstelling waarbij de zorg gecoördineerd en samenhangend Het Rijk geeft 90 % van de middelen voor jeugdzorg uit aan repressie, slechts 10 wordt besteed aan preventie! In de nieuwe plannen moet 60 % van het budget besteed worden aan repressie en 40% aan preventie aan de hulpvragen wordt aangeboden. Dat vraagt een investering (door alle organisaties) in training en coaching van medewerkers. Beleidsuitgangspunt 8: Inspelen op veranderingen De komende stelselwijziging is een majeure operatie. De totale jeugdzorg gaat in zijn geheel op de schop. Het rijk en de VNG voeren hierover op dit moment overleg om tot een bestuursovereenkomst te komen. Duidelijk is dat deze ontwikkeling beleidsmatig niet door de afzonderlijke gemeenten aangepakt kunnen worden. Van belang is om deze ontwikkeling bestuurlijk en ambtelijk regionaal te coördineren waarbij regionaal medewerker jeugdbeleid, het ambtelijk overleg jeugd en het CJG een adviserende functie hebben. Datzelfde geldt voor de ontwikkelingen op het gebied van de integrale jeugd gezondheidszorg. Daarbij is het tevens van belang dat er meer samenhang ontstaat (binnen de gemeenten) tussen de beleidsvelden onderwijs en volksgezondheid. De nu ontstane samenwerking tussen de regionale ambtenaren volksgezondheid en jeugdbeleid moet verder ontwikkeld en uitgebreid worden. Beleidsuitgangspunt 9: Regierol Gemeente In de afgelopen periode kozen wij er voor de regie op de uitvoering dicht op de organisatie vorm te geven. De vraag die in de komende periode gesteld en beantwoord moet worden is hoe gaan de gemeenten/regio verder invulling geven aan die regierol. Zeker met het oog op de komende stelselwijziging is het van belang stil te staan bij rol van de gemeenten in de Hoeksche Waard. Wij leggen u hierover in de komende periode voorstellen voor, 8
Hoofdstuk 4 Wat kost het Jeugdbeleid? 4.1 Inleiding Het Centrum voor Jeugd en Gezin werkt op dit moment nog niet met een begroting. Belangrijkste reden voor die keuze is dat het CJG een netwerkorganisatie is. Alle participerende organisaties werken met een eigen begroting. Een tweede reden is dat de kosten in de afgelopen jaren voor de CJG ontwikkeling beperkt zijn gebleven. De vraag rijst of er nu voor de komende periode een begroting gemaakt moet worden voor het Centrum voor Jeugd en Gezin. Wij komen tot de conclusie om dat voorlopig niet te doen. De belangrijkste reden is dat er in het land nog geen ervaringen zijn opgedaan met het opstellen van een begroting voor een netwerkorganisatie. Een tweede reden is dat binnen afzienbare tijd de situatie rond het CJG er heel anders uit komt te zien als gevolg van de decentralisatie van de jeugdzorg. Die decentralisatie heeft grote gevolgen voor het Centrum voor Jeugd en Gezin, de gemeenten en de participerende organisaties. Vooral voor de financiële gevolgen is het zaak vroegtijdig hierop te anticiperen en de gevolgen te vertalen de gemeentebegrotingen en een eventuele begroting van het CJG. In afwachting van die ontwikkelingen volstaan wij nu met in inzichtelijk brengen van de kosten die wij tot nu toe maakten en in de komende jaren gaan maken. Daarnaast maken wij inzichtelijk waar de kosten mee gedekt zijn/kunnen worden. Een gedeelte van de kosten tot nu toe dekten wij uit de Brede doeluitkering. Daarnaast zetten wij middelen in die de provincie beschikbaar stelde in het kader van de Regionale Agenda Samenleving (RAS). Ook zetten de gemeenten, zij het beperkte, eigen middelen in om het jeugdbeleid te financieren. In het bijgevoegde overzicht brengen wij alle kosten tot en met 2015 in beeld. Afzonderlijk lichten wij de dekkingsmiddelen en de kosten toe. 4.1 Regionale Agenda Samenleving Een aantal kosten dat betrekking heeft op het jeugdbeleid financieren wij door middel van inzet van RAS middelen. Deze middelen zijn beschikbaar tot en met 2012. Het is nog onduidelijk wat de provincie Zuid Holland na 2012 gaat doen met deze RAS middelen. De gemeente Oud Beijerland is als penvoerder verantwoordelijk voor de financiële afhandeling. Het PFO is bestuurlijk verantwoordelijk voor het budget. Er zijn signalen dat de RAS ook na 2012 gecontinueerd zal worden. 4.2 Brede doeluitkering Het ministerie stelt deze doeluitkering tot en met 2011 beschikbaar. Daarna vindt een evaluatie plaats waarna het Rijk besluit hoe zij de financiering aan de gemeenten verder vorm gaat geven. Uit deze kosten wordt door iedere gemeente afzonderlijk de kosten voor de jeugdgezondheidszorg betaald. Wij verwachten dat de BDU opgaat in de algemene uitkering die het rijk aan gemeenten beschikbaar stelt 4.3 Kosten voor de gemeenten In de bijlage geven wij u inzicht in de kosten van het jeugdbeleid 2010 en komende jaren. De dekking van deze kosten is, zoals eerder gemeld, te vinden in de Brede Doeluitkering, de RAS middelen en de eigen begroting. Op basis van de kosten berekenen wij de bijdrage van de afzonderlijke gemeenten voor de komende jaren. 4.4 Rol gemeente Cromstrijen bij de financiering jeugdbeleid De gemeente Cromstrijen financierde in 2010 en 2011 alle kosten die betrekking hadden op het jeugdbeleid voor. Daarbij maakte de gemeente Cromstrijen afspraken met de belastingdienst zodat de kosten voor het Jeugdbeleid BTW compensabel zijn. De uitgaven werden pas verricht na ambtelijke en bestuurlijke goedkeuring en zijn inmiddels verrekend. Wij continueren deze werkwijze in de periode 2012-2014. 9
4.5 Overzicht kosten/begroting Kosten Toelichting 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Centrum voor Jeugd en Gezin Exploitatie 38.666 10.000 10.000 10.000 10.000 10.000 Communicatie 3.636 5.000 7.000 7.000 7.000 7.000 Baliefunctie 13.133 13.133 13.133 13.133 13.133 13.133 Reboundvoorziening Schoolmaatschappelijk werk Virtueel centrum voor Jeugd en Gezin Huur locatie Pad van Jongejan 26.661 Eenmalige kosten 23.688 - - - - Voortgezet onderwijs 59.938 59.938 39.919 39.919 39.919 39.919 Basis onderwijs 198.000 198.000 198.000 198.000 198.000 198.000 Incidentele kosten 18.990 Structurele kosten 10.500 15.030 15.030 15.030 Projectbegeleiding risicogezinnen RAS project 68.000 48.000 48.000 48.000 48.000 48.000 Regionaal ambtenaar Zie jaarplan 40.500 40.500 40.500 40.500 40.500 40.500 Zorg voor Jeugd Eenmalige kosten 38.000 10.315 Structurele kosten 45.000 45.000 45.000 45.000 45.000 Totaal 483.561 456.547 431.042 416.582 416.582 416.582 Dekking Toelichting 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Careyn RAS bijdrage project risicogezinnen RAS bijdrage SMW Basisonderwijs Incidentele bijdrage CJG 8.000 Bijdrage uit RAS middelen t/m 2012 68.000 48.000 48.000 Bijdrage uit RAS middelen t/m 2012 198.000 198.000 198.000 RAS middelen Incidentele bijdrage opening CJG 25.000 Totaal 299.000 246.000 246.000 - - - TOTAAL 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Te dekken door gemeenten 184.561 210.547 185.042 416.582 416.582 416.582 Te dekken door gemeenten excl. SMW VO 145.123 376.663 376.663 376.663 10
4.6 Toelichting 4.6.1 Exploitatie CJG In de afgelopen periode lopen wij, zij het beperkt tegen kosten aan die met de exploitatie van het CJG te maken hebben. Denk hierbij aan het organiseren van bijeenkomsten voor doelgroepen, deelname aan activiteiten (week van de opvoeding). Omdat er geen budget geraamd is moet voor ieder project een (tijdrovend) besluitvormingsproces doorlopen worden. Met het opnemen van een budget voor dergelijke activiteiten kan efficiënt geopereerd worden. 4.6.2 Communicatie/Virtueel Centrum voor Jeugd en Gezin. Onderdeel van de exploitatie van het Centrum voor Jeugd en Gezin is de communicatie. Belangrijke kostenpost zijn de jaarlijks terugkerende kosten van de website. Deze (structurele) kosten zijn gebaseerd op de kosten van website zelf en personele kosten voor het actueel houden van de website. Daarnaast is er een bedrag opgenomen om het Centrum voor Jeugd en Gezin meer naamsbekendheid te geven door middel van bijvoorbeeld de huisstijl, het briefpapier, de visitekaartjes etc. 4.6.3 Zorg voor Jeugd Deze kosten zijn bestemd voor de uitvoering van de wettelijke taken rond de lokale verwijsindex. Op basis van de besluitvorming in de regio namen wij deze bedragen op in het kostenoverzicht. 4.6.4 Schoolmaatschappelijk werk voortgezet onderwijs In het overzicht namen wij het raadsbesluit van de gemeente Binnenmaas op. De raad van de gemeente Binnenmaas besloot vanaf 2012 deze middelen niet langer beschikbaar te stellen. Dat betekent dat jongeren uit deze gemeente vanaf 2012 geen beroep meer kunnen doen op deze voorziening binnen het voorgezet onderwijs. 4.6.5 Schoolmaatschappelijk werk basisonderwijs De kosten voor het schoolmaatschappelijk werk voor het basisonderwijs worden tot en met 2012 gefinancierd door de provincie door middel van RAS middelen. Het is op dit moment nog niet bekend hoe de provincie na 2012 de Regionale Agenda Samenleving continueert. Uit de eerste informatie wordt duidelijk dat er, zij het in afgeslankte vorm, ook na 2012 sprake is van een RAS financiering jeugdbeleid. Indien de RAS middelen niet toereikend zijn om de huidige dienstverlening voort te zetten dan moet er aanvullende besluitvorming plaatsvinden over een eventuele bijdrage van de gemeente. Een inhoudelijk voorstel leggen wij u dan ter besluitvorming voor. 4.6.6 Project begeleiding risicogezinnen. Hiervoor geldt het zelfde als voor het schoolmaatschappelijk werk basisonderwijs. 4.6.7 Kosten regionaal ambtenaar jeugdbeleid Op dit moment vindt er, naar aanleiding van de besluitvorming rond het Samenwerkings Orgaan Hoeksche Waard een discussie plaats over de hoogte van de kosten van de projectleiders. Daarom kan dit bedrag in de komende jaren wijzigen. 4.6.8 Financiële gevolgen voor de afzonderlijke gemeenten. In onderstaand overzicht brengen wij de gevolgen per gemeente in beeld. Zoals bekend pakt de Hoeksche Waard het jeugdbeleid regionaal op. Op de in de Hoeksche Waard gebruikelijke manier (verdeling kosten per inwoneraantal) is iedere gemeente verantwoordelijk voor haar bijdrage aan het regionale jeugdbeleid. Bij deze cijfermatige opstelling nemen wij vanaf 2013 geen RAS middelen meer op. Zolang er nog geen duidelijkheid is over de subsidiering vanuit de provincie 11
Gemeente verdeling 2010 2011 Binnenmaas 33,40% 61.643 70.323 Oud Beijerland 28% 51.677 58.953 Korendijk 12,80% 23.624 26.950 Cromstrijen 15,10% 27.869 31.793 Strijen 10,70% 19.748 22.528 Totaal 100,00% 184.561 210.547 Gemeente verdeling SMW VO 2012 2013 2014 2015 Oud Beijerland 42,04% 16.783 16.783 16.783 16.783 Korendijk 19,22% 7.672 7.672 7.672 7.672 Cromstrijen 22,67% 9.051 9.051 9.051 9.051 Strijen 16,07% 6.413 6.413 6.413 6.413 Totaal 100,00% 39.919 39.919 39.919 39.919 Gemeente verdeling restant 2012 2013 2014 2015 Binnenmaas 33,40% 48.471 125.805 125.805 125.805 Oud Beijerland 28% 40.634 105.466 105.466 105.466 Korendijk 12,80% 18.576 48.213 48.213 48.213 Cromstrijen 15,10% 21.914 56.876 56.876 56.876 Strijen 10,70% 15.528 40.303 40.303 40.303 Totaal 100,00% 145.123 376.663 376.663 376.663 TOTAAL Gemeente 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Binnenmaas 61.643 70.323 48.471 125.805 125.805 125.805 Oud Beijerland 51.677 58.953 57.417 122.249 122.249 122.249 Korendijk 23.624 26.950 26.248 55.885 55.885 55.885 Cromstrijen 27.869 31.793 30.965 65.927 65.927 65.927 Strijen 19.748 22.528 21.941 46.716 46.716 46.716 Totaal 184.561 210.547 185.042 416.582 416.582 416.582 12
Hoofdstuk 5 Stelselwijziging In deze notitie spraken wij een aantal malen over de op handen zijnde stelselwijziging. In dit hoofdstuk geven wij u globaal inzicht over de aard en de omvang van deze stelselwijziging. Als bron gebruikten wij hiervoor de informatie van het Nederlands Jeugd Instituut. Op dit moment onderhandelt het ministerie en de Vereniging van Nederlandse gemeenten over de wijze waarop de stelselwijziging vorm moet gaan krijgen. Het Kabinet Rutte heeft in het regeerakkoord ingrijpende wijzigingen van het jeugdstelsel aangekondigd. Uitgangspunt is dat alle taken op het gebied van jeugdzorg gefaseerd worden overgeheveld naar de gemeenten, inclusief de gesloten jeugdzorg, de jeugdbescherming en de jeugd-ggz. De Centra voor Jeugd en Gezin worden de toegang voor alle jeugdzorg van de gemeenten. Het huidige jeugdstelsel kent een ingewikkelde structuur. Het overheidsbeleid betreffende de herziening van het stelsel is gelijktijdig ontwikkeld met de evaluatie van de Wet op de Jeugdzorg. Die evaluatie heeft de al decennia bestaande discussie over hoe het jeugdstelsel eruit moet zien opnieuw aangewakkerd. Het Nederlands Jeugdinstituut heeft ervoor gepleit de stelselherziening te plaatsen tegen de achtergrond van een algemene visie op het opgroeien en opvoeden van kinderen en jongeren en de rol van de jeugdvoorzieningen daarin. De ontwikkeling van het stelsel berust volgens deze visie op twee pijlers: Bevordering van de kwaliteit van de gewone opvoeding in gezin en basisvoorzieningen, gericht op gezond opgroeien, talentontwikkeling, participatie van kinderen en jongeren; Het bieden van opgroei- en opvoedsteun in een getrapt model ('stepped care'), waarin er meer aandacht is voor effectieve preventieprogramma s en interventies om beginnende problemen in goede banen te leiden. Daarbij spelen de financiële middelen een belangrijke rol. Hopelijk komt er met de ondertekening van een bestuursovereenkomst tussen het Rijk en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten op korte termijn meer duidelijkheid. Duidelijk is al wel dat vooraf het Rijk een efficiëntie korting inboekt van 300 miljoen euro. De eventuele kosten voor de implementatie van de stelselwijziging namen wij nog niet op in de begroting. 13
Nawoord In deze notitie namen wij u mee in de ontwikkeling van het CJG tot nu toe. Wij gaven u inzicht over de ontwikkeling van het CJG, de uitvoering van de 5 taken in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning en de verbinding tussen Jeugdzorg en het Onderwijs. Wij gaven u inzicht in de beleidsuitgangspunten voor de verdere ontwikkeling van het jeugdbeleid. Centraal staan de versteviging van het Centrum voor Jeugd en Gezin waarbij uitbreiding met nieuwe partners, een goede communicatie met de burgers en de laagdrempelige bereikbaarheid centraal staan. Tot slot gaven wij u inzicht in de ontwikkelingen die voor ons liggen in het kader van het rijksbeleid.. Daarbij is het van belang dat bij de gemeenten in de Hoeksche Waard meer en meer het besef gaat ontstaan dat het Centrum voor Jeugd en Gezin, en de daaraan gekoppeld de zorg voor jongeren een gemeentelijke verantwoordelijkheid is, en in de toekomst steeds meer wordt. Het Centrum voor Jeugd en Gezin is van de gemeente!. Om dat in de periode 2011-2014 verder vorm te geven leggen wij u 9 beleidsuitgangspunten voor. Daarbij zijn een eigen website voor het Centrum voor Jeugd en Gezin en een goed communicatieplan essentieel om de jeugdzorg bij burgers goed op het netvlies te krijgen. Het Centrum voor Jeugd en Gezin moet zich meer daarmee positioneren als het eerste aanspreekpunt voor ouders, jongeren en professionals. Belangrijk is ook om als gemeenten in de Hoeksche Waard te investeren in de samenwerking met alle betrokken partijen. Immers als regisseur heb je die partijen nodig om de zorg vorm en inhoud te geven. Daarbij wordt de regierol van de gemeenten, als gevolg van de stelselwijziging in de toekomst alleen maar belangrijker. Met de in deze notitie omschreven uitgangspunten zijn wij in de Hoeksche Waard in staat vorm te geven aan de door ontwikkeling van het jeugdbeleid en het Centrum voor Jeugd en Gezin. Daarmee bereiden wij het Centrum voor Jeugd en Gezin voor om op termijn in te spelen op de ontwikkelingen die op ons afkomen. Wij realiseren daarmee een Centrum voor Jeugd en Gezin wat in de toekomst kan functioneren als het centrale punt op het gebied van de zorg voor jeugd in de Hoeksche Waard. Daarmee zijn onze Kinderen ons een Zorg! 14