* * RAADSVOORSTEL. Raadsvergadering van Stuk/nummer Agendapunt 29 mei 2012 KNDK/2012/835

Transcriptie

1 * * RAADSVOORSTEL Raadsvergadering van Stuk/nummer Agendapunt 29 mei 2012 KNDK/2012/835 Datum: 20 maart 2012 Verzonden: Aan de gemeenteraad. Onderwerp: Bestuursopdracht Transformatie jeugdzorg ZHZ Samenvatting Per 1 januari 2015 wordt de verantwoordelijkheid voor de jeugdzorg gedecentraliseerd naar gemeenten. De decentralisatie gaat gepaard met een efficiencykorting. Gemeenten staan voor de complexe opgave om de jeugdzorg anders (beter) te organiseren (transformeren), met minder middelen. Gemeenten worden verplicht respectievelijk geadviseerd een deel van de jeugdzorg bovenlokaal te organiseren. De 19 wethouders jeugd(zorg) in ZHZ hebben uitgesproken zich gezamenlijk te willen voorbereiden op de decentralisatie van de jeugdzorg. Naar aanleiding daarvan is de bijgevoegde bestuursopdracht opgesteld. De bestuursopdracht moet resulteren in een gezamenlijke visie, ontwerp en transformatieplan. Op basis van het transformatieplan kunnen gemeenten besluiten welke taken zij lokaal en welke taken zij bovenlokaal willen organiseren. Vanwege de lokale verantwoordelijkheid voor de jeugdzorg met ingang van 2015 en de gewenste samenhang met het lokale ondersteuningsaanbod, is gekozen voor opdrachtverstrekking door de 19 lokale gemeentebesturen. Ook de besluitvorming over de opbrengst van de bestuursopdracht is een lokale verantwoordelijkheid. De op te leveren visie en ontwerp zullen gedurende de periode van medio 2012 tot het vooraar van 2013 aan u worden voorgelegd ter vaststelling. Wat is de aanleiding? Waarom gaan gemeenten zich bezighouden met transformatie jeugdzorg? In het regeerakkoord is aangekondigd dat de jeugdzorg wordt gedecentraliseerd naar gemeenten. Het gaat dan om de provinciale jeugdzorg, jeugd-ggz (geestelijke gezondheidszorg voor jeugdigen), jeugd-lvb (zorg voor jeugdigen met een licht verstandelijke beperking), gesloten jeugdzorg, jeugdbescherming en jeugdreclassering. Inmiddels hebben het Rijk, Interprovinciaal Overleg (IPO) en VNG afgesproken dat de decentralisatie plaatsvindt met ingang van De decentralisatie gaat gepaard met een efficiencykorting van 2,7% in 2015, oplopend tot 10% vanaf 2017 (op een totaalbudget van zo n 3 miljard euro). Wanneer wij daar het gegeven tegen afzetten dat de vraag naar jeugdzorg stijgt, dan is duidelijk dat gemeenten voor de complexe opgave staan om de jeugdzorg wezenlijk anders (beter) te organiseren (in ZHZ kiezen we voor: transformeren), met minder middelen. Waarom een bestuursopdracht in Zuid-Holland Zuid? Inmiddels is het wetgevingstraject in voorbereiding en treffen gemeenten, veelal in regionaal verband, voorbereidingen op de decentralisatie. In Zuid-Holland Zuid (ZHZ) hebben de 19 wethouders jeugd(zorg) zich gezamenlijk georiënteerd op de decentralisatie van de jeugdzorg. Dit heeft geleid tot de bijgevoegde bestuursopdracht. Deze bestuursopdracht beoogt een gezamenlijke visie en ontwerp, die in juni 2013 moeten resulteren in een gezamenlijk transformatieplan. De gezamenlijke aanpak komt mede voort uit de verplichting om de jeugdbescherming en jeugdreclassering in regionaal verband uit te voeren. De VNG adviseert daarnaast bovenlokale samenwerking voor alle vormen van residentiële zorg, het aanbod van specialistische zorg voor 1

2 jongeren met een licht verstandelijke beperking of psychiatrische problematiek, en voor de taken van de huidige Advies- en Meldpunten Kindermishandeling (AMK s). Met bovenlokale samenwerking kan betere kwaliteit in beleid en uitvoering worden bereikt, zijn kosten beter beheersbaar en vermindert de kwetsbaarheid. Welke verschillende schaalniveaus van samenwerking passend zijn voor de verschillende jeugdzorgtaken, is nog niet duidelijk. Uiterlijk een jaar voor de inwerkingtreding van de nieuwe wet (beoogd per 1 januari 2015) moeten de afspraken over de bovenlokale uitvoering gereed zijn. Hoe verhoudt samenwerking in ZHZ zich tot lokale verantwoordelijkheid? In de nieuwe wetgeving worden individuele gemeenten verantwoordelijk voor de uitvoering van de jeugdzorg. Voor een aantal taken zijn zij verplicht regionaal samen te werken. Echter, de aanleiding voor de decentralisatie is nadrukkelijk gelegen in de overtuiging dat gemeenten veel beter in staat zijn gezinnen en jeugdigen in hun leefomgeving te ondersteunen met lokaal samenhangende zorg. Naar verwachting kan met betere lokale ondersteuning een deel van de zware (jeugd)zorg worden voorkomen. Naast de gezamenlijke voorbereidingen, zullen gemeenten ook lokaal voorbereidingen moeten treffen. In eerste instantie door het Centrum voor Jeugd en Gezin zo nodig te optimaliseren en de gewenste cultuuromslag op gang te brengen (zie de uitgangspunten voor de transformatie zoals hierna weergegeven bij beslispunt 2). Na het gereedkomen van het gezamenlijke transformatieplan zullen gemeenten de gezamenlijke visie en ontwerp ook lokaal en bovenlokaal moeten vertalen in implementatieplannen, ter voorbereiding op de decentralisatie per 1 januari Door deelname aan het gezamenlijke proces kunnen de individuele gemeenten zich hier al op voorbereiden. Wanneer het gezamenlijke plan in juni 2013 gereed is, resteert er nog voldoende tijd voor de individuele gemeenten om dit te vertalen in lokale en bovenlokale afspraken. Om de lokale verantwoordelijkheid voor de jeugdzorg te waarborgen, vindt alle besluitvorming in het kader van deze bestuursopdracht plaats in de 19 individuele gemeenten. Gedurende de periode van medio 2012 tot het voorjaar van 2013 zullen visie en ontwerp aan u worden voorgelegd ter vaststelling. Wat willen we bereiken? Deze bestuursopdracht leidt medio 2013 tot een gezamenlijke visie, ontwerp en transformatieplan, op basis waarvan gemeenten kunnen besluiten welke taken zij lokaal willen uitvoeren en voor welke taken zij bovenlokaal willen samenwerken. Na het gereedkomen van de gezamenlijke visie, ontwerp en het transformatieplan zullen gemeenten de vertaalslag moeten maken naar lokale en bovenlokale implementatieplannen, zodat zij per 1 januari 2015 uitvoering kunnen geven aan de jeugdzorg. Wat gaan we daarvoor doen? In de 19 gemeenten in ZHZ wordt een gelijkluidende bestuursopdracht vastgesteld met de volgende onderdelen: a. organiseer kennismaking van de 19 gemeenten met de jeugdzorg in ZHZ en oriëntatie op de transformatie van de jeugdzorg, zodat zij in staat zijn zich goed voor te bereiden; b. ontwikkel een gezamenlijke visie op de transformatie van de jeugdzorg; c. ontwikkel een gezamenlijk ontwerp van de getransformeerde jeugdzorg; d. een gezamenlijk transformatieplan. De volgende eisen zijn geformuleerd voor de te ontwikkelen visie, het ontwerp en transformatieplan: i. uit gaan van het strategisch visiedocument van de G32 op de transitie van de jeugdzorg en daarmee van de volgende uitgangspunten: Jeugdzorg is geen doel op zich, maar draagt er aan bij dat jeugdigen naar vermogen kunnen participeren in de maatschappij. Hiervoor is nodig: 2

3 opvoeden versterken: ouders zijn eerstverantwoordelijk voor het opvoeden van hun kind(eren). Ondersteuning moet gericht zijn op het versterken van de eigen kracht van ouders, jeugdigen en hun sociale netwerk (familie, kennissen, buurtbewoners en vrijwilligers); ondersteuning van professionals: goed toegeruste professionals in de directe omgeving van jeugdige en gezin (zoals een leraar of pedagogisch medewerker in de kinderopvang) kunnen signalen in een vroeg stadium herkennen en samen met de jeugdige en zijn ouders (vraaggericht) en andere betrokken professionals een adequate en gezinsgerichte inschatting maken van wat nodig is. Professionals hebben voldoende handelingsruimte om jeugdigen en gezinnen sneller de best passende vorm van ondersteuning bieden. Als de hulpvraag de mogelijkheden van professionals in de directe leefomgeving overstijgt, moeten zij snel een intensievere vorm van ondersteuning kunnen inroepen; ondersteuning zoveel mogelijk in de directe leefomgeving: ondersteuning moet zoveel mogelijk vindplaatsgericht worden ingezet, ook specialistische vormen van ondersteuning. Ondersteuning wordt alleen (tijdelijk) buiten de opvoedcontext (exclusie) aangeboden als de ondersteuningsvraag of veiligheid van de jeugdige dat vereist. Hiervoor is voldoende en lokaal snel beschikbare opvang in crisissituaties nodig; samenhangend aanbod: lokale voorzieningen moeten bewust zijn van hun pedagogische opdracht en rol als mede-opvoeder. Ondersteuning moet volgens het principe van 1 gezin/systeem 1 plan worden aangeboden, wat betekent dat ondersteuning uit alle domeinen (zorg voor jeugd, onderwijs, veiligheid, welzijn, schuldhulpverlening, werk) in samenhang wordt ingezet; en subsidiariteit: verantwoordelijkheden en budgetten worden in beginsel zo lokaal mogelijk belegd; alleen daar kan de versterking van de directe leefomgeving van jeugdigen en gezinnen worden gerealiseerd. Daar waar taken het lokale vermogen overstijgen, is bovenlokale samenwerking aan de orde. ii. iii. iv. tot stand komen met behulp van inbreng van de 19 gemeenten, maatschappelijke partners (uit de jeugdzorg en aanpalende beleidsterreinen), provincie, zorgkantoor/zorgverzekeraars en vertegenwoordigers van de doelgroep (jeugdigen en gezinnen); deze partners beschikken over de noodzakelijke kennis en expertise; meerschalig (buurt/wijk, gemeente, subregio, regio, bovenregionaal) te operationaliseren zijn; duidelijk maken welke samenhang er bestaat met aanpalende beleidsterreinen, specifiek als het gaat om vier andere grote bewegingen waar gemeenten mee te maken hebben: decentralisatie AWBZ-functie begeleiding, Wet werken naar vermogen, WMO-kanteling en Passend onderwijs. Omdat een deel van de jeugdzorg vooruitlopend op de decentralisatie al in 2013 naar de gemeenten wordt overgeheveld bij de decentralisatie van de AWBZ-functie begeleiding, moeten de visie, het ontwerp en plan voor de transitie van de begeleiding en de transformatie van de jeugdzorg naadloos op elkaar aansluiten. Aandachtspunt is dat de genoemde grote bewegingen op verschillende schaalniveaus (meerschalig) worden aangepakt. Wat hebben we hiervoor al gedaan? De 19 gemeenten en maatschappelijke partners hebben zich gezamenlijk al georiënteerd op de gewenste transformatie van de jeugdzorg, onder andere door middel van kennismakingsbijeenkomsten en onderzoek (zie bijvoorbeeld de bijlage bij de bestuursopdracht). Daarnaast is er al een netwerk opgebouwd met maatschappelijke partners in de regio, maar ook met het landelijke cliëntenplatform, de provincie, G32, VNG en ministeries, specifiek voor het dossier jeugdzorg. Er is draagvlak verworven bij de maatschappelijke partners en andere betrokken partijen voor de gewenste transformatie van de jeugdzorg in ZHZ. Veel maatschappelijke partners willen een bijdrage leveren aan de voorbereidingen van de 19 gemeenten. Zo heeft de stichting MEE samen met de gemeenten kennisateliers georganiseerd over het thema eigen kracht, waarin dit uitgangspunt samen met maatschappelijke partners in ZHZ is verkend, ter voorbereiding op een gezamenlijke visie op de getransformeerde jeugdzorg. FlexusJeugdplein, Yulius en Rivas bereiden momenteel kennisateliers voor over andere uitgangspunten voor de gezamenlijke visie. Afgaand van de feedback van provincie, VNG en ministeries zijn we, mede dankzij onze bundeling van krachten, met ons proces al goed op weg en verder dan veel gemeenten in Nederland. Door de voortgang in ons proces te houden, stellen we de 19 gemeenten in staat om zich goed voor te bereiden, zowel bovenlokaal als lokaal. 3

4 Wat mag het kosten? Over de middelen die het Rijk aan gemeenten beschikbaar stelt voor de transformatie van de jeugdzorg is nog veel onduidelijk. Zowel het macrobudget als de verdeelsleutel zijn nog niet vastgesteld. Het invoeringsbudget voor 2012 van in totaal 16 miljoen euro is inmiddels verdeel over het Rijk, provincie, VNG en gemeenten. Voor 2013 is een invoeringsbudget van in totaal 48 miljoen euro aangekondigd. Hoe dit budget verdeeld zal worden, is nog niet bekend. Voor 2012 heeft de gemeente Korendijk een invoeringsbudget ontvangen van ,- euro. Van dit invoeringsbudget wordt een bedrag van ,- euro (90%) bestemd voor de uitvoering van de bestuursopdracht in 2012 en 1.322,- euro (10%) voor de uitvoering op Hoeksche Waards niveau in Van het (nog nader bekend te maken) invoeringsbudget voor 2013 wordt vooralsnog een bedrag van euro gereserveerd voor de uitvoering van de bestuursopdracht in Voor de bestemming van dit bedrag ontvangen gemeenten een voorstel zodra de verdeling van het invoeringsbudget voor 2013 bekend is. Met de voorgestelde de bijdragen van de 19 gemeenten in 2012 en 2013 ten laste van het landelijke invoeringsbudget, kunnen de begrote kosten van in totaal euro voor de uitvoering van deze bestuursopdracht worden gedekt. Gemeente Bijdrage 2012 (in ) Bijdrage 2013 (in ) Totaal (in ) Giessenlanden Gorinchem Graafstroom Hardinxveld Giessendam Leerdam Liesveld Nieuw-Lekkerland Zederik Alblasserdam Dordrecht Hendrik-Ido-Ambacht Sliedrecht Papendrecht Zwijndrecht Binnenmaas Cromstrijen Korendijk Oud-Beijerland Strijen Totaal Tot slot merken we nog op dat de gemeente Dordrecht de kosten die gemoeid waren met de gezamenlijke oriëntatie in 2011 op de decentralisatie van de jeugdzorg, heeft voorgefinancierd ( euro). De 19 wethouders jeugd(zorg) hebben de intentie uitgesproken deze kosten gezamenlijk te delen. De gemeente Dordrecht neemt een deel van de kosten voor eigen rekening. Het overige deel, euro, wordt opgevoerd voor onderlinge verrekening. Deze kosten worden verrekend met het invoeringsbudget voor Deze verrekening zal worden meegenomen in het voorstel voor bestemming van een deel van het invoeringsbudget dat de 19 gemeenten van het Rijk krijgen voor de voorbereidingen op de decentralisatie in Wanneer we uitgaan van de verdeelsleutel van het Rijk van het invoeringsbudget voor 2012, gaat het voor de gemeente Korendijk om een bedrag van 2.377,- euro. Dit bedrag wordt gereserveerd voor verrekening in Voorstel Wij stellen u voor de bestuursopdracht Transformatie jeugdzorg ZHZ vast te stellen. 4

5 Bijlage Bestuursopdracht Transformatie jeugdzorg ZHZ met bijlagen. Wij stellen u voor te besluiten overeenkomstig het hierna opgenomen ontwerpbesluit. Hoogachtend, Burgemeester en wethouders van Korendijk, de secretaris, de burgemeester, M.A.I. Born R.W.J. Melissant-Briene 5

6 Nummer: KNDK/2012/835 De raad der Gemeente Korendijk; Gezien het voorstel van de voorzitter van de raad/het college van burgemeester en wethouders d.d. 20 maart 2012 inzake bestuursopdracht Transformatie jeugdzorg ZHZ; Besluit De Bestuursopdracht Transformatie Jeugdzorg ZHZ vast te stellen. Aldus besloten in de openbare vergadering van de raad van de gemeente Korendijk 29 mei 2012 de griffier, de voorzitter, A. Goslings R.W.J. Melissant-Briene 1