Ouderen en sport- en beweegactiviteiten Onderzoek naar de wensen en behoeften van sport en beweegactiviteiten van 55-plussers in de gemeente Woudrichem 11-12-2012 Gemeente Woudrichem Niels Nieuwesteeg
Voorwoord In opdracht van de gemeente Woudrichem heb ik de wensen en behoeften van ouderen op gebeid van sport onderzocht. Dit was tevens mijn derde jaarsstage voor de opleiding SPECO marketing en management. Deze opleiding volg ik aan de Fotnys Hogeschool in Tilburg. dit rapport bevat de onderzoeksresultaten van mijn onderzoek. Voor dit onderzoek is een enquête gehouden onder 186 vertegenwoordigers van de 55-plussers uit de gemeente Woudrichem. Van september tot december ben ik actief geweest als stagiaire, voor mij persoonlijk is dit een zeer leerzame en leuke periode geweest. Ik ben de gemeente Woudrichem en mijn stagebegeleidster Gerty Vonk erg dankbaar dat ik het vertrouwen heb gekregen om dit onderzoek zelfstandig uit te voeren. Mijn stagebegeleider namens het Fontys was meneer van der Linden, ook hem ben ik erg dankbaar voor de goede samenwerking en de prettige en duidelijke communicatie gedurende het gehele traject. Niels Nieuwesteeg, Woudrichem
Samenvatting De wensen en behoeften van ouderen uit de gemeente Woudrichem op het gebied van sport en bewegen worden in dit rapport in kaart gebracht. Alle 55-plussers wonend in de gemeente Woudrichem vormen de onderzoekspopulatie. De sportmogelijkheden voor de doelgroep zijn uitgewerkt en de sport- en beweegactiviteiten die de ouderen beoefenen. Hierbij is een koppeling gemaakt met ouderen in geheel Nederland en de ouderen in de gemeente Woudrichem. Vervolgens worden de sportwensen en behoeften van de 55-plussers uit de gemeente Woudrichem beschreven. Wat willen ouderen verbeteren, veranderen of toevoegen aan het sportaanbod in de gemeente. Het inwoners aandeel van 65-plussers zal de komende tien jaar stijgen van 14% naar 26%. Sport en bewegen is een ernstig aandachtspunt voor deze groeiende groep ouderen. 62% van de ouderen heeft overgewicht, waarvan 16% procent zelfs met ernstig overgewicht kampt. Dit wordt mede veroorzaakt door onvoldoende sporten en bewegen onder de Woudrichemse ouderen. 38% voldoet niet aan de Nederlandse Norm Gezond bewegen. De gemeente Woudrichem wil beter inzicht krijgen in de redenen van het grote deel niet-sportende ouderen om geen sport- en beweegactiviteiten te beoefenen. Uit het onderzoek is gebleken dat 67% van de 55-plusser uit de gemeente Woudrichem beoefen minstens 1 uur per week sport- en beweegactiviteiten. Met name wandelen is erg populair onder de 55-plussers in de gemeente Woudrichem. Maarliefst 44% van de doelgroep geeft aan wekelijks te sportief wandelen. Fietsen(41% van de doelgroep) en fitness(19%) zijn na wandelen de populairste sporten. 33% van de 55-plussers uit de gemeente sport wekelijks minder dan 1 uur. 56% van deze niet-sporters geeft aan onmogelijk gestimuleerd te kunnen worden om te gaan sporten. 21% van de niet-sporters zou met sport willen beginnen als ze een sportgroep met personen van hun eigen leeftijd zouden vinden. 19% van de niet-sporters wil met sport beginnen als ze professionele begeleiding zouden krijgen. De belangrijkste reden om niet te sporten is last van lichamelijke klachten tijdens sportbeoefening. 54% geeft aan lichamelijk niet in staat te zijn om sport- of beweegactiviteiten te kunnen beoefenen. 11% van de niet-sporters geeft aan geen tijd voor sport te hebben en 11% geeft aan te oud voor sport te zijn. Wanneer sporten aangeboden worden specifiek voor ouderen van een bepaalde leeftijdscategorie, zullen ouderen zich minder snel te oud voelen voor hun sport, omdat ze zien dat er veel leeftijdsgenoten de sport nog steeds beoefenen. Als hiernaast ook sport- en beweegactiviteiten voor ouderen onderbegeleiding van een professional worden aangeboden zal dit 18,8% van de nietsportende ouderen in de gemeente Woudrichem kunnen overhalen om met sport te beginnen stichting De Vleet, drie locale fysiotherapeuten en gemeentelijke buurtsportcoaches zouden hiervoor ingezet kunnen worden. 54% van de niet sporters heeft aangegeven dat ze geen sport beoefenen omdat ze dit lichamelijk niet meer kunnen. Er kunnen echter ook sporten aangeboden worden sport waarbij bepaalde zwakkere lichaamsdelen ontlast worden, zodat ook de lichamelijk beperkte ouderen kunnen sporten.
Inhoud 1.1 Aanleiding... 5 1.2 Doelstelling... 5 1.3 Probleemstelling... 5 1.4 Onderzoeksvragen... 6 1.5 Doelgroep... 7 2.1 Cijfers en feiten van ouderen in Nederland... 8 2.2 Ouderen in Woudrichem... 10 2.3 Belang van sport voor ouderen... 11 3.1 Sportmogelijkheden voor ouderen in Nederland... 12 3.2 Sportmogelijkheden voor ouderen binnen de gemeente Woudrichem... 15 4.1 Sportende ouderen... 18 5.1 Mening van de 55-plussers... 22 5.2 Onjuist aangeboden sporten... 23 5.3 Wensen van de niet-sporters... 24 6.1 Media in de gemeente Woudrichem... 27 6.2 Sportkennis ouderen... 28 Bijlage 1 Hoofdstuk 1... 34 Bijlage 2 Normen sport en bewegen... 36 Bijlage 3 Sportverenigingen in de gemeente Woudrichem:... 37 Bijlage 4 Chronische ziekte... 41 Bijlage 5 De steekproef... 42 Bijlage 6 Interview... 43 Bijlage 7 Enquête sportverenigingen... 45 Bijlage 8 Enquête ouderen... 49
1. Inleiding 1.1 Aanleiding Een van de uitkomsten van de Sportnota van gemeente Woudrichem 2011-2014 is dat het aandeel 65-plussers ten opzichte van de totale Nederlandse bevolking zal stijgen van 14,1 naar 25,5%. Deze doelgroep krijgt dus een steeds grotere rol en een groter wordend belang binnen de gemeente. Op gebied van sport was nog onvoldoende bekend over deze groep mensen. Wel bekend is dat veel ouderen in de gemeente niet voldoende bewegen. 38% van de 65-plussers voldoet niet aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen(NNGB). Ook op gebied van sport zijn de cijfer negatief. Slechts 29% van de 65-plussers sporten minstens 1 keer per week. Deze negatieve cijfers worden gezien als één van de oorzaken van probleem omtrent overgewicht bij 65-plussers. Van de 65-plussers heeft maar liefst 62% last van overgewicht waarvan 16% ernstig. In de sportnota komt als gewenste situatie naar voren dat ouderen gestimuleerd dienen te worden om te gaan en te blijven sporten en bewegen. Er zal een op ouderen gericht sportaanbod moeten komen en er moeten meer beweegactiviteiten georganiseerd worden speciaal gericht op ouderen. Actiepunt 25 en 26 zijn in de sportnota opgenomen om deze situatie te realiseren(zie bijlage 1 voor actiepunten 25 en 26). Actiepunt 25 is de directe aanleiding voor dit onderzoek: Het is belangrijk te bepalen welke wensen en behoeften er onder ouderen zijn ten aanzien van sporten en bewegen. Alleen dan kan het sport- en beweegaanbod voor ouderen verbeterd worden. 1.2 Doelstelling De doelstelling van dit onderzoek is het bepalen welke wensen en behoeften er onder ouderen zijn ten aanzien van sport en bewegen. Aan de hand van dit onderzoek kan in samenwerking met ouderenorganisaties en sportverenigingen een sport- en beweegaanbod voor ouderen ontwikkeld worden. 1.3 Probleemstelling Wat zijn de wensen en behoeften van ouderen op gebied van sport en bewegen? Dit onderzoek moet de basis vormen voor de oplossing van een volgende probleemstelling namelijk: Kan er voor ouderen een passend sport en beweegaanbod ontwikkeld worden? 5
1.4 Onderzoeksvragen Onderzoeksvraag Onderzoeksmethode Hoofdstuk Welke relevante feiten over ouderen en hun gezondheid zijn bekend? Desk- en fieldresearch Hoofdstuk 2: Ouderen en sport in Nederland Wat zijn de mogelijkheden in Nederland voor ouderen om te sporten en te bewegen? Welke sport- en beweegactiviteiten worden er momenteel door ouderen gedaan binnen de gemeente Woudrichem? Welke sportmogelijkheden kunnen er in de gemeente Woudrichem nog ontwikkeld worden speciaal voor ouderen? Hebben ouderen in de gemeente Woudrichem behoeften aan sporten speciaal ontwikkeld voor ouderen? Valt er een onderscheid te maken in de wensen en behoeften van ouderen in verschillende leeftijdscategorieën? Wat zijn de redenen voor ouderen om niet te sporten (kunnen deze knelpunten verholpen worden)? Op welke manier(en) kunnen ouderen gestimuleerd worden om te sporten? Desk en fieldresearch Hoofdstuk 3: sportmogelijkheden voor ouderen Kwantitatief onderzoek (enquête onder ouderen) Kwantitatief onderzoek (enquête onder verenigingen) Kwantitatief onderzoek (enquête onder ouderen) Kwantitatief onderzoek (enquête onder ouderen) Kwantitatief onderzoek (enquête onder ouderen) Kwantitatief onderzoek (enquête onder ouderen) Hoofdstuk 3: Sportmogelijkheden voor ouderen Hoofdstuk 3: Sportmogelijkheden voor ouderen Hoofdstuk 3: Sportmogelijkheden voor ouderen Hoofdstuk 4: Sportactiviteiten van ouderen in de gemeente Woudrichem Hoofdstuk 5: Sportwensen en -behoeften van ouderen Hoofdstuk 5: Sportwensen en -behoeften van ouderen Welke kennis hebben ouderen van sportmogelijkheden in de gemeente Woudrichem? Waar halen ouderen hun kennis en informatie vandaan(hoe zijn ouderen het best bereikbaar)? Kwantitatief onderzoek (enquête onder ouderen) Kwantitatief onderzoek (enquête onder ouderen) Hoofdstuk 6: Sportkennis ouderen Hoofdstuk6: Sportkennis ouderen 6
1.5 Doelgroep In Nederland zijn er steeds meer instanties en organisaties speciaal voor ouderen. Wat erg opvallend is, is dat veel verschillende definities voor ouderen gebruikt worden. De grafieken en tabellen met gegevens van ouderen van het CBS beginnen meestal vanaf de leeftijd 65. Vele sportorganisaties organiseren 55-plus activiteiten, waaraan alleen leden boven de 55 jaar mogen deelnemen. Ook komen er onderzoeken naar ouderen voor waarbij 50 jaar als beginpunt genomen wordt. De doelgroep voor dit onderzoek is 55-plussers uit de gemeente Woudrichem. Deze mensen zijn, of gaan op korte termijn, met pensioen. Uit de sportnota blijkt dat in deze leeftijdscategorie onvoldoende sport- en beweegactiviteiten worden uitgevoerd. Dit rapport geeft aan wat hier de oorzaak van is en hoe dit probleem verholpen zou kunnen worden. 7
2. Ouderen en sport in Nederland In dit hoofdstuk worden de ouderen in Nederland in beeld gebracht en dan met name hun sport- en beweegactiviteiten. De laatste paragraaf bevat feiten over sport voor ouderen, die aangeven waarom het zo belangrijk is voor 55-plussers om te sporten en bewegen. 2.1 Cijfers en feiten van ouderen in Nederland Het percentage ouderen in Nederland is de afgelopen jaren sterk toegenomen, in 1990 was nog 28,6 procent van de Nederlandse bevolking tussen de 40 en 65 jaar, in 2011 was deze leeftijdscategorie gegroeid tot 35,9 procent. Het exacte aantal 55 plusser bedroeg in 2010 5,8 miljoen mensen, in 2020 wordt dit aantal zelfs op 7 miljoen geschat. Dit is dan een percentage van 39% van de totale Nederlandse bevolking. Leeftijdscategorie 1990 2000 2010 2011 Jonger dan 20 jaar 26% 24% 24% 24% 20 tot 40 jaar 33% 30% 25% 25% 40 tot 65 jaar 29% 32% 36% 36% 65 tot 80 jaar 10% 10% 11% 12% Tabel 1: Leeftijdsverhouding Nederlandse bevolking vanaf 1990 tot 2011() Van de 5,8 miljoen 55 plusser beoefende er 2,3 miljoen een sport. Samen sporten deze sporters per jaar 480 miljoen uren, wat overeenkomt met 210 uur per sportende 55-plusser per jaar. De sportdeelname van sporters van 55 jaar en ouder stijgt. In de periode 2006-2010 is het aantal sportende ouderen gestegen met een 25%. Het aantal uren dat zij sporten is met een 33% gestegen. 8
De leeftijdsverhoudingen in Nederland kunnen verder uitgewerkt worden om een duidelijke leeftijdsverdeling te laten zien. In de onderstaande grafiek is de leeftijdsgrens van 50 jaar genomen, per tien jaar wordt een onderscheid gemaakt. Duidelijk is dat ouderen een steeds grotere rol innemen in de Nederlandse maatschappij. Grafiek 1: Bevolkingsindeling naar leeftijd 9
2.1.1 Normen sport en bewegen In de onderstaande tabel wordt in percentages uitgedrukt welke deel van de Nederlandse ouderen voldoet aan de verschillende bewegingsnormen. In Nederland wordt sporten en bewegen op verschillende manieren uitgedrukt. De drie normen voor bewegen zijn: De Nederlandse Norm Gezond Bewegen(NNGB), de Fitnorm en de Combinorm(normen zijn uitgewerkt in bijlage 2). Ouderen worden gezien als inactief wanneer ze minder dan 1 dag per week minstens 30 minuten matig intensief lichamelijk actief zijn. Uit tabel 3 blijkt dat 41 procent van de 55-64 jarige Nederlanders niet voldoende beweegt. Voor 75- plussers geldt zelfs dat 80 procent niet aan de Nederlandse Norm gezond bewegen komt. Leeftijdscategorie Inactief NNGB Fitnorm Combinorm 55-64 4% 59% 19% 67% 65-74 6% 56% 13% 63% 75+ 21% 46% 5% 52% Tabel 2: Percentage ouderen dat voldoende beweegt (per bewegingsnorm) 2.2 Ouderen in Woudrichem Voor de gemeente Woudrichem wordt tot 2015 nog een lichte groei van het totale aantal inwoners verwacht. Na 2015 zal het aantal inwoners gaan dalen (tot 2025 met 2,6%). Tot 2025 zal het aandeel 0 tot 14-jarigen afnemen van 19 tot 16%. Ook de leeftijdscategorie 15 tot en met 64-jarigen zal afnemen. Een heel ander beeld laat het aantal 65-plussers zien. Het aandeel 65-plussers zal stijgen van 14 naar 26%. Sporten en bewegen is een belangrijk aandachtspunt voor deze groeiende groep ouderen. 62% van de ouderen heeft overgewicht, waarvan 16% procent zelfs met ernstig overgewicht kampt. Dit wordt mede veroorzaakt door onvoldoende sporten en bewegen onder de Woudrichemse ouderen. 38% voldoet niet aan de Nederlandse Norm Gezond bewegen(nngb). Leeftijdscategorie 2011 2015 (prognose) Jonger dan 20 jaar 26% 21% 20 tot 65 jaar 71% 30% 65+ 14% 26% Tabel 3: Leeftijdsverdeling gemeente Woudrichem (GGD monitor, 2011) Wel ligt het percentage van 38% onder het nationale gemiddelde, want in heel Nederland voldoet 53% van alle 65-plussers niet aan de NNGB. Op gebied van sport zijn de cijfers nog negatiever 71% van de ouderen sport namelijk minder dan 1 keer per week. 10
2.3 Belang van sport voor ouderen Op de leeftijd van 75-80 jaar bestaat 25% van het menselijk lichaamsgewicht uit spieren, dit is voor twintigers 50%. Het is voor ouderen dus belangrijk het verlies van spiermassa en spierfunctie tegen te gaan. Wanneer ouderen regelmatig fitnessen kan dit proces vertraagd worden. Sporten kan naast het fysieke effect ook een positief geestelijk en sociaal effect hebben. Regelmatige lichaamsbeweging vermindert de kans op hart- en vaatziekten, diabetes, overgewicht en verhoogde bloeddruk. Sportbeoefening kan ook de geestelijke gezondheid bevorderen. Sport kan despressies en stress verminderen en ook dementie tegengaan (Universiteit van Utrecht). Een andere belangrijke motivatie om te sporten kan het opbouwen van een sociaal netwerk zijn. Op deze manier kan sport eenzaamheid tegengaan. Waargenomen effecten van lichamelijke activiteit zorgen er ook voor dat ouderen langer zelfstandig kunnen functioneren en leiden tot een verbeterde kwaliteit van hun leven (Mechelen & Hopman-Rock, 2008). Ook voor de maatschappij is het belangrijk dat ouderen blijven sporten en bewegen. Voldoende beweging houdt het lichaam gezond en vermindert de consumptie van medische diensten (Toet, Schoots, Hertog, & Mulder). Conclusie Het percentage ouderen in Nederland is de afgelopen jaren sterk toegenomen, in 1990 was nog 28,6 procent van de Nederlandse bevolking tussen de 40 en 65 jaar, in 2011 was deze leeftijdscategorie gegroeid tot 35,9 procent. Het exacte aantal 55-plusser bedroeg in 2010 5,8 miljoen mensen, in 2020 wordt dit aantal zelfs op 7 miljoen geschat, wat een percentage van 39% van de totale Nederlandse bevolking is. Van de 5,8 miljoen 55-plusser beoefende er 2,3 miljoen een sport. Samen sporten deze sporters per jaar 480 miljoen uren, wat overeenkomt met 210 uur per sportende 55-plusser per jaar Voor de gemeente Woudrichem wordt tot 2015 een slechts lichte groei van het totale aantal inwoners verwacht. Het aandeel 65-plussers zal echter ruim 10% stijgen. Sporten en bewegen is een belangrijk aandachtspunt voor deze groeiende groep ouderen. 62% van de ouderen heeft overgewicht, waarvan 16% procent zelfs met ernstig overgewicht kampt. Dit wordt mede veroorzaakt door onvoldoende sporten en bewegen onder de Woudrichemse ouderen. 38% voldoet niet aan de Nederlandse Norm Gezond bewegen 11
3. Sportmogelijkheden voor ouderen In dit hoofdstuk worden de sportmogelijkheden voor ouderen beschreven. Algemeen worden de mogelijkheden in Nederland in beeld gebracht, met enkele succesvolle activiteiten waar de gemeente Woudrichem lering uit zou kunnen trekken. Vervolgens zijn de sportmogelijkheden binnen de gemeente Woudrichem in beeld gebracht. Dit is erg belangrijk omdat de ouderen vaak zelf niet goed op de hoogte zijn van de mogelijkheden die ze nog hebben. 3.1 Sportmogelijkheden voor ouderen in Nederland Ouderen vormen een steeds groter deel van de Nederlandse bevolking. Daarom komt er steeds meer aandacht voor sporten voor ouderen. Steeds meer gemeenten en verenigingen spelen succesvol in op de vraag van ouderen om gericht te kunnen sporten. Enkele succesvolle initiatieven van verenigingen om ouderen te laten sporten zijn hieronder uitgewerkt. Er is echter geen nationaal onderzoek verricht. Er zijn weinig cijfers bekent omdat ouderen vaak op eigen initiatief sporten en niet in verenigingsverband. 3.1.1 Verenigingen en organisaties Allereerst zullen enkele initiatieven van sportorganisaties of- verenigingen uit andere gemeenten in Nederland uitgewerkt worden. Hierbij gaat het om succesvolle concepten specifiek gericht op sport voor 55-plussers. Sportscholen en fitnesscentra Steeds meer ouderen trekken naar de sportschool. Het aantal ouderen dat sport bij een sportschool is in de afgelopen vijf jaar verdubbelt. Inmiddels is ruim 25% van de sportschoolbezoekers in Nederland ouder dan 55 jaar (Steeds meer ouderen naar de sportschool, 2012). Naast de vergrijzing speelt ook de imagoverandering van sportscholen een belangrijke rol in deze stijging. In tegenstelling tot het verleden worden sportscholen niet alleen gezien als centra voor bodybuilders. Er zijn fitnessprogramma s ontwikkeld speciaal voor ouderen, want het is erg belangrijk dat ouderen tijdens het fitnessen de juiste begeleiding krijgen. Een voorbeeld van een fitnessprogramma speciaal ontwikkeld voor ouderen is het VET-principe. Dit gaat uit van een combinatie van voeding, educatie en training. Hierin wordt door speciaal opgeleide fitnessinstructeurs ook informatie gegeven over mogelijke klachtenpatronen en hoe deze klachten te voorkomen en tegen te gaan zijn. Ook speelt het thuiseffect een rol tijdens de lessen. Hierin wordt bepaalde voedingspatronen aanbevolen (Hogeschool van Amsterdam, 2004) Wanneer ouderen besluiten om te gaan fitnessen is het erg belangrijk om eerste enkele testen(bloeddruk, gewicht, longfunctie, vetpercentage, mobiliteit en conditie) te doen zodat een instructeur goed op de hoogte is van de lichamelijke gesteldheid van de deelnemers en tot welke inspanningen ze is staat zijn. Deze testen worden opnieuw uitgevoerd na een bepaalde trainingsperiode, hierdoor kunnen de verbeteringen(en eventuele klachten) direct besproken worden. Ouderen blijven door deze directe resultaten gemotiveerd om door te gaan. 12
Tennis Onder ouderen is tennis nog steeds een populaire sport. Landelijk zijn er momenteel 167.000 55- plussers actief lid van tennisbond KNLTB. Hiervan zijn er 66.000 65-plussers (KNLTB, 2012). Deze sport is dus een goede optie voor 55-plussers maar wordt voor 65-plussers vaak een te grote lichamelijke inspanning. Senior Plus tennis De KNLTB heeft een plan opgezet om meer ouderen te laten tennissen, het senioren plus plan. Dit idee heeft als doel nieuwe leden van 50 jaar en ouder te verkrijgen. Het gaat om ouderen die in het verleden wel getennist hebben en nu weer interesse krijgen door een toenemende vrij tijd. Steeds meer tennisverenigingen in Nederland organiseren naast senioren plus lessen met behulp van de KNLTB ook Senior Plus toernooien. Naast de sportieve prestatie staat de gezelligheid staat centraal deze dagen. Wandelen en fietsen In verenigingsverband wordt er in Nederland relatief weinig gewandeld. De KNBLO telt momenteel 43.000 leden, waarvan 22.313 leden ouder zijn dan 55. Deze leden zijn verdeelt over 600 wandelverenigingen die bij de KNBLO zijn aangesloten. Toch behoren wandelen en fietsten al jaren tot de belangrijkste sport- en bewegingsactiviteiten van ouderen. Mensen boven de 55 wandelen en fietsen gemiddeld vaker dan mensen onder de 35. Personen in de leeftijd van 55 tot 65 jaar fietsen en wandelen het meest. In de tabel staat weergeven hoeveel procent per leeftijdsgroep wekelijks minstens 30 minuten wandelt of fietst. Fiets en wandelactiviteiten in Nederland Man(%) Vrouw(%) 65-75 jaar(%) Tabel 4: Sport- en beweegactiviteiten ouderen (Visser & Haitsma, 2010) 75-85jaar(%) Wandelen 61 54 64 50 37 Fietsen 67 54 72 50 26 85- plus(%) Wandelfit Dat de wandelsport met name populair is onder ouderen wordt bevestigt door het wandelprogramma Wandelfit (2011). Wandelfit is bedoeld voor mensen die niet zeker weten of ze geschikt zijn voor de wandelsport en twijfelen over een lidmaatschap bij een wandelvereniging. In drie maanden tijd krijgen ze van speciale wandeltrainers techniek training. Met andere beginnende wandelaars wordt naar een wandelevenement of -wedstrijd toegewerkt. Opvallend is dat de gemiddelde leeftijd van de deelnemers 58 jaar is. 13
3.1.2 Succesvolle gemeenten in Nederland op gebied van ouderen sport Verschillende sportbonden hebben succesvolle initiatieven ontwikkeld waarbij ze ouderen laten sporten en bewegen. Steeds meer gemeenten richten zich specifiek op ouderensport. Dit gebeurt ook steeds vaker succesvol. Hieronder zijn concepten van enkele succesvolle gemeenten uitgewerkt die wellicht als voorbeeld kunnen dienen voor de gemeente Woudrichem. Gemeentelijke fitplaats Den Haag Steeds meer gemeentes openen een openbare fitplaats, waar onder andere ouderen, onder begeleiding of zelfstandig, kunnen sporten. Een voorbeeld van een gemeente waar fitplaatsen succesvol zijn, is Den Haag. De gemeente Den Haag telt 6 openbaren fitplaatsen waar buurtbewoners gebruik kunnen maken van veilige en laagdrempelige fitness toestellen. Alle fitness apparaten bevatten speciale mogelijkheden voor ouderen. Op basis van lichaamsgewicht worden de oefeningen vastgesteld. Bepaalde tijden in de week zijn gereserveerd voor ouderen. Hier ontmoeten sportieve ouderen elkaar en zijn ook namens de gemeente instructeurs aanwezig. Buurtsportcoaches Haarlem De regeling voor buurtsportcoaches is een vervolg op de al bestaande regeling voor combinatiefuncties, waar Haarlem al sinds 2008 mee werkt. Die regeling is zeer succesvol, juist door de verbindende factor. Kinderen worden via gym of het sportbuurtwerk eerder enthousiast gemaakt om bij een sportvereniging te gaan sporten. Hierdoor verbetert het beweeggedrag van de Haarlemse kinderen. Met de buurtsportcoaches wil de gemeente senioren ook aan het sporten krijgen. Per 1 januari 2013 zullen vier sportcoaches in samenwerking met ouderen organisaties en sport verenigingen aan het werk gaan met de ouderen. Sportstimuleringsproject gemeente Bergen De afgelopen 12 jaar heeft het sportstimuleringsproject GALM(Groninger Actief Leven Model) bijna 60.000 senioren blijvend in beweging gekregen. Het is begonnen in Groningen maar later heeft het project in steden en gemeenten in heel Nederland succes gehad. In 2008 is de gemeente Bergen gestart met het GALM project. Dit project is uitgevoerd door initiatiefneemster uit Bergen in samenwerking met het Huis voor de Sport Limburg, de seniorenorganisatie KBO en de gemeente Bergen. Na een eerste fittest in oktober 2008 is een sport- en beweegprogramma gestart voor groepen deelnemers. Dit programma liep tot en met december 2009. Ter afsluiting van het project heeft op 20 januari 2010 de tweede fittest plaatsgevonden in sport- en recreatiecentrum Den Asseldonk. Deze fittest werd door ruim 100 deelnemers bezocht. Deze deelnemers waren allemaal zeer benieuwd naar de vorderingen die ze gemaakt hadden door dit programma. De meeste groepen van de deelnemers was na het zien van de gemaakte vorderingen zo enthousiast dat ze na deze afsluitende fittest zijn blijven sporten. 14
3.2 Sportmogelijkheden voor ouderen binnen de gemeente Woudrichem De gemeente Woudrichem telt momenteel 43 sportverenigingen(volledige lijst in bijlage 3). Daarnaast zijn nog enkele ouderen organisaties actief. De verenigingen en meest actieve ouderenorganisaties op gebied van sport en bewegen voor ouderen wordt deze nader uitgewerkt. Om het aanbod in beeld te kunnen brengen hebben alle sportverenigingen een enquête ingevuld. De fysiotherapeuten binnen de gemeente zijn allen telefonisch benaderd en de informatie over stichting De Vleet is verkregen uit een interview met een medewerker(zie bijlage 6 voor gehele interview). 3.2.1 Verenigingen Voor dit onderzoek is er een enquête onder de verenigingen in de gemeente Woudrichem gehouden, 20 verenigingen hebben hieraan deelgenomen. Aan de hand van deze enquête is bepaald hoe verenigingen inspelen op oudere leden en of ze mogelijk interesse hebben in meer ouderen leden. Een opsomming van de onderzoeksresultaten is te vinden in bijlage3. Per sport wordt het aanbod van de verschillende verenigingen kort uitgewerkt. De verenigingen in de gemeente Woudrichem geven vrijwel allemaal aan momenteel geen aangepast programma voor ouderen te hebben. Ouderen moeten gemengd met de jongere leden sporten zonder extra begeleiding of aangepast materiaal. Wel geeft het grootste deel van de verenigingen aan graag te willen meewerken met het opzetten van een sportprogramma speciaal voor ouderen. De verenigingen die dit niet willen geven aan momenteel een ledenstop te hebben of juist behoeften aan verjonging te hebben. Aantal ouderen leden per vereniging 88 procent van de verenigingen in de gemeente Woudrichem bevat leden ouder dan 55 jaar. 77 procent heeft ook nog leden boven de 65 jaar en zelf 65 procent van de ondervraagde verenigingen heeft nog leden ouder dan 75 jaar. Het aantal leden boven de 75 jaar van de (fysieke) sportverenigingen ligt tussen de 0-6. Met als enige uitzondering Fitnesscentrum Studio Actief, die 10 tot 20 75-plus leden heeft. 3.2.2 Fysiotherapeuten Binnen de gemeente Woudrichem zijn er drie fysiotherapiepraktijken. Alle drie de organisaties bieden op hun eigen manier medische fitness aan. Per praktijk staat hieronder een korte uitwerking. Ouderen worden individueel begeleid door fysiotherapeuten. Vaak in combinatie met therapeutische behandelingen voor een klacht of blessure. Fysiotherapie Woudrichem Iedereen met een klacht of aandoening kan zich aan melden voor het fitnessprogramma Medische fitness. Er wordt dan voor elke deelnemer op eigen niveau een programma opgesteld. Dit programma start individueel. Later worden de deelnemers in kleine groepen ingedeeld. Mensen met dezelfde aandoening trainen samen in een groep, hierdoor kunnen ze evaringen uitwisselen. De volgende beweeggroepen zijn momenteel in de praktijk Fysiotherapie Woudrichem actief: COPD, Diabetes, Mellitus, lage rugpijn, nekpijn en Artrose heup en knie. 15
Fysiofit Altena Bij het medische fitness programma bij deze praktijk wordt ook een individueel programma opgesteld, maar deze wordt direct in groepsverband beoefend. De redenen van deelname zijn uiteenlopend. Het komt voor dat er als vervolg op de therapie een medische fitness programma opgesteld wordt om belastbaarheid te onderhouden of verder uit te bereiden. Ook wordt vaak voor overgestapt van individuele behandelingen naar het medische fitnessprogramma op het moment dat de zorgverzekeraar de kosten niet meer vergoed. Voor ouderen is het ook een erg goede manier om ziektes te voorkomen. Voldoende sport en bewegen vermindert de kans op hart- en vaatziekte, diabetes type 2, CANS(RSI) en rugklachten. Fysiotherapie Andel De fysiotherapie praktijk in Andel is begin 2012 verbouwd. Met deze aanbouw is een extra behandelen trainingsruimte gerealiseerd. De trainingszaal is vergroot van 60m 2 naar 80m 2. De praktijk heeft bij gemeente Woudrichem aangegeven graag deze extra ruimte te benutten met extra sport en beweegprogramma s mogelijk speciaal gericht op ouderen. Momenteel loop er al een medische fitnessprogramma waar veel ouderen aan deelnemen. In Andel worden de deelnemers aan dit programma eerst in groepjes begeleid. Ter afsluiting wordt er een gezamenlijke activiteit beoefen(bijvoorbeeld een balspel). Ouderen wordt ook de mogelijkheid geboden om specifiek te trainen op bepaalde klachten of blessures. De mogelijkheden zijn de longgroep, de lage rugtraining en de nektraining. 3.2.3 De Vleet Naast de fysiotherapeuten en de verenigingen biedt stichting De Vleet ook sport voor ouderen aan. Stichting De Vleet is een welzijnsinstelling die actief is binnen de gemeente Woudrichem. Deze stichting heeft zijn eigen ouderen afdeling. De stichting organiseert veel sport- en beweegactiviteiten voor ouderen. Veelal vindt dit plaats in groepen van gemiddeld 12 personen. Het aantrekkelijke aan De Vleet is dat het een stichting is en geen winstgevende organisatie. Hierdoor wordt er in alle ouderen tijd en energie gestoken. Na enkele sport- of beweegsessie georganiseerd door stichting De Vleet is ook tijd om gezamenlijk koffie of thee te drinken. Hierdoor krijgt de activiteit ook een belangrijke sociale functie. Naast de georganiseerde sportactiviteiten heeft De Vleet een nieuw beleid bepaald. Ouderen die een sport- of beweegactiviteiten willen beoefenen die nog niet georganiseerd wordt, moeten contact opnemen met De Vleet. De stichting regelt vervolgens begeleiding en faciliteiten om de activiteit mogelijk te maken. De sport- en beweeg activiteiten die momenteel lopen voor ouderen via De Vleet zijn: Callanetics: spierversterkende oefeningen voor de rug, borst, buik, billen en benen MBVO(Meer Bewegen Voor Ouderen): bewegen en sport ter verbetering van conditie, wordt niet gesprongen en ook geen harde muziek gedraaid tijdens het bewegen(zittend mogelijk). Volksdansen: Ouderen maken dansend kennis met andere culturen Fietstochten: verschillende fietstochten door de gemeente Woudrichem Stepfit easy-up: Fitnessoefeningen waarbij gebruik wordt gemaakt van steps. 4 B s: spierversterkende oefeningen gericht op bovenlichaam, buik, billen en benen Conditietraining: in groepsverband bewegen op muziek. Conditie lenigheid en coördinatie worden verbeterd. Beweeg en eet je fit: een programma opgesteld voor ouderen waarin gezamenlijk bewogen wordt, hiernaast worden ook voorlichtingen gegeven over gezonde voeding door een voedseldeskundige 16
Conclusie Als we naar de 55-plussers in heel Nederland kijken, zien we dat steeds meer ouderen naar de sportschool trekken. Het aantal ouderen dat sport bij een sportschool, is in de afgelopen vijf jaar verdubbeld. Inmiddels is ruim 25% van de sportschoolbezoekers in Nederland ouder dan 55 jaar. Verder is wandelen en fietsen nationaal zeer populair onder 55-plussers. De gemeente Woudrichem telt 43 sportverenigingen. 88 procent van de verenigingen in de gemeente Woudrichem bevat enkele leden ouder dan 55 jaar. Toch sporten de meeste ouderen niet in verenigingsverband. Binnen de gemeente zijn er 3 fysiotherapeuten. Alle drie bieden ze het programma medische fitness aan. Veel ouderen(vaak met specifieke klachten) nemen deel aan dit programma. 17
4. Sportactiviteiten van ouderen in de gemeente Woudrichem Hoofdstuk vier bevat resultaten en cijfers van het onderzoek naar de sportbeoefening van ouderen in de gemeente Woudrichem. Door middel van een enquête onder vertegenwoordigers van de doelgroep is de sportbeoefening van 55-plussers onderzocht. De enquête bevindt zich in bijlage 8 en de opzet van de steekproef is terug te vinden in bijlage 4. Hoofdstuk 4 richt zich op de sporten die ouderen momenteel beoefenen en de en de mening van de ouderen over het sportaanbod in de gemeente Woudrichem 4.1 Sportende ouderen 29% van de ouderen is niet wekelijks bezig met sport- en beweegactiviteiten. Als we hier het percentage ouderen dat minder dan 1 uur per week sport hierbij optellen, zien we dat 33% van alle 55-plussers in de gemeente Woudrichem wekelijks te weinig sport- en beweegactiviteiten beoefent. In tabel 5 is per leeftijdscategorie zichtbaar hoelang er wekelijks sport- en beweegactiviteiten beoefenend worden. De populairste sport/beweegactiviteit onder de ouderen in de gemeente is wandelen. 44 procent van de 55-plussers is hier wekelijks mee bezig. Andere populaire sporten zijn: fitness, hardlopen, Nordic Walking, tennis, wandelen en zwemmen. Wekelijkse tijd sport- en beweegactiviteiten Leeftijdscategorie 55-60 jaar 61-65 jaar 66-75 jaar 75-plus Totaal Sport niet 17 % 18% 23% 71% 29% 0-1 uur 3% 5% 02% 12% 4% 1-2 uur 21% 18% 35% 6% 21% 2-3 uur 24% 13% 8% 6% 14% 3-4 uur 17% 22% 19% 4% 16% Meer dan 4 uur 17% 22% 15% 1% 16% Tabel 5: sportbeoefening per leeftijdscategorie 18
In tabel zes valt af te lezen hoeveel procent van de 55-plussers in de gemeente Woudrichem een bepaalde sport beoefent. Sportbeoefening ouderen gemeente Woudrichem Sport(of beweegactiviteit) Tabel 6: Populairste sporten onder 55-plussers Percentage 55- plussers die sport beoefent Wandelen 44% Fietsen 41% Niet sporters 28% Fitness 19% Zwemmen 15% Hardlopen 4% Nordic Walking 4% Tennis 3% Schaatsen 2% Volksdansen 2% Badminton 2% Roeien 1% Skeeleren 1% Korfbal 1% Volleybal 1% Golf 1% Voetbal 1% Handboogschieten 1% Bowling 0,0% Hockey 0,0% In deel paragraaf 4.1.1 tot en met 4.1.7 staan de zeven sporten uitgewerkt die momenteel het meest beoefend worden door 55-plussers in de gemeente Woudrichem. Per sport wordt ingegaan op de manier waarop oudere beoefenaars de sport beoefenen. 4.1.1 Wandelen Wandelen is zeer populair onder de ouderen in Woudrichem, maar liefst 44% van alle 55-plussers wandelt wekelijks. In tabel 6 staat weergeven hoeveel uur de wandelaars wekelijks met de sport bezig zijn. Hieruit blijkt dat een grote groep 1 tot 2 uur sport en een grote groep meer dan 4 uur sport. De overige wandelen 2 tot 4 uur, op enkele uitzonderingen na die minder dan 1 uur per week wandelen. 42% van de wandelaars beoefent de sport samen met hun partner, 12% doet dit met vrienden. Opvallend is dat 60% aangeeft ook regelmatig individueel te wandelen. Het percentage wandelaars dat lid is van een wandel vereniging ligt onder de 10%, daarom is onderzoek vereist om te bepalen hoeveel wandelaars er actief zijn. Met name de eerste drie dagen van de week wordt er door veel mensen gewandeld. 75% van de wandelaars doet dit op maandag, dinsdag of woensdag. Donderdag en vrijdag wordt er ook nog veel gewandeld, maar in het weekend neemt het aantal wandelaars iets af. 19
Hoelang bent u gemiddeld wekelijks met sport bezig Totaal minder dan 1 7% uur 1 tot 2 uur 26% 2 tot 3 uur 21% 3 tot 4 uur 19% meer dan 4 26% uur Tabel 7: wekelijkse tijd van sportbeoefening 4.1.2Fietsen 40,6 procent van de ouderen in de gemeente Woudrichem fietst minstens 1 keer per week. 28% van deze groep fietst wekelijks zelfs meer dan 4 uur. Hiernaast fiets 44% van de fietsers 2 tot 4 uur per week en de overige 28% fietst minder dan 2 uur per week. In tabel 8 is te zien dat de leeftijdsgroepen 55-60, 61-65 en 66-75 even sterk vertegenwoordigd zijn. Vanaf 75 jaar wordt er aanzienlijk minder gefietst. Ouderen boven de 75 jaar hebben een minder goed reactie vermogen en ook hebben ze meer moeite met het bewaren van hun evenwicht. Hierdoor wordt fietsten gevaarlijk en dan ook minder beoefent. Percentage fietsers per leeftijdscategorie Leeftijdscategorie 55-60 jaar 61-65 jaar 66-75 jaar Tabel 8: Percentage fietsers per leeftijdscategorie Fietsers % 33 31 31 75 plus 5 Totaal 100 4.1.3 Fitness Fitness is na wandelen en fietsen de derde populairste sport onder 55-plussers. 19% van de populatie is actief bezig met fitness. De helft van de fitness beoefenende ouderen doet dit onder professionele begeleiding van een fysiotherapeut of een sportinstructeur, de overige sporten individueel of met hun partner. De tijd die wekelijks gemiddeld wordt besteed aan fitness is 2,5 uur. De grootste groep(44%) sport 1 tot 2 uur per week, 22% is meer dan 4 uur per week bezig met fitness. De rest varieert tussen minder dan 1 en 2 tot 4 uur. Fitness is even populair onder mannen als onder vrouwen. Opvallend is ook de leeftijd van de mensen die fitness beoefenen. Bijna 50% van de mensen tussen de 55 en 60 jaar beoefent de sport. Dit doen ze veel zelfstandig of samen met hun partner op eigen initiatief in een sportschool. Mensen van de leeftijd 61 tot 66 jaar zijn veel minder actief in deze sport, nog geen 10% beoefent de sport. In de leeftijdscategorie 66-75 jaar neemt het aantal beoefenaars weer toe naar 25%. Dit zijn vooral mensen die onder begeleiding van een fysiotherapie fitness oefeningen uitvoeren. Vaak om specifieke klachten te verhelpen of verminderen. De 75-plussers zijn bijna niet bezig met fitness, nog geen 5 procent beoefent de sport. Lichamelijk is het namelijk niet meer mogelijk voor deze mensen. 20
4.1.4 Zwemmen Zwemmen is ook erg populair onder ouderen. 15% van de totale populatie geeft aan wekelijks te zwemmen. In de zomer maanden neemt dit percentage toe en in de wintermaanden neemt het iets af. De zwemmers zijn 55 tot 65 jaar oud, met enkele uitzonderingen van 65 tot 75 jaar. Boven de 75 jaar wordt er niet meer gezwommen als sport. Opvallend is dat 85% van de zwemmers vrouwen zijn. Ook geven veel mensen aan in de winter te schaatsen en het zwemmen te laten schieten. 4.1.5 Hardlopen 6 % van de sportende ouderen beoefent hardlopen als sport. Vrijwel al deze hardlopers behoren tot de leeftijdscategorie 55-60 jaar. 60-plussers kiezen er vaak voor om te gaan wandelen in plaats van hardlopen. Deze sport voor voornamelijk individueel beoefent. Een enkeling is ook lid van een hardloopvereniging. Percentage hardlopers per leeftijdscategorie Tabel 9: percentage hardlopers per leeftijdscategorie 55-60 jaar 13% 61-65 jaar 0% 66-75 jaar 2% 75 plus 0% 4.1.6 Nordic Walking Nordic walking is redelijk populair bij vrouwen tussen de 55 en de 75 jaar, 10% van deze groep beoefent de sport wekelijks. Nordic Walking zorgt met name voor het behalen van de NNGB want de sport wordt gemiddeld 6 dagen per week een half uur beoefent. 75% van de Nordic Walkers beoefent de sport 3 tot 4 uur per week en de overige 25% is 1 tot 2 uur per week bezig met de sport. Opvallend is dat sport vooral wordt beoefend door vrouwen. Vrouwen beoefenen de sport veel in groepsverband. 4.1.7 Tennis 3,1 procent van alle ouderen tennist. 80% van deze groep heeft een leeftijd tussen de 55 en 65 jaar. De sport wordt zowel door mannen als door vrouwen beoefent. 75% is lid van een tennisvereniging de overige 25% beoefent de sport op eigen initiatief met hun partner. Van de tennissers die in verenigingsverband de sport beoefen, neemt de helft regelmatig deel aan een toernooi speciaal voor 55-plussers. Conclusie 71,2% van de gehele onderzochte populatie is wekelijks bezig met sport. De populairste sport/beweegactiviteit onder de 55-plussers in de gemeente Woudrichem is wandelen. 44 procent van 55-plussers is hier wekelijks mee bezig. Andere populaire sporten zijn fitness hardlopen Nordic Walking tennis wandelen en zwemmen. De populairste sportdagen onder 55-plussers zijn maandag en donderdag. 60% van de sporters beoefent op deze dagen een sport. 21
5. Sportwensen en -behoeften van ouderen In dit hoofdstuk worden met name de niet-sporters geanalyseerd. Waarom beoefent een deel van de ouderen geen sport- en beweegactiviteiten en hoe kan dit deel gestimuleerd worden om te beginnen met sport- of beweegactiviteiten. Samengevat: Welke sportwensen hebben ouderen, wat missen ze en wat moet aangepast worden. de onderzoeksresultaten zijn opnieuw afkomstig uit de afgenomen enquête 5.1 Mening van de 55-plussers 32,5% van de ouderen is van mening dat het sportaanbod in de gemeente Woudrichem momenteel goed is. Door enkelingen wordt wel aangegeven dat ze beter over het aanbod geïnformeerd zouden willen worden. Het overige deel vindt dat het aanbod niet voldoende gericht is op ouderen of heeft geen mening. De precieze cijfers zijn te vinden in tabel 10. Mening 55-plussers over sportaanbod in gemeente Woudrichem Percentage ouderen die de mening deelt Het sport aanbod is goed ik heb geen op- of aanmerkingen Het sport aanbod is goed, ik zou alleen graag meer geïnformeerd willen worden over de mogelijkheden Het sportaanbod voor de jeugd en de volwassenen is goed, er zou alleen wel meer sport- en beweegactiviteiten speciaal voor ouderen ontwikkeld mogen worden Ik ben niet geïnteresseerd in sport en ben ook niet op de hoogte van het aanbod 30% 2% 24% 8% Geen mening Tabel 10: Mening ouderen over sportaanbod in gemeente Woudrichem 36% 22
5.2 Onjuist aangeboden sporten Het grootste deel van de doelgroep geeft aan dat zij geen sport missen in het sportaanbod en dat de sporten momenteel juist worden aangeboden. Enkele ondervraagden geven wel aan een sport momenteel niet te beoefenen omdat deze verkeerd of niet wordt aangeboden. 9.4% van de ouderen geeft aan wandelen en fitness niet juist aangeboden wordt voor ouderen binnen de gemeente Woudrichem. Ook fietsen wordt niet juist aangeboden volgens 7,3% van alle ouderen uit de gemeente Woudrichem. Tabel 11 bevat een overzicht van alle sporten met de percentages 55- plussers die vinden dat dit niet juist wordt aangeboden. Sport Percentage 55-plussers dat sport niet beoefent, omdat de sport niet juist aangeboden is Wandelen 9% Fitness 9% Fietsen 7% Jeu de Boules 5% Zwemmen 5% Volksdansen 5% Tafeltennis 4% Nordic Walking 4% Badminton 3% Handboogschieten 3% Skeeleren 3% Biljarten 2% Volleybal 2% Bowling 1% Golf 1% Tennis 1% Tabel 11: Percentage dat sport onjuist aangeboden vindt 23
5.3 Wensen van de niet-sporters 56% van de niet-sporters geeft aan absoluut niet overgehaald te kunnen worden om te gaan sporten. De overige 44% zijn echter wel potentiële sportbeoefenaars, echter sluit het huidige sportaanbod niet voldoende aan op hun wensen. Momenteel beoefenen ze geen sport maar door de juiste stimulans of verandering in het aanbod zou dit in de toekomst kunnen veranderen. In tabel 12 staan de wensen van de niet-sporters. Wanneer het sportaanbod juist op deze wensen inspeelt overweegt een deel van de niet-sporters om te beginnen sporten. Wensen van niet-sporters Verandering/stimulans Kan onmogelijk gestimuleerd worden om te gaan sporten Percentage niet sporters dat aangeeft dit als stimulans te zien 56% Sportgroep met personen van eigen leeftijd 22% Sporten onder begeleiding van een professional 19% Variabele begintijden 6% Gratis deelname aan sport 6% Sporten met sociaal belang (na sporten ook tijd voor koffie, sociaal contact enz.) Proefprogramma om kennis te maken met sporten 6% 3% Zittend sporten 3% Groter sport aanbod binnen eigen kern 3% Tabel 12: Nodige stimulans die niet-sporters aangeven 24
5.3.1 Professionele begeleiding Wandelen, fietsen en fitness zijn de sporten die het meest beoefent worden door 55-plussers in de gemeente Woudrichem. Opvallend genoeg is bijna 10% van de ouderen van mening dat deze sporten niet juist worden aangeboden. De personen die de sport beoefenen doen dit namelijk individueel of samen met hun partner, maar wel op eigen initiatief. Er zijn geen professionals die begeleiding kunnen geven aan ouderen die niet meer op eigen initiatief kunnen of willen sporten. 19% van de niet sportende ouderen geeft aan onder begeleiding van een professional wel te starten met sporten. Echter willen deze mensen zich liever niet binden aan een vereniging, deze zijn vaak niet gericht op de beperkingen van ouderen en worden niet door professionals maar vrijwilligers geleid. Vooral mensen van de leeftijd 66-75 geven aan te willen sporten met professionele begeleiding, 50% van deze groep geeft namelijk aan dat dit de juiste stimulans zou kunnen zijn om te beginnen met sporten. 5.3.2 Sporten met personen van eigen leeftijd 21,9% van de niet-sporters geeft aan dat ze geen geschikte sportgroep hebben om de sport mee te beoefenen. Deze mensen zijn op zoek naar groep leeftijdsgenoten die ongeveer dezelfde sportinspanning leveren als ze zelf kunnen leveren. In een groep motiveren ze elkaar ook om door te gaan en zullen ze minder snel stoppen met sport. Wanneer ouderen met enkel jongeren mensen sporten voelen ze zich oud en stoppen ze om deze reden met sporten. Als er leeftijdsgenoten gevonden worden is er dus een deel van de niet-sporters die weer zou willen beginnen. Uit de enquête is gebleken dat met name potentiële wandelaars aan geven dat een groep met leeftijdsgenoten de nodige stimulans is om te beginnen met deze sport. Opvallend is dat 50% van de niet-sportende mensen uit de leeftijdscategorie 66-75 jaar aangeeft dat een sportgroep met leeftijdsgenoten de juiste stimulans kan zijn om te beginnen met sporten. 5.4 Reden niet sporten 28 procent van de 55-plussers in de gemeente Woudrichem geeft aan nooit te sporten. Verschillende redenen zijn er de oorzaak van dat ouderen niet sporten. Sommige niet sporters gaven meerdere redenen aan, die gezamenlijk de oorzaak van het niet sporten zijn. 27% van de niet-sporters geeft aan geen enkele behoeften in sport te hebben. Redenen om niet te sporten Reden Kan het lichamelijk niet aan om te sporten 54% Geen behoeften aan sport 27% Weet niet wat reden is 14% Geen tijd voor sport 11% Te oud voor sport 11% Sport aanbod in de gemeente is niet juist 3% Kan sport locatie niet bereiken 3% Geen geld voor sport 3% Tabel 13: redenen om niet te sporten Percentage van de niet sportende ouderen, die de genoemde reden als oorzaak van het niet sporten aanwijzen 25
5.4.1Lichamelijke klachten 54% van de niet sporters geeft aan dat hun lichamelijke klachten de oorzaak zijn dat ze niet aan sport of beweegactiviteiten deelnemen. Verschillende lichamelijk klachten zijn hier de oorzaak van. 35% geeft aan niet te kunnen lopen en daardoor ook niet te kunnen of willen sporten. 6% zegt geen conditie te hebben en ziet dit als reden om niet te sporten. Het grootste deel (59%) geeft echter dat een chronische ziekte de oorzaak van het niet-sporten is. Deze groep geeft de tabel in de bijlage 4 aan om welke chronische ziekte het gaat. Binnen alle leeftijdscategorieën zijn er ongeveer evenveel mensen die deze reden aangeven. 5.4.2 Te oud 24% van de ouderen is van mening dat er meer sport- en beweegactiviteiten specifiek voor ouderen zouden moeten komen. Momenteel hebben ouderen wel de mogelijkheid om te sporten, bijvoorbeeld bij verenigingen, maar dit moet dan wel op de manier zoals alle leden de sport beoefenen. Er worden voor ouderen geen aanpassingen gemaakt. De ouderen zijn degene die zich aan de vereniging moeten aanpassen. Hierdoor wordt het voor ouderen moeilijk de sport in verenigingsverband te beoefenen en voelen ze zich te oud om te sporten. Echter, wanneer de sport zo wordt aangeboden dat de verenigingen zich aanpassen aan de mogelijkheden en beperkingen van ouderen, zullen de ouderen minder snel het gevoel krijgen dat ze te oud zijn om te sporten en zal dit minder vaak de reden zijn waarom stoppen met sport. Conclusie In totaal is 28% van de 55-plussers in de gemeente Woudrichem nooit met sport- en beweegactiviteiten bezig. Hiervan geeft ook 57% aan absoluut niet gestimuleerd kan worden om te beginnen met sporten. De overige 43% biedt wel kansen. 19% van de niet-sporters geeft aan dat ze onder professionele begeleiding wel zouden willen beginnen met sporten. 21% zegt dat een sportgroep met personen van hun eigen leeftijd de juiste stimulans zou zijn om te beginnen met sporten. 54% van de niet sportende ouderen uit de gemeente Woudrichem geeft aan dat lichamelijke klachten de oorzaak van het niet sporten zijn. 27% heeft simpel weg geen behoefte aan sport en 11% heeft een gebrek aan tijd als reden voor het niet sporten. 11% van de groep nietsporters geeft aan dat ze vinden momenteel te oud te zijn om sport te beoefenen 26
6. Sportkennis ouderen 6.1 Media in de gemeente Woudrichem Om ouderen uiteindelijk te kunnen overhalen om sport en beweegactiviteiten te gaan beoefenen is het belangrijk om te weten hoe de 55-plussers in de gemeente Woudrichem te bereiken zijn. In deze paragraaf worden de verschillende mediabladen benoemd en besproken, vervolgens zal een overzicht gegeven worden welke leeftijdscategorie via welk nieuwsblad het best bereikbaar is. 6.1.1 Nieuwsbladen Altena nieuws Plaatselijke krant die alle inwoners van de gemeente iedere donderdag ontvangen. Krant bevat een overzicht met activiteiten die in de gemeente Werkendam, Aalburg en Woudrichem plaatsvinden, er is geen apart overzicht voor ouderen. Altena sport nieuws beschrijft de sportgebeurtenissen binnen de verschillende gemeentes. De Stad Gorinchem De stad Gorichem wordt wekelijks thuisbezorgt bij alle inwoners van de kernen Oudendijk en Woudrichem. Ook in De Stad Gorinchem worden de plaatselijke sportprestaties beschreven, maar de komende activiteiten worden in mindere mate behandeld. Het Kontakt Het kontakt, land van Heusden en Altena. Deze krant bevat regionaal nieuws uit de gemeente Aalburg, Woudrichem en Werkendam. Het sportnieuws wordt wekelijks uitgebreid beschreven. De krant werkt hiervoor onder andere samen met regio-voetbal.nl, ook is Het Kontakt te volgens op facebook en twitter, ook hier kan gekozen worden voor uitsluitend regionaal nieuws. Het Nieuwsblad en De Gorcumse Courant Het Nieuwsbad heeft ook een wekelijkse uitgaven binnen Het Land van Heusden en Altena, in verhouding tot de andere wekelijkse kranten bevat Het Nieuwsblad veel advertenties en reclames en weinig informatie en artikelen. Wel is er een sport gedeelte wat zich vooral op nationale sportprestaties richt. De Gorcumse Courant is van dezelfde uitgever als Het Nieuwsblad en heeft ook erg veel raakvlakken met de Gorcumse Courant alleen dan specifiek gericht op de gemeente Gorichem plus enkele omliggende dorpen( onder andere Woudrichem) AD rivierenland Het AD rivierenland is een dagblad. Dit is onderdeel van Het AD, deze krant wordt dagelijks bij abonnees bezorgt. Ook kan het dagblad digitaal geopend worden. Het is beschikbaar voor Iphone Ipad en computer. Brabantsdagblad Het tweede dagelijkse dagblad dat in de gemeente wordt bezorgt is Het Brabantsdagblad, hierin worden ook landelijke en regionalen nieuwsberichten geplaatst. Dagelijks is er een aparte sport pagina waarin de hoogte punten op gebied van sport worden beschreven. 27