Begroting van gemiste kansen (Hierbij mijn commentaar aan het ANP op de Miljoenennota) Het is een visieloze rijksbegroting, een begroting van gemiste kansen. Dit komt doordat de PvdA en VVD allebei totaal andere ideeën hebben over de hoofdlijnen van een nieuw belastingstelsel. Economen zijn het erover eens dat ons belastingstelsel uit 2001 op de schop moet om meer groei en werkgelegenheid te creëren. En er was ruimte, wel 5 miljard euro. De lastenverlagingen waar het kabinet mee komt zijn slechts kruimels. Ik pleit voor een sociale vlaktaks voor de inkomstenbelasting. De hypotheekrenteaftrek moet geleidelijk uitgefaseerd worden en we moeten af van de vele heffingskortingen. De btw kan het beste één tarief worden, bijvoorbeeld 17 procent. Dat is lager dan het hoge tarief van 21 procent dat we nu hebben. Verder zou de woningmarkt aangejaagd kunnen worden door de overdrachtsbelasting volledig af te schaffen. Die belemmert mensen alleen maar om te verhuizen. Tot slot moet er fors meer worden geïnvesteerd in onderwijs, onderzoek en innovatie. Zie verder NU.nl en RTLnieuws. Lees ook: Jalta Hoe ons belastingstelsel hervormd zou moeten worden Kabinet moet meer doen om economische groei te stimuleren
Wat heeft het kabinet op Prinsjesdag in petto? Mijn cijfer voor de Barometer van augustus is: 7,1 (dus een verhoging met 0,1). De toelichting is als volgt: Meer Nederlandse bedrijven laten de crisis achter zich. In alle sectoren van de economie neemt de bedrijvigheid dit jaar en in 2016 toe. Vooral in de bouw en de zakelijke dienstverlening gaat het beter. Dat stelt ABN Amro in een pas verschenen studie. Na het overgangsjaar 2014 gaan wij ervan uit dat de activiteiten in alle marktsectoren in 2015 en 2016 gestaag toenemen, schrijft de bank. Zeker omdat we momenteel alle seinen op groen zien staan. De omslag op de woningmarkt en het toegenomen vertrouwen speelden daarbij een belangrijke rol. Voor de woningbouw rekent de bank voor dit jaar maar liefst op een groei van 7 procent. De hoopgevende heropleving van de Nederlandse economie is niet helemaal een unicum in Europa. Op dit moment profiteert zowat de hele eurozone van de lage euro, de lage prijs van de olie en de lage rente. Ook België, dat in tegenstelling tot Nederland geen zware besparingen en hervormingen doorvoerde, surft mee op de golven van die meevallende omstandigheden. In eerste instantie profiteren de exportgerichte sectoren en bedrijven daarvan, maar die kunnen de rest van de economie op sleeptouw nemen. In Nederland levert dat behoorlijk optimistische prognoses op. Voor volgend jaar wordt een groei van 2,4 procent voorspeld, maar dat lijkt wat veel. Het moet
nog blijken of de binnenlandse bestedingen effectief goed genoeg zullen aantrekken. Wij zullen zien wat het kabinet op Prinsjesdag in petto heeft. Goede communicatie ECB cruciaal voor marktstabiliteit (Door Sylvester Eijffinger en Dick van Wensveen) (FD Essay) Afgelopen woensdag besloot de Europese Centrale Bank (ECB) haar omstreden opkoopprogramma van obligaties niet voortijdig vóór september 2016 te beëindigen, ook al is het deflatiegevaar in de eurozone definitief geweken en zet het economisch herstel door. President Mario Draghi stelt zelfs dat recente koersschommelingen op de obligatiemarkt bij een lange periode van lage rente onvermijdelijk zijn en dat de obligatiemarkt maar moet wennen aan meer rentevolatiliteit. Topmannen van onder meer HSBC, UBS en Blackrock waarschuwden in een gezamenlijke verklaring toezichthouders voor de toenemende gevaren van het lage rentebeleid van de centrale banken. Zij vragen om strengere, zogenoemde macroprudentiële regels om de stabiliteit van het financiële systeem te waarborgen. Bijvoorbeeld in de vorm van hypotheekplafonds om zeepbellen op
de huizenmarkt te voorkomen. Ook vragen zij om betere regulering van schaduwbanken, zoals hedge funds, om daarmee een meer evenwichtige regulering van de gehele financiële markt te bewerkstelligen en een te grote verschuiving van risico s tegen te gaan. Lees verder Economenpanel BNR In het BNR economenpanel bespraken we gisteren de (matige) stand van de Nederlandse economie, de woningmarkt en de arbeidsmarkt. Luister hier naar de uitzending Consument houdt de hand op de knip Mijn Economische Barometer voor september 2014 blijft onveranderd ten opzichte van augustus op 6,6 punten. Mijn toelichting op dit cijfer is de volgende:
De Nederlandse economie is in de afgelopen jaren ver achtergebleven bij de onze buurlanden. Sinds de crisis in 2008 uitbrak, is de Nederlandse economie 4,5 procent gekrompen. In diezelfde periode wisten België en Frankrijk met 1 procent te groeien. Duitsland groeide met 3,5 procent. Dat berekende het CBS in het rapport De Nederlandse Economie 2013. In vergelijking met Zuid-Europese landen doet Nederland het wel iets beter. De Portugese, Spaanse en Italiaanse economieën krompen met 7 tot 8 procent. De belangrijkste reden voor het aanhouden van de Nederlandse malaise is volgens het CBS de unieke crisis op de woningmarkt. Het ineenzakken van de huizenprijzen en de grote bedragen die Nederlanders lenen voor de eigen woning maakten herstel veel moeilijker. Waar de buurlanden zich langzaam herstelden van de financiële klappen ging de Nederlandse economie in 2011 weer krimpen. Onze buurlanden hebben niet zoals Nederland een diepe crisis op de woningmarkt gekend. Het beleid van bezuinigingen en lastenverzwaringen dat de kabinetten Rutte I en II gevoerd hebben heeft daar voor een heel belangrijk gedeelte ook aan bijgedragen. De middenklasse (inkomens tussen een tot twee maal modaal) heeft de prijs van de crisis moeten betalen. De Nederlandse economie ging er in 2013 ook 0,7 procent op achteruit. In de tweede helft van het jaar tekende zich wel licht herstel af volgens het CBS. Omdat de werkloosheid tot recordhoogte steeg en de huizenmarkt op slot bleef was 2013 een jaar waarin een ruime meerderheid van de consumenten weer de hand op de knip heeft.
Nederlandse woningmarkt onder de loep Deze week verscheen NVMagazine met een bijdrage van mijn kant (download de pdf) Sylvester Eijffinger, hoogleraar Financiële Economie aan de Universiteit van Tilburg, zat destijds in de Raad van Economisch Adviseurs, REA, het voormalig onafhankelijk adviesorgaan voor de Tweede Kamer. Hij vertelt dat de raad negen jaar geleden heeft gepleit voor de invoering van een nieuw belastingstelsel, de vlaktaks. We stelden toen al voor om hypotheekrenteaftrek te beperken. De VVD was weliswaar voorstander van een vlaktaks maar Stef Blok, toen nog kamerlid, voelde er net als andere partijen niets voor om de hypotheekrenteaftrek af te bouwen. Als je nu het rapport van de Commissie Van Dijkhuizen leest over het nieuwe belastingstelsel, dan vind je ons advies daarin terug. Achteraf gezien had dat beter op de top van de markt opgepakt kunnen worden. Dat geldt ook voor de hypotheekrenteaftrek. Negen jaar na het advies van de REA zijn we nu bezig om grenzen daaraan te stellen. Dat is helaas op een zeer ongunstig moment, want de woningmarkt bevindt zich momenteel in zwaar weer. Funding Gap Eijffinger: Het tweede waaraan ik wil refereren is de Commissie Wijffels. Ook daar heb ik deel van uitgemaakt. Naast het advies van de invoering van een loan to value ratio signaleert de commissie het probleem van de zogenoemde funding gap bij banken. Zij hebben te weinig spaargelden voor het financieren van hypotheken en het verlenen van mkb-krediet. Daar moet nodig iets aan gebeuren. Gelukkig wordt daar nu ook aan gewerkt. Denk aan de oprichting van een Nationaal Hypotheek Instituut. Daarnaast zijn er ook andere initiatieven
waarbij de contractuele besparingen van pensioenfondsen worden doorgesluisd naar banken ter financiering van hypotheken of mkb-kredieten. Duitsland Een blik over de grenzen laat zien dat Duitsland een stabiele woningmarkt heeft, zegt Eijffinger. Daar heeft men het minste last gehad van een huizenbubbel. De particuliere huurmarkt is daar sterk vertegenwoordigd. Heel belangrijk, want zoals iedereen weet zijn de huur- en koopmarkt communicerende vaten. Je moet doorstroom hebben van de sociale huurmarkt naar de vrije huurmarkt. Met andere woorden: Een sociaal en middenhuursegment zijn essentieel om de woningmarkt in Nederland verder vlot te trekken. Misschien moeten we daarvoor eens goed naar onze oosterburen kijken. Van hen kunnen we zeker iets leren. Nederlandse woningmarkt onder de loep (Mijn bijdrage aan een artikel in NVMagazine deze week) Sylvester Eijffinger, hoogleraar Financiële Economie aan de Universiteit van Tilburg, zat destijds in de Raad van Economisch Adviseurs, REA, het voormalig onafhankelijk adviesorgaan voor de Tweede Kamer. Hij vertelt dat de raad negen jaar geleden heeft gepleit voor de invoering van een nieuw belastingstelsel, de vlaktaks. We stelden toen al voor om hypotheekrenteaftrek te beperken. De VVD was weliswaar voorstander van een vlaktaks maar Stef Blok, toen nog kamerlid, voelde er net als andere partijen niets voor om de hypotheekrenteaftrek af te bouwen.
Als je nu het rapport van de Commissie Van Dijkhuizen leest over het nieuwe belastingstelsel, dan vind je ons advies daarin terug. Achteraf gezien had dat beter op de top van de markt opgepakt kunnen worden. Dat geldt ook voor de hypotheekrenteaftrek. Negen jaar na het advies van de REA zijn we nu bezig om grenzen daaraan te stellen. Dat is helaas op een zeer ongunstig moment, want de woningmarkt bevindt zich momenteel in zwaar weer. Funding Gap Eijffinger: Het tweede waaraan ik wil refereren is de Commissie Wijffels. Ook daar heb ik deel van uitgemaakt. Naast het advies van de invoering van een loan to value ratio signaleert de commissie het probleem van de zogenoemde funding gap bij banken. Zij hebben te weinig spaargelden voor het financieren van hypotheken en het verlenen van mkb-krediet. Daar moet nodig iets aan gebeuren. Gelukkig wordt daar nu ook aan gewerkt. Denk aan de oprichting van een Nationaal Hypotheek Instituut. Daarnaast zijn er ook andere initiatieven waarbij de contractuele besparingen van pensioenfondsen worden doorgesluisd naar banken ter financiering van hypotheken of mkb-kredieten. Duitsland Een blik over de grenzen laat zien dat Duitsland een stabiele woningmarkt heeft, zegt Eijffinger. Daar heeft men het minste last gehad van een huizenbubbel. De particuliere huurmarkt is daar sterk vertegenwoordigd. Heel belangrijk, want zoals iedereen weet zijn de huur- en koopmarkt communicerende vaten. Je moet doorstroom hebben van de sociale huurmarkt naar de vrije huurmarkt. Met andere woorden: Een sociaal en middenhuursegment zijn essentieel om de woningmarkt in Nederland verder vlot te trekken. Misschien moeten we daarvoor eens goed naar onze oosterburen kijken. Van hen kunnen we zeker iets leren.
Economische Barometer blijft op 6,5 Mijn Economische Barometer blijft op 6,5 punten vergeleken met december 2013. Mijn toelichting op dit cijfer van 6,5 is de volgende: Het keerpunt in de woningmarkt lijkt nabij of is mogelijk al bereikt. Dit meldde de Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM) op basis van de eigen verkoopcijfers in januari. Ik ben het met de NVM eens dat het herstel nog heel fragiel is. Niettemin is er in het vierde kwartaal van 2013 voor het eerst sprake van een prijsstijging op kwartaalbasis, terwijl er opnieuw meer woningen zijn verkocht. Wat nu heel belangrijk is, is dat er rust komt op de woningmarkt. Duidelijkheid is er nu over de renteaftrek voor nieuwe hypotheken. Voor bestaande hypotheken is die er nog niet. Het is uiteindelijk onontkoombaar dat daar ook iets gaat veranderen, want de regeling is onbetaalbaar. Alleen weet niemand hoe dat zal uitpakken, want de politiek denkt daar verschillend over. De komende gemeenteraadsverkiezingen en Europese verkiezingen kunnen echter ook voor veel politieke onrust zorgen. De mobiliteit op de woningmarkt is gelukkig weer op gang
gekomen. Daarom hoop ik dat de politici zich in de komende maanden zullen onthouden van de bekende proefballonnetjes. Van belang is dat de mobiliteit op de woningmarkt niet in de kiem gesmoord wordt. Door de dalende huizenprijzen kwamen veel woningen onder water te staan en door de aanhoudende prijsdalingen in het recente verleden hebben veel potentiële kopers lang gewacht met het kopen van een huis, omdat zij dachten dat de huizenprijzen nog verder zouden dalen. Die potentiële kopers weten nu dat het keerpunt nabij lijkt of al mogelijk bereikt is. Dat is heel belangrijk voor de economie.